Anklav ve eksklav
Koordinatlar: 41°05′52″K 73°43′21″B / 41.09782°K 73.722553°B Siyasi coğrafyada, tamamen başka bir siyasi bölgenin sınırları dahilinde yer alan siyasi bölgeye anklav toprak denilmektedir.[1] Eksklav toprak ise, siyasi olarak bağlı olduğu bölgeye coğrafi açıdan bağlı olmayan, bu bölge ile arasında başka bir siyasi bölge bulunan siyasi bölgedir. Her iki tarafa da uygun olan tanımlar olsa da, iki ayrı kavram vardır. Şekil:1'de, C B'nin eksklavidir ve ayrıca A içerisinde bulnan bir anklavdir. Eğer C bağımsız bir siyasi bölge olsaydı, bir anklav olurdu ancak eksklav olmazdı. Şekil:2'de, C bölgesi B bölgesinin bir eksklavidir ancak anklav değildir. Çünkü birden fazla ülke ile sınırı vardır.
Anklav
Anklav toprak, bir ülkenin başka bir ülke tarafından kuşatılmış toprak parçasıdır. Diğer devlet sınırları içerisinde kalan bu toprak parçası bir devletin toprağı olabileceği gibi bağımsız bir devlet de olabilir.
Güney Afrika'nın çevrelediği Lesotho anklav topraktır. Türkiye'nin anklav toprağı Suriye'deki Caber Kalesi'dir.İsviçre içinde de iki anklav bulunur: Almanya’ya ait olan Büsingen ile İtalya’ya ait olan Campione d'Italia.
Siyasî anklavler olduğu gibi etnik anklavler de vardır. Etnik anklavler, farklı bir kültürün yaşandığı bölgelerde yaşanan kültürlerdir. Etnik anklavlerde, bir kültür diğer bir kültür alanı ile sınırlandırılmıştır. Bu tip alanlarda birden fazla diller, dinler, kültürler görülür. Etnik anklavlere Gettolar, Küçük İtalyan Bölgeleri, banliyolar ve Çin mahalleleri örnek verilebilir.
Bazı anklav bölgeler
- San Marino, İtalya içerisinde
- Vatikan Şehri, İtalya'da Roma şehri içerisinde
- Lesotho Krallığı, Güney Afrika içerisinde
- Suriye'deki Türk Toprağı Caber Kalesi
- İsviçre'deki Alman Toprağı Büsingen
- Lesotho'nun konumu.
Eksklav
Bir devletin başka bir devlet tarafından kendisiyle bağlantısı kesilmiş toprağına eksklav toprak denir. Eksklav toprağa Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti örnek verilebilir. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprağı olan Nahçıvan Bölgesi, Ermenistan'ın sınırlarının oluşturduğu bölge ile Azerbaycan ile bağlantısı kesilmiş, eksklav toprağa dönüşmüştür.
21. yüzyıl'da iletişim şartları ve teknolojinin gelişimi, eksklav topraklar arasında iletişimin kolaylıkla yapılmasına imkân sağlamaktadır.
Bazı önemli eksklav bölgeler
- Angola: Cabinda
- Avusturya: Jungholz
- Azerbaycan: Nahçıvan, Kerki, Yukarı Eskipara, Berhudarlı
- Bangladeş: Cooch Behar
- Belçika: Baarle-Hertog
- Bruney: Temburong
- Doğu Timor: Oecussi-Ambeno
- Hindistan: Cooch Behar
- İtalya: Campione d'Italia
- Almanya: Büsingen am Hochrhein
- Kırgızistan: Barak
- Malavi: Likoma Adası
- Umman: Musandam ve Madha
- Rusya: Kaliningrad Oblast
- İspanya: Ceuta, Llívia ve Melilla
- Tacikistan: Vorukh ve Kayragach
- Türkiye: Caber Kalesi
- Amerika Birleşik Devletleri: Alaska
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: Erenköy
- Özbekistan: Shohimardon, Qal'acha, ve Khalmion
- Nahçıvan'ın siyasi yapısı