Lütfi Paşa

Damat Çelebi Lütfi Paşa
Lütfi Paşa'nın Alman ressam Johann Theodor de Bry tarafından yapılmış bir gravürü, 1590
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
13 Temmuz 1539 - Nisan 1541
Hükümdar I. Süleyman
Yerine geldiği Ayas Mehmed Paşa
Yerine gelen Hadım Süleyman Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum 1488 ?
Ölüm 27 Mart 1564
Dimetoka

Damat Çelebi Lütfi Paşa (d. 1488 ? - ö. 27 Mart 1564 Dimetoka), Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 13 Temmuz 1539 - Nisan 1541 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.[1]

Hayatı

Nerede doğduğu ve nereli olduğu bilinmemektedir. Fakat Arnavut asıllı olduğu rivayet edilmektedir.[1][2]Avlonya civarından devşirme olarak getirilmiş ve Enderun'da eğitim görmüştür. Kendi yazdığıi "Tevârîh-i Âl-i Osmân" ve "Âsafnâme" eserlerine verdigi hayat hikayesini vermistir. [3] Buna göre 1508'de Şah İsmâil’in Dulkadır beyi Alâüddevle üzerine yürmesinden itibaren olayları takip etmistir. Çıkma ile çuhadar görevi verilmiştir. 1512'de Yavuz Sultan Selim’in tahta geçmesi ile 50 akçe ile müteferrika olarak saraydan dış göreve çıkmıştır. Daha sonra sırasıyla çaşnigirbaşı, kapıcıbaşı ve miralemlik görevlerinde bulunmuştur .[2][3]

Kanuni Sultan Süleyman'ın tahta çıkınca önce Kastamonu sonra Aydın Sancakbeyi olmuştur. 1522 yılında Rodos kuşatmasına katılmış sonra Yanya sancakbeyliğine atanmıştır. Bu görevde iken kendi sancak askeri başında 1529'da I. Viyana Kuşatması'na katılmıştır. 1534 yılında Karaman beylerbeyi olup, bu görevdeyken Irakeyn Seferi' ne katılmıştır. Daha sonra Anadolu ve Rumeli beylerbeyliği görevlerinin akabinde üçüncü vezirliğe yükselmiş, 1537 yılında donanmadaki kara askerlerinin serdarı olarak Barbaros Hayreddin Paşa ile birlikte Korfu Kuşatması'nda bulundu. İki hafta kadar devam eden kuşatma, Lütfi Paşa'nın zafer beklentisi mesajları göndermesine rağmen padişahın emriyle kaldırılmıştır. 1538'de ikinci vezirliğe tayin edilmiş ve Boğdan seferine katılmıştır.[1][3].

Genç yaştan itibaren devlet görevine gelen Lütfi Paşa aynı zamanda I. Selim'in kızı ve Kanuni'nin kız kardeşi olan Şah Sultan'la 19 yıl süren bir evlilik yaparak saraya damat da olmuştur.

13 Temmuz 1539'da Ayas Mehmet Paşa'nın vebadan vefatı üzerine sadrazamlık görevine getirilmiştir. Lütfi Paşa bu görevde iki yıl kalmış, bu esnada Osmanlı-Venedik savaşına son veren 1540 tarihli antlaşmada önemli rol oynamış, Habsburg elçileriyle yapılan müzakereleri yönetmiştir. Budin seferi hazırlıkları esnasında görevinden azledilmiştir.[4] Nisan 1541'de başkentte çok ilginç bir sadrazam tedbiri dedikodusu yayılmıştır. Bu söylentiye göre Sadrazam Lütfi Paşa fuhuş yapan bir kadının cinsiyet organını u[3].

Nisan 1541'de olan bu olayı öğrenen padişah Lüfi Paşa'yı sadrazamlıktan azletmiş ve yerine Hadım Süleyman Paşa sadrazam olarak göreve getirmiştir.

Lütfi Paşa bundan sonra eşi Şah Sultan'dan boşanmış saray akrabalığı sona ermiştir. Azledildikten sonra da Lütfi Paşa, 200.000 akçe has ile Dimetoka'ya sürülmüştür. Lütfi Paşa 1542'de affedilip Hicaz'a hacca gitmiştir. Hac dönüşünde Dimetoka'daki çiftliğine çekilmiş ve daha çok eser telifiyle meşgul olmuştur. Bu Dimetoka'daki emeklilik hayatı 20 yıl kadar sürmüştür.[1][3]

27 Mart 1564 de çiftliğinde vefat etmiştir. Cenazesi Yenikapı'da defnolunmuştur.[2]

Değerlendirme

Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir.[2]

Öfkeli ve sertti. Nahiv, sarf ve fıkıhda bilgili olup ilminde mağrurdu. Tavrı laubali (idi).

Günümüz Osmanlı kişileri hakkında önemli bir biyografi eserinde ise şu değerlendirilme yapılmıştır:[1]

Osmanlı haberleşme, ulak sistemi ile ilgili olarak yeni düzenlemeler yapmış ve aksaklıkları gidermeye çalışmıştır. Maliyede özellikle israftan kaçınılmasına yönelik uygulamalar başlatmış(tır)... Devlet politikasinda akılcıliığı ön plana alarak denizlere özel önem vermiş(tir).. Bu arada Venediklilerle bir sulh akdetmiştir.

Eserleri

Sadarete geçer geçmez henüz tanınmayan Mimar Sinan'ı saraya takdim etmiş, böylece mimaride bir dönemin başlangıcına vesile olmuştur.

Lütfi Paşa'nın yirmiyi aşan eserlerinin çoğu dini konularda, iki tanesi ise tarihle ilgilidir.[1]

Popüler kültürdeki yeri

2003 Yapımı Hürrem Sultan dizisinde Lütfi Paşa'yı Levent Yılmaz tarafından canlandırılmıştır. 2011-2014 yılları arasında yayınlanan Muhteşem Yüzyıl dizisinde ise Lütfi Paşa'yı Mehmet Özgür canlandırmıştır.

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 Özcan, Azmi, "Lütfi Paşa", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.47-48 ISBN 975-08-0072-9
  2. 1 2 3 4 Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1V say.91
  3. 1 2 3 4 5 İpşirli, Mehmet (2003) "Lutfî Paşa" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:27 Sayfa:234-236. Ankara:TDV
  4. ↑ Sadrazam Lütfi Paşa'nın Dimetoka Vakfı, Ümit Kılıç
  5. ↑ Atik, Kayhan, (2001) Lütfi Paşa ve Tevârıh-i Âl-i Osman, Ankara:Başbakanlık Basımevi.
  6. ↑ Lütfi Paşa, (haz. Ahmet Uğur), (1982) Asafname, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı

Dış kaynaklar

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen:
Ayas Mehmed Paşa		 Osmanlı Sadrazamı
13 Temmuz 1539 - Nisan 1541		 Sonra gelen:
Hadım Süleyman Paşa
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/4/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.