Megiddo Muharebesi (1918)

Bu maddede belli bir devletin bakış açısının ağırlıkta olduğu bir tür sistemik yanlılık sorununun bulunduğu düşünülmektedir.
Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen tartışmaya katılınız.
Şablonu maddeden çıkarmadan önce şablonun yardım sayfasını lütfen inceleyiniz. (Temmuz 2010‎)
Megiddo Muharebesi
Sina ve Filistin Cephesi

Nablus Yarması
Tarih19 Eylül - 21 Eylül 1918
BölgeMegiddo, Nablus, Filistin
SonuçBritanya İmparatorluğu'nun kesin zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu
Alman İmparatorluğu Alman İmparatorluğu

Birleşik Krallık Britanya İmparatorluğu

Fransa Fransa
Hicaz Krallığı
Komutanlar ve liderler
Alman İmparatorluğu Liman von Sanders
Osmanlı İmparatorluğu Mersinli Cemal Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Cevat Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Mustafa Kemal Paşa		 Birleşik Krallık Edmund Allenby
Birleşik Krallık H.G.Chauvel
Birleşik Krallık E.S.Bulfin
Birleşik Krallık P.W.Chetwode
Faysal bin Hüseyin
Güçler
3.000 süvari
32.000 piyade		 12.000 süvari
57.000 piyade
Kayıplar
75.000 esir, 8. Ordu'nun tamamen, 4. Ordu'nun kısmen yok edilmesi 782 ölü, 382 kayıp, 4.179 yaralı
Sina ve Filistin Cephesi
Süveyş Kanalı
Sina
Arap Ayaklanması
  • Mekke
  • Medine
  • Taif
  • Yenbu
  • Akabe
  • Wadi Musa
  • El-Semna
Güney Filistin
Kudüs harekâtı
Yahudiye Dağları
  • Tell 'Asur
  • Berukin
Kuzey Filistin
Suriye
  • Şam
  • Halep
  • Haritan

Megiddo Muharebesi, Nablus Meydan Muharebesi, Nablus Yarması veya Nablus Hezimeti (İngilizce: Battle of Megiddo) I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Kuvvetleri karşısında Osmanlı Ordusunun yenilgisi ve tüm Suriye'nin Osmanlı İmparatorluğu tarafından kaybı ile sonuçlanan muharebe.

Muharebe sonucunda Yıldırım Orduları Grubu'nu oluşturan 8. Osmanlı Ordusu, Britanya İmparatorluğu Taarruz Görev Kuvveti tarafından tamamen, 4. Ordu ise büyük ölçüde imha oldu.[1] Mustafa Kemal Paşa, komutasındaki 7. Ordu'yu kaybedilen Şam, sonra Halep topraklarından hızla Halep kuzeyine çekerek, Kilis güneyindeki Muslimiye'de savunma hattı oluşturmayı başardı. Mondros Ateşkes Anlaşması'na kadar geçen zamanda, Britanya İmparatorluğu birliklerinin Toros geçitlerinden Anadolu içlerine sızmasını önledi.[2]

Muharebenin Başlangıcı

Yıldırım Ordular Grubu'na (4., 7. ve 8. Osmanlı Ordusu) karşı savaşan Orgeneral Sir Edmund Allenby komutasındaki İngilizler Filistin içlerine girdikten sonra 9 Aralık 1917'de Kudüs düşmüştü.

1918 yazında Filistin'de Osmanlı-İngiliz Cephesi, Ürdün'den Yafa'ya kadar uzanıyordu. İyice küçülmüş olan üç Osmanlı ordusundan ikisi cephenin batısında, biri de doğusunda bulunuyordu. Osmanlı ordularına komuta eden Liman von Sanders doğudan bir saldırı beklediğinden bu kesime ağırlık vermeye başladı. Böylece Allenby 19 Eylül'de cephenin batısında 1'e 10 üstün kuvvetlerle Osmanlı savunma mevzilerini söktü. Açılan yolda hızla ilerleyen süvari birlikleri kıyı şeridinden hızla geçtikten sonra, iç kesime yönelerek kuzeydeki çekilme hatlarını kestiler. Kudüs kuzeyi - Nablus bölgesinde bulunan Türk yürüyüş kolları İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) tarafından gerçekleştirilen taarruz sortileriyle ağır kayba uğradı.[3]

23 Eylül 1918'de Liman von Sanders'in cepheden ayrılmasıyla, Mustafa Kemal Paşa Yıldırım Orduları Komutan Vekilliğine tayin edildi. Doğuda da geriye çekilmeye başlayan Osmanlı birlikleri Hicaz Demiryolu'na bağlı hatları tutan Arapların baskınlarıyla karşılaştılar.

Mustafa Kemal Paşa 7. Ordu Komutanlığı makamını devraldığında Yıldırım Orduları Grubu'nun tertibi şu şekilde idi: Şeria Nehri ile Nablus’un güneyi arasında konuşlanmış bulunan 7. Ordu; bu tertibin sağında 8. Ordu ile solunda Şeria nehri bulunuyordu. Merkez miğferin art bölgesinde ise 4. Ordu taktik tertiplenme ile üstlenmişti Mustafa Kemal Paşa'nın bu sırada yaptırdığı keşifler ve almış olduğu istihbarat sonuçlarına göre, bir genel taarruzun başlamak üzere olduğu tespit edilmişti[4]

Muharebenin Gelişimi

İngiliz General Allenby komutasındaki taarruz görev kuvveti, piyade ve süvari 191.000 personel ve Britanya İmparatorluğu ordusunun yeni kullanmaya başladığı Yarı paletli (half track) hafif zırhlı araçlardan müteşekkildi.[5] Buna karşın bu taarruz kuvvetinin karşında 40.000 piyade tüfeği gücündeki Osmanlı birlikleri yer alıyordu.[6] Birleşik Krallık taarruz görev kuvveti Yıldırım Orduları Grubu'nu sıkıştırarak savunma hatlarını bozmaya başladı. Mustafa Kemal Paşa'nın komutasındaki 7. Ordu çelik çekirdek esasında direnirken, 8. Ordu savunma hattı çöktü.[7] Savunma hattının çökmesi üzerine 7. ve 4. Ordular Şam yönüne çekilmeye başladılar. 7. Ordu'nun çekilişini, düşman artçı kolları ile temas ederek komuta eden Mustafa Kemal Paşa, 7. Ordu'nun vurucu kuvvetlerini Britanya İmparatorluğu Taarruz Kuvveti'ne ezdirmeden kuzeye çekmeyi başardı.[8] Kuzey yönüne çekildikten sonra, 22-23 Eylül tarihlerine Britanya İmparatorluğu birlikleri tarafından kuşatılan 7. Osmanlı Ordusu Şeria Nehri'nin doğu-kuzey doğusuna çark yaparak kendisini imhadan kurtardı.[9]

Mustafa Kemal Paşa İngiliz Süvari Tümeni'nin ilerlemesini durdurmaya çalıştıysa da 1 Ekim'de Şam'ı da kaybedince 11-13 Ekim tarihlerinde Halep'teyken Padişah'ın Başyaveri Albay Naci (Eldeniz) Bey'e 'çok gizli' telgraf çekerek mütareke için müracaat etmesini ve Furgaç Ahmet İzzet Paşa'nın yeni kabinesinde Fethi (Okyar), Tahsin (Özer), Rauf (Orbay), İsmail Canbulat, Azmi Beyler ile Şeyhülislâm Mustafa Hayri Efendi (Ürgüplü) ve Mustafa Kemal'in kendisinin de yer almasını önerdi.

Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı'ndan verilen emirle elde kalan Osmanlı birliklerinin Humus güneyinde savunma hattı kurarak tertiplenmeleri bildirildi. Şam'ın 1 Ekim'deki kaybı, gücü oldukça düşmüş olan birliklerin Humus güneyinde tertiplenmesini imkânsızlaştırdı.[10] Karargâh'tan verilen ikinci emirle elde kalan birliklerin hızla Halep'e çekilerek burada bir savunma hattı kurulması belirtildi. Artık büyük çoğunluğu 7. Ordu birliklerinden oluşan Osmanlı savunma kuvvetleri Halep çevresinde tertiplendiler.[11]

Halep Sokak Muharebeleri

Zırhlı Yarı paletli unsurlardan kurulu İngiliz keşif birlikleri 23 Ekim 1918 tarihinde Halep güney varoşlarına ulaştı.[12] Halep güneyinde ilk temas muharebeleri başlarken, şehrin doğusundan taarruz eden Şerif Faysal komutasındaki Arap birlikleri Halep Kalesi ve hükûmet konağını aldı.[13] Halep şehri içinde binalardan Türk birliklerine ateş açılmaya başladı. İngiliz keşif birlikleri ve Arap birlikleri ile sokak muharebeleri başladı.

Halep Kuzeyi / Kilis Güneyi Yıldırım Orduları Grubu Savunma Hattı

Allenby'nin komutasındaki Britanya İmparatorluğu taarruz görev kuvveti destek unsurlarının 26 Ekim'de Halep'e ulaşması sonucu Mustafa Kemal Paşa komutasındaki 7. Ordu birlikleri Halep'ten çekilmek zorunda kaldı. Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı'ndan aldığı emirle, elde kalan birlikleri yeniden tertiplenmesi ile görevlendirilen Mustafa Kemal Paşa; ilgili düzenlemeleri tamamladıktan sonra, savunmanın daha kolay yapılabileceği Halep Kuzeyi - Katma ve Müslimiye mevkilerine 7. Ordu güçlerini mevzilendirdi.[14]

Hatta 26 Ekim'de Bağdat Demiryolu'nun çatal noktası olan Müslimiye İstasyonu'nu da kaybederek İstanbul istikametiyle Irak Cephesi'nde bulunan Ali İhsan Paşa komutasındaki 6.Ordu arasındaki bağlantının kesilmesine yol açtı.[kaynak belirtilmeli]

26 Ekim 1918 günü gerçekleşen Katma Meydan Muharebesinde Arap - İngiliz Müttefik Kuvvetleri Kilis güneyinde durduruldu.[15] Savunma hattının bu bölgede kurulması, 30 Ekim'de imzalanacak Mondros Ateşkes Anlaşması'na kadar Britanya İmparatorluğu ve Şerif Hüseyin'e bağlı birliklerin Toros geçitlerine ulaşarak buradan Anadolu içlerine sızması önlendi.[16]

Sonuç

Megiddo Muharebesi, Britanya İmparatorluğu'nun Osmanlı Devleti ile yaptığı I. Dünya Savaşı muharebeler dizisinin en can alıcı muharebesi olarak tarihteki yerini almıştır. Britanya İmparatorluğu'nun kesin zaferi ile sonuçlanan muharebe sonucunda, Osmanlı Devleti tüm Ürdün ve Suriye'yi kaybederken, 4. ve 8. Orduları da yok olmuştur. Muharebenin bu şekilde sonuçlanması Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'dan çekilmesini hızlandırmıştır.

38 günde 560 km. ilerleyen İngilizler, 5 bin kayıp vererek 75 bin tutsak aldığını iddia etmektedir.

Bu yenilgi, bir yandan dolaylı olarak Musul ve Kerkük'ün kaybına sebep oldu, öte yandan da Mustafa Kemal Paşa'nın İskenderun ve Antakya üzerindeki ısrarlı tutumunun kaynağı olarak daha sonra bu bölgelerin Hatay olarak anavatana kavuşmasını sağlamıştır.

Kaynakça

Notlar

  1. ↑
    • J. Blanco Villalta, Atatürk, Çey. Fatih Özsu, Ankara, 1982, Syf. 225.
  2. ↑ a.g.e.
  3. ↑ Mango, Andrew: "Atatürk / Modern Türkiye'nin Kurucusu", Remzi Kitabevi, 2007, Syf,309
  4. ↑ Tezer, Şükrü, "Atatürk’ün Hatıra Defteri", Ankara 1972, s. 172; Atay, F. Rıfkı, "Çankaya", İstanbul 1984, s. 108-109. İnönü, İsmet, "Hatıralar", c. 1. Ankara 1985, s. 126 vd.
  5. ↑ “Atatürk Maddesi, İslam Ansiklopedisi, Cilt 1, syf. 728-729.
  6. ↑ A.g.e.
  7. ↑ Altuğ,Yılmaz; Türk İnkılap Tarihi, İstanbul, 1985, Syf 26-27.
  8. ↑
    • J. Blanco Villalta, Atatürk, Çey. Fatih Özsu, Ankara, 1982, Syf. 225.
  9. ↑ Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 313
  10. ↑ Mango, Andrew: "Atatürk / Modern Türkiye'nin Kurucusu", Remzi Kitabevi, 2007, syf. 221.
  11. ↑ “Atatürk Maddesi", İslam Ansiklopedisi, Cilt 1, syf. 727-728.
  12. ↑ Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 201.
  13. ↑ Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 202.
  14. ↑ Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 203-204
  15. ↑
    • a.g.e. Syf. 352.
  16. ↑ Kinross, "Atatürk / Bir Milletin Yeniden Doğuşu",Çeviren:Necdet Sander, Altın Kitaplar, Syf. 150.

Kaynaklar

Anılar

Araştırmalar

(Türkçesi: "Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu",İş Bankası Kültür Yayınları,2009)

Osmanlı ordusunun muharebe düzeni

Yıldırım Orduları Grubu

Müşir Otto Liman von Sanders Paşa, Kurmay Başkanı: Albay Kâzım Bey (İnanç)
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/4/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.