Yeni Zelanda
| Yeni Zelanda Aotearoa(Māori)
|
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Marşı: God Defend New Zealand God Save the Queen |
||||||
 |
||||||
| Başkent | Wellington 41°17′G 174°27′D / 41.283°G 174.45°D | |||||
| En büyük | Auckland | |||||
| Resmî diller | İngilizce %95,9 Maorice %4,2 Yeni Zelanda İşaret Dili %0,6 |
|||||
| Etnik gruplar | %78.0 Avrupalı %14,6 Maori %9,2 Asyalı %6,9 Pasifik halkları |
|||||
| Hükûmet | Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi | |||||
| • | Kraliçe | II. Elizabeth | ||||
| • | Genel Vali | Patsy Reddy | ||||
| • | Başbakan | Bill English | ||||
| Kuruluşu | ||||||
| • | Anayasa Yasası | 17 Ocak 1853 | ||||
| • | Dominyon | 26 Eylül 1907 | ||||
| • | Westminster Tüzüğü | 11 Aralık 1931 | ||||
| • | Yeni Zelanda Krallığı | 25 Kasım 1947 | ||||
| • | Anayasa Yasası | 13 Aralık 1986 | ||||
| Yüzölçümü | ||||||
| • | Toplam | 268,021 km2 (75) 103,483 mil2 |
||||
| • | Su (%) | 1,6 | ||||
| Nüfus | ||||||
| • | 2009 tahmini | 4.317.352 (122) | ||||
| GSYH (SAGP) | 2015 tahmini | |||||
| • | Toplam | 164,965 milyar $ [1] (53) | ||||
| • | Kişi başına | 42.017 $ [1] (25) | ||||
| İGE (2006) | 0.936 çok yüksek · 20 |
|||||
| Para birimi | Yeni Zelanda Doları (NZD) | |||||
| Zaman dilimi | NZST (UTC+12) | |||||
| • | Yaz (SU) | NZST (UTC+13) | ||||
| Telefon kodu | 64 | |||||
| Internet TLD | .nz | |||||
Yeni Zelanda, veya resmî adıyla Yeni Zelanda Milletler Topluluğu, Güney Büyük Okyanus'da bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 1.500 km güney doğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük (North Island ve South Island) ve birçok küçük adadan oluşur.
Adının kökeni
Yeni Zelanda adı Felemenkçe Zeeland adından geliyor. Zeeland, Hollanda'da bir ildir. Maorice Yeni Zelanda'ya Aotearoa deniyor. Uzun Beyaz Bulutların Ülkesi anlamına geliyor. Ao bulut, şafak, gündüz ya da dünya anlamına, tea beyaz, açık ya da parlak anlamına ve roa uzun anlamına gelmektedir.
Yönetim ve Politika
Yeni Zelanda meşruti monarşi ve parlementer demokrasi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı Kraliçe II. Elizabeth. Başbakanı ise John Key'dir.
Nüfus
2006 sayımına göre Yeni Zelanda'da 4.027.947 kişi yaşıyor. Ülke nüfunusunun çoğunluğunu Avrupa kökenliler oluşturmaktadır. Yeni Zelanda'nın yerli halkı Maoriler ise nüfusun %14,9'unu oluşturmaktadır.
Yeni Zelanda halkı kendilerine Yeni Zelanda'da yaşayan uçamayan bir ulusal kuş olan Kivi diyorlar. Kuzey Adası Güney Adası'ndan küçük ancak burada daha çok kişi yaşıyor.
Din
Hristiyanlık ülkede baskın dindir, ancak halkın büyük çoğunluğu seküler yaşam tercih etmektedir. 2006 nüfus sayımına göre halkın %55,6'sı kendisini Hristiyan olarak tanımlamaktadır. Diğer %34,7'si kendilerini herhangi bir dine mensup görmemektedir. Yine nüfus sayımının verilerine göre diğer azınlık dinleri ise Hinduizm, Budizm ve İslam'dır.[2]
Tarihçe
Yeni Zelanda’ya ilk kez 1000 yıl önce Polinezyalı Maoriler yerleşmiştir. Maoriler iyi örgütlenmiş, kan bağı ile gelen şefler ve güçlü rahipler tarafından yönetilen bir kabiledir.
Adaya ilk ayak basan beyaz adam, 1642 yılında Hollandalı Abel Tasman olmuştur. Ancak Kaptan James Cook’un 1769 ve 1779’daki gezilerine kadar adalar herhangi bir yönetime bağlı kalmamış ve keşfedilmemiştir. İngiliz göçmenler, 1840 yılında İngiliz hakimiyeti kurulunca adaya yerleşmeye başlamışlardır. Wellington bu tarihten sonra kurulmuştur. Yeni Zelanda’ya 1852 yılında kendi hükümeti tahsis edilmiştir ve sonraki yüzyılda ülke yatırım, iletişim ve tarımsal üretimde hızlı bir gelişme kaydetmiştir.
Yeni Zelanda adı Hollandalı kartograflar tarafından, Hollanda'da bulunan Zealand adasına ithafen konulmuştur ve ülkenin yerlileri olan Maorilerin kendi dillerinde Aotearoa yani Uzun Beyaz Bulut Ülkesi olarak isimlendirilir. 1769-1779 yılları arasında ülkeyi 4 kez ziyaret eden İngiliz kâşif James Cook tarafından şimdiki ismi New Zealand olarak adlandırılmıştır. Tüm kolonileri arasında en çok Maorilerden çeken İngiliz Kraliyeti, 1840’da Maori şefleri ile Waitangi anlaşmasını yaparak Yeni Zelanda’yı İmparatorluğu’nun kolonisi olarak ilan etmiştir. 2016 Kasım ayında 7.8 şiddetinde bir depremle karşılaşmış ve hala tsunami tehlikesi altında bulunmaktadır.
Kültür
Başkenti Wellington olan Yeni Zelanda kar kaplı dağ manzaraları ile bilinen bir ülkedir. En büyük ve en kozmopolit şehri Auckland'dır. Sinema da Yüzüklerin Efendisi film üçlemesi ile 200.000.000$ ek gelir kazanmış ve bunu Peter Jackson'ın yönettiği bu üçlemenin sahibi olan Warner Bros.'un ve New Line Cinema'nın şirketleri ile bağlantılı olup Winut Films Productions katkısı bulunan bu film üçlemesi birden çok ödül sahibidir. Almanya, ABD ve Yeni Zelanda'da çekilmiştir.
İklimi
Yeni Zelanda'nın Güney Yarımküre'de veya ekvatorun güneyinde olması, mevsimlerin kuzey yarım küredekilerin tam tersi olması anlamına gelir. Yazın en sıcak ayları Ocak ve Şubat olup en soğuk aylar Haziran ve Temmuzdur.
Genellikle ılıman bir iklime sahip olup, ülkenin kuzey kesimleri subtropikal iklimin etkisi altındadır. Kışın, Güney Ada'nın (South Island) iç kesimleri -10 dereceye kadar inerken, Okyanus kıyıları daha yumuşak ve yağışlı bir iklime sahiptir. Yazları 20-33 dereceler arasında olup oldukça da güneşlidir.
Ekonomi
Transparency International 2013 Yolsuzluk Algılama Endeksi'nde, Danimarka ile birlikte 100 üzerinden 91 puanla birinci sırada yer aldı (0 puan = yüksek yolsuzluk, 100 puan = temiz).[3]
Kaynakça
- 1 2 "New Zealand". International Monetary Fund. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150906070914/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=60&pr.y=7&sy=2015&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=196&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=. Erişim tarihi: April 2015.
- ↑ GALLUP WorldView. Retrieved 31 July 2012
- ↑ (İngilizce) Yolsuzluk Algılama Endeksi 2013. Transparency International. 3 Aralık 2013 tarihinde erişildi.
Dış bağlantılar
- (İngilizce) New Zealand History Online
- (İngilizce) Story: European discovery of New Zealand
| ||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
