İoannis Komnenos Vatacis

İoannis Komnenos Vatacis
Doğum bilinmiyor, muhtemelen y.1132
Ölüm 16 Mayıs 1182
Filadelfiya
Bağlılığı Bizans İmparatorluğu
Rütbesi Megas Domestikos
Komuta ettiği Bizans Ordusu Komutanlığı, Trakya Valisi (Dux)
Savaşları/Çatışmaları Hyelion ve Leimocheir savaşı, Filadelfiya savaşı (1182)

İoannis Komnenos Vatacis, (Yunanca: Ἱωάννης Κομνηνός Βατάτζης), ya da kısaca İoannis Komnenos ya da İoannis Vatacis (başka alfabelerle 'Batacis' yazımıda kullanılır) I. Manuel Komnenos ve II. Aleksios Komnenos hükümdarlıklarının önemli askeri ve siyasi karakteridir. Yaklaşık 1132 yılında doğumludur ve I. Andronikos Komnenos'a karşı başlattığı isyan sırasında doğal nedenlerle ölmüştür.

Geriplan ve Aile

İoannis Komnenos Vatacis'in büyükebeveynleri İmparator II. İoannis Komnenos ve karısı İrene, Bakire ve Çocuğu kanatlarda korurken

İoannis Komnenos Vatacis, sebastohypertatos Teodor Vatacis ile İmparator II. İoannis Komnenos ve karısı İrene kızları porphyrogenita prenses Eudokia Komnene'nin oğludur.[1][2] Teodor Vatacis, II. İoannis Komnenos tarafından öne çıkarılmaya başlanan "yeni adamlarada" biridir. Vatacis ailesi Bizans aristokrasinde daha önceleri ün üst düzeyler arasında kabül edilmezdi, daha ziyade Trakya'da Adrianople şehri çevresinde uzun zamandır önemliydiler.[3] İoannis'in ebeveynleri 1131 yılında evlendiler ve daha sonra takribi 1132 yılında doğdu.[1] İoannis, kendsi gibi tanınmış bir general olana Andronikos isminde bir erkek kardeşi vardır, Andronikos Amaseia şehrine karşı bir bir orduya 1176 yılında liderlik etmiş ancak Selçuklu Türkleri tarafından öldürülmüştür. Selçuklu Türkleri kesik başını kısa bir süre sonra Miryokefalon Muharebesi sırasında göstermişlerdir. Aleksios isimli bir başka kardeşi vardır.[4] İoannis'in karısının ismi Maria Doukaina'dır ve Aleksios ile Manuel isimlerinde iki oğulları olmuştur.[5] İkinci oğul ismini İoannis'in amcası İmparator Manel'den almıştır.[6]

I. Manuel hükümdarlığında askeri kariyeri

İoannis Komnenos Vatacis, dönemin kayıtlarına 1170lerde kıdemli general olarak girmiştir; yüksek komutaya atanmadan önce daha küçük kuvvetlerde hizmet ettiği kesindir fakat o dönemlere ait kayıtlar günümüze ulaşmamıştır. Macar sınırında bulunan Zemun'un 1151 yılında kuşatılmasını üstlenen ve Klikya'da bulunan Tarsus'u 1158 yılında ele geçiren önde gelen generallerden babası Teodor'un yanında askeri çıraklı dönemini geçirdiği şüphesizdir.[7]

1176 yılında İmparator Manuel Komnenos, Anadolu Selçuklu Devleti yıkmaya teşebbüs etti fakat Miryokefalon'da mağlup oldu. Türk topraklarından Bizans ordusunun çekilmesini içeren ateşkesin ardından, Manuel tüm şartları ama özellikle düşmanlığın durması için Selçuklu sultanı II. Kılıç Arslan'ın ön şart olarak koyduğu sınır kalelerinin yıkılması şartını tam olarak yerine getirmemiştir.[8][9] Soublaion kalesi yıkıldı ama çok daha önemli olan Dorlion kalesi ise yıkılmadı. Sultan 24,000 kişiden oluşan hatırı sayılır bir süvari ordusunu Anadolu'nun batısında Meander Vadisi'nde bulunan Bizans topraklarına yollayarak buna cevap verdi. İoannis Komnenos Vatacis, Konstantinopolis'ten Selçuklu saldırısını engellemek talimatları ile Bizans Ordusu komutanı olarak ayrıldı. Konstantin Doukas ve Mikhail Aspietes yardımcıları olarak görevlendirildiler. Vatacis, ordusunu yerel asker alımıyla güçlendirdi. Bu şekilde bölgeye hareket etti.[10][11][12]

Vatacis, talan edilen Bizans şehirlerinden elde ettikleri yağmalarla Türk topraklarına dönen Selçuklu Ordusunu Menderes Nehri'nden geçerlerken pusuya düşürdü. Selçuklu ordusu kendini savunmakta tamamen acizdi ve yok edildi; Bizans tarihçisi Niketas Honiates, binlercesinden çok azının kaçabildiğini yazmıştır. Atabeg rütbesine sahip Selçuklu komutanı da tuzaktan kurtulmak için savaşırken öldürülmüştür.[13][14] Bu savaş Bizanslılar için önemli bir zafer olmuştur. Meander Vadisi etrafında bulunan Türk kökenli göçerlere bu zaferden sonra ceza seferleri düzenlenmiştir.[15]

II. Aleksios ve isyan

Vatacis, kaynaklarda tekrar 1182 yılında çok yüksek bir makam olan Bizans Ordusu baş komutanı (Megas Domestikos) ve önemli bir Thema (vilayet) olan Trakya valisi olarak geçer.[16] Adrianople şehri hem Trakya vilayetinin hem de ailesinin topraklarının merkezidir ve İoannis orada binalar, bakım evleri ve hastaneler yapması nedeniyle kayıtlara geçmiştir.[17]

1180 yılında I. Manuel'in ölümünün ardından, yerine oğlu II. Aleksios Komnenos geçmiştir. Aleksios çocuk olduğu için, güç annesi İmparatoriçe Antakyalı Maria'nın elindeydi. Maria, Latin (Batı) kökenli olması nedeniyle, halk ama özellikle aristokrasi arasında sevilen biri değildi. Manuel'in kuzeni I. Andronikos Komnenos erken 1182'de gücü ele geçirmek istediğinde, İoannis Vatacis'e aklına çelmek için yazı yazdı. Vatacis, Andronikos'u potansiyel bir tiran gördüğü için hakaret ifadeleri ile bir cevap verdi.[16] Vatacis'in kuzeni donanma komutanı Andronikos Kontostefanos faka bastırıp Andronikos'un kuvvetlerinin Konstantinopolis'e girmelerinde anahtar rol oynamıştır. Bir kere gücü ele geçirince, Andronikos Komnenos gerçekten tiran doğası olduğu ortaya çıkmış ve şiddetli ihtirasıyla Bizans aristokrasisinin ailelerinin güç ve etkisini kırmıştır.

Bu sırada Vatacis, Batı Anadolu'da Filadelfiya yakınlarında ikamet ederken kaydedilmiştir, büyük ihtimalle elindeki görevler alınmıştı. İmparatorluk ailesi üyesinin bir üyesi ve saygı duyulan ve başarılı bir general olarak yeni yönetime karşı açıkça isyan ettiği zaman hatırı sayılır bir ordu toplamakta hiç zorlanmamıştır. Vatacis, Andronikos'u "İmparatorluk ailesi yok etmeyi amaçlamış" bir "şeytani düşman" olarak kınamıştır. En azından İmparatorluk ailesi yönelik suçlaması doğru bir düşüncedir.[18][19]

I. Andronikos, General Andronikos Lampardas (ya da Lapardas) yönetiminde büyük bir orduyu Vatacis'e karşı yolladı. Vatacis, ağır bir hastalığa yakalanmışken, Filadelfiya yakınlarında Lampardas ile karşılaştı. İlk önce oğulları Manuel ve Aleksios'a ordunun nasıl yerleşeceğiyle ilgili talimat verdi sonra kendisini bir tepenin üstüne çıkartarak, Tahtırevandan savaşı izlemeye başladı. Vatacis'in kuvvetleri başlangıçta galip gelip, Lampardas'ın kuvvetlerini dağıttılar ve bir miktar geri çekilmelerini sağladılar. Ancak birkaç gün sonra 16 mayıs 1182 tarihinde Vatacis öldü. Lidersiz kalan isyan çabucak dağıldı ve Vatacis'in oğulları Selçuklu Sultanı'nın korumasına sığındılar. Denizden Sicilya'yı almaya teşebbüs ederlerken, Girit sahillerinde kaza yaptılar ve esir alndılar. I. Andronikos'un emriyle kör edildiler. Andronikos, Vatacis'in ölümünü ilahi takdir olarak görüp, kendisini Aleksios'un yanında ortak imparator ilan etmiştir.[20]

Mirası

İoannis Komnenos Vatacis, Bizans Tarihçisi Niketas Honiates'ın çalışmalarında tam bir hayranlıkla tarif edilen birkaç Karakterden biridir.[21]

Kaynakça

  1. 1 2 Varzos, p. 382
  2. ↑ Magdalino, p. 207
  3. ↑ Magdalino, p. 208
  4. ↑ Honiates, pp. 440-441.
  5. ↑ Varzos, pp. 382–383
  6. ↑ Varzos, p. 383
  7. ↑ İoannis Kinnamos, pp. 91 and 138
  8. ↑ Magdalino, p. 99
  9. ↑ Honiates, p. 108
  10. ↑ Honiates, pp. 108-109
  11. ↑ Birkenmeier, p. 196
  12. ↑ Varzos, pp. 383–384
  13. ↑ Honiates, p. 110
  14. ↑ Varzos, p. 384
  15. ↑ Angold, p. 193
  16. 1 2 Honiates, p. 138
  17. ↑ Magdalino, p. 153
  18. ↑ Honiates, p. 146
  19. ↑ Angold, p. 267
  20. ↑ Honiates, pp. 146-147
  21. ↑ Magdalino, p. 13.

Kaynaklar

Birincil

İkincil

Bizans İmparatorluğu'nda isyanlar ve ayrılıkçı hareketler, 1182–1205
I. Andronikos Komnenos dönemi(1182–1185)
II. İsaakios Angelos dönemi(1185–1195)
III. Aleksios Angelos dönemi(1195–1203)
II. İsaakios Angelos ve IV. Aleksios Angelos dönemi(1203–1204)
Konstantinopolis'in düşmesinden sonra(1204–1205)
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/22/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.