II. El-Alameyn Muharebesi
Koordinatlar: 30°50′K 28°57′D / 30.833°K 28.95°D
II. El-Alameyn Muharebesi | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
II. Dünya Savaşı Kuzey Afrika Cephesi | |||||||
Avustralya ve Birleşik Kralık birliklerinin taarruzları. | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Birleşik Krallık |
Almanya İtalya | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Harold Alexander Bernard Montgomery |
Erwin Rommel Georg Stumme Ettore Bastico | ||||||
Güçler | |||||||
220.000 kişi 1.029 tank 750 uçak (530 hizmette) 900 top[1] 1.401 Tanksavar topu |
116.000 kişi 31 x Panzer II, 85 x Panzer III, 88 x Panzer III , 8 x Panzer IV, 30 x Panzer IV , 7 x Komando tanks, 278 x M13/40 Variant, 20 x "hafif" tank. 275 Alman (150) ve 400 Italyan (200) uçak 225 (130 hizmette) Alman orta sınıf bombardıman uçakları (İtalya ve Yunanistan üssülü)[2] 496 Anti Tank Guns[3] | ||||||
Kayıplar | |||||||
2.350 ölü[4] 8.950 yaralı[4] 2.260 kayıp[4] 500 tank[5] (300 repaired[4]) 97 uçak [4] 111 top[4] Total: 13,560[6] |
Almanya: 1.149 ölü[7] |
|
Öncesi
Rommel’in, 30 Ağustos 1942 günü İngiliz 8. Ordu’nun Alam Halfe’deki savunmasına yönelik taarruzu, 6 Eylül 1942 tarihinde geri çekilmesiyle başarısız olmuştu. General Montgomery, Eylül ve Ekim aylarında, Malta’da üslenmiş olan İngiliz hava ve deniz unsurlarının, Rommel’in ikmal hattı üzerindeki ablukası dolayısıyla Alman-İtalyan birliklerinin çok az takviye alabildiklerini ve akaryakıt stoklarının ‘sınırlı’ olduğunu bilmektedir. Gerçekte, Rommel’in sadece üç günlük akaryakıt stoku vardır. Kendi birlikleri ise düzenli olarak takviye edilmektedir. Bu bağlamda Montgomery, saldırıya geçerek Alman-İtalyan birliklerini Kuzey Afrika’dan çıkartmaya karar vermiştir.
Montgomery’nin savaş planı
Montgomery’nin planı, cephenin kuzey kesimindeki mayınlı arazide iki koridor açmaya dayanmaktadır. Hemen ardından İngiliz zırhlı birlikleri bu koridorlardan geçerek Alman-İtalyan zırhlı birliklerini imha edecektir. Cephenin güneyinden taarruz eden birlikler ise, güney cephedeki Alman-İtalyan birliklerinin cephenin kuzeyine sevk edilmelerini önleyecektir. Montgomery’nin planı, oniki günlük ve üç evreli bir plandır. Girme, imha muharebeleri ve son taarruz.
Montgomery bu planı, Rommel’i yanıltacak bir dizi manevrayla desteklemiştir. 1942 yılının Ekim ayı boyunca, cephenin güney kesiminde siperler kazılmış ve bir akaryakıt boru hattı döşenmeye başlanmıştır. Ayrıca bu bölgeye maket tank ve jipler yerleştirilmiştir.
Muharebe
23 Ekim
Cephenin kuzey bölümünde 23 Ekim 1942 günü gün ağarmadan İngiliz topları hazırlık ateşine başlamışlardır. Hazırlık ateşi, 882 topun, her birinin yaklaşık 600 atışıyla 5 saat sürdürülmüştür. Ardından istihkam birlikleri, piyadenin yakın desteğinde mayın temizleme işlemlerine başlamışlardır. Almanların Şeytan bahçesi adını verdikleri, çeşitli bubi tuzakları ve mayınlarla döşeli bu arazide 8 km.lik bir yolun açılmasına çalışılmıştır. Mayınlı arazinin derinliği yüzünden, çok dikkatli sürdürülmesi gereken bir işlemdir bu.
İngiliz 30. ve 10. Kolorduları’nınn, zırhlı birlikleri için geçiş bandı oluşturmaya yönelik bu saldırısı esnasında, cephenin güney kesiminde ise İngiliz 13. Kolordusu’nun yanıltıcı taarruzu, Alman 21. Panzer Tümeni’nin ve İtalyan Ariete Zırhlı Tümeni’nin cephe hattına yapılmıştı.
İngiliz 30. Kolordusu’nun giriştiği taarruz, çölde belirgin olamayan bir hatta kadar ilerlemeyi hedefliyordu ve bölge, Alman-İtalyan kuvvetlerinin en güçlü savunduğu bölgeydi. Saat 14:00 dolaylarında istihkamcılar tanklar için bir geçit oluşturmuşlardı. Beşyüz kadar İngiliz tankı bu banda ilerledi ancak, yoğun toz, trafik sıkışıklığı dolayısıyla hareketsiz kaldılar.
24 Ekim
24 Ekim 1942 sabahı Alman karargahı, bir hava taarruzuna uğramıştır. Bu hava saldırısında Alman birliklerinin iletişimi ciddi hasar görmüştür. Rommel o sıralarda Almanya’da olduğu için ona vekalet etmekte olan General Georg Stumme, hava saldırısı sırasında yaşamını yitirmiştir. Komutayı General Ritter von Thoma devralmıştır.
İngiliz 30. kolordusu ilk mayınlı arazide çakılıp kalmıştır ve 10. Kolordu, gün boyu Alman-İtalyan mevzilerine binin üstünde çıkış yapan Müttefik hava akınlarına karşın ilerlemekte başarılı olamamıştır.
İngiliz 51. Tümenine gün ağarırken taarruz eden panzerler, saat 16:00 dolaylarında bir ölçüde başarılı oldular. 15. Panzer Tümeni’nin panzerleri, toz bulutlarının ve arkalarına aldıkları güneşin de yardımıyla Kidney Sırtı’ndaki Avustralya Tümeni’ni geri attılar. II. El Alameyn Muharebesi’nin ilk büyük tank muharebeleri bugünün sonlarında yaşanmıştır. Yüzün üzerinde tankın giriştiği bu çatışma gece karanlığına dek sürmüş ve iki taraf da yarıya yakın tankını bu çatışmalarda kaybetmiştir. Piyadeye karşı tankların sürdürdüğü bu muharebeler iki gün boyunca sürmüş, ağır piyade kayıplarına karşın Birleşik Krallık birlikleri Kindey Sırtı’nı elde tutmayı başarabilmişlerdir.
25 Ekim
Rommel, 25 Ekim 1942 akşam saatlerinde karargahına dönmüştür. Ordunun durumunu incelemiş ve İtalyan Trento Tümeni’nin yarı mevcudunu yitirdiğini, 164. Hafif Tümen’in de iki taburunu yitirdiğini görmüştür. Diğer birlikler de büyük baskı altındadır ve günlük istihkaklar, ikmal zorluları nedeniyle yarıya indirilmiştir ve tüm ordu için üç günlük akaryakıt stoğu kalmıştır.
26 Ekim
İngiliz 8. Ordusu’nun taarruzu durmuştur. Churchill, "Savaşı kazanacak bir General bulmak gerçekten olanaksız mı" demektedir. Rommel 26 Ekim günü Tel al-Eissa yakınlarından bir karşı saldırı başlatmıştır. Bu karşı saldırıyla Rommel, tüm tanklarını Kidney tepesi civarından savaşa sürerek önceki pozisyonunu yeniden kazanmayı amaçlamaktadır. Tüm hava ve kara gücünü bölgede toplayarak 21. Panzer Tümeni’ni ve İtalyan Ariete Zırhlı Tümeni’ni Rahman yolunun güneyi boyunca taarruza geçirmiştir. Ancak ileri harekat akaryakıt sıkıntısı yüzünden durmuş, açık arazide İngiliz hava akınlarına maruz kalmıştır.
Bununla birlikte 8. Ordu, Alman-İtalyan birliklerinin tank kayıplarına karşın başarılı olamadılar. Her ileri harekatleri tanksavar topları tarafından durduruldu.
Bir Beaufort torpido bombardıman uçağı filosu, Tobruk limanından bir tankeri batırmış ve Rommel’in son ikmal umudunu da boşa çıkarmıştır.
2 Kasım
2 Kasım'da başlayan bu evrede düşman zırhlılarının imhası hedeflenmiştir. Düşman açık alanda savaşmaya zorlandı. İstila edilen ikmal hatları ve taarruzlar sonucu Mihver güçleri akaryakıtı azalmıştı ve düşman ordusu dağılmıştı. Tüm çabalarda amaç, Rahman sırtı boyunca Tel el-Agakir’deki Mihver savunmasıydı.
Bu saldırı yedi saat süren hava taarruzlarıyla başladı. Hava taarruzlarının hedefi Tel el-Agakir ve Sidi Abddal-Rahman bölgesiydi. Hava taarruzunun ardından 4,5 saat süren, 360 topun, 15.000 top mermisi harcayarak sürdürdüğü baraj ateşi başlamıştır.
Yoğun hava saldırılarına karşın ateşi sürdüren Alman 88.likleri 128 İngiliz tankından 102 sini imha etmişlerdir. Öğleden sonra 120 Alman ve İtalyan tankı saldırıya geçmiştir. 2. El Alameyn Muharebesi’nin son tank savaşı Agakir Sırtı’ndaki bu tank savaşıdır.
3 Kasım
3 Kasım'da Rommel Hitler’e bir mesaj göndererek durumun ümitsizliği nedeniyle geri çekilme onayı ister, ama red edilir. Aynı gün General von Thoma, komuta ettiği tüm tankların imha olduğu bir savaşın sonunda esir düşmüştür.
Direnmeye çalışmanın tüm birliklerin kaybedilmesi anlamına geleceğini bilen Rommel, Hitler’in emrine karşın geri çekilme emri vermiştir.
4 Kasım'da İngiliz 3 zırhlı tümeni Alman-İtalyan hatlarını yarmışlardır.
Not
- ↑ Playfair, p.9
- ↑ Playfair, p.3
- ↑ Playfair, p.10 - 68 x 7.65cm, 290 x 5cm Pak 38, 138 x 88 Flak guns
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Playfair, p.78
- ↑ Carver and Playfair state nearly 500 tanks taken out of action, while Barr claims at least 332
- ↑ Playfair, p.78 - breaks the Allied casualties down: British Troops 58%, Australians 22%, New Zealanders 10%, South Afrians 6%, Indians 1%, Allies 3%
- 1 2 3 Barr, Niall, p.404
- 1 2 Watson, p.27
- 1 2 Barr, p.404, he states these losses as Axis tanks and guns and does not break them down between German and Italian.
- ↑ Watson, p.27, claims 450 Axis tanks were destroyed, but does not break them down between German and Italian.
İlgili Filmler
- 'The Desert Fox', (1951)
- 'Der Stern von Afrika (İngilizce: The Star of Africa)', (1957)
- 'Tobruk', (1966)
- 'La Battaglia di El Alamein', (1968)
- 'El Alamein (İngilizce: The Line of Fire)', (2002)
|