Tulyum

Tulyum (Tm)

H Periyodik cetvel He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Uut Fl Uup Lv Uus Uuo  
  La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
  Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr  
Temel özellikleri
Atom numarası 69
Element serisi Lantanitler
Grup, periyot, blok -, 6, f
Görünüş gümüşi gri
Atom ağırlığı 168.93421 g/mol
Elektron dizilimi [Xe] 4f13 6s2
Enerji seviyesi başına
Elektronlar		 2, 8, 18, 31, 8, 2
CAS kayıt numarası 7440-30-4
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli katı
Yoğunluk 9.32 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu 8.56 g/cm³
Ergime noktası 1818 °K
1545 °C
Kaynama noktası 2223 °K
1950 °C
Ergime ısısı 16.84 kJ/mol
Buharlaşma ısısı 247 kJ/mol
Isı kapasitesi 27.03 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı Heksagonal
Yükseltgenme seviyeleri 2, 3, 4
Elektronegatifliği 1.25 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi 596.7 kJ/mol
Atom yarıçapı 176 pm
Atom yarıçapı (hes.) pm
Kovalent yarıçapı 190±10 pm
Van der Waals yarıçapı pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci 676 n nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik 16.9 W/(m·K)
Isıl genleşme 13.3 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı m/s ('de)
Mohs sertliği
Vickers sertliği 520 MPa
Brinell sertliği 471 MPa

Tulyum (kısaltması Tm), atom numarası 69, atom ağırlığı 168,9, yoğunluğu 9,3 olan, yaklaşık 1500 °C'de eriyen nadir element.

Tulyum elementi gümüş, altın ya da kadmiyum gibi nadir görülen, en az bulunan elementlerden biridir.

Parlak, gümüşi bir renktedir. Nemden korunmalıdır. Element gümüşi gri, ve bir bıçak ile kesilecek kadar yumuşaktır. Nadir toprak metal, monazit gibi minerallerinde bulunur.

Metalik tulyum, tulyum oksidin metalik lantanla ya da susuz tulyum florürünün metalik kalsiyumla indirgenmesiyle elde edilir. Saf haldeki tulyum metali gümüş parlaklığında ve havaya oldukça dayanıklıdır. Tulyumun atom kütleleri 161-176 arasında değişen 16 izotopu bilinmektedir. Doğal tulyum kararlı Tm-169 izotopundan oluşur. Tulyumun pahalı bir metal olması onun uygulama alanlarını sınırlandırır. Bununla birlikte bir nükleer reaktörde nötronlarla bombardıman edilen doğal tulyum taşınabilir X ışını cihazlarında radyasyon kaynağı olarak kullanılır. Tm-171 izotopu ise bir enerji kaynağı olarak kullanılma potansiyeline sahiptir. Doğal tulyum, mikrodalga cihazlarının yapımında kullanılan seramikten yapılmış manyetik maddeler olarak ferritlerin yapımında kullanılır. Tulyum da öteki lantanitler gibi zehirlenmelere yol açan bir maddedir. Bundan ötürü kullanımında çok dikkatli olunması gerekir.

Kimyasal reaksiyonları

Tulyum havayla temasında yavaş yavaş kararır ve 150 °C de tulyum (III) oksit oluşturmak için reaksiyona girer:

4 Tm + 3 O2 → 2 Tm2O3

Tulyum oldukça elektropozitif ve tulyum hidroksit oluşturmak için sıcak su ile hızlı bir şekilde, soğuk su ile yavaş bir şekilde reaksiyona girer ve:

2 Tm (katı) + 6 H2O (sıvı) → 2 Tm(OH)3 (aq) + 3 H2 (gas)

Tulyum bütün halojenler ile reaksiyona girer. Reaksiyon, oda sıcaklığında yavaştır ama 200 °C nin üstünde hızlıdır:

2 Tm (katı) + 3 F2 (gas) → 2 TmF3 (katı) [beyaz]
2 Tm (katı) + 3 Cl2 (gas) → 2 TmCl3 (katı) [sarı]
2 Tm (katı) + 3 Br2 (gas) → 2 TmBr3 (katı) [beyaz]
2 Tm (katı) + 3 I2 (gas) → 2 TmI3 (katı) [sarı]
Tulyum
This article is issued from Vikipedi - version of the 8/19/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.