Cüneyd-i Safevî
|
Kutsal kadınlar
|
İslam portali |
Şeyh Cüneyt, Safeviye Tarikatı'nı devlet yapmak isteyen ilk şeyhi.
Tarihçe
Safeviye Tarikatı'nın reisi olan İbrahim vefat edince yerine oğlu Cüneyd (1447-1460) geçti. Şeyh Cüneyd posta oturuncaya kadar Erdebil Şeyhleri siyasetle ilgilenmez, sadece dinsel işlerle uğraşırlardı. Şeyhlikten şahlığa geçmek isteyen Şeyh Cüneyd, etrafında toplanan müritlerlerle savaş etmek için silahlanmaya başladı.
Kendisi de bir Şii olan Karakoyunlu Hükümdarı Cihanşah tarikat mensuplarının çoğalmasından ürkerek Şeyh Cüneyd'in amcası Şeyh Cafer'e başvurarak Cüneyd'in Azerbaycan'dan çıkmasını sağladı. Cihanşah tarafından sınır dışı edilen Şeyh Cüneyd, Anadolu'ya gelerek oradaki Türkmenler üzerinde amacına uygun çalışmalar yapmak istedi. Fakat Sultan Murat tarafından amacı anlaşıldığından kendisine yüz verilmedi. Buna rağmen Anadolu'da pek çok mürit kazanarak Erdebil Tekkesi, Anadolu'da güçlenmiş ve küçümsenmeyecek bir etki alanı oluşturmuştu.[1]
Şeyh Cüneyt Karaman Beyliği'ne gitti, fakat Konya’da mezhep tartışmasından dolayı orada da fazla tutunamadı ve Konya’dan ayrılarak Varsak Türklerinin bulunduğu, Toros Dağları'na doğru yola koyuldu. Ancak Karaman Beyi İbrahim, Varsak aşireti reisine, Şeyh Cüneyt’in yakalanıp hapsedilmesini emredince Memluk Sultanı Çakmak’a sığındı. Burada da Şii propagandası yaparak Anadolu, Suriye ve Irak’tan birçok kişiyi kendi etrafında toplaması üzerine Halep’teki Mevlevî şeyhi Ahmet Bekri, Şeyh Cüneyt’i Sultan Çakmak’a şikâyet etti. Memluk Sultanı da Halep valisini Şeyh Cüneyt’in üzerine gönderdi. Çıkan savaşta Şeyh Cüneyt yenildi ve merkezi Samsun olan Canik’e kaçtı.
Kısa zamanda başına birkaç bin mürit toplayan Şeyh Cüneyt, bu müritlerle Trabzon Rum İmparatorluğu'na saldırdı, şehri kuşatıp aldıysa da kaleyi alamadığı için geri çekildi. Osmanlı Sultanı II. Mehmet’in Trabzon’u almak için harekete geçtiğini duyunca Trabzon’u terk etti ve Amid’e (Diyarbakır) gitti.
Diyarbakır’a geldiğinde şehrin dışında karşılanan Şeyh Cüneyt, şehre Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’la birlikte girdi. Üç yıl Diyarbakır’da kaldı, Uzun Hasan’ın kız kardeşi Hatice Begüm ile evlendi.
10.000 kişilik ordusuyla Şiranşahların üzerine yürümüş, Şirvan hâkimi Halil ile yapılan savaşta bir ok ile vurularak ölmüş, cesedi müritleri tarafında yakın bir yere gömülmüştür.
Ölümünden sonra karısı Hatice Begüm’den doğan oğlu Haydar, dayısı Uzun Hasan’ın yardımları ile Erdebil postuna oturdu ve Uzun Hasan’ın kızını alarak ona damat oldu.
Safevî Hanedanı soy ağacı
Firuz Şah (Zerrin Külah)[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Aleksios Komnenos | VIII. Mikhail Palaiologos | Aved | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Manuel Komnenos | II. Andronikos Palaiologos | Kutbeddin Muhammed | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Yuhannes Komnenos | IX. Mikhail Palaiologos[3] | Selahaddin Raşid | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Aleksios Komnenos | III. Andronikos Palaiologos 1297-1341 | Kutbeddin Ebu Bekir | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vasilios Komnenos Ölüm 1340 | İrini Paleologina Ölüm 1341 | Zahid Gilani | Emin el-Din Cebrail | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
V. Bagrat ö. 1393 | III. Aleksios Komnenos | Teodora Kantakuzini | Bibi Fatıma | Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili 1252-1334 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Konstantin (Gürcü Kralı)[4] 1369-1412 veya 13 | I. Alexandr İmereti'li | III. Manuel Komnenos 1364-1417 | Şeyh Sadreddin Musa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Aleksandr (Gürcü Kralı) 1386-1446 | Prenses Tamar İmereti'li Ölüm 1455 | IV. Aleksios 1382-1429 | Kara Yülük Osman Bey[5] | Hoca Alâ ed-Dîn Ali | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gürcistan Prensesi Bagrationi (Bagrationi Hanedanından) 1415-1463 | IV. Yuhannes (Trabzonlu IV. Yuhannes Komnenos) 1403-1459 | Ali Bey | Şeyh İbrahim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aleksios 1455-1463 | Teodora Megale Komnini (Despina Hatun) | Uzun Hasan 1423-1478 | Hatice Hatun | Şeyh Cüneyt | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chatrina (Alemşah Halime Begim) | Şeyh Haydar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ali Mirza Safevî 1488 - 1494 & I. İsmail Temmuz 17 1487-Mayıs 23 1524 Hükümdârlık Müddeti: 1502-1524 | İbrahim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Tahmasb 22 Şubat 1514-14 Mayıs 1576 Hükümdârlık Müddeti: 1524-1576 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. İsmail 1537-1577 Hükümdârlık Müddeti: 1576-1577 | Muhammed Hüdabende 1532-1595 Hükümdârlık Müddeti: 1577-1587 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Abbas Ocak 27 1571-Ocak 19 1629 Hükümdârlık Müddeti: 1587-1629 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Safi Mirza Doğum. 1587 Ölüm 1615 Taht varisi 1587-1615 | Imam Kulu Mirza Taht varisi 1627 Ölümü 1627 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Şah I. Safi 1611- 12 Mayıs 1624 R. 1629-1642 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Abbas 31 Aralık 1632-25 Ekim 1666 Hükümdârlık Müddeti: 1642-1666 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Süleyman (Şah II. Safi) 1659-Temmuz 29 1694 Hükümdârlık Müddeti: 1666-1694 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Hüseyin 1669-Nisan 25 1726 Hükümdârlık Müddeti: 1694-1722 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Süleyman Hükümdârlık Müddeti: 1749-1759 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Tahmasp 1704 - 1740 Hükümdârlık Müddeti: 1729-1732 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
III. Abbas ? - 1740 Hükümdârlık Müddeti: 7 Eylûl 1732 - 1736 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynaklar
- ↑ Uzunçarşılı, İ.Hakkı. Osmanlı Tarihi Cilt II, Ankara, T.T.K Yayanı, 1949
- ↑ http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/v8f1/v8f1010.html
- ↑ Anthony Bryer 1975 Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29., (1975), Appendix II - Genealogy of the Muslim Marriages of the Princesses of Trebizond
- ↑ http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v10f5/v10f504a.html
- ↑ http://www.iranica.com/newsite/articles/v13f3/v13f3004a.html Encyclopaedia Iranica. R. N. Frye. Peoples of Iran