Türk dünyası

Türklerin yaşadığı coğrafya

Türk dünyası, 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılda tüm Türk halkları için kullanılan coğrafi ve kültürel bir kavramdır.[1] Oldukça geniş bir coğrafya alanını kapsayan Türk dünyası içinde en batıda Kosova, Karadağ, en doğuda Moğolistan yer alır. Bu coğrafyayı Avrasya coğrafyası olarak belirtmek mümkündür.

Türk dünyası kavramı

Türk dünyası, tüm Türk halkları kapsayan bir kavramdır. Bazı araştırmacılar sadece Orta Asya için bu kavramı kullanır. Türkistan kavramı ile eş anlamlı kullanıldığı da olur. Ancak Orta Asya ve Türkistan kavramlarından daha geniş bir kavramı ifade eder.

Türk dünyası, Orta Asya'ya ek olarak Türkiye, Avrupa, Kafkasya, Çin ve Rusya Federasyonu içindeki Türk bölgeleri ile Türk diasporasını kapsar. Çünkü kavramın ifade ettiği alan, tüm bağımsız Türk cumhuriyetleri, özerk Türk cumhuriyetleri ve Türk topluluklarıdır.

Türk dünyası ile eş anlamlı olan “Türkeli” kavramı ise, 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında tüm Türk halkları için kullanılmış coğrafi ve kültürel bir kavram olarak eskilerde kalmıştır. Çoğunlukla, Türklerin çoğunlukta olduğu bölgeler için kullanılmaktadır.

Türk dünyası kavramı Türk halklarının Orta Asya, Anadolu, Kafkasya, Rusya-Sibirya, Orta Doğu, İran ve Balkanlar coğrafyasında genel bir yayılım gösteren Türk halklarını ve Türk devletlerini ifade etmektedir.

Coğrafya

Bağımsız Türk Devletleri

BayrakÜlke Kuruluş Nüfus Alan Başkent Resmî Dil(ler) Para Birimi Türk nüfus oranı Türk nüfus
(milyon)
Azerbaycan Azerbaycan 1991 9.494.600[2] 86.600 Bakü Azerice Manat 8,8
Kazakistan Kazakistan 1991 16.967.000[4] 2.724.900 Astana Kazakça, Rusça Tenge 11,7
Kırgızistan Kırgızistan 1991 5.482.000[6] 199.900 Bişkek Kırgızca, Rusça Som 4,4
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC 1983 286.257[8] 3.355 Lefkoşa Türkçe Türk lirası 0,3
Özbekistan Özbekistan 1991 29.559.100[6] 447.400 Taşkent Özbekçe, Karakalpakça Som 25,7
Türkiye Türkiye 1923 76.667.864[10] 783.562 Ankara Türkçe Türk lirası 67,5
Türkmenistan Türkmenistan 1991 5.450.000[6] 491.210 Aşkabat Türkmence Manat 4,9
Alt Toplam 143,9 milyon %85,7 123,3 milyon
Notlar

    Diğer Türk toplulukları

    Ülke
    Bölge
    Bayrak Kuruluş
    Nüfus
    Alan (km²)
    Başkent
    Resmî Dil(ler)
    Türk Nüfus Oranı Türk nüfus
    (milyon)
     Afganistan 29.835.392[13] 2,7
     Çin Halk Cumhuriyeti Sincan 1955 22.980.000[16] 1.664.897[17] Urumçi Uygurca ve Mandarin 12
     Moldova Gagavuzya 1994 160.700 1.832 Komrat Gagavuzca, Rumence, Rusça 0,1
     Rusya Altay Cumhuriyeti 1922 206.168[18] 92.600 Gorno-Altaysk Rusça, Altayca 0,1
    Astrahan Oblastı 1943 1.005.276[19] 44.100 Astrahan Rusça 0,2
    Başkurdistan 1919 4.192.300[20] 143.600 Ufa Rusça, Başkurtça 2,4
    Tataristan 1990 3.779.265[21] 67.836 Kazan Tatarca, Rusça 2,2
    Tuva Cumhuriyeti 1992 315.637[22] 170.000 Kızıl Tuvaca, Rusça 0,3
    Rusya toplam 6,6
     Ukrayna Kırım Özerk Cumhuriyeti 1992-2014 1.964.544 [24] 26.100 Simferopol Rusça, Kırım Tatarcası, Ukraynaca 0,2
    Alt Toplam 21,6 milyon

    Toplam Türk Nüfusu

    2013 itibariyle, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'nın altı bağımsız üyesi ve sekiz bağımsız olmayan gözlemcisi bulunmaktadır.

    Açıklama Nüfus
    1 Bağımsız Türk devletleri içindeki 123,3 milyon
    2 Diğer 21,6 milyon
    Alt Toplam 144,9 milyon

    Türk dünyasında kişi adları (Antroponim)

    Türk dünyası ekonomisi

    Türk dünyası ülkelerinin en sanayileşmiş olanı Türkiye'dir.Türkiye'den sonra Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan-Özbekistan-Kırgızistan olarak gider.

    Türkeli kavramı

    19. yüzyılın sonlarında ise günümüzde kullanılan Türk dünyası teriminden daha çok "Türkeli" terimi kullanılmıştır. Türkeli ile Türk dünyası sözcükleri eşanlamlı terimlerdir. Türkeli sözcüğü Türk ili anlamına gelmektedir ve Türk halklarının çoğunlukta oldukları coğrafyaya verilen Türkçe isimdir. Türkeli kelimesi özellikle 19'ncu yüzyılın ortalarında meşrutiyet kazanan Türkçülük ile Türkiye'de ve Rusya Türklerince kullanılmaya başlanmıştır.

    1930'larda Mustafa Kemal Atatürk Türkeli kavramını şöyle açıklamaktadır: "Türk Milleti Asya'nın garbında ve Avrupa'nın şarkında olmak üzere kara ve deniz sınırlarıyla ayırt edilmiş, dünyaca tanınmış büyük bir yurtta yaşar. Onun adına Türkeli derler. Türk yurdu daha çok büyüktür. Yakın ve uzak zamanlar düşünülürse, Türk'e yurtluk etmemiş kıta yoktur. Bütün dünyada, Asya, Avrupa, Afrika Türk atalarına yurt olmuştur. Bu hakikatler eski ve hususiyle yeni tarih vesikalarıyla malûmdur."

    Resimler

    Ayrıca bakınız

    Kaynakça

    1. Taha Akyol, ‘Türk dünyası’ ne demek? Milliyet
    2. "Az?rbaycanda demoqrafik v?ziyy?t". Az?rbaycan Respublikasının Dövl?t Statistika Komit?si. 15 Nisan 2014.
    3. Demoqrafik göst?ricil?r: ?halinin milli t?rkibi Azerbaycan Respublikası Dövlet Statistika Komitesi
    4. Kazakistan nüfus bilgileri Kazakistan İstatistik Bürosu
    5. 2009 Nüfus Sayımı Sonuçları Kazakistan Cumhuriyeti İstatistik Ajansı (İngilizce)
    6. 1 2 3 Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009) (PDF). World Population Prospects, Table A.1 (İngilizce)
    7. 1 2 ??????????????? ?????????, ???????????? ????? ? ????????????? ????????? ? ????????. (Rusça)
    8. KKTC'de Nüfus sayımının sonuçları açıklandı Erişim: 7 Mart 2015.
    9. İTO KKTC Ülke Raporu, erişim: 26 Ağustos 2015
    10. Türkiye nüfusu Türkiye İstatistik Kurumu
    11. Helen Chapin Metz, ed. Turkey: A Country Study. Washington, D.C.: GPO for the Library of Congress, 1995
    12. The World Factbook - Turkmenistan (İngilizce)
    13. Population of Afghanistan The World Factbook - Afghanistan (İngilizce)
    14. “Uzbek” Encyclopaedia Britannica (İngilizce)
    15. Afghanistan “Ethnic Groups” (İngilizce)
    16. "National Data". National Bureau of Statistics of China. 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://data.stats.gov.cn/english/easyquery.htm?cn=E0103. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
    17. "6-1 自然资源划" (zh). Statistics Bureau of Xinjiang. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
    18. 1 2 Национальный состав населения по регионам России: Республика Алтай Milliyetlere göre Altay Cumhuriyeti nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
    19. 1 2 3 Национальный состав населения по регионам России: Астраханская Област Milliyetlere göre Astrahan Oblastı nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
    20. 1 2 Национальный состав населения по регионам России: Республика Башкортостан Milliyetlere göre Başkurdistan nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
    21. [url=http://www.perepis2002.ru/ct/doc/English/4-2.xls National Composition of Population for Regions of the Russian Federation], 2002, Erişim tarihi:26 Ağustos 2015
    22. 1 2 Tıva nüfusu (2016 sayımı) (Rusça)
    23. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls
    24. Kırım Özerk Cumhuriyeti Nüfus Bilgisi Ukrayna Devlet İstatistik Komitesi (1 Nisan 2010) (İngilizce)

    Dış bağlantılar

    This article is issued from Vikipedi - version of the 10/9/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.