Meclis-i Âyan

Meclis-i Âyan
Osmanlı Devlet Arması
Tür
Tür
Meclis-i Umumînin üst kanadı
Tarih
Kuruluş 23 Aralık 1876
23 Temmuz 1908
Dağılış 14 Şubat 1878
16 Mart 1920
Önceki Divan-ı Hümayun
Sonraki Büyük Millet Meclisi
Başkanlık
Reis
Server Paşa
19 Mart 1877-13 Şubat 1878
Ali Rıza Paşa
17 Aralık 1908-16 Mart 1920
Reis Muavini
Ahmed Arifi Paşa
19 Mart 1877-13 Şubat 1878
Sandalye 48 (1914)
Seçimler
Padişah tarafından atanma
Toplantı yeri
Ayan Meclisi toplantı salonu
Meclis-i Âyan Salonu
Cemile Sultan Sarayı
İstanbul
Anayasa
Kanun-i Esasi

Meclis-i Âyan (Osmanlı Türkçesi: مجلس أعيان), Osmanlı Devleti'nin Meşrutiyet sistemi içinde bir Senato veya bir Üst Kamara benzeri bir kurum olup, Meclis-i Mebusan (seçilmiş milletvekilleri) ile birlikte Meclis-i Umumî'yi (Genel Meclis) meydana getiren ve 23 Aralık 1876 tarihli Kanûn-ı Esâsî'ye (Anayasa) göre kurulmuş yasama organıdır.

Âyan (toplumun önde gelenleri) Meclisi üyelerini Padişah seçerdi ve sayıları mebusların (Milletvekili) üçte birini geçmezdi. Âyanın başkan ve üyeleri güvenilir, itibarlı ve 40 yaşını geçmiş kimseler olurdu. Ayrıca Kanunu Esasinin 62. maddesine göre, nazır (bakan), vali, ordu kumandanı, kazasker, elçi, patrik, hahambaşı, kara ve deniz ferikleri, gereken şartlara sahip iseler âyan üyesi olabilirlerdi.

Bu heyet, 1908 Kanunu Esasi değişikliği ile her yıl kasım ayı başında toplanmaya, padişah iradesiyle açılmaya ve dört ay süren çalışmasından sonra aynı şekilde kapanmaya başladı. Âyan meclisinin açılması, Mebusan meclisinden sonra olurdu. Olağanüstü hallerde ya padişahın isteği veya mebusların çoğunun yazılı müracaatı ile Meclis-i Umûmî daha erken açılarak toplantı süresini uzatabilirdi.

Nazırlar ile birlikte her iki heyetin üyeleri toplanır ve padişahın bir önceki yıl içinde yapılan ve bir sonraki yıl içinde yapılacak olan işler hakkındaki nutku okunurdu. Âyan üyeleri aynı gün başkanlarının yanında, padişaha, vatana, Kanunu Esasi hükümlerine ve vazifelerine sadık kalacaklarına dair ant içerlerdi.

Mebusan heyetinin kabul ettiği kanun ve bütçe tasarıları âyan heyetine gelir ve burada dinî, ahlâkî, iktisadî, sosyal, askerî v.b. açılardan incelenir, gerekiyorsa değiştirilir veya düzeltilmesi için Mebusan heyetine geri giderdi. Âyan heyetinin kanun yapmak veya değiştirmek hakları da vardı.

Meclis- i Âyan II. Abdülhamit'in Dolmabahçe Sarayı'nda Meclis-i Umûmî'yi açtığı sırada işe başladı (19 Mart 1877 pazartesi günü). Server Paşa başkanlığında 27 üyesi vardı. II. Abdülhamit Meclis-i Mebusan'ı dağıtınca (13 Şubat 1878) çalışmaları durdu, fakat üyeler devletten maaş aldılar, kendilerine itibar edilmeye devam etti.

Bu heyet, II. Meşrutiyet'in ilanıyla yeniden görev aldı (17 Aralık 1908) ve kadrosu zaman zaman değişti. Bu görev de ancak Mütareke devrine ve İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesine kadar devam etti (16 Mart 1920). Bu sırada Meclis-i Mebusan dağılmıştı, Padişah tarafından atanan hükümet de kendi kendini lağvedince âyan heyeti varlığını koruyamadı (4 Kasım 1922). Türkiye Büyük Millet Meclisi kurulunca tamamen hükümsüz oldu.

I. Meşrutiyet Dönemi (1876-1878)[1]

II. Meşrutiyet Dönemi[2]

II. Meşrutiyet Âyanı, sağ kalan eski iki üye ile otuz yeni üyenin birleşmesinden oluşmuş ve görev yapmıştır. Aslında üye sayısı Meb’usanın 1/3’ü kadar yani 90’dan fazla olması gerekirken bu sayıya hiçbir zaman ulaşılamamıştır. Meb’usan buna pek taraftar olmadığından Âyan sayısı 1909’da 44, 1910'da 48, 1911’de 58, 1914’te 48 olarak kalmıştır.[3]

Notlar

  1. http://www.gefad.gazi.edu.tr/window/dosyapdf/2006/1/2006-1-251-272-17-yclmazkiziltan.pdf I. Meşrutiyetin İlânı ve İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı Yılmaz Kızıltan Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara-Türkiye
  2. 1908 Devrimi Aykut Kansu İletişim Yayınları, ISBN 9789754705096, 2009
  3. http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=412 Meşrutiyet Döneminde Seçimler ve Meclis-i Mebusan, M. Nihat Derindere

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/5/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.