Teksas
| |||||
 | |||||
| ABD'nin eyaletleri | |||||
| Başkent | Austin | ||||
| En büyük kent | Houston | ||||
| Vali | Rick Perry (R) | ||||
| Senatörler | {{{Senators}}} | ||||
| Yüzölçümü | |||||
| -Toplam Yüzölçümü | 696.241 km² | ||||
| - Kara | 678.907 km² | ||||
| - Su | 17.333 km² (2,5%) | ||||
| Nüfus (2000) | |||||
| - Toplam Nüfus | 23.151.820 (2'inci) | ||||
| - Nüfus yoğunluğu | 30,75 /km² (28'inci) | ||||
| Eyalet olarak kabul edildiği | |||||
| - Tarih | 29 Aralık 1845 | ||||
| - Sıra | 28'inci | ||||
| Koordinatlar | |||||
| Enlem | 25°50'K ile 36°30'K arası | ||||
| Boylam | 93°31'B ile 106°38'B arası | ||||
| Genişlik | 1.065 km | ||||
| Uzunluk | 1.270 km | ||||
| Saat dilimi | Central: UTC-6/-5 Mountain: UTC-7/-6 (part of west Texas) | ||||
| Rakım | |||||
| - En yüksek nokta | Guadalupe Peak, 2,667 m | ||||
| - Ortalama Yükseklik | 520 m | ||||
| - En alçak nokta | 0 m | ||||
| Kısaltmalar | |||||
| - ABD posta kısaltması | TX | ||||
| - ISO 3166-2 | US-TX | ||||
| Web sayfası | www.state.tx.us | ||||
Teksas (İngilizce: Texas) Amerika Birleşik Devletleri'nde en kalabalık ikinci (Kaliforniya'dan sonra) ve en geniş ikinci eyalet, Kıta ABD'sinin en geniş eyaleti. Coğrafi olarak ülkenin merkezi güneyinde yer alır. Teksas güneyde Meksika'nın Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, ve Tamaulipas eyaletleri ile uluslararası sınır; batıda New Mexico, kuzeyde Oklahoma, kuzeydoğuda Arkansas ve doğuda Louisiana eyaletleri ile sınır oluşturur. Teksas 268.820 milkare (696,200 km2) alana ve sürekli artan 26.4 milyon (Haziran 2013) nüfusa sahiptir.[1]
Houston Teksas'ın en büyük ABD'nin dördüncü en büyük şehri, San Antonio ise eyaletin en büyük ikinci ve Birleşik Devletler'in en büyük yedinci şehri. Dallas–Fort Worth ve Greater Houston sırasıyla en büyük dördüncü ve beşinci ABD metropolitan bölgesi. Diğer büyük şehirler El Paso ve eyalet başkenti Austin'dir. Teksas'a eskiden bağımsız bir cumhuriyet olduğunu belirtmesi ve Meksika'dan bağımsızlığın alınma mücadelisini hatırlatması amacıyla yalnız yıldız eyaleti anlamına gelen Lone Star State lakabı takılmıştır. "Yalnız Yıldız" bugün Teksas eyalet bayrağında ve Teksas eyalet mühründe bulunur.[2] Eyalet adı olan Teksas (Texas) adının kökeni, Caddo dilinde arkadaşlar anlamına gelen "Tejas" kelimesinde gelir.[3]
Teksas eyaletinin nüfusu 23,5 milyon kişidir. Halkın (%83)'ü beyazdır. Geri kalan (%17) ise siyahidir. Etnik köken olarak ;
Meksikalı (%25,3), Alman (%10,9), Afrikalı ve yerliler (%10,5), İngilizler (%7,2), ve İskoçlar ile İrlandalılar (%7,2) ve geri kalanlar oluşturur.
İklim
Kıyılarda ve doğuda sıcak ve nemli alttropikal, iç kesimlerde özellikle Panhandle'de kuru ve en düşük sıcaklık ile en yüksek sıcaklık dereceleri arasında fark büyük olan kara iklimi egemendir. Yüzölçümünün genişliği ve iklimin çeşitliliği, topraklarının ancak %20 kadarının ekildiği halde çeşitli bir tarımsal üretime olanak vermektedir.
Ekonomi
Teksas dünyanın en zengin yerlerinden biridir. Yalnız Amerika Birleşik Devletleri'nde değil bütün dünyada yeraltı ve yerüstü zenginlikleriyle önemli bir yer tutar. Ilımlı bir bölgede bulunan geniş topraklarında tarımın birçok türü, hayvancılık yapılır. Ayrıca dünyanın en zengin petrol yataklarının bir kısmı da buradadır. Yalnız petrol ele alındığında yıllık kazancı milyar dolarları bulur. Amerika Birleşik Devletleri'nin petrol ihtiyacının %40 kadarı Teksas'tan sağlanır. Tarımda Amerika Birleşik Devletleri içinde liderdir. Hayvancılıkta da lider konumundadır. Texas ayda 982,4 milyon dolarla Amerika Birleşik Devletleri'nde Kaliforniya'dan sonra en büyük ticareti gerçekleştirir.
Tarih
Teksas ilk defa 1528'de İspanyol gemici Cabeza Da Vaca ile gelenler ayak basmıştır. O günden sonra sırasıyla Fransa, İspanya, Meksika'nın eline geçti. 1836'da bağımsız bir cumhuriyet oldu. 1845'te Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. O sıralarda Teksas'ta birkaç küçük şehir ve hayvan beslenen büyük çiftliklerden başka bir şey yoktu. Gerek hayvancılık, gerek tarım, gerekse petrol'ün bulunması XX. yüzyıl içinde Teksas'ın gelişmesinde en önemli etkenlerdi. Teksas eyaletinin diğer eyaletlere nazaran ayrıcalıklı olduğu söylenebilir. Halk oylaması sonucu gerekli çoğunluğa ulaştığı takdirde Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrılma hakkı vardır.
Teksas'daki şehirler
Teksas'da 254 şehir vardır. En önemli 7 şehri Houston, San Antonio, Dallas, Austin, Fort Worth, Lubbock ve El Paso'dur. Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük 20 şehri arasında buradaki birçok şehir bulunmaktadır.
| Teksas'daki şehirlerde | ABD'deki şehirlerde | Şehir | Nüfus | Yüzölçümü | Teksas'taki Konumu |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 4. | Houston | 2.016.582 | 601,7 | Güneydoğu Teksas |
| 2. | 7. | San Antonio | 1.256.509 | 412,1 | Güney Teksas |
| 3. | 9. | Dallas | 1.213.825 | 385,0 | Kuzey Teksas |
| 4. | 16. | Austin | 690.252 | 258,4 | Orta Teksas |
| 5. | 19. | Fort Worth | 624.067 | 298,9 | Kuzey Teksas |
| 6. | 21. | El Paso | 598.590 | 250,5 | Batı Teksas |
Dil
Teksas'ta en çok konuşulan dil İngilizce'dir. İngilizce'den sonra İspanyolca konuşulur ve İspanyolca'yı Fransızca izler. Türkçe, Almanca, Lehçe, Çekçe, Korece, Vietnamca, Ermenice, ve Urduca konuşan küçük gruplar vardır. Ayrıca Amerikan yerlileri kendilerine özgü bazı diller konuşurlar.
Eğitim
Teksas'ta yüksek kalitede eğitim veren birçok üniversite ve kolej vardır.
College Station'taki Teksas A&M Üniversitesi, Austin'deki Texas Üniversitesi, Houston Üniversitesi, Lubbock'taki Teksas Tech Üniversitesi, Dallas'daki UTD (UT Dallas) Universitesi gibi uluslararası üniversitelerle birlikte daha küçük dereceli üniversiteler de vardır örneğin; Denton'daki Kuzey Texas Üniversitesi, Houstan'daki Rice Üniversitesi, San Antonio'daki Trinity Üniversitesi gibi 100'ün üzerinde üniversite bulunur.
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||
.svg.png){kind=small}
- ↑ "U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President". Press Release. U.S. Census Bureau. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160623191251/https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._states_and_territories_by_population. Erişim tarihi: Şubat 7, 2011.
- ↑ "Introduction to Texas". Netstate.com. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151220172301/http://www.netstate.com:80/states/intro/tx_intro.htm. Erişim tarihi: Nisan 11, 2010.
- ↑ Texas from Sea to Shining Sea http://books.google.co.in/books/about/Texas.html?id=PUemv3wa0O8C&redir_esc=y