Balkarlar
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| ~ 120.000 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Rusya | 108.000 |
 Kabardey-Balkarya [1] | 105.000 |
 Kazakistan | 1,798 |
 Ukrayna | 206 |
| Diller | |
| Balkarca, Rusça | |
| Din | |
| Müslüman | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Karaçay | |
Balkarlar (Karaçay-Balkarca: Малкарлыла - Malkarlıla veya таулу - tawlu "dağlı", pl. таулула - tawlula[2]; Ethnonym.: Алан - Alan, pl. Аланла - Alanla[3]; Ironca Osset lehçesi: асиаг - Asiag[4]; Digor Osset lehçesi: æссон - Aesson[4]; Megrelce: ალანი - Alani[4]; Nogayca: Aлани - Alani[5]; Svanca: აწ/ოვს - Az/Ovs[4]; Kabardeyce: Куша - Kusha[6]), Kafkasya’da yaşayan Türk halklarından biridir. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Kabardey-Balkarya cumhuriyetinde yaşar. Balkarlar bu cumhuriyete adını veren iki halktan biridir (diğeri Kabardeyler).
Köken
Bir görüşe göre Balkar terimi, Bolgar veya Bulgar adından gelir. Balkarlar, Büyük Bulgarya’dan Balkanlara ve Orta Volga boylarına göçen Bulgarların torunları olarak kabul edilir.
Başka bir görüşe göre Balkarlar, 1708'de Kırım Hanlığı ile Çerkesya arasında gerçekleşen Kanjal savaşı esirlerinin torunlarıdır. Dolayısı ile Tatar kökenli oldukları kanısı vardır.
Dil
Balkarların konuştuğu Balkarca, Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Karaçayların konuştuğu Karaçayca’ya oldukça yakın bir dildir ve bundan dolayı iki dil Karaçay-Balkarca olarak da adlandırılır. 1926'ya değin Arap harflerini kullanan Balkarlar, sonra Latin alfabesini, 1940'ta da Kiril alfabesini benimsediler. Gelişmiş bir yazılı edebiyatları olmamasına karşın, zengin bir sözlü edebiyatları vardır.
Nüfus
Balkarların çoğunluğu Kabardey-Balkarya’da yaşar ve 2002 verilerine göre bu cumhuriyette yaşayan Balkarların sayısı yaklaşık 105 bindir.
Tarih
Balkarlar, Kırım Tatarları ve Kumıklara yakın bir halktır. Hunların 4. yüzyıldaki Batı’ya göçünün ardından Kafkasya’da kalan Bulgar kabilesinden geriye kalan bir halk olduğu ve Kafkasya’da hayli eski tarihten bu yana yaşadığı da ileri sürülür.
Kendilerini Taulular (Dağlılar) olarak da adlandıran Balkarların kökeni üstüne kesin bilgi yoktur. V. F. Müller ve J. Marvadt'a göre Kuban Bulgarlarından gelirler. Bazı araştırmalara göre de uzun süre göçebe olarak yaşadıktan sonra Kafkas Bulgarlarını oluşturmuşlardır. Uzun yıllar Karaçaylılarla birlikte yaşayan Balkarlar ise, adlarının Kırım'dan göç ettikleri sırada kendilerine önderlik eden Malkar adında bir beyden geldiğine inanırlar. Kökenlerinin Hazar Türklerine dayandığını ileri sürenler de vardır. Bunlara göre Balkarlar 10 ve 11. yüzyıllara değin bağımsız yaşamış, daha sonra Ruslar ya da Osetler tarafından Kafkasya'ya sürülmüşlerdir.
Altın Orda ve Kırım hanlıklarının egemenliği altında kaldıktan sonra, 15. yüzyıl sonlarında Kırım Hanlığı'yla birlikte Osmanlılara bağlanan Balkarlar, 1827'de Rusların egemenliğine girdiler.1917 Ekim sosyalist devrimi sonrasında, Karaçaylarla birlikte Kuzey Kafkasya Bağımsız Cumhuriyeti içinde yer aldılar; 1921'de de Kabartay özerk yönetim birimine (oblast) katıldılar.
Balkarlar, II. Dünya Savaşı sırasında, Nazi Almanya’sıyla işbirliği yaptıkları gerekçesiyle 1944’te Stalin tarafından, haksız yere, sürgün edildi. Bu sürgünün (soykırım - halkın büyük bir kısmı açlık ve sefaletden ölmüş, bir kısmı yurtlarına geri dönememiştir, 1957 de Kuruşev Balkarlara haklarını iade etmiştir) ardından Balkarların da yaşadığı Kabardey-Balkar Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nden “Balkar” ibaresi kaldırıldı. Bu bölge, 1957’ye değin Kabardey Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak adlandırıldı. Bu tarihte Bakarların dönmesine izin verilince, bölge yeniden eski adını aldı. Balkarlar, Sovyetler Birilği'nin dağılmasının ardından, aynı cumhuriyette yaşadıkları Kaberdeylerle çeşitli anlaşmazlıklar yaşadılar. Rusya Federal Kanunları yerine, parlamentoda ezici çoğunluğu olan Kabardeyler, yerel yasalar çıkararak, Balkar köylülerinin topraklarını ellerinden almaya çalışmaları, Hasaniya Belediye Başkanının faili meçhul bir şekilde öldürülmesi, ve sorumlu kişilerin bulunamayışı, bölgede ana gerginliklerden birkaçını oluşturmaktadır. Halkın ileri gelenleri Rusya Federal Yasalarının ve Rusya Anayasa Mahkemesinin Balkarlar lehine almış olduğu kararları Kabardey Balkar Cumhuriyetinde uygulanması için, Moskovada Anayasa Mahkemesi önünde haftalarca süren açlık grevi başlatmışlardır. Kabardey yöneticilerin federal kanunlara uymamakta ısrar etmeleri durumunda, Federasyona bağlı olmakla birlikte, Balkarlar ayrı bir cumhuriyet olma yönünde adım atmaktadırlar. Bununla birlikte günümüzde Kabardeylerle birlikte aynı cumhuriyet içinde yaşamaktadırlar.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Karaçay Malkar Türkiye (Türkçe ve Karaçay-Balkarca)
Referanslar
- ↑ Kabardey-Balkarya Rusya'ya bağlı bir millettir
- ↑ R. A. Ageeva, Какого мы роду-племени?: народы России, имена и судьбы, Академия, 2000, s. 152
- ↑ Ėmma Shirii︠a︡zdanovna Geni︠u︡shene, Zlatka Guentchéva, Reciprocal Constructions, Vol. 3, John Benjamins Publishing Company, 2007, s. 971
- 1 2 3 4 General description of the Karachai-Balkarian people (Ismail M. Miziyev)
- ↑ M. A. Habichev: Ob etnonimax alan, byzynnyly, malkarly, karačajly, tegejli, 1971, s. 126
- ↑ Murat Ocak, The Turks: Turkey (2 v. ), Yeni Türkiye, 2002, s. 353