VI. Mehmed

VI. Mehmed Sultan Vahideddin
İslâm Halifesi İki Kutsal Caminin Hizmetkârı
Sultan Mehmed Vahideddin Han
36. Osmanlı Padişahı
Hüküm süresi	3 Temmuz 1918 – 1 Kasım 1922
Önce gelen	V. Mehmed
Sonra gelen	Saltanatın Kaldırılması

Çocukları	Fenire Sultan Fatma Ulviye Sultan Rukiye Sabiha Sultan Mehmet Ertuğrul Efendi
Hanedan	Osmanlı Hanedanı
Babası	Abdülmecid
Annesi	Gülüstü Hanım
Doğum	14 Ocak 1861 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	16 Mayıs 1926 (65 yaşında) San Remo, İtalya Krallığı
Defin	Sultan Selim Camiî, Şam
Dini	İslam

VI. Mehmet (1916)

VI. Mehmed, Sultan Vahideddin ya da Sultan Vahdettin (Osmanlı Türkçesi: وحيد الدين, Vahîdüddîn, Mehmed-i Sadis) (d. 14 Ocak 1861, İstanbul – ö. 16 Mayıs 1926, San Remo), Osmanlı İmparatorluğu'nun 36. ve son sultanı ve 115. İslam halifesidir. Sultan Vahdettin'den sonra padişahlık kaldırılmış, fakat İslam Halifeliği saltanatı Abdülmecit tarafından devam ettirilmiştir. Türbesi Türkiye'de olmayan tek padişahtır.

VI. Mehmed'in kaleminden Allah, Muhammed, Ali, Fatıma, Hasan, Hüseyin hattı.

Şehzadeliği

Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan VI. Mehmed fotoğrafı.

Sultan Abdülmecid'in sekizinci oğlu ve kendisinden önce tahta geçen V. Murad, II. Abdülhamid ve V. Mehmed Reşad'ın küçük kardeşidir.

Sultan Vahdeddin Yıldız Camii'nden ayrılıyor

Çok küçük yaşta anne ve babasını kaybetti. Sultan Abdülmecid'in ikballerinden Şayeste Hanımefendi tarafından büyütüldü. Tahta geçiş sıralamasında çok aşağılarda olduğu için gözden uzak bir yaşam sürdü. Gençlik yıllarında gizlice medrese derslerini takip etmiş, bu özelliği ile tahta çıktıktan sonra kendisine arz edilen şer'i konulara müdahale edebilecek derecede yetkinleşmiştir. Hat, musiki ve edebiyat sanatlarıyla ileri seviyede uğraşmıştır.^[1]

İlk evliliğini bu dönemde, ablası Cemile Sultan'ın sarayında görüp beğendiği Emine Nazikeda Hanım ile yapmıştır. Cemile Sultan, çok sevdiği Nazikeda üzerine başka bir eş almaması şartı ile Vahdettin'in talebini kabul edeceğini bildirdiğinde ablasının şartını kabul etmesine rağmen, bu evlilikten dünyaya Sabiha Sultan ve Fatma Ulviye Sultan geldikten sonra doktorların tıbben bir daha doğum yapamayacağı bildirilmesi üzerine eşinin de rızasını alarak başka evlilikler yaptı. 1912'de tek oğlu Mehmet Ertuğrul dünyaya geldi.

Ağabeyi II. Abdülhamit'in uzun padişahlığı sırasında, Çengelköy'de mimar Alexandre Vallaury'ye yaptırdığı köşkünde münzevi bir hayat yaşadı. Diğer şehzadeler hakkında padişaha jurnal yazmakla suçlandı.^[2]

V. Mehmed Reşad tahta geçtiğinde, Sultan Abdülaziz'in oğlu Yusuf İzzeddin Efendi veliaht oldu. Yusuf İzzettin'in 1 Şubat 1916'da bir yurt dışı seyahatine çıkacağı gün henüz aydınlatılamayan bir şekilde intiharı üzerine Vahidettin veliahtlık makamına yükseldi. 1917 Aralık ayında yaveri Mustafa Kemal Paşa eşliğinde beş haftalık Almanya seyahatine çıktı. 3 Temmuz 1918'de Sultan Reşat'ın ölümü üzerine 57 yaşında tahta çıktı.

Tahta çıkışından kısa bir süre sonra şöyle dediği anlatılır:

"Ben bu makam için hazırlanmadım. Çocukluğumdan beri vücutça rahatsız olduğumdan layikiyle tahsil edemedim. Yaşım kemale erdi, dünyada bir emelim kalmadı. Biraderle hangimizin evvel gideceğimiz malum olmadığından bu makamı bekleyişte değildim. Fakat takdiri ilahi böyle teveccüh etti, bu ağır vazifeyi deruhde eyledim. Şaşmış bir haldeyim, bana dua ediniz."^[3]

Padişahlığı

Sevr Antlaşması sonucu Osmanlı sınırları

1918 yazında ordu ve donanmaya bir Hatt-ı Hümâyun göndererek Başkomutanlığı üzerine aldığını bildirdi. Devlet yönetiminde aktif bir rol alacağının işaretlerini vermişti ancak iki büyük sorunla karşı karşıya idi: bir yandan, bir felakete dönüşen I. Dünya Savaşı'nı en az hasarla sona erdirmek; öbür yandan, 1913'ten beri imparatorluğa egemen olan İttihat ve Terakki rejimine karşı bir siyasi alternatif oluşturmak. Tahta geçer geçmez, İttihat ve Terakki önderliğine muhalefetiyle tanınan Mustafa Kemal Paşa'yı Suriye Cephesi komutanlığına atadı.

8 Ekim 1918'de savaşın kaybedileceğinin anlaşılması üzerine Talat Paşa başkanlığındaki İttihat ve Terakki kabinesi istifa etti. Yerine Ahmet İzzet Paşa başkanlığında bir kabine kuruldu ve bu kabine savaşı bitiren Mondros Mütarekesi'ni 30 Ekim 1918'de imzalandı. Ahmet İzzet Paşa'nın "artçı" kabinesinin de sadece 25 gün süren iktidardan sonra istifası üzerine Padişah diplomat Ahmet Tevfik Paşa'yı 13 Kasım'da sadrazamlığa getirdi.

Türkiye'den ayrılışı ve sürgün yılları

VI. Mehmed İstanbul'dan ayrılırken

Kurtuluş Savaşı 9 Eylül 1922'de İzmir'in Kurtuluşu ve 13 Ekim 1922'de Mudanya Mütarekesi ile sona erdi. Bu sırada İstanbul henüz İtilaf Devletlerinin askeri işgali altındaydı. 6 Ekim'de TBMM ordusunu temsilen Refet Bele komutasındaki bir askeri birlik İstanbul'a girdi. Bu günlerde basın organları Vahdettin'in aleyhinde geniş çaplı ve kamuoyunda etki yapan yayınlarda bulundular. Padişah Vahidettin'in Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları hakkında ölüm fermanı imzalamasının ve Milli Mücadele karşıtı tavırlarının, son padişahın vatan haini olduğunu açıkça göstermekte olduğunu düşünen halk arasında bazı gruplarca hakaret ve tehdit içeren gösteriler yapıldı.

Vahdettin'in 11 Nisan 1920 tarihli kararname ile başlayan girişimleri, "isyan" kavramının da ötesinde iç savaş girişimi olarak kabul edilmiştir.^[4]

Saltanatın Kaldırılması

1 Kasım 1922'de Türkiye Büyük Millet Meclisi, çıkardığı iki maddelik bir kanunla saltanatı kaldırdı. 4 Kasım'da son sadrazam Ahmed Tevfik Paşa istifa etti. 5 Kasım'da Refet Paşa, Babıali'deki bakanlıklara gönderdiği bir genelgeyle işlerine son verildiğini tebliğ etti. 17 Kasım sabahı Vahdettin, küçük oğlu Mehmet Ertuğrul ve hareminin mensuplarıyla birlikte Dolmabahçe Sarayından bir kayığa binerek Boğaziçi'nde demirlemiş olan HMS Malaya adlı İngiliz zırhlısı ile Malta'ya gitti.^[5]

İngilizler Vahdettin'in İngiltere'ye gelmesini kabul etmediği için devrik padişah bir süre Malta'da kaldı. 1922 sonunda Hicaz kralı Hüseyin'in daveti üzerine hacca gitti. 20 Nisan 1923'e dek Hicaz'da kaldı. İngiltere'nin baskısı üzerine buradan ayrıldı.

Bir süre İtalya'nın Cenova kentinde yaşadı. 11 Haziran 1923'te San Remo kasabasında kiralanan bir villaya taşındı. Bu dönemde başlangıç bölümünü kendi el yazısıyla yazdığı, kalan bölümlerini yakınlarına dikte ettirdiği anılarını kayda geçirmiştir.

Sürgünü ve vefatı

VI. Mehmed İstanbul'dan ayrılmadan önce, devletin bekâsı için Şeyhülislam Nuri Efendi'nin öncülüğünde son sadrazam Ahmed Tevfik Paşa ile dua ederken, 17 Kasım 1922.

VI. Mehmed cuma selamlığında

Kurtuluş Savaşı zafer ile neticelendikten sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi hükûmeti 1 Kasım 1922’de hilafet ile saltanatın ayrıldığını ve saltanatın kaldırıldığını bir kanun ile ilan etti. Vahdettin'in adı hutbelerden kaldırıldı. Bunun sonucunda Sultan Vahdettin 17 Kasım 1922 Cuma günü Dolmabahçe Sarayı'ndan Malaya harp gemisi tarafından alınıp Malta Adası’na götürüldü. Oradan Melik Hüseyin’in daveti üzerine Mekke'ye oradan da İtalya'daki San Remo şehrine giderek bu şehirde ikamet etti. Vahdettin 16 Mayıs 1926’da San Remo'da vefat etti. Cenazesi Şam'a getirilerek Sultan Selim Camiî kabristanına defnedildi.

Ailesi

Eşleri

Emine Nazik-Edâ Baş Kadın Efendi
Seniye Inşirah Hanımefendi
Şadiye Müveddet Kadınefendi
Nevvare Başhanımefendi
Nimet Nevzad Hanımefendi
İnşirah Hanım

Erkek çocukları

Mehmet Ertuğrul Efendi

Kız çocukları

Hakkında yazılanlar

Zekeriya Yıldız, "Sürgün Sultan" Nesil Yayınları - Mart 2012
Turgut Özakman, Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mücadele,Bilgi Yayınevi, Ankara 1997
Ali Fuat Türkgeldi, Görüp İşittiklerim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Prenses Leyla Açba-Ançabadze, Harem Hatıraları, İstanbul, 2004.
Necip Fazıl Kısakürek, Vatan Haini Değil-Büyük Vatan Dostu Vahidüddin, Toker Yayınları, 1968. (yasaklandı)^[6]
Tarık Mümtaz Göztepe, Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Mütareke Gayyasında ve Osmanoğulları'nın Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde, Sebil Yayınları, 1978.^[7]
Murat Bardakçı, Şahbaba: Osmanoğulları'nın Son Hükümdarı 6. Mehmed Vahideddin'in Hayatı, Hatıraları ve Özel Mektupları, Pan Yayıncılık, İstanbul 1998.
Yılmaz Çetiner, Son Padişah Vahdettin, Milliyet Yayınları, İstanbul
Yıldız'dan San Remo'ya: Vahidettin'in Dördüncü Kadınefendisi Nevzat Vahdettin'in Hatıraları ve 150'liklerin Gurbet Maceraları, Arma Yayınları, İstanbul.
Kadir Mısıroğlu, Bir Mazlum Padişah: Sultan Vahideddin Han, Sebil Yayınevi, 2008.
Prof. Dr. Metin Hülagü, Yurtsuz İmparator Vahdeddin İngiliz Gizli Belgelerinde Vahdeddin ve Osmanlı Hanedanı, TİMAŞ Yayınları, 2008.
Osman Öndeş,"Vahdeddin'in sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor",Timaş Yayınları, 2011.

Kaynakça

↑ TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 28, sayfa: 429
↑ Lütfi Simavi, Sultan Reşad'ın ve Halefinin Sarayında Gördüklerim'de "Sultan Abdülhamid devrindeki sui şöhretine rağmen Vahidüddin Efendiden millet ve vatan için hizmetler ümid ediyorduk." der (sf. 129). İbnülemin, Yıldız Sarayında tedkik ettiği evrak arasında Vahideddin'e ait jurnal mahiyetinde belgeye rastlamadığını belirtir. (Son Sadrazamlar, IV.2100)
↑ Musa Kâzım Efendi'den nakleden İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Son Sadrazamlar, IV.2095)
↑ Vahideddin-Mustafa Kemal Ekseninde Millî Mücadele, Teoman Ergül, Akılçelen Kitaplar.
↑ Mustafa Armağan. "Vahdettin kaçtı mı, kaçırıldı mı?". Zaman. http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=825331. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011.
↑ "Necip Fazıl'ın yasaklı Vahdettin kitabı yeniden yayınlanacak". Zaman. http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=195859. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011.
↑ "Vatanını seven biriydi". Yeni Şafak. http://yenisafak.com.tr/diziler/vahdettin/index.html. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011.

Dış bağlantılar

Torunu Neslişah Sultan'la yapılan bir röportaj (video) (Fransızca)

Resmî unvanlar
VI. Mehmed Osmanlı Hanedanı Doğumu: 14 Ocak 1861 Ölümü: 16 Mayıs 1926
Önce gelen V. Mehmed	Osmanlı Sultanı 3 Temmuz 1918 - 1 Kasım 1922	Sonra gelen makam kaldırıldı
Sünni İslam unvanları
Önce gelen V. Mehmed	İslam Halifesi 3 Temmuz 1918 - 19 Kasım 1922	Sonra gelen Halife Abdulmecit Efendi

Osmanlı Hanedanı

Soyağacı (padişah eşleri) Miras davaları

Padişahlar	Osman Gazi Orhan Bey I. Murad I. Bayezid (Fetret Devri) I. Mehmed II. Murad II. Mehmed II. Bayezid I. Selim I. Süleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa II. Osman IV. Murad İbrahim IV. Mehmed II. Süleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdülhamid III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud Abdülmecid Abdülaziz V. Murad II. Abdülhamid V. Mehmed VI. Mehmed

Reisler	Abdülmecid Ahmed Nihad Efendi Osman Fuad Efendi Mehmed Abdülaziz Efendi Ali Vâsıb Efendi Mehmed Orhan Osmanoğlu Ertuğrul Osman Osmanoğlu Osman Bayezid Osmanoğlu

Padişah anneleri	Hayme Hatun Halime Hatun Malhun Hatun Nilüfer Hatun Gülçiçek Hatun Devlet Hatun Emine Hatun Hüma Hatun Sitti Mükrime Hatun I. Gülbahar Hatun II. Gülbahar Hatun Ayşe Hafsa Sultan Hürrem Sultan Nurbanu Sultan Safiye Sultan Halime Sultan Handan Sultan Mahfiruz Hatice Sultan Kösem Sultan Turhan Hatice Sultan Saliha Dilaşub Sultan Hatice Muazzez Sultan Emetullah Rabia Gülnuş Sultan Saliha Sultan Şehsuvar Sultan Emine Mihrişah Sultan Rabia Şermi Sultan Mihrişah Valide Sultan Nükhet-Sedâ Sultan Ayşe Seniyeperver Sultan Nakşidil Sultan Bezmiâlem Sultan Pertevniyal Sultan Şevkefza Sultan Rahîme Perestû Sultan Tirimüjgan Sultan Gülcemal Kadın Efendi Gülüstü Kadın Efendi

Halifeler

Dört Halife

Ebu Bekir Ömer Osman Ali

Emevî halifeleri

Emevî halifeleri	I. Muaviye I. Yezid II. Muaviye I. Mervan Abdülmelik I. Velid Süleyman II. Ömer II. Yezid Hişam II. Velid III. Yezid İbrahim II. Mervan

Endülüs Emevî halifeleri	III. Abdurrahman II. Hakem II. Hişam II. Muhammed Süleyman II. Hişam Süleyman Ali^[H] IV. Abdurrahman Kasım^[H] Yahya^[H] Kasım^[H] V. Abdurrahman III. Muhammed Yahya^[H] III. Hişam

^[H] Tahtı ele geçiren Hammudi Hanedanı mensubu halifeler.

Abbasi halifeleri

Abbasi halifeleri	Seffah Mansur Mehdi Hadi Harun Reşid Emin Memun İbrahim^[G] Mutasım Vasık Mütevekkil Muntasır Mustain Mutaz Muhtedi Mutemid Mutezid Muktefi Abdullah^[G] Muktedir Kahir Radi Muttaki Mustekfi Muti Tai Kadir Kaim Muktadi Mustazhir Mustarşid Raşid Muktafi Mustencid Mustezi Nasır Zahir Mustensir Mustasım

Abbasi-Memlük halifeleri	Mustansır I. Hakim I. Müstekfi I. Vasık II. Hakim I. Mutezid I. Mütevekkil II. Vasık Mustasım I. Mütevekkil Mustain II. Mutezid II. Müstekfi Kaim Mustencid II. Mütevekkil Mustamsık III. Mütevekkil

^[G] Geçici halifeler.

Fatımi halifeleri

Mehdi Kaim Mansur Muizz Aziz Hakim Zahir Mûstensir Mustali Amir Hâfız Zafir Faiz Âzıd

Osmanlı halifeleri

I. Selim I. Süleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa II. Osman IV. Murad İbrahim IV. Mehmed II. Süleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdülhamid III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud Abdülmecid Abdülaziz V. Murad II. Abdülhamid V. Mehmed VI. Mehmed Abdülmecid^[A]

^[A] TBMM tarafından halife olarak atanan hanedan üyesi.

Otorite kontrolü	WorldCat VIAF: 10649783 LCCN: n88035075 ISNI: 0000 0003 7429 7874 GND: 119160641 SUDOC: 158601742 BNF: cb135549796 (data) MusicBrainz: 3b46ca02-9fa9-42fb-9101-6ebddde9513d

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/9/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.