Kürt tarihi

Bu maddenin doğruluğu konusunda şüpheler var. (Madde içeriğinde doğruluğu kesin olmayan kısımlar tespit edilmiştir.) Lütfen konuyla ilgili tartışmaya katılın. Gerekirse kaynak gösterin.

Kürt tarihi

Doğuş Din Zerdüştlük Karduya Gutiler Kayusiler Orta Çağ Din İslamiyet Kürtlerin İslamiyet'e geçişi Sadakiyan Şeddadiler Ayşaniler Ziyariler Hasneviler Revvadiler Büveyhoğulları Kakuyiler Mervaniler Annaziler Hezarhespiler Eyyubiler Zendler Kürt Beylikleri Baban Botan Behdinan Erdelan Soran 20. yüzyıl Kürdistan Krallığı Ağrı Cumhuriyeti Mahabad Cumhuriyeti Kızıl Kürdistan Laçin Kürt Cumhuriyeti Kürdistan Bölgesel Yönetimi Diğer Konular Doğu isyanları listesi Kürt edebiyatı Kürtlerin kökeni Kürt bilim insanları Kürt diasporası Kürt kültürü Kürtlerde din

Kürtler, Kuzeybatı İran, Kuzey ve Orta Zagroslar ve Doğu Anadolu'nun bir bölümünde var olmuş, bu topraklarda varlığını sürdürmüş ve kendi milli ve kültürel kimliklerini burada oluşturmuştur. Kürtler İranî bir halk olma dolayısıyla tarihte daima diğer İranî halklarla (Farslar, Peştunlar, Afganlar Tacikler, Beluciler, Osetler v.s.) birlikte devlet kurmuş ve onlarla birlikte yaşamıştır ve dillerinin ve kültürlerinin çok benzemesi, aynı topraklarda yoğurulmuş ve birbirleriyle iyice kaynaşmış olmaları ve aynı atalardan doğmuş olmaları nedeniyle Kürtlerin kurdukları bazı devletler gerek bu nedenler gerek bazı siyasi nedenlerden ötürü bu halklara mal edilmiştir.

Erken dönem

Medler

Medler, Kürtlerin kurduğu iddia edilen ve birçok İrani halkı tek bayrak altında birleştiren, MÖ 625-549 yılları arasında Ortadoğu'da hüküm sürmüş bir devlettir.

Gutiler

Gutiler modern Kürtler'in ataları olduğu öne sürülmektedir..^[1]

Adiabene

Adiabene, M.Ö 1. yüzyıl'da Museviliği kabul etmiş Kürtler tarafından kurulduğu idda edilmektedir.^[2]

İslam dönemi

Ana madde: Kürtlerin İslam'a geçişi

Kürtler İslamiyet’in doğuşu yıllarında Bizans İmparatorluğu ve resmi dini Zerdüştlük olan Sasani İmparatorluğu arasında parçalanmış durumdaydılar.

Kürtlerin İslam dini ile tanışmaları Caban el-Kurdi oğlu Meymûn el-Kurdi ve Zozan adındaki Kürt sahabelere dayanır.^[3] Kürtler bireysel de olsa Muhammed peygamber zamanında İslam dini ile tanışıp bir kısmı Müslüman olmuşlar.^[4][5] Kitlesel olarak İslamiyet'e girişleri ise Halife Ömer döneminde olmuştur.^[6][7]

İslam ordusu Hicre'tin 18. yılında Kürdistan coğrafyasını fethetmesiyle çok azı hariç Kürtlerin büyük bir kısmı İslamiyeti kabul edip Müslüman olmuşlardır.^[8][9]

İslam sonrası kurulan Kürt devletleri

Ana madde: Tarihte Kürt devletleri

• Sadakiyan (770 - 827, Urmiye)
• Aisaniler (912–961, İran, Azerbaycan ve Şehrizor)
• Şeddadiler (951-1174, Ermenistan ve Arran)^[10]
• Büveyhoğulları (932 - 1062 İran ve Irak)^[11] (Deylemlilerin kurduğu bir devlettir.^[12][13])
• Kakuyiler (1008–1051, İsfahan, Yezd, Hamedan, Rey)^[14]
• Ziyarîler (927 - 935, Taberistan)^[15]
• Revvadiler (955-1071, Azerbaycan)^[16] (Yemenli Ezd kabilesine mensup Kürtleşmiş Arap hanedandır.^[17])
• Hasanveyhiler (959-1095, İran)^[18]
• Annaziler (991-1117, İran ve Mezopotamya)
• Mervaniler (990-1096, Diyarbakır)
• Hezarhespiler (1155–1424, Luristan ve Fars)
• Eyyubiler (1171-1250, Mısır, Suriye, Irak, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Filistin)^[19][20]
• Zend Hanedanı (1750-1794, İran)^[21][22][23] (İranî Lur halkının alt kolu olan Leklerin hanedanıdır.^[24])

Modern dönem

Kürtlerin 20. yüzyıl'da kurdukları de facto devletler kısa süre içinde yıkılmıştır.

20. Yüzyıl'da kurulan Kürt devletleri

• Kürdistan Krallığı
• Ağrı Cumhuriyeti
• Laçin Kürt Cumhuriyeti
• Mahabad Kürt Cumhuriyeti

Kaynakça

1. Kurds/History. s. 382. https://books.google.com/books?id=stl97FdyRswC&pg=PA380&dq=kurds+guti&hl=tr&sa=X&ei=8BayUeKSOMWohAfTi4GoDQ&ved=0CF8Q6AEwCDgK#v=onepage&q=kurds%20guti&f=false. Afrika ve Ortadoğu halkları ansiklopedisi (Kürt tarihi/Sayfa.382)
2. Mehrdad İzady,Kürtler,Sayfa:90. 4.paragraf.Doz yayınları.
3. Mehmed Emin Zeki Bey, Kürd ve Kürdistan Ünlüleri, Çev: M. Baban-M. Yağmur-S. Kutlay, Öz-ge Yayınları, Ankara 2005, sh. 86
4. Adnan Demircan, (Tarih) s. 63
5. http://www.nudempress.com/haber/ilk-kurt-sahabi-caban-el-kurdi-726.html
6. Biçer, “ İslam Tarihi Kitaplarında Kürtler Hakkındaki Rivayetler”, sh. 78
7. http://www.risaleajans.com/islam/kurtler-yuzlerce-alim-ve-komutan-yetistirdi
8. Adnan Demircan, Kürtler (Toplum, Din ) s. 209
9. http://m.risalehaber.com/kurtler-ve-islamiyet-1-15675yy.htm
10. Shaddadids, C.E. Bosworth, The Encyclopedia of Islam, Cilt 9, sayfa 170
11. Lokman I. Meho,Kelly L. Maglaughli (1968), Kurdish culture and society: an annotated bibliography, ISBN- 9780313315435
12. TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 6,  sayfa: 496
13. TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 9,  sayfa: 264
14. Margaretha T. Heemskerk, Suffering in the Mu'tazilite theology, (Brill, 2000), 54.
15. http://www.iranicaonline.org/articles/ziyarids ZIYARIDS are Kurdish origin İranica
16. Seref Han Bitlisi, Serefname, Revvadi Kürtleri
17. TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 35,  sayfa: 36
18. https://books.google.fr/books?id=DoNSXwb8D9EC&pg=PA117&hl=tr#v=onepage&q&f=false
19. Muhammed bin İbrahim bin Muhammed bin Ebil-Fevâris Abdülazîz El-Ensârî El-Hazrecî, Târihu Devletil-Ekrâd, Miilet Genel (Hekimoğlu Ali Paşa) Kütüphanesi, No:695)
20. Hakan Özoglu, Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries, SUNY Press, 2004, ISBN 0791485560, s. 46.
21. A fourth pretender was Karim Khan, son of Aymak of the Zand, a section of Lak tribe, Sir Percy Molesworth Sykes, A History of Persi, Macmillan and co., limited, 1930, p. 277.
22. One of the contenders for power was Karim Khan Zand, a member of the Lak tribe near Shiraz, William Marsden, Stephen Album, Marsden's Numismata orientalia illustrata, Attic Books, 1977, ISBN 978-0-915018-16-1, p. 158.
23. Karim Khan, the founder of the Zand dynasty of Persia that succeeded the Afsharids, was himself born to a family of these Lak deportees (of the Zand tribe), Mehrdad R. Izady, The Kurds: A Concise Handbook, Taylor & Francis, 1992, ISBN 978-0-8448-1727-9, p. 12.
24. TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 44,  sayfa: 256

Dış bağlantılar

• A Brief Survey of the History of the Kurds, by Kendal Nezan, President of the Kurdish Institute of Paris.
• Yezidism: historical roots, International Journal of Kurdish Studies, January 2005.
• The forced conversion of the Jewish community of Persia and the beginnings of the Kurds
• Encyclopaedia of Kurdistan KURDISTANICA
• Deportations, part III. In the Islamic Period, Encyclopaedia Iranica.