Maskat

Koordinatlar: 23°37′N, 58°32′E

Maskat
مسقط
Maskat Geçidi
Bayrak
Maskat Haritası.
Maskat Maskat Haritası.
Koordinatlar: 23°37′K 58°32′D / 23.617°K 58.533°D
Ülke	Umman
Valilik	Maskat
Yüzölçümü
- Toplam	3.500 km^2 (1.351,4 mi^2)
Nüfus (2014)
- Toplam	1.208.114
İnternet sitesi: www.omanet.om

Maskat, Umman Sultanlığı'nın başkenti ve en büyük şehri. Arabistan yarımadasının güneydoğu sahilinde olup eskiden beri denizcilikle uğraşan Umman halkının başlıca ticaret limanıdır. 2014 yılı verilerine göre şehrin toplam nüfusu 1.208.114 olup, bunun 464.236' sı Ummanlı' dır.^[1]

2010 yılı Asya Plaj Oyunları Muskat' ta gerçekleştirilmiştir.

Tarih

1507 Portekiz işgali öncesi dönemin İslam coğrafyacıları buradan pek önemli bir yer olarak bahsetmemişlerdir. İbnü’l-Fakih, Hindistan’a ve Çin’e giden gemilerin bu limandan su aldıklarını belirtirken Makdisî şehri “meyveleri bol güzel bir liman şehri” olarak tanımlamıştır. 13. yüzyılda İbnü’l-Mücâvir, Maskat’ın bölgede seyahat eden gemilerin uğrak yeri olduğunu söylemektedir. Şehrin önemi 16. yüzyılın başlarında Portekizliler’in bölgeye gelmesiyle ortaya çıkmıştır. Basra körfezine girişi sağlayan Hürmüz Boğazı ile birlikte Maskat’ın da önemi arttı. Osmanlı Devleti de Basra körfezi ve Hindistan ticaret yoluna hakimiyeti dolayısıyla 1552’de şehri ele geçirdi fakat kısa bir süre sonra Portekizliler tarafından yeniden ele geçirildi. Basra körfezinde yeniden hakimiyet kuran Portekizliler, muhtemel Türk baskınlarına karşı şehrin limanı kontrol eden iki köşesine Celâlî (St. John) ve Mirânî (Fort Capital) adlarıyla iki kale inşa ettiler.^[2]

1630’da İran’ın desteğiyle Portekizliler’den Maskat’ı geri alan Ya‘rubîler Hindistan, Doğu Afrika kıyıları ve Zengibar’la ticaretlerini genişletme yolunda bu liman şehrini bir üs olarak kullandılar. İbadiye mezhebine bağlı Umman halkının karıştığı Maskat iç savaşlarında 40.000 kişi hayatını kaybetti. Hinâvîler’le Gafirîler arasındaki şiddetli mücadelelerle İran Hükümdarı Nadir Şah’ın Hint seferi sırasında Maskat’ı ele geçirmesi Ya‘rubîler’in son dönemlerine rastlar. Ya‘rubîler’in ardından gelen Bû Saîd hanedanı döneminde Maskat güçlü devletlerin sahip çıkmak istedikleri bir yer oldu. Hanedanın kurucusu Ahmed b. Saîd Maskat’ı İranlılar’ın işgalinden kurtardı. Doğu Afrika limanlarından Zengibar ve Kilve ile yapılan ticaret Maskat üzerinden Hindistan’a bağlandı, bu durum şehrin gelişmesine yol açtı. Bu arada İngilizler’in siyasi ve ticari merkezlerini karşı İran kıyılarındaki Benderabbas' tan 1763 yılında buraya taşımalarıyla sonucu şehir bölgenin en önemli limanı oldu. 1784'te Umman’ın başşehrinin iç kesimlerdeki Rustak’tan Maskat’a taşınması önemini daha da arttırdı. 1798’de İngilizler burada daimi temsilcilik kurdular. Mısır’ı işgal eden Napolyon Bonapart’ın da 1803' te konsolosluk açmasıyla Maskat, Basra körfezi-Hindistan-Afrika ticaret ve siyasetinde çok hareketli bir merkez haline geldi. Seyyid Sultan’ın ölümü üzerine bir ara yönetimi ele geçiren yeğeni Bedir b. Seyf döneminde (1804-1806) Maskat çok zenginleşti. Bedir b. Seyf’i öldürerek tahta geçen Seyyid Sultan’ın oğlu Saîd b. Sultan yönetim merkezini Maskat’tan Zengibar’a taşıdı. Önceleri bu iki şehirde de ikamet eden Saîd b. Sultan daha sonra Zengibar’da oturmayı tercih etti. Öldüğünde oğlu Süveynî Maskat’ta, diğer oğlu Mâcid Zengibar’da kaldı. Bu yıllardan itibaren Maskat önemini yitirmeye başladı. 1899’da şehirde çıkan veba salgını halkın başka yerlere göç etmesine yol açtı. Ancak buharlı motorların icadından sonra Maskat’ın gemiler için kömür deposu haline gelmesi burayı yeniden hareketlendirdi.^[2]

Sultan Kabus' un 1970' de Umman İmamlığı ve Maskat Sultanlığını birleştirerek "Umman Sultanlığı" nı kurmasıyla şehir ekonomik ve altyapı yönüyle gelişmeye başladı.

Coğrafya

Maskat, Umman' ın kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yengeç Dönencesi şehrin güneyinden geçmektedir. Kayalık El Hacer dağının batı bölümü Muskat' ın manzarasına hakimdir. Muskat; batıda El Batina Bölgesi, doğuda Eş Şarkiya Bölgesi, güneyde Ed Dahiliye Bölgesi ile sınırlanmaktadır. Şehir, kuzey ve kuzeybatıdan Umman Körfezi ile çevrelenmektedir. Şehrin Maskat ve Muttrah adında iki limanı bulunmaktadır.

Ekonomi

Muskat ekonomisinde; ticaret, petrol ve deniz taşımacılığı ön plandadır. 1998 yılında Maskat Menkul Kıymetler Borsası kurulmuştur. Maskat (Seeb) Uluslararası Havaalanı şehir merkezine 32 km uzaklıkta yer almaktadır.

İklim

Maskat uzun ve çok sıcak yaz, ılık-sıcak kış özellikleri ile kurak iklim kuşağında yer almaktadır. Yıllık yağış 90-100 mm civarında olup, yağışlar çoğunlukla Aralık-Nisan ayları arasında görülmektedir. Ancak son yıllarda Umman Körfezi' nden genel tropikal kaynaklı ağır yağışlar meydana gelmektedir. İklim genellikle çok sıcak, yaz aylarında sıcaklık çoğu zaman 30-40 °C dir. Yaz aylarında nemlilik %40-60 arasındadır.

Maskat iklimi
Aylar	Ocak	Şubat	Mart	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık, °C	25,1	26,4	29,5	34,7	39,6	40,0	38,0	35,6	35,6	34,6	30,3	26,8	33,02
Ortalama sıcaklık, °C	19,4	21,9	24,8	28,7	32,3	35,5	34,0	32,3	30,4	29,5	24,7	22,0	27,96
Ortalama en düşük sıcaklık, °C	16,7	17,8	20,3	24,2	28,7	30,3	30,1	28,2	26,8	24,2	20,8	18,3	23,87
Ortalama yağış, mm	13,2	14	16,4	11,3	0,0	10,9	3,4	1,6	0,0	0,8	1,6	16,5	89,5
Kaynak: Worldweather.org[3]

Kardeş şehirler

• Ankara, Türkiye (2014)^[4]

Resimler

• 
  Celâlî ve Mirânî kaleleri
• 
  Maskat şehir merkezi
• 
  Kraliyet Opera binası

Kaynakça

1. TOTAL POPULATION REGISTERED BY GOVERNORATE AND NATIONALITY, 2014 Aylık istatistik Bülteni
2. İslam Ansiklopedisi, Mustafa L. Bilge
3. Worldweather.org
4. Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü.