Bağlı cümle

Bağlı cümle, bağlaçlar ile birbirine bağlanmış birden fazla cümleden oluşan cümle grubudur. Bağlı cümlede cümleler birbirine ama, ancak, fakat, lakin, ne var ki, ne yazık ki, yalnız, çünkü, oysa, oysaki, mademki, ve, veya, ne ... ne ..., hem ... hem ..., halbuki gibi bağlaçlarla bağlanır.

• Erkenden kalktım ve yola çıktım.
• Bizde kalabilirsin veya şimdi Muratlarla gidebilirsin.
• Çok yorgunum ama toplantıya mutlaka katılmam lazım.
• Ne şair yaş döker ne âşık ağlar.
• Gösteri için çok emek sarfettik, ne var ki gösteri dilediğimiz başarıyı yakalayamadı.
• Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol. (Mevlana)

Bağlı cümledeki her bir cümle kendi öğeleri olan tam cümlelerdir. Ancak bu öğelerden bazıları paylaşıldığı için gizli durumda olabilir:

• Gösteriye ne annem geldi ne de babam geldi.
• Gösteriye ne annem ne de babam geldi. ("geldi" yüklemi paylaşılmış)

Diğer cümle türleri ile karşılaştırma

Bazı bağlı cümlelerin sıralı cümlelerden tek farkı aradaki noktalama işaretinin bir bağlaç ile değiştirilmiş olmasıdır:

• Adam sakinleşmek bilmiyor, avaz avaz bağırıyordu. (sıralı cümle)
• Adam sakinleşmek bilmiyor ve avaz avaz bağırıyordu. (bağlı cümle)

Bazı cümlelerde hem noktalama işareti hem de bağlaç olabilir. Bu durumda cümle "bağlı cümle" olarak kabul edilir.

• Bu sınava çok iyi hazırlandım; zira başka sınav şansım kalmadı. (bağlı cümle)
• Tavsiye üzerine bu romanı okudum; fakat çok beğendiğimi söyleyemem. (bağlı cümle)

Sadece "ki" bağlacı ile birbirine bağlanan cümleler bağlı değil, bileşik cümledir:

• Bu ezanlar -ki şehâdetleri dinin temeli-

Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. (Mehmet Akif Ersoy)

Kaynakça