Irak Cephesi

Irak Cephesi
I. Dünya Savaşı Osmanlı Cephesi
6. Osmanlı Ordusu askerleri Kut'ül Ammare Kuşatması sırasında.
Tarih Kasım 1914 - 14 Kasım 1918 Bölge Irak Sonuç İtilaf güçlerinin zaferi Osmanlı'nın Irak'tan çekilmesi Sevr Antlaşması
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu  Almanya	Britanya İmparatorluğu  Birleşik Krallık  Avustralya  Hindistan  Yeni Zelanda Kuveyt (1914)[1]
Komutanlar ve liderler
Süleyman Askerî Bey Colmar Freiherr von der Goltz (tifüsten öldü) Nureddin Bey Halil Paşa Kâzım Karabekir Ali İhsan Paşa	General Nixon Percy Lake Frederick Maude Charles Townshend (Esir) Mübarek El-Sabah
Güçler
300,000+	350,000[2]–410,000+[3]
Kayıplar
325,000	92,000

Irak Cephesi, İngilizlerin petrol sahalarını ele geçirmek amacıyla, 15 Ekim 1914'te Bahreyn'i ve 23 Kasım 1914'te Basra'yı işgali üzerine açıldı. Yerli askerlerle karışık Osmanlı kuvvetleri işgale karşı koyamadı. İngilizler, İran'da Ahvaz'ı da ele geçirdiler.

Cephenin açılması

Britanyalılar bu cephedeki harekatlarını Hindistan Genel Valiliği üzerinden tertip etmiş ve ağırlıklı olarak bu sömürgesinden topladığı askerleri cepheye sürmüştür.

Britanyalıların ilk silahlı hareketi Fav yarımadasına karşıdır. Burayı denizden bombardıman eden Britanyalılar bir gün sonra çıkarma yapmak suretiyle yarımadayı ele geçirmiştir. 300 Türk askeri bu noktada düşmana esir düşmüştür.

Süleyman Askeri'nin girişimi

20 Aralık 1914 tarihinde, Basra'yı geri almak amacıyla cephe komutanlığına atanan, Yüzbaşı Süleyman Bey aşiretlerden ve gönüllülerden yararlanarak topladığı kuvvetle, 12 Nisan 1915 tarihinde taarruz etti. Şuaybiye Muharebesi'nde başarılı olamadı, Kutülamare'ye çekildi ve intihar etti.

Kut'ül Ammare Kuşatması

Britanyalılar burayı da ele geçirip Bağdat'ı almak için, General Townshend komutasında saldırdılar. Osmanlı Kuvvetleri, Britanyalıları Selmanpak'ta durdurdu. Kanlı çarpışmalardan sonra Britanyalılar, 26 Kasım 1915 tarihinde çekildiler. Kut'ül amare'de 8 aralık 1915'te kuşatılan İngiliz birlikleri, beş ay süren bir direnişten sonra 28 Nisan 1916'da teslim oldu. General Townshend dahil 13.399 esir alındı.

1916 yılı başında bir kısım Britanya birlikleri General Townshend'in yardımına geldiyse de İran'da Hamedan'a kadar sürüldüler. İngiliz birlikleri 1917 yılı başında bekledikleri güce ulaştılar. Taarruza geçtiler. 11 Mart 1917'de General Maude yönetimindeki Britanya birlikleri Bağdat girerken Halil Paşa'nın komutasındaki Osmanlı askerleri Bağdat'ı boşalttı.

Osmanlı kuvvetlerinin Bağdat'ı geri alma teşebbüsü başarılı olamadı. Samerra'yı da ele geçiren Britanya ordusu, Musul'a doğru ilerlemeye başladı. Bağdat'ı geri almak için 6. Ordu'yla Halep'te kurulan 7. Ordu birleştirilerek General Falkenhayn komutasında Yıldırım Ordular Grubu kuruldu. Halep'te hazırlıklar sürerken, İngilizler Tikrit'e kadar ilerlediler.

Musul'da Britanya işgali

1918 yılında aldıkları takviyelerle iyice güçlenen Britanya birlikleri, petrol yataklarının bulunduğu Musul'a ulaşmadı. Ancak, Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra, 15 Kasım 1918 tarihinde, mütarekenin 7. maddesini dayanak göstererek Musul'a asker çıkardılar.^{[4][5][6][6][7]} 6. Ordu Kumandanı Ali İhsan Paşa General Marshall'ın Musul'un İngilizlere terkedilmesi isteğini reddetti. Aslında General Marshall kendi hükümetinden mütareke gereği Musul'a girilmesi gibi bir emir almamış blöf yapıyordu. Ali İhsan Paşa önce direndi sonra İstanbul Hükümeti'nden gelen emre uyarak Nusaybin'e geri çekildi ve Britanyalılar çarpışmadan Musul'a asker çıkarabildiler.^[8]

Kaynakça

• Slot, B.J. (2005). Mubarak Al-Sabah: Founder of Modern Kuwait 1896–1915. London: Arabian Publishing. ISBN 9780954479244. 
• Edward J. Erickson, Ottoman Army Effectiveness in World War I: a comparative study (Routledge, New York, 2007)

Notlar

1. Slot 2005, ss. 406–09
2. Erickson 2007, s. 154.
3. A naval history of World War I, Paul G. Halpern, Routledge, 1995, ISBN 1-85728-498-4, s. 132.
4. Ana Britanicca Ansiklopedisi, Musul Maddesi
5. Büyük Oyunun Eski Perdesi, Doğu Güneydoğu ve Musul Üçgeni, (1918-1923) Yaşar Ertürk
6. Baybars, Ergün (1975). İstiklal Mahkemeleri. Bilgi. "Konu için bak.: Mehmet Gönlübol ve Cem Sar Atatürk ve Türkiyenin Dış Politikası, İstanbul, 1963. Ali Naci Karacan, Lozan, İkinci Baskı, İstanbul, 1971. Yusuf Hikmet Bayur, Yeni Türkiye'nin Harici Siyaseti, İstanbul, 1935. Salahi R. Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politikası, TTK yay., Ankara, 1986" 
7. Atatürk'ün Hatay Davası, Ercan Karakoç, Ahmet Yesevi Üniversitesi, s.99
8. Musul'u böyle kaybettik, Radikal

Ayrıca bakınız

• Kut'ül Ammare Kuşatması
• Musul Sorunu