Yenisey Irmağı
Yenisey Irmağı (Tuvaca: Ulug-hem, Ulu akarsu),(Rusça: Енисей) Arktik Okyanusu'na boşalan en büyük nehir sistemidir. Angora ve Selenga kolları ile birlikte dünyanın en uzun beşinci akarsuyu olma özelliğini taşır. Moğolistan'ın dağlarından doğarak, Sibirya'nın çok büyük bir alanını sulayarak Kuzey buz denizi tarafındaki Kara Denizi'ne sularını boşaltır. Nehir Türkler açısından tarihî önem de teşkil eder, birçok Türk ve Moğol devleti bu nehrin kenarlarında kurulmuştur. Türk soylu Tuva Cumhuriyetinin başkenti Kızıl şehri Yenisey akarsuyu kenarında kuruludur.
TuvaCumhuriyetinde
Kızıl şehrinde iki kolun Yenisey Irmağını oluşturması
Yenisey akarsuyunun havzası ve Baykal gölü
Krasnoyarsk'ta Yenisey üzerinde bir köprü
Anlamı
Yenisey kelimesi sözkökü olarak Türkçedir. Yenisey kelimesi Eski Kırgız Türkçesinde Enesay ( "Ene-Say" ) şeklindedir. "ene", ana, anne, esas, temel manasına gelirken "say" ise nehir yatağı, vadi manalarına gelmektedir. Tuva Türkleri ise Yenisey akarsuyuna Büyük Akarsu anlamında Ulug-hem demektedirler. Orhun Yazıtlarından Bilge Kağan Yazıtında Yenisey akarsuyu veya onun kollarından birinin adı Kem (𐰚𐰢) akarsuyu olarak geçmektedir.
Literatürde geçtiği yerler
Türk Dünyasının en ünlü yazarı Cengiz Aytmatovun eserlerinde Yenisey sıkça geçer. Beyaz Gemi adlı romanında bilhassa Yenisey dolayındaki Eski Türk kabilelerinden bahseder[1].
Ulaşım
Yenisey akarsuyu üzerinde gemiler yolcu taşımaktadırlar. Tuva Cumhuriyetinde başkent Kızıl şehrinden tabiat turizmi için Toju'ya Yenisey akarsuyu üzerinden gemilerle gidilmektedir.
Ayrıca bakınız
Yenisey havzası foto-galeri
Uydudan Yenisey akarsuyu Ob akarsuyu ile birlikte, Kuzey Buz Denizi'ndeki Kara deniz'e dökülürken
Yenisey'in büyük kolları Piy-Hem ve Kaa-Hem akarsularının birleşişi
Sayan-Şüşen barajı tarafında biyosferik park
Yenisey havzası
Minusinsk ve Abakan arası Brat köprüsü
Asya'nın Ortası yeni obeliski, Tuva
Yenisey kıyısında Asyanın Ortası eski anıtı, Tuva
Dipnotlar
Dış bağlantılar
Yenisey (Havzalarına göre) |
---|
| Kolları |
Biy Hem • Kaa Hem • Eleges • Hemçik • Us • Kantegir • Oy • Аbаkаn • Tubа • Sıdа • Ubеy • Sisim • Dеrbinа • Mаnа • Bаzаihа • Kаçа • Еsаulоvkа • Kаn • Buzim • Şilkа • Yagоdkinа • Аngаrа • Kеm • Bоlşоy Pit • Kiya • Puçеglаzihа • Çistоklеt • Tis • Kаs • Gаlаktiоnihа • Sım • Vоrоgоvkа • Dubçеs • Pоdkаmеnnаya Tunguskа • Bоlşаya Vаrlаmоvkа • Bаhtа • Sаrçihа • Vеrhniy İmbаk • Еlоguy • Kоmsа • Аrtyuginа • Nijniy İmbаk • Fаtyanihа • Pаkulihа • Suhаya Tunguskа • Nijnyaya Tunguskа • Turuhаn • Аngutihа • Kurеykа • Suhаrihа • Hаntаykа • Bоlşаya İgаrkа • Gryaznаya • Fоkinа • Suhаya Dudinkа • Mаlаya Hеtа • Bоlşаya Hеtа • Muksunihа • Tаnаmа • Аşçаyahа • Yakоvlеvа • Gоlçihа | | Barajlar |
Sayan-Şuşen barajı • Mayna barajı • Krasnoyar barajı | | Hidroelektrik santrali |
Sayan-Şüşen hidroelektrik santrali • Mayna hidroelektrik santrali • Krasnoyar hidroelektrik santrali | | Kanal | |
|