Yidiş

Yidiş
ייִדיש
Ana dili olanlar ABD, İsrail, Arjantin, Brezilya, Birleşik Krallık, Rusya, Kanada, Ukrayna, Beyaz Rusya, Moldova, Litvanya, Belçika, Almanya, İsviçre, İsveç, Polonya, Avustralya vs.[1][2]
Konuşan sayısı > 3.000.000 [1][2]  (tarih gerekli)
Dil aileleri
Varsayılan
  • Yidiş
Yazı sistemi İbrani
Dil kodları
ISO 639-1 yi
ISO 639-2 yid
ISO 639-3 [[ISO639-3:yid<br />ydd<br />yih|yid
ydd
yih]]

Yidiş (Yidiş ייִדיש yidiş / אידיש idiş "yahudi") Avrupa, Amerika ve Asya’da 3.5 milyon’dan fazla Aşkenaz Yahudisi tarafından konuşulan, Cermen kökenli dil. Diğer birçok Yahudi dili gibi İbrani alfabesi ile yazılır. Zaman zaman Almanca ağzı olarak görülür.

Konuşulduğu ülkeler

I. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Gıda Yönetimi'nin düzenlediği Gıda Muhafaza Kampanyası'nı teşvik etmek amacıyla Yidiş ile yazılan poster, Gıda savaşı kazanacak - Buraya özgürlük uğruna geldiniz, şimdi onu korumaya yardım etmelisiniz. Buğdaya Müttefikler'in ihtiyacı var - ziyan etme. "Şfiz vot gveynen di krayt. İhr kumt ahir tzu gifenen prayhayt. Yetzt must ihr helpen zi tzu başeytzen. Mir mizen di alaylis farzorgen mayt vitz. Lazet kayn zah nit geyn in nivetz." (renkli litograf, Charles Edward Chambers, 1917)
Üstünde İngilizce ve Yidiş dilinde "Çocuk Köleliğini Durdurun" sloganı yazılı olan bant taşıyan iki kız. Büyük olasılıkla 1 Mayıs 1909'daki New York işçi yürüyüşünde çekilmiş bir fotoğraf.

Yidiş dili: ABD'de (1.250.000)[3], Rusya'da (701.000)[4], İsrail'de (215.000)[5], Ukrayna'da (634.000)[6], Beyaz Rusya'da (231.000)[7], Almanya'da (49.210)[8], Kanada'da (49.890)[9], Letonya'da (40.000)[10], Romanya'da (1.100)[11], Estonya'da (570)[12], Arjantin'de[13], Polonya'da[14], Macaristan'da[15], Hollanda'da[16], Moldova'da[17] ve birçok ülkede Musevi azınlıklarca toplam 3.200.000’den fazla kişi tarafından konuşulur.

Özellikler

Hint Avrupa dilleri'nini Cermen dilleri kolunun, Batı Almanca-Batı Grubu, Yüksek Almanca bölümünde bulunan Yidiş, her ne kadar farklı bir alfabe ile yazılsa da bu dili bilmeyen insanlarca duyulduğunda Almanca olduğu zannedilebilir. Almanca bilen bir kişi bu dili %60 - %70 oranında anlayabilir. Ancak Yidiş diline İbranice, Aramice ve Slav kökenli dillerden giren ek ve kelimeler bulunduğundan tam anlama mümkün olmaz.

Lehçeleri

Batı ve Doğu lehçesi olmak üzere iki lehçesi vardır. Doğu Avrupa ve Asya’da konuşulan Doğu lehçesi Slav dillerinden etkilenmişken batı lehçesi daha çok Batı Avrupa dilleri ve özellikle İngilizceden etkilenmiştir.

Medya

Bugün dünya üzerinde Yidiş dili ile basılmakta olan 100’den fazla, gazete ve dergi bulunmaktadır. Yidiş dili zengin bir edebiyat dili olduğundan bu dil ile verilmiş eserlerin sayısı bilinmemektedir. Yine dünya üzerinde birçok ülkede Yidiş tiyatrolar ve sinemalar olduğu gibi internet üzerinde de birçok site Yidiş dili ile oluşturulmıştur.

Kaynakça

  1. 1 2 Ethnologue - Doğu Yidiş
  2. 1 2 Ethnologue - Batı Yidiş
  3. ↑ Ethnologue - ABD'deki diller
  4. ↑ Ethnologue - Avrupa Rusya'sındaki diller
  5. ↑ Ethnologue - İsrail'deki diller
  6. ↑ Ethnologue - Ukrayna'daki diller
  7. ↑ Ethnologue - Beyaz Rusya'daki diller
  8. ↑ Ethnologue - Almanya'daki diller
  9. ↑ Ethnologue - Kanada'daki diller
  10. ↑ Ethnologue - Latvia'daki diller
  11. ↑ Ethnologue - Romanya'daki diller
  12. ↑ Ethnologue - Estonya'daki diller
  13. ↑ Ethnologue - Arjantin'deki diller
  14. ↑ Ethnologue - Polonya'daki diller
  15. ↑ Ethnologue - Macaristan'daki diller
  16. ↑ Ethnologue - Hollanda'daki diller
  17. ↑ Ethnologue - Moldova'daki diller
Yahudi dilleri
Afro-Asyatik
Hint-Avrupa
Türk
Diğer
 Yahudilik Portali

Dış bağlantılar

Çağdaş Cermen dilleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/3/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.