Lir Türkçesi
 |
Bu madde veya bölüm Ogur öbeği maddesine çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz. |
Lir Türkçesi veya Batı Türkçesi, Eski Batı Türkçesi Macar Türkologları, lehçeler tasnifi için z > r (=rhotacisme) ve ş > l (=lambdaisme) değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türk lehçelerini bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (A. Zeki Velidi Togan’a göre: Şaz Türkçesi), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (aynı müellife göre: Lir Türkçesi) demişlerdir.[1] L-r paralelliğini çok basitçe anlatmak gerekirse Şaz Türkçesindeki kız kelimesi Lir Türkçesinde kır şeklindedir.
Yayılış
Bu kavrama göre adlandırılan Batı Türkleri, merkezleri Orta Asya olan Doğu Türklerinden eski bir devirde ayrılarak batıya doğru göç etmişlerdir. Batı Türklerini umumiyetle Ogur (Çin. Ho-kut) adı altında toplanabilir; birçok Batı Türk boyları -ogur ile biten adlar taşımıştır. Bu ad r: z mutabakatına göre, Doğu Türklerini vasıflandıran Oguz adının karşılığıdır.[1]
Lehçeleri ve vasıfları
Batı Türklerinin tarih boyunca toplanma ve dağılma merkezlerine göre, Batı Türkçesi şu altı gruba ayrılır:[1]
- Batı Sibirya'dan (Tarbagatay dağları, bugünkü Kobdo ile Semipalatinsk arasında) başlayarak Tuna havzasındaki yeni yurtlarına yerleşinceye kadar süren müddet zarfında Macarların diline girmiş olan Batı Türkçesi unsurları.
- Kafkasya'daki Batı Türkçesi ve buna bağlı olarak Hazar Türkçesindeki Batı Türkçesi unsurları, yani Hazarca I.
- Tuna Batı Türkçesi, yani Bulgar Türkçesi I.
- Eski Volga Türkçesi veya Volga Bulgarcası, bunun devamı olan Çuvaşça ve Çuvaşçadan Fin-Ugor dillerine girmiş olan Batı Türkçesi unsurları.
- Samoyed dillerinde mahfuz olan Batı Türkçesi yadigârları. Hunlarda Batı Türkçesi yadigârlarına rastlanmamıştır. Hunca esas itibarıyla Doğu Türkçesindendir; meselâ krş. Hun. “Dengizik” adı (< dengiz-tengiz = deniz, Batı Türk. tenger).
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| |||||||||||||||||||||||||||||||