Sykes-Picot Anlaşması

Sykes-Picot Anlaşması

Mavi alan Fransız sömürgesi; A alanı Fransız Mandası Kırmızı alan İngiliz sömürgesi; B alanı İngiliz Mandası
Çeşit	Gizli antlaşma
Yazılma	Mark Sykes ve François Georges-Picot Kasım 1915 - Mart 1916
İmzalanma	16 Mayıs 1916
Yer	Londra
İmzacı devletler	Britanya İmparatorluğu Fransa Cumhuriyeti
İmzalayanlar	Edward Grey Paul Cambon
Dilleri	İngilizce, Fransızca

Sykes-Picot Anlaşması, I. Dünya Savaşı sırasında, 29 Nisan 1916'da Kut'ül Ammare Kuşatması sonrasında İngiliz kuvvetlerinin Osmanlı'nın 6. Ordusu karşısında bozguna uğramasından 17 gün sonra, 16 Mayıs 1916 tarihinde Britanya ve Fransa^[1] arasında yapılan^[2] ve Osmanlı Devleti'nin Orta Doğu'daki topraklarının paylaşılmasını öngören gizli antlaşmadır.

Antlaşmanın gelişimi

1915'te Arabistan Yarımadası'nı ele geçiren İngiltere, Osmanlı'ya karşı ayaklanan Mekkeli Şerif Hüseyin'i destekleyerek Irak ve Filistin toprakları üzerinde kendisine bağımlı bir Arap devleti kuracaktı. Mekke Şerifi Hüseyin ile Mısır'daki Britanya Yüksek Komutanı McMahon arasında böyle bir antlaşma gizli olarak imzalanmıştır. Fransa böyle bir plana karşı çıkıp Britanya'ya baskı yaparak yeni bir antlaşma yapılmasını istedi. Rusya'nın onayı ile imzalanan bu antlaşmaya göre;

1. Rusya'ya, Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis ile Güneydoğu Anadolu'nun bir kısmı,
2. Fransa'ya, Doğu Akdeniz bölgesi, Adana, Antep, Urfa, Mardin, Diyarbakır, Musul ile Suriye kıyıları,
3. Britanya'ya Hayfa ve Akka limanları, Bağdat ile Basra ve Güney Mezopotamya verilecektir.
4. Fransa ile Britanya'nın elde ettiği topraklarda Arap devletleri konfederasyonu veya Fransız ve İngiliz denetiminde tek bir Arap devleti kurulacak,
5. İskenderun serbest liman olacak,
6. Filistin'de, kutsal yerleşim yeri olması nedeniyle bir uluslararası yönetim kurulacaktır.

1917'deki Rus devriminden sonra Rusya antlaşmadan ve paylaşımdan vazgeçmiş, Lev Troçki gizli olan bu anlaşmanın bir kopyasını 24 Kasım 1917'de İzvestiya gazetesinde yayınlayarak dünya kamuoyuna Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasına ilişkin gizli paylaşımları açıklamıştır.^[3][4]

Galeri

• 
  Sadeleştirilmiş anlaşma haritası
• 
  Büyük Britanya adına müzakere eden Mark Sykes
• 
  Fransa adına müzakere eden François Georges-Picot
• 
  Büyük Britanya adına imzalayan Edward Grey, İngiliz Dışişleri Bakanı
• 
  Fransa adına imzalayan Paul Cambon
• 
  Manchester Guardian'da 26 Kasım 1917'de yayınlanan ve Lev Troçki'nin gizli anlaşmayı ifşa etmesiyle Sykes-Picot Anlaşması olarak anılacak anlaşmaya atıf yapan ilk İngiliz yayını
• 
  Fransız (mavi), İngiliz (kırmızı) ve Rus (yeşil) idare ve nüfuz alanları. 16 Aralık 2015'te Sykes'ın belirttiği üzere "Akra'nın "A"sından Kerkük'ün "K"sine çekilmiş çizgiyle" ayrılmış Osmanlı Devleti'nin Doğu-Güneydoğu Anadolu, Mezopotamya, Filistin ve Şam bölgeleri^[5]

Ayrıca bakınız

• Balfour Deklerasyonu, 1917
• McMahon - Hüseyin Yazışmaları
• Musul Sorunu
• Mark Sykes
• Böl ve yönet
• Büyük Orta Doğu Projesi

Kaynakça

1. Fromkin, David (1989). A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East. New York: Owl. s. 286, 288. ISBN 0-8050-6884-8. 
2. Jodie Gaudet, ed. (2008) (İngilizce). 1001 Days That Shaped the World. Barron's Educational Series. s. 648. ISBN 0-7641-6135-0. "The Sykes-Picot agreement was a diplomatic deal between France and Britain." 
3. Al-Jazeera - A century on: Why Arabs resent Sykes-Picot
4. John Quigley - The Statehood of Palestine: International Law in the Middle East Conflict, s.15
5. A Line in the Sand, James Barr, p.12

Dış bağlantılar

• firstworldwar.com ve us-israel.org bölme planlarının şekli
• Sykes Picot, BBC Türkçe, 2016