Pergamon Krallığı

Pergamon Krallığı
Βασίλειο της Περγάμου
M.Ö. 241–M.Ö. 133
Başkent Pergamon (Bergama)
Dil(ler) Koini
Din Antik Yunan dini
Yönetim Monarşi
Kral
 - M.Ö. 241–197 I. Attalos
 - M.Ö. 197-159 II. Eumenes
 - M.Ö. 159–138 II. Attalos
 - M.Ö. 138–133 III. Attalos
Anadolu tarihi
Bronz Çağı
Troya I-VIII yak. MÖ 3000 - MÖ 700
Hattiler yak. MÖ 2500 - MÖ 2000/1700
Akadlar yak. MÖ 2400 - MÖ 2150
Luvi Krallığı / Luviler yak. MÖ 2300 - MÖ 1400
Asurlar ticari koloniler yak. MÖ 1950 - MÖ 1750
Akalar Krallığı (münakaşalı) yak. MÖ 1700 - MÖ 1300
Kizzuvatna Krallığı yak. MÖ 1650 - MÖ 1450
Hititler yak. MÖ 1680 - MÖ 1220
  Eski Krallık
  Orta Krallık
  Yeni Hitit Devleti
Likya / Likyalılar yak. MÖ 1450 - MÖ 350
İyonya Gizli Anlaşması yak. MÖ 1300 - MÖ 700
Neo-Hitit Kralları yak. MÖ 1200 - MÖ 800
Frigya / Frigler yak. MÖ 1200 - MÖ 700
Karya / Karyalılar yak. MÖ 1150 - MÖ 547
Urartu yak. MÖ 859 - MÖ 595 / 585
Demir Çağı' dan Klasik Antik dönem'e
Lidya / Lidyalılar yak. MÖ 685 - MÖ 547
Persler'in Ahameniş İmparatorluğu yak. MÖ 559 - MÖ 331
Makedonya İmparatorluğu MÖ 334 - MÖ 301
Seleukos İmparatorluğu MÖ 305 - MÖ 64
Pontus Hükümdarlığı MÖ 302 - MÖ 64
Pergamon Krallığı-Attalos Hanedanı MÖ 283 - MÖ 133
Ermeni Krallığı-Artaksiad Hanedanlığı MÖ 190 - MS 428
Roma Cumhuriyeti MÖ 133 - MÖ 27
Roma İmparatorluğu MÖ 27 - MS 330
Orta çağlar
Bizans İmparatorluğu 330 - 1453
Anadolu Selçuklu Devleti 1077 - 1307
Klikya Ermeni Krallığı 1078 - 1375
Artuklu Beyliği 1101 - 1409
Trabzon İmparatorluğu 1204 - 1461
İznik İmparatorluğu 1204 - 1261
İlhanlılar 1256 - 1355
Osmanlı Devleti ve Türkiye
Osmanlı İmparatorluğu'nun doğuşu 1299 - 1453
Osmanlı Devleti yükselme dönemi 1453 - 1683
Osmanlı Devleti duraklama dönemi 1683 - 1827
Osmanlı Devleti gerileme dönemi 1828 - 1908
Osmanlı Devleti dağılma dönemi 1908 - 1922
Türkiye 1923 - Günümüz

Pergamon Krallığı[1] veya Bergama Krallığı,[2] (Yunanca:Βασίλειο της Περγάμου) Batı Anadolu'da başkent Pergamon (bugünkü Bergama[3]) olmak üzere kurulmuş devlettir.[4] Krallığın kurucusu I. Attalos, kuruluş tarihi de M.Ö. 241 yılı kabul edilmektedir.[5] Bunun nedeni devletin ilk hükümdarı olan Filetairos ve halefi I. Eumenes'in kral unvanını kullanmamış olduklarıdır.[6] M.Ö. 133 yılında Roma Cumhuriyeti'ne bağlanana kadar varlığını sürdürmüştür.[7]

Tarihçe

Granikos Savaşı'ndan sonra M.Ö. 334 yılında Pergamon, Büyük İskender'in eline geçmiştir.[8] Bundan sonra İskender, kentin yönetimini oğlu Herakles ile annesi Barsine’ye bırakmıştır.[9] İskender'in ölümünden Pergamon, Trakya hükümdarı Lysimachos'un payına düşmüştür.[10] Lysimachos, Korypedion Savaşı'nda I. Selevkos Nikator tarafından öldürüldükten sonra kendi emrinde çalışmış olan Paflagonyalı Filetairos, efendisinin burada bıraktığı servete nail olarak Pergamon'u ele geçirmiş[11] ve bağımsız bir devlet olarak ilan etmiştir.[6] Filetairos ölmeden önce devletin yönetimini evlatlığı ve yeğeni olan I. Eumenes'e bırakmıştır.[12]

Pergamon Krallığı'nın başkenti Pergamon'un maketi.

I.Eumenes döneminde Pergamon görece sakin bir süreç yaşamış,ardılı ve kuzeni I. Attalos'la birlikte özellikle Galatlara karşı kazınılan zaferle gücünü tüm Anadolu'ya kabul ettirmiştir. I. Attalos'la birlikte Pergamon yöneticileri artık kendilerini Kral olarak adladırmaya başlamıştır.[6] Kral I. Attalos'un oğulları II. Eumenes ve ardından II. Attalos zamanında Pergamon gücünün ve sınırlarınınzirvesine ulaşmıştır. Görkemli Zeus Sunağı bu dönemde inşaa edilmiş, ünlü Pergamon Kütüphanesi bu zamanda 200.000 ciltlik kapasiteye ulaşmıştır.Pergamon heykelcilik, tıp ve eczacılıkla ünlenmiştir. Amcası II. Attalos'un ölmüyle başa geçen III. Attalos dengesiz davranışlar göstermiş, bir varisi olmadığından Pergamon'u Roma'ya vasiyet etmiştir.[13] II. Eumenes'in'un evlilik dışı oğlu olduğu söylenen, Aristonikos bu kararı tanımamış, kendini III.Eumenes adıyla Kral ilan etmiş, Roma'ya karşı isyan etmiştir. Son olarak İ.Ö.129'da Romalılara yenilmiş ve esir düşmüştür. Bundan sonra bu krallık Roma Asya eyaleti olmuştur.

Yöneten Hükümdarlar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dipnotlar

  1. M. Ali Kaya (2000). "Anadolu'daki Galatlar ve Galatya tarihi". Ege Üniversitesi. s. s. 65.
  2. Bilge Umar (1982). "Türkiye halkının ilkçağ tarihi". Ege Üniversitesi Basın-Yayın Yüksek Okulu. s. c.2, s. 132.
  3. Osman Bayatlı (1949). "Bergama tarihi'nde İlkçağ ve Bakırçay Havzası, arkhaikkâsik kültürler". Şaka Matbaası. s. c. 1, s. 18.
  4. Niyazi Akşit, Ferruh Sanır (1981). "A'dan Z'ye Genel Bilgi Ansiklopedisi". s. s. 240.
  5. Shipley (2000). "The Greek World After Alexander, 323-30 B.C.". Routledge. s. s. 313.
  6. 1 2 3 "Tarih incelemeleri dergisi". Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü. 1995. s. c. 10, s. 15.
  7. Zekeriya Özdemir (1998). "Körfezdeki zümrüt Havran". Havran Belediyesi. s. s. 24.
  8. Halil İbrahim Göktürk (1981). "Atatürk ve Çağlarını Aşanlar'ın biyografileri". s. s. 28.
  9. Eyüp Eriş (1998). "Dikili'nin mişli geçmişi". Dikili Belediyesi. s. s. 64.
  10. Richard Allan Tomlinson (1992). "From Mycenae to Constantinople". Routledge. s. s. 111.
  11. İsmail Hakkı Uzunçarşılı (2000). "Karesi Vilâyeti Tarihçesi". Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı. s. s. 13.
  12. İsmail Hakkı Uzunçarşılı. a.g.e.. s. s. 14.
  13. Shipley. a.g.e.. s. s. 318-319.
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.