São Paulo (eyalet)
| São Paulo | |||
| — Eyalet — | |||
|
|||
 |
|||
| Koordinatlar: 21°49′G 49°12′B / 21.817°G 49.2°B | |||
| Ülke |  Brezilya |
||
|---|---|---|---|
| Başkenti | São Paulo | ||
| Yüzölçümü | |||
| - Toplam | 248,209 km2 (95,8 mi2) | ||
| Nüfus (2010) | |||
| - Toplam | 41,252,160 | ||
| - Yoğunluk | 166,2/km² (430,5/sq mi) | ||
| İnternet sitesi: saopaulo.sp.gov.br | |||
São Paulo, Brezilya'nın güneydoğu kesiminde, Atlas Okyanusu kıyısında eyalet (estado). Yüzölçümü 247.898 km²'dir. Ülkenin en zengin ve kalabalık bölgesi olan São Paulo eyaleti, Brezilya GSMH'sının üçte birini oluşturur. Eyalet merkezi São Paulo, Brezilya'nın en büyük kentidir.
Tarih
Bölgeye ilk yerleşenler, Santos yakınlarındaki gözde sayfiye kenti São Vicente'ye gelen kâşif Martim Afonso de Sousa önderliğindeki Portekizlilerdi (1532). Brezilya yönetim bölgelerine (capitania) ayrıldığında, Rio de Janeiro'nun güneyinde kalan tüm Brezilya topraklarını içine alan São Vicente'nin valiliği Souza'ya verildi (1534). 1681'de yönetim bölgesinin adı São Paulo olarak değiştirildi ve São Paulo kenti (kuruluş 1554) merkez oldu. Bölgedeki Paulista (ilk göçmenler) ya da Paulistano adıyla anılan Portekizli nüfus 18. yüzyılda batıya, kuzeye ve güneye doğru yayıldı.
Brezilya'nın bağımsızlığı 1822'de São Paulo'da ilan edildi. Bu tarihte yönetim bölgesi, yeni Brezilya İmparatorluğu'nun bir ili oldu. 1889'da cumhuriyetin kurulmasından sonra São Paulo eyalet yapıldı, ekonomisi güçlendikçe siyasal önemi de arttı. İmparatorluğun yıkılmasından (1889) sonra göreve gelen üç sivil başkan da Paulistalardandı. 20. yüzyılda Paulistalar düzenli denebilecek biçimde önemli siyasal görevleri ellerinde tuttular.
São Paulo'nun ticarete ve şeker ile başka tarım ürünlerine dayanan ekonomisinde, 19. yüzyılda kahve üretiminin başlamasıyla yeni bir döneme geçildi. Nüfus artışı 1870'li yıllara kadar çok az oldu. 1870'te kahve tarımının yol açtığı iktisadi devrim patlak verdi. Hayvan ticareti ya da şekerkamışı tarımıyla zenginleşmiş bazı São Paulolular yeni tarımın önemini kavradılar. Yalnızca verimli topraklar (bazaltların ayrışmasıyla oluşan toprak) aramakla yetinmediler, aynı zamanda demiryolu şirketleri kurdular ve göç hareketini örgütlediler. Kahve tarımı, önce çöküntü alanında, daha sonra da kıyı kesimi ile hemen arkasındaki (Ribeirão Preto, Araraquara) verimli toprakları kapladı. Çoğunluğu İtalyan olmak üzere öteki İspanyol ve Portekizli binlerce göçmen Santos'a geldi ve plantasyonlarda (fazendas) tarım işçisi olarak çalışmaya başladı.
Yalnızca kahve yetiştiriciliğine dayanan tarım, eyaletin zenginleşmesini sağladı. 1872-1900 yılları arasında nüfus 837 bin'den 2,3 milyon'a çıktı. Gelişme, I. Dünya Savaşı'ndan sonra da sürdü; plantasyonların kapladığı batı platolarında demiryolları döşendi ve kentler kuruldu (Bauru, São José do Rio Preto, Marília, Araçatuba, Presidente Prudente) 1929 Bunalımı ve kahve fiyatlarının düşmesi ciddi sonuçlar doğurdu; kahve tarımının gerilemesi (kısa süreli); yeni tarım ürünlerinin (pamuk, pirinç, şekerkamışı, yerfıstığı, turunçgiller) ortaya çıkması; hayvancılığın gelişmesi; çok büyük tarım alanlarının parçalanması ve toprak sahibi ya da yarıcı gibi küçük işletmeci sınıfın doğması. Akdeniz kökenli göç hareketini Orta Avrupa'dan Balkanlar'dan, Japonya'dan ve nihayet Brezilya'nın öteki eyaletlerinden göçler izledi.
Doğal Yapı
Eyaletin Atlas Okyanusu cephesi alüvyonlardan oluşan ova şeridiyle kaplıdır. Arkada Serra do Mar sıraları yükselir. Ormandaki ağaçlar büyük ölçüde tahrip edilmiştir. Daha ötede Paraíba do Sul vadisi ile São Paulo kentinin bulunduğu Tietê havzası, akaçlamanın batıya doğru yöneldiği yüksek toprakları yarar. Nehirler, 400 km'den uzun hilal biçimindeki pürüzlü bir çöküntü alanına dökülür. Bu çöküntü alanı batıda, kumtaşı ve bazalt katmanlarının art arda geldiği bir yamaçla sınırlıdır. Öteki yüzü Paraná vadisine doğru hafifçe eğimli uzun platolardan oluşur.
Paraná ile kolları Paranapanema, Tietê, Pardo, Canoas, Inferno, Anhanguera, Turvo ve Dourados, Río de la Plata halicine doğru batı yönünde akar. Platonun doğu ucunda doğuya doğru alçalır. Paraíba do Sul Nehri, São Paulo ilinin biraz doğusundan kuzeydoğuya yönelir ve pirinç yetiştirilen bir taşkın ovasında menderesler çizerek kıyıya paralel akar.
Kıyıda ortalama sıcaklık yaklaşık 20 °C, yıllık yağış miktarı yaklaşık 2.007 mm'dir. Platoda ortalama sıcaklık 18 °C-20 °C arasında değişir. Dağlık kesimlerde yıllık yağış miktarı 1.498 mm'ye ulaşır. Eyaletin güney kesiminden Oğlak Dönencesi geçer. Kıyıda iklim sıcak ve çok yağışlıdır.
Bölgenin eski yaprakdökmeyen ormanlarının büyük bölümü tükenmiştir. Bitki örtüsü çok çeşitlidir.
Demografi
Portekizlilerin gelişinden önce bölgedeki iki önemli Yerli grubu, kıyıda ve platoda yaşayan Tupi-Guaraníler ile daha içeride yaşayan Tapuialardı. Portekizliler 17. yüzyılda bölgeye Afrika'dan Siyah köleler getirdiler. Yerlilerin bölge halkıyla karışması ve 19. yüzyıl sonlarından başlayarak Avrupa'dan gelen göçmenlerin (özellikle İtalyanlar, Portekizliler ve İspanyollar) sayısının artmasıyla eyaletin etnik bileşimi beyazlar, Siyahlar ve Mulatto (Avrupalı-Afrikalı karışımı) olmak üzere üç gruba indirgendi. Sonradan onlara az sayıda Japon göçmen de eklendi.
Brezilya'ya uyarlanmış Portekizce en yaygın dildir, İngilizce de görece yaygın olarak kullanılır. Halkın büyük çoğunluğu Katoliktir.
Nüfusun yüzde 94.6'sı (2006) kentsel alanlarda yaşamaktadır. Eyalette nüfusu yarım milyonu aşan 9 yerleşim vardır.
Eğitim
Eyalette 600'e yakın yüksek öğretim kurumu vardır. Bunların önemlileri arasında São Paulo'daki São Paulo Üniversitesi, Mackenzie Üniversitesi, Papalık Katolik Üniversitesi ve Mühendislik Politeknik Okulu ile Piracicaba'daki Luis de Queiroz Yüksek Tarım Okulu sayılabilir. Luis de Queiroz Okulu ile Campinas Bilimsel Tarım Enstitüsü'nün tarımda modernleşmeye katkıları olmuştur.
São Paulo kenti, eyaletin en önemli kültür kuruluşlarının merkezidir.
Ekonomi
Ulusal ekonomiyi yönlendiren Sao Paulo, “Brezilya’nın Lokomotifi” olarak adlandırılmaktadır.[1] São Paulo eyaletinin Brezilya GSMH'sindeki payı yaklaşık üçte birini oluşturur. Hizmet ve sanayi sektörleri São Paulo ekonomisinin yüzde 93'ünü oluşturur. Makine, otomotiv ve havacılık başlıca sanayi kollarıdır. São Paulo ve çevresinde yoğunlaşmış olan sanayi önem bakımından kahveyi geride bırakmıştır. São Paulo'dan başlayan sanayi faaliyetleri büyük kara ve demir yolu eksenleri boyunca yayıldı. En önemlisi Rio'ya kadar giden "Via Dutra"dır. Kıyı kesiminde ise, Cubatão'da petrokimya ve demir-çelik sanayileri gelişti. Metalürji ve kimya sanayileri São José dos Campos, Campinas ve Sorocaba'da kuruldu. Tekstil ve tarıma dayalı sanayisi São Paulo'ya en uzak kentlerde toplandı.
Kahve dışında başlıca ürünler şekerkamışı, pamuk, mısır, pirinç, fasulye, maté (Paraguay çayı), patates, muz ve portakaldır. Büyük çiftliklerin kurulmasıyla, daha önce kahve üretilen bölgeler hayvancılığa ve otlaklara ayrılmaya başlamıştır. Sığırın yanı sıra domuz, koyun, at ve keçi de yetiştirilir.
Ulaşım
Eyalette gelişmiş bir karayolu ağı vardır. Güney Amerika ve Brezilya'nın en büyük limanı olan Santos, dünyanın kahve sevk edilen en büyük limanıdır. Daha küçük olan São Sebastião, Iguape, Ubatuba ve Cananéla limanları kıyı ticaretine yöneliktir. São Paulo-Guarulhos Uluslararası Havalimanı yolcu yoğunluğu olarak Brezilya'nın en büyük havalimanıdır.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Resmî site (Portekizce)
- São Paulo Eyaletine İlişkin Genel Bilgiler
| ||||||||||||||||
