Süper Lig

Süper Lig
Ülke Türkiye Türkiye
Konfederasyon UEFA
Açılış sezonu 1959
Takım sayısı 18
Seviye 1
Alt lig 1. Lig
Diğer kupalar Türkiye Süper Kupası
Türkiye Kupası
Uluslararası kupalar UEFA Şampiyonlar Ligi
UEFA Avrupa Ligi
Son şampiyon Beşiktaş (2015-16)
En başarılı takım Galatasaray (20)
TV yayıncısı Lig TV (canlı yayın ve özet)
TRT, NTV, a Spor ve NTV Spor (yalnızca özet)
Resmî site tff.org
2016-17 Süper Lig

Süper Lig veya sponsorluk anlaşması gereğince Spor Toto Süper Lig, Türkiye'deki en üst seviye futbol ligi.

Bir sezonda 18 takımın mücadele ettiği ligde, her takımın diğerleriyle ikişer maç yaptığı çift devreli lig usulü uygulanmaktadır. En üst sırada yer alan takım şampiyon olurken son üç sıradaki takım 1. Lig'e düşmekte, 1. Lig'deki üç takım ise ertesi sezon mücadele etmek üzere Süper Lig'e yükselmektedir. Ağustos ve mayıs ayları da dahil olmak üzere dokuz ay süren bir organizasyon olan Süper Lig, 34 hafta ve 306 maçtan oluşur. 2015-16 sezonu bitimiyle birlikte lig, UEFA ülkeler sıralamasında 11. sırada yer almakta ve UEFA Şampiyonlar Ligi'ne 2, UEFA Avrupa Ligi'ne 3 takım yollamaktadır. Türkiye Kupası şampiyonu olup ilk 4'e giremeyen bir takım da UEFA Avrupa Ligi'ne katılabilir.

İstanbul, Ankara ve İzmir bölgesel liglerinden toplam 16 takımın katılımıyla 1959 yılında Millî Lig adıyla ilk sezonu düzenlenen lig, o sezon iki gruba bölünmüş ve bu grupların birincileri arasında yapılan iki maç sonunda şampiyonunu bulmuştu. 1962-63 sezonunda Türkiye 1. Futbol Ligi, 2001-02 sezonu başında Süper Lig adı kullanılmaya başlanırken bu dönemden sonra farklı sponsorların desteği sebebiyle lig adının başına sponsor adı eklenerek kullanıldı. Zaman içinde katılımcı sayısı ve format bakımından çeşitli değişikliklere uğradı.

Şimdiye dek 68 takımın mücadele ettiği Süper Lig'de beş takım; Galatasaray (20) Fenerbahçe (19), Beşiktaş (14), Trabzonspor (6) ve Bursaspor (1) şampiyonluk unvanı alabilmiştir. Ligin tamamlanan son sezonu olan 2015-16 sezonunda şampiyonluğa ulaşan takım Beşiktaş olurken, 20 şampiyonluğu bulunan Galatasaray lig tarihinde en çok şampiyon olan takımdır.

Tarihçe

Sezon Şampiyon İkinci
1959 Fenerbahçe Galatasaray
1959-60 Beşiktaş Fenerbahçe
1960-61 Fenerbahçe Galatasaray
1961-62 Galatasaray Fenerbahçe
1962-63 Galatasaray Beşiktaş
1963-64 Fenerbahçe Beşiktaş
1964-65 Fenerbahçe Beşiktaş
1965-66 Beşiktaş Galatasaray
1966-67 Beşiktaş Fenerbahçe
1967-68 Fenerbahçe Galatasaray
1968-69 Galatasaray Eskişehirspor
1969-70 Fenerbahçe Eskişehirspor
1970-71 Galatasaray Fenerbahçe
1971-72 Galatasaray Eskişehirspor
1972-73 Galatasaray Fenerbahçe
1973-74 Fenerbahçe Beşiktaş
1974-75 Fenerbahçe Galatasaray
1975-76 Trabzonspor Fenerbahçe
1976-77 Trabzonspor Fenerbahçe
1977-78 Fenerbahçe Trabzonspor
1978-79 Trabzonspor Galatasaray
1979-80 Trabzonspor Fenerbahçe
1980-81 Trabzonspor Adanaspor
1981-82 Beşiktaş Trabzonspor
1982-83 Fenerbahçe Trabzonspor
1983-84 Trabzonspor Fenerbahçe
1984-85 Fenerbahçe Beşiktaş
1985-86 Beşiktaş Galatasaray
1986-87 Galatasaray Beşiktaş
1987-88 Galatasaray Beşiktaş
1988-89 Fenerbahçe Beşiktaş
1989-90 Beşiktaş Fenerbahçe
1990-91 Beşiktaş Galatasaray
1991-92 Beşiktaş Fenerbahçe
1992-93 Galatasaray Beşiktaş
1993-94 Galatasaray Fenerbahçe
1994-95 Beşiktaş Trabzonspor
1995-96 Fenerbahçe Trabzonspor
1996-97 Galatasaray Beşiktaş
1997-98 Galatasaray Fenerbahçe
1998-99 Galatasaray Beşiktaş
1999-00 Galatasaray Beşiktaş
2000-01 Fenerbahçe Galatasaray
2001-02 Galatasaray Fenerbahçe
2002-03 Beşiktaş Galatasaray
2003-04 Fenerbahçe Trabzonspor
2004-05 Fenerbahçe Trabzonspor
2005-06 Galatasaray Fenerbahçe
2006-07 Fenerbahçe Beşiktaş
2007-08 Galatasaray Fenerbahçe
2008-09 Beşiktaş Sivasspor
2009-10 Bursaspor Fenerbahçe
2010-11 Fenerbahçe Trabzonspor
2011-12 Galatasaray Fenerbahçe
2012-13 Galatasaray Fenerbahçe
2013-14 Fenerbahçe Galatasaray
2014-15 Galatasaray Fenerbahçe
2015-16 Beşiktaş Fenerbahçe

Temelleri

Çeşitli şehirlerden takımların yer aldığı Türkiye'deki ilk ulusal futbol ligi 1924 yılında Türkiye Futbol Şampiyonası adıyla düzenlendi. Ülkede profesyonel futbolun kabul edildiği 1951'e kadar düzenlenen bu lige İstanbul, Ankara ve İzmir futbol liglerinde mücadele eden bazı takımlar katılmaktaydı. 1937 ile 1950 yılları arasında, yine bu üç ligde yer alan bazı takımların katıldığı Millî Küme gerçekleştirildi. 1951 yılında ülkede profesyonel futbolun kabul edilmesiyle birlikte önce 1952'de İstanbul'da, 1955'te ise Ankara ve İzmir'de profesyonel ligler kuruldu.[1] 1955-56 sezonuyla birlikte başlayan Şampiyon Kulüpler Kupası'nın 1956-57 ve 1957-58 sezonlarına Türkiye'den katılacak takımı belirlemek için, üç bölgesel profesyonel ligdeki takımların mücadele ettiği Federasyon Kupası organize edildi. İki sezon süren bu organizasyonun her iki sezonunda da şampiyon olan takım Beşiktaş'tı.

Kuruluşu ve 1960'lar

Türkiye Futbol Federasyonu başkanlığına Orhan Şeref Apak'ın gelmesi sonrasında, ulusal bir lig kurulması için çalışmalara başlandı.[2] Önceleri 1960 yılında başlaması planlanan Millî Lig'in, federasyon tarafından Nisan 1958'de alınan kararla 1959 yılında başlaması ve Federasyon Kupası'nın yerini alması belirlendi.[3][4] 1958-59 sezonunda profesyonel bölgesel liglerin son kez düzenlenmesinin ardından İstanbul Profesyonel Ligi'ni ilk 8 sırada tamamlayan Fenerbahçe, Galatasaray, Karagümrük (günümüzdeki adı Fatih Karagümrük), İstanbulspor, Beşiktaş, Beykoz (günümüzdeki adı Beykoz 1908 SK), Adalet (günümüzdeki adı Alibeyköyspor) ve Vefa, Ankara Profesyonel Ligi'ni ilk 4 sırada tamamlayan Ankara Demirspor, Ankaragücü, Gençlerbirliği ve Hacettepe (günümüzdeki adı Keçiörengücü) ile İzmir Profesyonel Ligi'ni ilk 4 sırada tamamlayan Karşıyaka, Altay, İzmirspor ve Göztepe'nin katılımıyla Millî Lig'in ilk sezonu 1959'da gerçekleştirildi.[5] 16 takımın mücadele ettiği sezonda takımlar, beyaz ve kırmızı olarak adlandırılan iki gruba ayrıldı ve gruplardaki her takım deplasmanlı olarak birbiriyle karşılaştı.[5] Beyaz grubun lideri Fenerbahçe ile kırmızı grubun lideri Galatasaray'ın karşılaştığı iki ayaklı final sonrasında ligin ilk şampiyonu Fenerbahçe oldu.

25 Aralık 1960'taki Fenerbahçe-Beşiktaş maçının ilk golünü atan Fenerbahçe oyuncusu Yüksel Gündüz.

1959-60 sezonu öncesinde ligdeki takım sayısının 20'ye çıkarılması kararlaştırıldı.[6] Bu bağlamda İstanbul, Ankara ve İzmir'de gerçekleştirilen eleme grupları sonrasında oluşturulan 6 takımlık Federasyon Kupası'nın final grubunda ilk dört sırayı alan Kasımpaşa, Şeker Hilâl (günümüzdeki adı Turanspor), Feriköy ve Altınordu, 1959-60 sezonunda ligde oynamaya hak kazandı.[7][8] Önceki sezonun aksine çift devreli lig usulüyle düzenlenen sezonu[9] şampiyon olarak tamamlayan Beşiktaş, lig tarihindeki ilk şampiyonluğunu elde etti. Ligin son üç sırasındaki Adalet, Hacettepe ve Altınordu; İstanbul, Ankara ve İzmir liglerini ilk sırada tamamlayan Eyüp, PTT (günümüzdeki adı Türk Telekom) ve İzmir Demirspor ile Adana Demirspor'un oluşturduğu yedi takım arasında, sonraki sezon Millî Lig'de yer alacak takımları belirlemek amacıyla tek devreli baraj maçları yapıldı.[10][11] Baraj maçları sonunda ilk üç sırayı alan Altınordu, Adana Demirspor ve PTT; ertesi sezon Millî Lig'de oynamaya hak kazandı. 1960-61 sezonunda ilk kez üç il dışındaki bir takım, Adana'nın Adana Demirspor takımı ligde mücadele etti. Fenerbahçe'nin şampiyonluğuna sahne olan sezonun sona ermesinin ardından, önceki sezonla benzer formata sahip baraj maçları gerçekleştirildi. Son üç sıradaki Altay, Altınordu ve Adana Demirspor ile üç bölgesel lig birincileri Yeşildirek, Toprakspor ve Kültürspor'un katıldığı baraj maçları sonucunda Altay ile Altınordu ligde kalırken Yeşildirek, Millî Lig'e yükseldi. Galatasaray'ın ilk şampiyonluğunu kazandığı 1961-62 sezonu sonundaki baraj maçlarında son üç sıradaki Vefa, Ankara Demirspor ve Şeker Hilâl ile bölgesel lig birincileri Beyoğlu, Hacettepe ve İzmir Demirspor yer aldı. Önceleri bu terfî maçları sonucunda gelecek sezon için bir takımın ligde mücadele etmeye hak kazanması planlanmışken[12] daha sonra alınan kararla baraj maçlarını ilk beş sırada tamamlayan takımlar lige alınarak 1962-63 sezonu için ligdeki takım sayısı 22'ye çıkarıldı.[13] "Kırmızı" ve "Beyaz" adlı gruplara ayrılan takımlar, çift devreli lig usulüne göre mücadele etti. Grupları ilk altı sırada tamamlayan takımlar Şampiyonluk Grubu'nda, 7. ile 9. arasında tamamlayan takımlar ise ligdeki sıralarını ortaya koyma amaçlı Klasman Grubu'nda mücadele ederken normal sezonu son iki sırada (10 ve 11.) tamamlayan dört takım ligden düştü. Şampiyonluk grubunu ilk sırada tamamlayarak üst üste ikinci şampiyonluğunu elde eden Galatasaray; kaydettiği 105 golle lig tarihinde "bir sezonda en çok gol atan takım" unvanının da sahibi oldu.

1963-64 sezonuyla birlikte 2. Lig kurulurken Millî Lig ise 1. Lig olarak anılmaya başlandı. Önceki sezondan yükselen takım olmaması sebebiyle, önceki sezon ligden düşen takımlarla birlikte ligde mücadele eden takım sayısı 18'e düştü. Önceki sezonun aksine tüm takımların bir arada yer aldığı sezonu Fenerbahçe şampiyon olarak tamamladı. Son üç sıradaki takım, ligden düşse de Türkiye Futbol Federasyonu tarafından son haftadaki Kasımpaşa karşılaşmasında şike yaptığına karar verilen Karşıyaka'nın iki puanı silindi ve Beykoz yerine ligden düşürüldü.[14] 2. Lig'i şampiyon olarak tamamlayan Şekerspor'un da 1. Lig'de oynamaya hak kazanmasıyla birlikte 1964-65 sezonu 16 takımın mücadelesine sahne oldu.[15] Fenerbahçe'nin şampiyonluğuyla sonuçlanan sezonu son sırada tamamlayan Altınordu, ligden düşerken 2. Lig şampiyonu Vefa, tekrardan 1. Lig'e döndü. Beşiktaş'ın şampiyon olarak tamamladığı 1965-66 sezonunda ligin son iki sırasındaki takımlar küme düşerken Gençlerbirliği ligi üçüncü sırada tamamlamış ve ilk defa şampiyonluk yaşayan üç takım dışındaki bir takım, ilk üç sırada kendisine yer bulmuştu.[16] 1963-64 sezonunda şike yaptığı gerekçesiyle ligden düşürülen Karşıyaka'nın, Danıştay kararı sonrasında 1. Lig'e alınması sonrasında 1966-67 sezonu 17 takımın katılımıyla gerçekleşti.[17][18] Öte yandan 2. Lig şampiyonu Eskişehirspor ilk kez 1. Lig'de oynamaya hak kazanmıştı. Beşiktaş'ın şampiyonluğuyla geçen 1966-67 sezonunu son üç sırada tamamlayan takımlar, ligden düşerken 2. Lig'deki gruplarını lider olarak tamamlayan Bursaspor ile Mersin İdman Yurdu; ilk defa 1. Lig'de oynamaya hak kazandı. Takip eden 1967-68 sezonunda, üç il dışındaki illerden ilk defa birden fazla katılımcı sağlandı. Öte yandan bir önceki sezon Beykoz ile oynadığı ve 1-0 galip devam ettiği maçın, çıkan olaylar sebebiyle ertelenen ve daha sonradan tekrar oynanarak 1-1 sona eren maçın, kendisi lehine sonuçlanması gerektiği konusunda Danıştay'a yaptığı başvurusu kabul edilen Şekerspor da lige katılım hakkı kazanmıştı.[19] Son katılımla birlikte 17 takıma ulaşan sezon, Fenerbahçe'nin şampiyonluğuyla sona ererken bir sonraki sezon 16 takımın kalması için son üç sıradaki takım ligden düşürülürken 2. Lig'deki gruplarını lider bitiren iki takım, 1. Lig'e yükseldi. 1968-69 sezonunda ligi Galatasaray şampiyon olarak tamamlarken ligi ikinci sırada tamamlayan Eskişehirspor; bu sıraya kadar yükselen ilk Anadolu takımı oldu.[16] Fenerbahçe'nin şampiyon olduğu ve Samsunspor'un ilk kez 1. Lig'de mücadele ettiği 1969-70 sezonunda ikinci ve üçüncü sırayı Eskişehirspor ve Altay'ın almasıyla ilk üçte ilk defa iki Anadolu takımı birden yer almıştı.[16]

1970'ler ve 1980'ler

1960'ların sonunda 1. Lig'e yükselmeye başlayan Anadolu kulüpleri, 1970'lerde de bu yükselişleri devam ettirdi. 1970-71 sezonunda Boluspor, 1971-72 sezonunda Adanaspor ve Giresunspor, 1973-74 sezonunda Kayserispor (günümüzdeki adı Kayseri Erciyesspor), 1974-75 sezonunda Trabzonspor ve Zonguldakspor (günümüzdeki adı Fenerspor), 1975-76 sezonunda Orduspor ve Balıkesirspor, 1977-78 sezonunda Diyarbakırspor, 1978-79 sezonunda Kırıkkalespor, 1979-80 sezonunda Gaziantepspor ve Rizespor (günümüzdeki adı Çaykur Rizespor), 1980-81 sezonunda Kocaelispor, 1981-82 sezonunda Sakaryaspor, 1982-83 sezonunda Sarıyer ve Antalyaspor, 1983-84 sezonunda Denizlispor, 1984-85 sezonunda Malatyaspor, 1988-89 sezonunda Konyaspor ve Kahramanmaraşspor, 1989-90 sezonunda ise Zeytinburnuspor ilk defa 1. Lig'de mücadele etmişti. 1970-71, 1971-72 ve 1972-73 sezonlarında üst üste üç şampiyonluk yaşayan Galatasaray, ligde üst üste üç şampiyonluk serisi yakalayan ilk takım oldu.[16] Fenerbahçe'nin lider tamamladığı 1973-74 ve 1974-75 sezonlarının ardından gelen 1975-76 sezonunda ilk kez üç İstanbul takımı dışındaki bir takım, bir önceki sezon lige yükselmiş olan Trabzonspor şampiyonluğa ulaştı.[16] Trabzonspor bu unvanını 1976-77 sezonunda da sürdürürken 1977-78 sezonu Fenerbahçe'nin şampiyonluğuyla tamamlanmıştı. Sonraki üç sezon ise Trabzonspor'un üst üste üç şampiyonluğuyla geçildi.

1980-81 sezonunun devam ettiği sırada, Türkiye Kupası'nda şampiyonluğa ulaşan takımın 1. Lig'e katılma hakkı veren bir kanun yürürlüğe girmişti. O sezon Türkiye Kupası şampiyonluğu yaşayan 2. Lig takımlarından Ankaragücü, ligdeki pozisyonundan ötürü 1. Lig'e katılamasa da ilgili kanun gereğince ertesi sezon için 1. Lig'de mücadele etmeye hak kazanmış ve bu sebepten ötürü sezon 17 takımın mücadelesine sahne olmuştu. Beşiktaş'ın şampiyonluk yaşadığı 1981-82 sezonu öncesinde alınan karar doğrultusunda ertesi sezon ligdeki takım sayısı 18'e çıkarıldı. Bu sayıyı yakalamak için ligin son üç sırasındaki takım düşerken 2. Lig'den dört takım yükseldi.[20] 1982-83 sezonunda Fenerbahçe, lig tarihindeki 10. şampiyonluğuna ulaştı ve 10 şampiyonluk elde eden ilk takım oldu. 1983-84 sezonunda Trabzonspor şampiyon olurken 1984-85 sezonunda Beşiktaş ile aynı puana sahip olan Fenerbahçe, gol averajı farkıyla elde edilen ilk lig şampiyonluğunu yaşadı.[16] Aynı sezon, Denizlispor'un Orduspor maçında cezalı futbolcu oynattığı gerekçe gösterilerek bu maç Orduspor'un hükmen galibiyetiyle tescil edilmişti. Ancak bu maça yaptığı itirazın Danıştay tarafından kabul edilmesi üzerine Denizlispor ligden düşürülmedi ve Beşiktaş'ın averaj farkıyla Galatasaray'ı geride bırakarak şampiyon olduğu 1985-86 sezonu 19 takımın katılımıyla gerçekleştirildi.[16][21] Sezon başında son dört sıradaki takımın küme düşürülmesi ve 2. Lig'deki üç grup birincilerinin 1. Lig'e yükselmesi planlansa da;[22] ligi 16. sırada bitiren Bursaspor, Federasyon Kupası şampiyonluğunu kazanması sayesinde ligden düşürülmedi ve Galatasaray'ın şampiyon olduğu 1986-87 sezonunda da lig 19 takımda kaldı.[23]

1986-87 sezonu sonunda ligin son dört sırasındaki takımın ligden düşürülmesi ve 2. Lig'den üç takımın lige dahil olmasıyla birlikte ertesi sezon mücadele edecek takım sayısı 18'e düştü.[24] Ligin başlamasının ardından Kocaelispor'un, önceki sezon oynanan Zonguldakspor-Boluspor maçında şike yapıldığı iddiasıyla mahkemeye başvurması sonrasında alınan karar doğrultusunda lige bir süre ara verildi. Sezona 2. Lig'de başlayan Kocaelispor, mahkeme tarafından verilen kararla, ligin ikinci haftasında 1. Lig'e alındı.[25] Aynı maçla ilgili olarak daha sonradan Bursaspor'un yaptığı başvuru da takım lehine sonuçlandı ve sezona 2. Lig'de başlayan Bursaspor da 1. Lig'de kaldı.[26][27] 1987-88 sezonu öncesinde federasyon tarafından alınan kararla üç puanlı sisteme geçilerek önceki sezonların aksine galip gelen takıma iki yerine üç puan verilmesi kararlaştırıldı.[28][29] 20 takımın katılımıyla gerçekleştirilen 1987-88 sezonu atılan 1032 golle lig tarihinin en gollü sezonu olurken şampiyonluğu Galatasaray kazandı. Sezon sonunda son dört sıradaki takım 2. Lig'e, 2. Lig'deki gruplarını lider tamamlayan üç takımın ise 1. Lig'e yükselmesi sebebiyle 1988-89 sezonunda 19 takım mücadele etti. 20 Ocak 1989 günü Malatyaspor deplasmanına giden Samsunspor otobüsü kaza yaparken kaza sonucunda takımın üç oyuncusu ile teknik direktörü öldü, iki futbolcusu ise kaza sebebiyle kariyerini sonlandırmak durumunda kaldı.[30][31] Kazanın ardından lige devam edemeyen ve kalan maçlarından hükmen 3-0 mağlup ayrılan takım, ligi son sırada tamamlasa da federasyon tarafından sağlanan özel statü ile ligde kaldı.[32][33] Samsunspor'un önünde, ligi son üç sırada tamamlayan takımların ligden düşmesi ve 2. Lig'den de üç takımın lige yükselmesi sonucunda 1989-90 sezonunda 19 takımın katılımıyla gerçekleştirilmesi planlansa da; 1. Lig'e yükselme hakkı kazanan Bursaspor'ın B takımı, bir kulübün iki farklı takımının aynı ligde yer alamaması sebebiyle lige alınmadı ve sezon 18 takımın mücadelesine sahne oldu.[34]

1990'lar ve 2000'ler

16 Mart 2008'deki Beşiktaş-Trabzonspor maçı sırasında Beşiktaş ceza sahasında yaşanan bir pozisyon.

1989-90 sezonunu Beşiktaş şampiyon olarak tamamlarken sezon sonunda ligin son beş sırasındaki takım 2. Lig'e düşürüldü ve 2. Lig'den üç takım 1. Lig'e yükseltildi. Bu değişiklikle birlikte 1990-91 sezonunda takım sayısı 16'ya indirilmişti.[35][36] Bakırköyspor ve Aydınspor'un 1. Lig'de ilk kez mücadele ettiği 1990-91 sezonunu yenilgisiz tamamlayan Beşiktaş, üst üste üçüncü şampiyonluğuna ulaştı. 1992'de Türkiye Futbol Federasyonunun özerkleşmesi sonrasında yapılan sponsorluk anlaşmaları ve 1996'da uygulamaya konan havuz sistemiyle birlikte 1. Lig takımlarının naklen yayınları gelire çevrilmesiyle bütçeleri arttı.[37][38] 1992-93 sezonunda ligi Beşiktaş ile aynı puanda tamamlamasına rağmen averaj farkıyla şampiyon olan Galatasaray, 1993-94 sezonunda da bu unvanını sürdürdü.[16] Diğer taraftan 1993-94 sezonunda Kardemir Karabükspor ilk kez 1. Lig'de yer almıştı. Aynı sezon üç takımın ligden düşüp 2. Lig'den beş takımın yükselmesiyle 1994-95 sezonunda takım sayısı 18'e çıkarıldı.[39]

Petrol Ofisi ile Vanspor'un ilk defa 1. Lig'de mücadele ettiği 1994-95 sezonunu Beşiktaş, iki sezonluk aranın ardından şampiyon olarak tamamladı. Takip eden sezonda Fenerbahçe, 1990'lardaki tek şampiyonluğunu elde etti.[16] 1996-97 sezonunda Çanakkale Dardanelspor, 1998-99 sezonunda ise Erzurumspor ilk 1. Lig deneyimini yaşadı. 1996-97 sezonundan 1999-00 sezonuna kadarki dört sezonluk süreçte Galatasaray, üst üste dört şampiyonluk yaşayarak lig tarihinin en uzun şampiyonluk serisini yakaladı. Öte yandan 1999-00 sezonu öncesinde Telsim ile Türkiye Futbol Federasyonu arasında imzalanan anlaşma neticesinde ligin adı Telsim Türkiye 1. Ligi olsa da,[40][41] lige sponsor adı verilmesi kanunlara aykırı bulunarak sezon başlamadan önce sponsorsuz isme dönülmüştü.[42] 2000-01 sezonu öncesinde getirilen uygulamayla takımlara, lig tarihinde yaşadığı her beş şampiyonluk için formalarındaki logosunun üstünde bir yıldız taşıma hakkı verildi.[43] Yimpaş Yozgatspor ile Siirtspor'un ilk kez 1. Lig'de yer aldığı 2000-01 sezonunda Fenerbahçe şampiyonluğa ulaştı. 2001-02 sezonunda ligin adı Süper Lig olarak değiştirilirken Galatasaray şampiyon olan takım oldu.

23 Kasım 2008'deki Beşiktaş-Eskişehirspor maçından bir görünüm.

2002-03 sezonunda Beşiktaş şampiyon olurken Akçaabat Sebatspor'un ilk kez Süper Lig'de mücadele ettiği 2003-04 sezonu ile Erciyesspor (günümüzdeki adı Kayserispor) ve Büyükşehir Belediye Ankaraspor'un (daha sonraki adı Ankaraspor, günümüzdeki adı Osmanlıspor) ilk katılımını gerçekleştirdiği 2004-05 sezonunda Fenerbahçe üst üste iki şampiyonluk yaşadı. Öte yandan 2004-05 sezonunda 1. Lig'de mücadele eden Erciyesspor, tarihinde ilk kez Süper Lig'e yükselme hakkı kazanmıştı. Aynı sezon 1. Lig'de mücadele eden Kayserispor'un Süper Lig'e yükselememesinin ardından iki kulübün karşılıklı olarak isim ve logo değişikliğine gitmesi sonucunda Kayserispor adını alan Erciyesspor, böylece ilk Süper Lig deneyimini yaşadı. Sivasspor ve Manisaspor'un Süper Lig'de ilk kez yer aldığı 2005-06 sezonunun son haftasına Fenerbahçe, ikili averaj avantajıyla kendisiyle aynı puana sahip Galatasaray'ın önünde lider olarak girdi. Fenerbahçe'nin son haftadaki Denizlispor deplasmanında rakibiyle berabere kalması ve Galatasaray'ın evinde Kayserispor'u yenmesi sebebiyle Galatasaray sezon sonunda şampiyonluğa ulaşan taraf oldu. Sonraki iki sezon sırasıyla Fenerbahçe ve Galatasaray'ın şampiyonluklarıyla sona ererken 2007-08 sezonunda Gençlerbirliği OFTAŞ (günümüzdeki adı Hacettepe) ve İstanbul Büyükşehir Belediyespor (günümüzdeki adı İstanbul Başakşehir) ilk kez Süper Lig deneyimi yaşamıştı. Beşiktaş'ın kazandığı 2008-09 sezonunu takip eden 2009-10 sezonunda Ankaraspor, Ankaragücü ile arasında ilişkinin "kamuoyunun ligin dürüstlüğüne ilişkin algısını zedeleyecek nitelikte olması" nedeniyle küme düşürüldü ve tüm maçlarından hükmen 3-0'lık mağlubiyetle ayrılmış olarak kabul edildi.[44] Sezonun son haftasına lider giren Fenerbahçe, son maçta Trabzonspor ile berabere kalarak puan kaybı yaşadı. Eş zamanlı olarak oynanan maçta Beşiktaş'ı yenen ikinci sıradaki Bursaspor, bu galibiyetle birlikte birinci sıraya yükseldi ve lig tarihinde şampiyonluk yaşayan beşinci takım oldu.

2010'lar ve günümüz

Bucaspor'un ilk Süper Lig deneyimini yaşadığı 2010-11 sezonunda ligi Trabzonspor ile eşit puanda tamamlayan Fenerbahçe, ikili averajda rakibine üstünlük sağladığından ligi şampiyon olarak tamamladı.[16] Sezonun sona ermesinin ardından Temmuz 2011'de, bu sezon ile ilgili ligdeki bazı maçlarda şike yapıldığı gerekçesiyle dava açılmıştı. Bir sonraki sezon ligde "Süper Final" adı verilen play off sistemi uygulandı ve normal sezonu ilk dört sırada tamamlayan takımın kazandığı puanlar ikiye bölünerek çift devreli lig usulüne göre karşılaştıkları yeni bir grup oluşturdu.[16] Yapılan karşılaşmalar sonunda Galatasaray sezonu şampiyon olarak tamamladı. Akhisar Belediyespor'un ilk kez Süper Lig'de yer aldığı 2012-13 sezonunda play off sistemi kaldırılarak eski düzene dönüldü.[16] Galatasaray'ın üst üste ikinci şampiyonluğunu kazandığı sezonun ardından oynanan 2013-14 sezonunda şampiyonluğu elde eden takım Fenerbahçe oldu. Ligin son sezonu olan 2014-15 sezonunda 20. şampiyonluğuna ulaşan Galatasaray, armasının üstünde dördüncü yıldız taşıma hakkını alan ilk takım oldu. 2015-16 sezonu sonunda ligin 33. haftasında Osmanlıspor'u mağlup eden Beşiktaş, ligin bitimine bir hafta kala şampiyonluğunu ilan etti. 2016-17 sezonu başında Alanyaspor, tarihinde ilk kez Süper Lig'de mücadele etmeye hak kazandı.

Lig yapısı

Lig düzeni

6 Kasım 2011'deki Gençlerbirliği-Beşiktaş maçı öncesindeki İstiklâl Marşı okunma anı.

18 takımdan oluşan Süper Lig'deki bir sezon ağustos ayında başlar ve mayıs ayında sona erer. Takımların her biri, sezon boyunca her bir rakibiyle ikişer kez karşılaşır. Bu maçların bir tanesini kendi sahasında, diğerini ise rakibinin sahasında oynar. Böylelikle bir sezon sonunda her bir takım 34 maç yaparken toplamda 306 maç gerçekleştirilir. Bir tarafın galibiyetiyle sona eren maçlarda kazanan takım üç puan alırken kaybeden takıma puan verilmez. Eğer maç beraberlikle sonuçlanmışsa iki takım da birer puan kazanır. Sezon sonunda takımlar aldıkları bu puanlara göre sıralanırlar. Puan eşitliği durumunda önce eşitliğin yaşandığı takımlar arasında oynanan maçlarda elde edilen puan üstünlüğüne bakılır. Eşitliğin devam etmesi hâlinde sırasıyla aralarında yapılan maçlardaki gol üstünlüğü, ligde elde ettikleri genel averaj, ligde attıkları gol sayısı ve hükmen mağlubiyet sayısı göz önünde bulundurulur. Tüm bu şartlara rağmen eşitlik bozulmuyorsa, ilgili takımlar arasında tek maçlı eleme usulüyle yapılacak bir müsabaka neticesinde kazanan takım üstün sayılarak nihai sonuç alınır. Maçlar sonunda ilk sırayı alan takım lig şampiyonu olur. Ligi son 3 sırada bitiren takım ertesi sezon mücadele etmek üzere 1. Lig'e düşerken 1. Lig'deki son sezonda mücadele eden 3 takım Süper Lig'e katılır.[45]

Ligdeki maçlar Türkiye Futbol Federasyonunun belirlediği saatlerde başlar. Süper Lig müsabakaları bir orta, iki yardımcı, bir dördüncü ve iki kale arkasında bulunan ek yardımcı hakemlerle birlikte toplam altı hakem tarafından yönetilir.[46] Her maç öncesi İstiklâl Marşı söylenir ve marşın okunmasının ardından -varsa- saygı duruşu yapılır.[45]

Futbolcu uygunluğu

2015-16 sezonundan itibaren kulüplerin istediği sayıda futbolcuyla profesyonel sözleşme imzalayabileceği ve tescil ettirebileceği, ancak en fazla 28 kişinin yer alabileceği A takım kadrosunda yer alacak en az 14 oyuncunun Türkiye Millî Futbol Takımı'nda oynama uygunluğuna sahip olması gerekecektir. 28 kişilik kadronun en fazla üç oyuncusunun kaleci olması ve bu kalecilerin en az birinin Türkiye Millî Futbol Takımı'nda oynama uygunluğuna sahip olması zorunlu olacaktır. Bu 14 futbolcudan en az 2'sinin 15. doğum gününe denk gelen sezon ile 21. doğum gününe denk gelen sezonlarda kesintili veya kesintisiz, en az 3 sezon veya 36 ay kendi kulübünde tescilli olması gerekecektir. 21 yaş altı takımında yerli statüsünde oynayan futbolcular ise sezon başında 28 kişilik kadroda olmasına gerek kalmadan A takımın maç kadrosuna alınabilecektir. Takımların 18 kişilik maç kadrosunda ise teki kaleci olmak kaydıyla Türkiye Millî Futbol Takımı'nda oynamaya uygun en az 7 futbolcu yer alacak ve takımlar yerli kaleciyi kadroya almadığı takdirde sahaya 17 kişilik kadroyla çıkacaktır. 2015-16 sezonuyla birlikte uygulanacak teşvik sistemiyle birlikte ise kadroda bulundurulma zorunluluğu olmayan her Türkiye Millî Futbol Takımı'nda oynama uygunluğuna sahip futbolcu için takımlara belli miktarlarda para ödenecektir.[47][48]

Avrupa kupalarına katılabilme

1960 yılından itibaren Türkiye'nin UEFA'daki sırası
1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969
18 19 20 19 15 18 19 21 21 22
1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979
18 19 17 18 19 23 23 23 22 23
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
25 25 28 27 26 27 26 24 26 24
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
24 23 18 13 12 10 11 8 14 14
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
11 7 8 10 10 11 15 14 11 11
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
11 10 11 10 11 12 11

Sezon sonunda ligde belli sıraları alan takımlar, UEFA'nın organize ettiği UEFA Şampiyonlar Ligi veya UEFA Avrupa Ligi organizasyonlarından birine katılır. UEFA kurallarına göre, bir ülkenin belli bir sezonda kaç takım göndereceği ve bu takımların hangi aşamalardan kupa mücadelesine başlayacağı, o ülkenin bir önceki sezonda topladığı UEFA ülke puanlarına göre hesaplanmaktadır.

Türkiye, UEFA organizasyonlarına ilk defa 1956-57 sezonunda, lig kurulmadan önce takım gönderdi. Ligin kurulmasının ardından şampiyon olan takımlar Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'na (günümüzdeki adı UEFA Şampiyonlar Ligi) katılmaktaydı. 1962-63 sezonunda, uluslararası bir ticaret fuarına ev sahipliği yapan takımların katılıma açık olan Fuar Şehirleri Kupası'na Türkiye'den ilk katılım gerçekleşti. 1970-71 sezonuna kadar gerçekleştirilen organizasyona, ligde en iyi dereceyi elde eden fuar şehri takımı katılmaktaydı. 1971-72 sezonunda ilk kez düzenlenen UEFA Kupası'na (günümüzdeki adı UEFA Avrupa Ligi) aynı sezon ligden ilk katılım gerçekleşti. Türkiye Kupası şampiyonu veya ikincisi olarak UEFA Kupa Galipleri Kupası'na katılmayan hak kazanan takım aynı zamanda UEFA Kupası'na katılmaya da hak kazanmışsa, önceliği UEFA Kupa Galipleri Kupası almaktaydı. Trabzonspor, bir önceki sezon mücadele ettiği Şampiyon Kulüpler Kupası'nda oynadığı bir maç sırasında sahada çıkan olaylar sebebiyle Avrupa kupalarından üç yıl men edildiğinden (daha sonra bu karar bir yıla indirildi)[49] 1978-79 sezonunda katılmaya hak kazandığı Şampiyon Kulüpler Kupası'na katılamadı ve Avrupa kupalarından men edilen ilk Türk takımı oldu.[50]

1995-96 sezonunda kontrolü UEFA'ya geçen UEFA Intertoto Kupası'na aynı sezon ilk kez takım gönderildi. 1997-98 sezonunda ilk kez UEFA Şampiyonlar Ligi'ne iki takım gönderildi. Kupa Galipleri Kupası'nın 1998-99 sezonuyla birlikte kaldırılması sonrasında, Türkiye Kupası şampiyonu ligdeki pozisyonundan bağımsız olarak UEFA Kupası'na katılım hakkı kazanmaya başladı. Türkiye Kupası şampiyonu ligdeki pozisyonu gereğince UEFA Şampiyonlar Ligi veya UEFA Kupası'na katılma hakkı kazanmışsa, kupa finalisti UEFA Kupası'na gidiyor; finalist de ligdeki pozisyonu gereğince bu organizasyonlara katılma şansı elde etmişse, Avrupa kupalarına katılma hakkı alamayıp da ligi en üst sırada tamamlayan takım UEFA Kupası'na gönderiliyordu. 2002-03 sezonunda ilk kez UEFA Kupası'na dört takım birden gönderildi. 2011-12 sezonunda UEFA Şampiyonlar Ligi'nde mücadele etmeye hak kazanan Fenerbahçe, 2010-11 sezonundaki şike soruşturması sebebiyle Türkiye Futbol Federasyonu tarafından Avrupa kupalarına gönderilmedi.[51] 2013-14 sezonunda, aynı şike soruşturması sebebiyle UEFA tarafından alınan karar doğrultusunda Fenerbahçe iki, Beşiktaş ise bir sezon boyunca Avrupa kupalarından men edildi. Bu sebepten ötürü Fenerbahçe, Avrupa kupalarına katılmaya hak kazandığı 2013-14 ve 2014-15 sezonlarında, Beşiktaş ise katılmaya hak kazandığı 2013-14 sezonunda Avrupa kupalarından men edildi.[52][53]

Ligin 2015-16 sezonu sonundaki UEFA'daki konumu şu şekildedir:

Ödüller

Ligi şampiyon olarak tamamlayan takıma, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından tasarlanan bir şampiyonluk kupası verilir. Şampiyon olan takımın futbolcuları, teknik heyeti ve yöneticilerine ise bu başarılarını simgeleyen toplam 75 adet madalya takdim edilmektedir.[45]

Sponsorluk

Turkcell'in lig adı için sponsor olduğu dönemde kullanılan logo.

Süper Lig'in isim sponsorluğuna dair ilk girişim 1999-00 sezonu öncesinde Telsim ile Türkiye Futbol Federasyonu arasında imzalanan anlaşma neticesinde gerçekleştirildi ve ligin adı Telsim Türkiye 1. Ligi oldu.[40][41] Ancak lige sponsor adı verilmesi kanunlara aykırı bulunarak sezon başlamadan önce sponsorsuz isme dönüldü.[42] Turkcell, ligin isim hakkının satışını elinde bulunduran ligin yayıncı kuruluşu Digiturk ile 2005 yılında yaptığı anlaşmayla ligin isim sponsoru oldu ve lig Turkcell Süper Lig olarak anılmaya başlandı.[54][55] 2010-11 sezonuna kadar yapılan anlaşma için Turkcell, sezon başına Digiturk'e 10 milyon dolar ödemekteydi.[55] Öte yandan bu dönemde lig için ilk kez bir logo kullanılmıştı. 2010-11 sezonu öncesinde lig adı için yeni bir ihale isteyen Digiturk ile Turkcell arasındaki anlaşma iptal edilerek isim hakları 125 milyon dolar karşılığında beş sezonluğuna Spor Toto'ya verildi.[55]

Lige sponsor olan firmalar ve bu dönemlerde kullandığı isimler şu şekildedir:

Lig adı için sponsor olan Turkcell ile federasyon arasında yapılan anlaşma sonrasında 2008-09 ve 2009-10 sezonlarında Turkcell Fair Play Ligi adlı uygulama gerçekleştirildi. Uygulamaya göre her takım; aldığı sarı kart, kırmızı kart, saha kapatma, seyircisiz oynama ve hak mahrumiyeti cezaları karşılığında belirli ceza puanları aldı. Sezon sonunda en az puan toplayarak en üst sıraya yerleşen üç takım sırasıyla 500 bin dolar, 300 bin dolar ve 200 bin dolar ile ödüllendirilirdi.[56] 2008-09 sezonunda ilk üç sırayı sırasıyla Gaziantepspor, Trabzonspor ve Denizlispor alırken[57] 2009-10 sezonunda ilk üç sırada Bursaspor, Gençlerbirliği ve Gaziantepspor yer aldı.[58]

Daha önceleri ligde oynanan maçlarda ev sahibi takımların belirlediği toplar kullanılmaktaydı.[59] 2005 Mayıs'ında Nike ile Türkiye Futbol Federasyonu arasında imzalanan anlaşma sonrasında ligde kullanılan toplar Nike tarafından sağlanmaya başladı.[60] 2005-06 sezonunda Total 90 Aerow ile karlı havalar için tasarlanan Total 90 Aerow Hi-Vis,[59][60] 2006-07 ve 2007-08 sezonlarında Total 90 Aerow II,[61][62] 2008-09 Total 90 Omni (2009-10 sezonunda, kış maçları için tasarlanan Total 90 Omni Hi-Vis de kullanıldı),[63][64] 2010-11 sezonunda Total 90 Tracer PL,[65] 2011-12 sezonunda Total 90 Seitiro,[66] 2012-13 sezonunda Maxim,[67] 2013-14 sezonunda Incyte,[68] 2014-15 sezonunda Incyte II kullanılırken;[69] 2015-16 sezonu itibarıyla Ordem 3 kullanılmaktadır.[70]

Medya ilişkileri

Televizyon yayınları

22 Nisan 2012'de, Türk Telekom Arena'da Galatasaray ile Fenerbahçe arasında oynanan Süper Final maçı öncesi gerçekleştirilen tören.

Lig tarihinde canlı olarak yayınlanan ilk maç, 3 Ekim 1971 tarihinde İzmir'deki Alsancak Stadyumu'nda oynanan ve dönem itibarıyla ülkedeki tek televizyon kanalı olan TRT'de yayınlanan Karşıyaka-İstanbulspor maçıydı.[71] Daha sonraki dönemlerde de her maç için ayrı ayrı kulüplerle yapılan anlaşmalar sonucunda bazı maçlar TRT tarafından canlı olarak yayınlanmaktaydı.[71] 1990 yılında Almanya üzerinden Türkiye'ye yayın yapmaya başlayan Star 1 kanalı, 1. Lig'de yer alan 14 kulüp ile 27 Şubat 1990 tarihinde yaptığı anlaşmayla bu takımların 1990-91 sezonundan itibaren lig, kupa ve Avrupa kupası maçlarını canlı ve banttan yayınlama hakkına üç sezonluğuna sahip oldu.[72][73][74] Yapılan bu anlaşmayla her bir kulübe yıllık telif hakkı olarak 85.000 dolar, yayınlanan her maç içinse dört büyük kulübe 80.000 dolar, kalan kulüplere ise 62.500 dolar verilmesi kararlaştırıldı.[72][73][75] Gençlik ve Spor Müdürlüğü ile yapılan görüşme sonrasında Star 1 yayın ekibinin maçlar sırasında stadyuma girmesi için izin alındı ve maç başına ilgili kuruma %8'lik pay verilmesi konusunda anlaşıldı.[76] Ancak bir süre sonra TRT, ligde mücadele eden dört büyükler dışındaki 12 kulüple maç yayını konusunda kesin anlaşmaya vardı.[77] Yaşanan bu gelişmeler sonrasında 1990-91 ve 1991-92 sezonlarında Star 1'de yalnızca dört büyüklerin yer aldığı maçlar, TRT'de ise diğer kulüplerin bazı maçları ile dört büyüklerin oynadığı bazı maçlar yayınlandı.[78]

1992-93 sezonu öncesinde farklı kulüpler, iç sahalarındaki maçları yayınlamak için farklı kanallarla anlaştı. Show TV, 15 milyar lira karşılığında üç yıllığına Galatasaray ve Fenerbahçe ile, İnterStar ise maç başına 85.000 dolar karşılığında beş yıllığına Beşiktaş ve 12 milyar lira karşılığında üç yıllığına Trabzonspor ile anlaştı.[79][80] İnterStar, daha sonradan federasyon ile yaptığı üç yıllık anlaşmayla kalan 12 kulübün oynadığı maçların yayınlanma hakkını da satın aldı. Anlaşmaya göre İnterStar, ilk üç yıl için sırasıyla 1 milyar 800 milyon lira, 300 bin dolar ve 325 bin dolar ödeyecekti.[81] 1993-94 sezonu öncesinde Fenerbahçe ile Show TV arasındaki anlaşma 1995 yılına kadar uzatılırken[82][83] Galatasaray Show TV ile 3 milyon 900 bin dolar karşılığında bir yıllık anlaşma yaptı.[84] Yayın hakları konusunda Beşiktaş Show TV ile; Trabzonspor, Bursaspor ve Kocaelispor atv ile, Ankaragücü ve Karşıyaka ise Kanal 6 ile anlaştı.[85] 1994-95 sezonunda lig maçları atv ve Cine5'te, 1995-96 sezonunda ise atv, Kanal D ve Cine5 yayınlanmaktaydı.

Bir dönem Beşiktaş'ın iç saha maçlarına ev sahipliği BJK İnönü Stadyumu'nda oynanan bir maç öncesinde, Türkiye'de yaşanan terör eylemlerini protesto amacıyla taraftarlar tarafından yapılan "81 ile 81 bayrak" adlı eylem, 11 Ağustos 2006.

1996-97 sezonu öncesinde, ligdeki maçların yayın hakları için yapılan ihaleden elde edilen gelirin ligdeki kulüplerin belli oranlarda paylaştırılmasını öngören havuz sistemi devreye girdi.[86] Yayın hakları konusunda yapılan ihaleye katılan tek kanal olan Cine5; 1996-97 sezonu için 40, 1997-98 sezonu için 45, 1998-99 sezonu için ise 55 milyon dolarlık teklif vererek ligdeki tüm takımların oynadığı maçların yayın hakkına üç sezon boyunca sahip oldu.[87][88][89] Bu gelişme sonrasında lig maçları şifreli olarak yayınlanmaya başladı.[90][91] 1999-00 sezonu öncesinde yapılan ihalede 120 milyon 500 bin dolarlık teklifle yayın hakları, iki sezon boyunca Teleon'a geçti.[92][93] Kanalın ödemeye dair sorumluluklarını yerine getirememesi gerekçesiyle 2000-01 sezonunun devre arasında kanalın yayın sözleşmesi federasyon tarafından feshedildi.[94] Devre arasında yapılan ihaleyi yıllık 165 milyon dolarlık teklifiyle kazanan Atlas Yayıncılık ve Dijital Platform AŞ, 3,5 sezon boyunca lig maçlarını yayınlama hakkını elde etti. İhale sonrasında maçlar Digiturk platformundaki Lig TV'de yayınlanmaya başladı.[95][96] 2004-05 sezonu öncesindeki ihaleyi yıllık 135 trilyon 950 milyar lira vererek dört sezonluğuna alan Lig TV,[97][98] daha sonradan yapılan eklemeler sonucunda yayın hakkını 2009-10 sezonu sonuna kadar uzattı.[99] Öte yandan 2004-05 sezonunda TRT ile Digiturk arasında yapılan anlaşmayla söz konusu sezon boyunca üç büyüklerin maçları dışında haftada bir maçın TRT tarafından canlı olarak Digiturk'ün canlı olarak yayınladığı maçların ise bitiminden 48 saat sonra tekrarının yayınlanmasına izin verildi.[100]

2010 Ocak'ında yayın hakları konusunda A, B ve C olmak üzere üç farklı sınıf için ihale yapıldı. A paketi ligin isim hakkını pazarlama, haftada en az dört lig maçı canlı olarak yayınlama, tüm maçların çekimini yapma ve bu yayınları uluslararası kuruluşlara pazarlama; B paketi lig maçlarının geniş özeti ile üç dakikalık haber amaçlı görüntülerini başka kuruluşlara satma; C paketi ise gol görüntülerinin cep telefonlarından izlenmesini içeren mobil yayın hakkını kapsamaktaydı. A paketini 321 milyon dolarla Digiturk, B paketini 40 milyon 210 bin dolarla TRT, C paketini ise 13 milyon 500 bin dolarla Türk Telekom aldı.[101] Bu sonuçla ligdeki maçların yayın hakkı 2013-14 sezonu sonuna kadar Digiturk'te oldu.[102][103] İhale sonrasında yapılan sözleşmedeki uzatma hakkını da kullanan kurum, 2014-15 sezonunda da lig maçlarını yayınladı.[101]

2015-16 ve 2016-17 sezonlarının yayın hakkı, herhangi bir ihale açılmadan Türkiye Futbol Federasyonu ile yapılan anlaşma sonrasında Digiturk'te kaldı. Rekabet Kurumu ayrıca, Digiturk ile anlaşma yapmaları halinde diğer dijital platformlardan da lig maçlarının izlenebileceği yönünde karar verdi.[104]

4 Haziran 2015 tarihinde Türkiye Futbol Federasyonu ile Kulüpler Birliği Vakfı arasında imzalanan anlaşma ile Süper Lig AŞ'nin kurulmasının resmi imzası atılmış oldu. Bu anlaşma uyarınca 2017 yılında yayın ihalesi kanunda yapılacak değişiklikten sonra Kulüpler Birliği Vakfı tarafından gerçekleştirilecektir.[105] Eylül 2015'te TRT ile Turkuvaz Medya Grubu arasında maç özetlerinin, TRT'de yayınlanmasından 15 dakika sonra a Haber ve a Spor'da yayınlanması konusunda anlaşma sağlandı.[106] Ekim 2016'da, 2016-17 sezonu için ligin özet görüntülerinin yayın haklarını TRT satın aldı.[107] Yine aynı ay içerisinde TRT ile NTV arasında yapılan anlaşmayla birlikte maç özetleri NTV ve NTV Spor'da da yayınlanmaya başladı.[108]

Radyo yayınları

Ligdeki maçların canlı anlatımı TRT radyoları tarafından gerçekleştirilirken Star 1, 1990-91 sezonu başında ligdeki 11 kulüple yaptığı anlaşmayla takım maçlarının televizyon yayını haklarının yanında radyo yayını haklarını da almıştı.[75] Bu dönemden sonra lig maçları farklı radyolar tarafından, ihale yapılmaksızın yayınlandı. İlk kez 2007-08 sezonu öncesinde yapılan radyolarda canlı maç yayını ihalesini, 3,5 milyon dolarlık teklifle Alem FM-Lig Radyo ortaklığı kazandı.[109][110] 2009-10 sezonu başındaki ihaleyi 2,5 milyon dolarlık teklifle kazanan TRT, 2011-12 sezonu sonuna kadar ligdeki maçların radyo yayın hakkına sahip oldu.[111] Öte yandan yayın hakkını elinde bulunduran TRT, üç sezon boyunca bazı maçların yayınını NTV Radyo'ya vermişti.[112] 2012-13 sezonunda açılan ihaleye teklif gelmemesi sebebiyle ilk 9 hafta boyunca radyodan maç yayını yapılmazken daha sonradan federasyon ile TRT arasında yapılan anlaşma sonrasında TRT Radyo 1 üzerinden maç yayınlarına başlandı.[113]

Takımlar

Süper Lig'in 2016-17 sezonunda mücadele eden 18 takım şu şekildedir:

Takım 2015-16 sezonundaki
pozisyonu		 Ligdeki
ilk sezonu		 Ligdeki
sezon sayısı		 Ne zamandır
ligde?
Adanaspor 1. (1. Lig'de) 1971-72 22 2016-17
Akhisar Belediyespor[A] 8. 2012-13 5 2012-13
Alanyaspor[A] Play off şampiyonu (1. Lig'de) 2016-17 1 2016-17
Antalyaspor 9. 1982-83 21 2015-16
Beşiktaş[A][B] 1. 1959 59 1959
Bursaspor 11. 1967-68 48 2006-07
Çaykur Rizespor 13. 1979-80 17 2013-14
Fenerbahçe[A][B] 2. 1959 59 1959
Galatasaray[A][B] 6. 1959 59 1959
Gaziantepspor 14. 1979-80 31 1990-91
Gençlerbirliği[B] 10. 1959 45 1989-90
İstanbul Başakşehir 4. 2007-08 9 2014-15
Kardemir Karabükspor 2. (1. Lig'de) 1993-94 9 2016-17
Kasımpaşa 7. 1959-60 13 2012-13
Kayserispor 15. 2004-05 12 2015-16
Konyaspor 3. 1988-89 16 2013-14
Osmanlıspor 5. 2004-05 8 2015-16
Trabzonspor[A] 12. 1974-75 43 1974-75

Lige katılımlar

Ligin kuruluşundan bu yana 69 takımın mücadele ettiği ligin ilk sezonunda yer alan 16 takımdan dört tanesi; Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Gençlerbirliği, günümüzde de Süper Lig'de mücadele etmektedir. Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray, ligin kuruluşundan bu yana hiç küme düşmedi ve 59 sezonun tamamında ligde yer aldı. 1974-75 sezonunda yükselen Trabzonspor ve 2012-13 sezonunda yükselen Akhisar Belediyespor da lige yükselmesi sonrasında sürekli olarak ligdeki varlığını sürdürdü.

Şampiyonluklar

10 Mayıs 2008 tarihli Süper Lig'in son hafta maçı olan Galatasaray-Gençlerbirliği Oftaşspor karşılaşması sonrasında, kazandığı Süper Lig kupasıyla birlikte Ali Sami Yen Stadyumu'nda şampiyonluk turu atan Galatasaray oyuncuları.

Lig tarihinde Galatasaray 20 şampiyonlukla bu alanda lider konumundayken, bu takımı sırasıyla 19 şampiyonlukla Fenerbahçe, 14 şampiyonlukla Beşiktaş, 6 şampiyonlukla Trabzonspor ve 1 şampiyonlukla Bursaspor takip etmektedir.

2000-01 sezonu öncesinde getirilen uygulamayla takımlara, lig tarihinde yaşadığı her beş şampiyonluk için formalarındaki logosunun üstünde bir yıldız taşıma hakkı verildi.[43] Dönem itibarıyla Fenerbahçe ve Galatasaray'ın ikişer, Beşiktaş ve Trabzonspor'un ise birer yıldız taşıma hakkı bulunmaktaydı.[43] 2001-02 sezonu devam ederken yapılan bir düzenlemeyle, Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulunun 09.05.2002 tarih, 2002/52E ve 2002/68K sayılı kararı gereğince, 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Federasyon Kupası'nı kazanan Beşiktaş'ın lig şampiyonu sayılarak bu şampiyonlukların yıldız kriterine dahil edilmesine karar verildi ve Beşiktaş ikinci yıldızı taşıma hakkını elde etti.[114][115] Bu karar sayesinde ligde elde edilen şampiyonluk sayısı, lig sezonu sayısından iki fazladır. 2001-02 sezonunda Galatasaray,[116] 2003-04 sezonunda ise Fenerbahçe üçüncü yıldızı taşımaya hak kazandı.[117] 2014-15 sezonunda lig tarihindeki 20. şampiyonluğuna ulaşan Galatasaray, dördüncü yıldızı taşıyan ilk takım oldu.

Kulüp Şampiyonluk İkincilik Kazanılan yıllar
Galatasaray
 20 10 1962, 1963, 1969, 1971, 1972, 1973, 1987, 1988, 1993, 1994, 1997, 1998, 1999, 2000, 2002, 2006, 2008, 2012, 2013, 2015
Fenerbahçe
 19 21 1959, 1961, 1964, 1965, 1968, 1970, 1974, 1975, 1978, 1983, 1985, 1989, 1996, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011, 2014
Beşiktaş
 14 14 1957,[C] 1958,[C] 1960, 1966, 1967, 1982, 1986, 1990, 1991, 1992, 1995, 2003, 2009, 2016
Trabzonspor
 6 8 1976, 1977, 1979, 1980, 1981, 1984
Bursaspor 1 0 2010

Oyuncular

En çok maça çıkan oyuncular

Ligde en çok maça çıkan ikinci oyuncu olan Rıza Çalımbay.

Kariyeri boyunca ligde 503 maça çıkan Oğuz Çetin, bu alandaki liderliğini korumaktadır. 494 lig maçına çıkan Rıza Çalımbay ise bu maçların tamamına Beşiktaş formasıyla çıktığından dolayı ligde tek bir kulüple en çok maça çıkan oyuncu konumundadır.

4 Eylül 2016 itibarıyla[118]
SıraÜlkeOyuncuMaçYıllar
1 Türkiye Oğuz Çetin 503 1981-2000
2 Türkiye Rıza Çalımbay 494 1980-1996
3 Türkiye Hakan Şükür 488 1987-2000, 2003-2008
4 Türkiye Hami Mandıralı 476 1984-1998, 1999-2003
5 Türkiye Kemal Yıldırım 475 1976-1995
6 Türkiye Mehmet Nas 447 1997-2014
7 Türkiye Recep Çetin 437 1984-2001
8 Türkiye Müjdat Yetkiner 429 1979-1995
9 Türkiye Bülent Korkmaz 428 1985-2005
10 Türkiye Ömer Çatkıç 427 1995-2012

Eğik yazılan oyuncular futbolculuk kariyerini sürdürmekte, kalın yazılan oyuncular ise hâlâ Süper Lig'de oynamaktadır.

En çok gol atan oyuncular

Lig tarihinin en golcü oyuncusu Hakan Şükür.
Konu hakkında ayrıntılı bilgi için Süper Lig gol kralları listesi maddesine bakınız.

Lig tarihinin en golcü oyuncusu, kariyeri boyunca Süper Lig'de oynadığı maçlarda 249 gol kaydeden Hakan Şükür'dür. 32 oyuncu 100 gol, 5 oyuncu ise 200 gol barajını geçmeyi başarmıştır.

Lig tarihinde 16 farklı kulüpte forma giyen 38 farklı oyuncu gol krallığı yaşamıştır. Altı sezonda gol kralı olan Metin Oktay bu alanda birinci sıradayken, 15'er gol kralı çıkaran Fenerbahçe ve Galatasaray ise takımlar bazında lider konumdadır. 1987-88 sezonunda attığı 39 golle gol kralı olan Tanju Çolak, lig tarihinde bir sezonda en fazla gol atan oyuncu konumundadır. 1962-63 sezonunu gol kralı olarak tamamlayan Metin Oktay ise o sezon maç başına 1,46'lık gol ortalaması yakalayarak bu kulvardaki liderliğini korumaktadır.

4 Eylül 2016 itibarıyla[118]
SıraÜlkeOyuncuGolMaçOrtalama
1 Türkiye Hakan Şükür 249 488 0.51
2 Türkiye Tanju Çolak 240 282 0.85
3 Türkiye Hami Mandıralı 219 476 0.46
4 Türkiye Metin Oktay 200 246 0.81
4 Türkiye Aykut Kocaman 200 360 0.56
6 Türkiye Feyyaz Uçar 191 376 0.51
7 Türkiye Serkan Aykut 188 336 0.56
8 Türkiye Necati Ateş 138 363 0.38
9 Türkiye Cenk İşler 137 350 0.39
10 Türkiye Ümit Karan 136 359 0.38
Brezilya Alexsandro de Souza 136 241 0.56

Eğik yazılan oyuncular futbolculuk kariyerini sürdürmekte, kalın yazılan oyuncular ise hâlâ Süper Lig'de oynamaktadır.

Yabancı oyuncular

Lig tarihinin en golcü yabancı futbolcusu Brezilyalı Alexsandro de Souza.

Ligin ilk yıllarında yabancı oyuncularla ilgili herhangi bir kısıtlama bulunmamakla birlikte ligdeki ilk yabancı transferi 1962-63 sezonu sonlarında Fenerbahçe'nin Asim Ferhatović'i transfer etmesiyle gerçekleşti. Birkaç sezon boyunca ligde hiç yabancı oyuncu yer almazken 1966-67 sezonuyla birlikte çeşitli kulüpler yabancı oyuncuları kadrosuna katmaya başladı.[119][120] Türkiye Futbol Federasyonu tarafından ligdeki yabancı oyunculara dair ilk kısıtlama 1971-72 sezonu öncesinde getirildi ve Türkiye'ye transfer olan yabancı oyuncuların 25 yaşını geçmemiş olması şartı konuldu. Eğer futbolcu son yılda millî takım formasını giymiş ise bu yaş sınırı dikkate alınmayacaktı.[121] 1975-76 sezonu öncesinde yurt dışından yabancı futbolcu transferi yasaklanması sebebiyle 1976-77 sezonu sonuna kadar yurt dışından herhangi bir oyuncu ülkeye gelmedi.[120] 1977-78 sezonuyla birlikte bu yasak kaldırıldı ve kulüplerin kadrolarında en fazla iki yabancı oyuncu olması kararlaştırıldı. Bu futbolcularda millî takımda oynama veya Şampiyon Kulüpler Kupası, Kupa Galipleri Kupası ve UEFA Kupası'na katılan kulüplerde son bir yıl içinde en az üç defa yer alma şartı aranmaktaydı.[122] Dövize ihtiyaç duyulması ve döviz kaybının önüne geçilmesi gerekçesiyle 1979-80 sezonunda yurt dışından yabancı oyuncu transferi bir kez daha yasaklandı.[123] 1980-81 sezonunda da aynı gerekçeyle devam eden yasak,[124] aynı sezonun ortasında kaldırıldı.[125] Kulüplerin transfer edeceği yabancı oyuncu sayısı ikide kaldı. Bu oyunculardan 29 yaşına girmemiş olanlar için son iki yıl içinde en az üç millî maça çıkma şartı getirilirken 25 yaşının altındakiler için herhangi bir şart konulmadı.[126]

1986-87 sezonu öncesinde federasyon tarafından alınan kararla, ligdeki takımların kadrosunda bulundurduğu yabancı oyuncu sayısı bire düşürüldü. Transfer edilecek oyuncuların ise 26 yaşından büyük olmaması kararlaştırılırken önceki sezon takım kadrosunda iki yabancı oyuncuya sahip takımların ise, yalnızca bu oyuncuları kadrosunda tutmak kaydıyla iki yabancı oyuncuya yer vermesine izin verilmişti.[127][128] Fakat bu karar, Merkez Danışma Kurulundan geçmemesi sebebiyle uygulamaya konulamadı ve iki yabancılı sisteme dönüldü.[129] 1988-89 sezonu öncesinde takımlarda üç yabancı futbolcu bulundurulması; ancak maç kadrolarında en fazla iki yabancı oyuncunun yer alması kararlaştırıldı.[130][131] 1989-90 sezonu öncesinde ise takımdaki üçüncü futbolcunun da kadroda yer alabilmesi yönünde değişiklik yapıldı.[132]

1996-97 sezonuna girilirken federasyon, takımların bulundurabileceği yabancı sayısında artış sağladı. Değişiklikle birlikte takımlara dört yabancı hakkı tanınırken bunların üçü maç kadrosunda olabilecekti. Takımlara ayrıca, sonradan Türk vatandaşlığına geçen iki oyuncuyu da Türk statüsünde oynatabilme hakkı da korundu.[133] Ertesi sezon, takımda bulunan dört yabancı oyuncunun da maç kadrosunda yer alabilmesinin önü açıldı.[134] 1998-99 sezonunun devre arasında, ligin ikinci yarısından itibaren takımların kadrolarında beş yabancı oyuncu bulundurabilmesi kararı alınsa da bu karar, transfer dönemi devam ederken Tahkim Kurulu tarafından durduruldu.[135][136] Aradaki bu dönem içerisinde beşinci yabancı oyuncusunu transfer etmiş olan Altay, Bursaspor ve Gençlerbirliği'ne istisna tanınarak bu oyuncuları oynatabilme hakkı verildi.[137] 1999-00 sezonu öncesinde ise kadrolarda bulunabilecek yabancı futbolcu sayısı beşe çıkarılırken aynı kulübün Ümitler Ligi'nde mücadele eden altyapı takımına da ikisi yaş sınırlı ikisi ise yaş sınırsız olmak üzere dört yabancı olabilme hakkı tanıdı.[138] 2001-02 sezonuyla birlikte Ümitler Ligi'ndeki yabancı oyuncu varlığı kaldırılırken ligdeki takımların kadrolarında bulunabilecek yabancı oyuncu sayısı altıya yükseltildi. Herhangi bir lig maçında bu oyuncuların beş tanesi maç kadrosunda yer alabilmekteydi.[139][140] 2002-03 sezonunda toplam yabancı sayısı sekize yükseltildi; ancak bu oyuncuların altı tanesi maç kadrosunda yer alabilirken beş tanesi aynı anda sahada bulunabilecekti.[141][142] 2004-05 sezonunda toplam yabancı sayısı altıya düşürüldü ve maç kadrolarıyla ilgili kısıtlamalar kaldırıldı.[143]

Üç sezon boyunca korunan yabancı oyuncu kuralı 2007-08 sezonunda değiştirildi ve takımların buldurabileceği yabancı oyuncu sayısı yediye yükseltildi. Bu oyuncuların tamamı maç kadrosunda bulunabilirken aynı anda altı tanesi sahada yer alabilecekti.[144] Sezonun ikinci yarısında yedek kulübesinde yer alabilecek yabancı oyuncu sayısı ikiye yükseltilerek toplam sayı sekiz olarak belirlendi.[145] 2010-11 sezonunda maç kadrosundaki yabancı oyuncu sistemi korunurken kulüplere iki yabancı oyuncuyla daha sözleşme imzalama hakkı tanınarak kadrolarda bulunabilecek toplam yabancı sayısı ona ulaştı.[146] 2011-12 sezonunda alınan kararla maç kadrosundaki yabancı oyuncu sistemi bir kez daha korunurken takımlarda bulunabilecek toplam yabancı sayısı sınırlandırılmadı.[147] 2013-14 sezonu öncesinde yabancı sayısı bir kez daha kısıtlanarak takımların, altısı maç kadrosunda olmak üzere toplam sekiz yabancı oyuncuya sahip olması yönünde karar çıktı. Aynı dönemde alınan kararla birlikte, 2014-15 sezonu için de toplam yabancı oyuncu sayısı korunsa da maç kadrosunda en fazla beş yabancı olabilmesi sağlanmıştı.[148][149]

5 Ocak 2015 tarihinde alınan kararla 2015-16 sezonundan itibaren kulüplere, 28 kişilik takım kadrolarında 14, 18 kişilik maç kadrolarında ise 11 yabancı oyuncu bulundurabileceğini açıklandı.[150][151]

Teknik direktörler

Ligde en çok maça çıkan teknik direktörler
ÜlkeTeknik direktörMaçGBM%
1 Türkiye Samet Aybaba &0000000000000547.000000547 &0000000000000186.000000186 &0000000000000139.000000139 &0000000000000222.000000222 &0000000000000034.00000034,00
2 Türkiye Yılmaz Vural &0000000000000529.000000529 &0000000000000182.000000182 &0000000000000131.000000131 &0000000000000216.000000216 &0000000000000034.40000034,40
3 Türkiye Şenol Güneş &0000000000000485.000000485 &0000000000000255.000000255 &0000000000000118.000000118 &0000000000000112.000000112 &0000000000000052.58000052,58
4 Türkiye Gündüz Tekin Onay &0000000000000465.000000465 &0000000000000138.000000138 &0000000000000162.000000162 &0000000000000165.000000165 &0000000000000029.68000029,68
5 Türkiye Rıza Çalımbay &0000000000000417.000000417 &0000000000000153.000000153 &0000000000000114.000000114 &0000000000000150.000000150 &0000000000000036.69000036,69
6 Türkiye Hikmet Karaman &0000000000000415.000000415 &0000000000000145.000000145 &0000000000000092.00000092 &0000000000000178.000000178 &0000000000000034.94000034,94
7 Türkiye Aykut Kocaman &0000000000000413.000000413 &0000000000000177.000000177 &0000000000000105.000000105 &0000000000000131.000000131 &0000000000000042.86000042,86
8 Türkiye Ersun Yanal &0000000000000405.000000405 &0000000000000175.000000175 &0000000000000096.00000096 &0000000000000134.000000134 &0000000000000043.21000043,21
9 Türkiye Ahmet Suat Özyazıcı &0000000000000392.000000392 &0000000000000181.000000181 &0000000000000135.000000135 &0000000000000076.00000076 &0000000000000046.17000046,17
10 Türkiye Adnan Süvari &0000000000000379.000000379 &0000000000000133.000000133 &0000000000000126.000000126 &0000000000000120.000000120 &0000000000000035.09000035,09
23 Aralık 2016 itibarıyla günceldir. Kalın yazılan isimler hâlâ bir Süper Lig takımını çalıştırmaktadır.[118]
Altı şampiyonlukla lig tarihinde en çok şampiyonluk yaşayan teknik direktör konumundaki Fatih Terim.

Lig tarihinde günümüze kadar 33 farklı teknik direktör şampiyonluk yaşamıştır. Tamamı Galatasaray ile olmak üzere 6 şampiyonluk yaşayan Fatih Terim bu alanda bireysel olarak lider konumdadır. Fatih Terim aynı zamanda dört sezon üst üste şampiyonluk yaşayarak bu alanda tek isim olurken üç farklı takımla şampiyonluk yaşayan Mustafa Denizli de ikiden fazla takımla şampiyon olan tek teknik direktördür.[152]

Lig tarihinde en çok maça çıkan teknik direktör 547 maçla Samet Aybaba olurken çalıştırdığı takımlarla toplamda 255 galibiyet elde eden Şenol Güneş bu alanda lider konumundadır. Yılmaz Vural ise 25 farklı sezonda 22 farklı takımı çalıştırarak lig tarihinde en çok takım çalıştıran ve en çok sezonda görev alan teknik direktördür.

Günümüzde, Süper Lig'de mücadele eden takımlarda görev yapan teknik direktörler şu şekildedir:[118]

Ülke İsim Takım
 Türkiye Levent Şahin Adanaspor
 Türkiye Tolunay Kafkas Akhisar Belediyespor
 Türkiye Hüseyin Kalpar Alanyaspor
 Türkiye Rıza Çalımbay Antalyaspor
 Türkiye Şenol Güneş Beşiktaş
 Türkiye Hamza Hamzaoğlu Bursaspor
 Türkiye Hikmet Karaman Çaykur Rizespor
 Hollanda Dick Advocaat Fenerbahçe
 Hollanda Jan Olde Riekerink Galatasaray
 Türkiye İbrahim Üzülmez Gaziantepspor
 Türkiye Ümit Özat Gençlerbirliği
 Türkiye Abdullah Avcı İstanbul Başakşehir
 Hırvatistan Igor Tudor Kardemir Karabükspor
 Türkiye Kemal Özdeş Kasımpaşa
 Türkiye Sergen Yalçın Kayserispor
 Türkiye Aykut Kocaman Konyaspor
 Türkiye Mustafa Reşit Akçay Osmanlıspor
 Türkiye Ersun Yanal Trabzonspor

Notlar

A. ↑  Ligden hiç düşmeyen takımlar.
B. ↑  Ligin ilk sezonunda yer alan takımlar.
C. ↑  Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulunun 09.05.2002 tarih, 2002/52E ve 2002/68K sayılı kararı gereğince, 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Federasyon Kupası'nı kazanan Beşiktaş'ın lig şampiyonu sayılarak bu şampiyonlukların yıldız kriterine dahil edilmesine karar verildi. Bu karar sayesinde ligde elde edilen şampiyonluk sayısı, lig sezonu sayısından iki fazladır.

Kaynakça

  1. ↑ "Futbol Federasyonunun yeni profesyonellik talimatnamesi". Milliyet: s. 4. 23 Eylül 1951.
  2. ↑ Aykaç, Eşfak (6 Mart 1958). "Sâbık tek seçici Eşfak Aykaç'ın 10 sualine Orhan Şeref'in 10 cevabı". Milliyet: s. 6.
  3. ↑ "Türkiye Millî ligi 1959'da başlıyor". Milliyet: s. 6. 17 Nisan 1958.
  4. ↑ "F. Kupası'nın yerini alacak Millî Lig kat'ileşti". Milliyet: s. 6. 25 Nisan 1958.
  5. 1 2 "Türkiye Lig'i 15 Şubatta başlıyor". Milliyet: s. 6. 23 Ocak 1959.
  6. ↑ "Millî Lig'e gelecek yıl 20 takım katılıyor". Milliyet: s. 6. 3 Nisan 1959.
  7. ↑ "Federasyon Kupası 18 Nisanda başlıyor". Milliyet (Ankara): s. 6. 3 Nisan 1959.
  8. ↑ "K. Paşa, Ş. Hilâl, A. Ordu, Feriköy Millî Lig'e giriyor". Milliyet: s. 6. 1 Haziran 1959.
  9. ↑ "Millî Lig 20 takıma çıkarıldı". Milliyet (Bursa): s. 6. 24 Mayıs 1959.
  10. ↑ "Millî Lig'de terfi sistemi değişmedi". Milliyet (Ankara): s. 6. 29 Mart 1960.
  11. ↑ "Millî lig terfi maçlarına Bursa, Konya, Eskişehir namzet bulunuyor". Milliyet: s. 6. 2 Mayıs 1960.
  12. ↑ "Terfi-tenzil maçları 23 Haziran'da başlıyor". Milliyet: s. 8. 3 Haziran 1962.
  13. ↑ Doğu, Turhan (17 Ağustos 1962). "1962-63 Millî Lig'i 22 takım arasında oynanacak". Milliyet (Ankara): s. 8.
  14. ↑ "Karşıyaka Kulübü düştü". Milliyet: s. 8. 21 Temmuz 1964.
  15. ↑ "M. Yolaç: 'Lig 16 takım kalacak'". Milliyet (Ankara): s. 8. 13 Haziran 1964.
  16. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 "Spor Toto Süper Lig'den 56. sezona merhaba". TamSaha (Türkiye Futbol Federasyonu) (103. sayı). Ağustos 2013. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131202223541/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=201&ftxtID=18590.
  17. ↑ Doğu, Turhan (30 Mart 1966). "Karşıyaka dâvâyı kazandı". Milliyet (Ankara): s. 8.
  18. ↑ Doğu, Turhan (31 Mart 1966). "'Lig seneye 17 takım'". Milliyet (Ankara): s. 8.
  19. ↑ Arığ, Veli Necdet (26 Mayıs 1967). "Ş. Spor Birinci Lige dönüyor". Milliyet (Ankara): s. 8.
  20. ↑ Doğan, Taki (27 Haziran 1981). "İstanbul ve Davutpaşa İkinci Lige alındı...". Milliyet (Ankara): s. 13.
  21. ↑ "Danıştay, Denizli'ye '2' puanı iade etti". Milliyet (Ankara): s. 13. 16 Temmuz 1985.
  22. ↑ "İkinci ve Üçüncü Lig'de kesin gruplandırma belli oldu". Milliyet: s. 13. 26 Temmuz 1985.
  23. ↑ "Bursaspor kümede kaldı...". Milliyet: s. 13. 2 Haziran 1986.
  24. ↑ "Türkiye liglerinde gruplar Resmi Gazete'de yayınlandı". Milliyet (Ankara): s. 15. 12 Temmuz 1987.
  25. ↑ "Kocaelispor'un 1. Lig'e alınması İzmit'te sevinç yarattı". Milliyet (Ankara): s. 15. 21 Ağustos 1987.
  26. ↑ "İdare Mahkemesi'ne Bursaspor ve Y. Yozgatspor başvurdu". Milliyet (Ankara): s. 14. 22 Ağustos 1987.
  27. ↑ "Lig 20 takım oldu". Milliyet: s. 14-16. 25 Ağustos 1987.
  28. ↑ "3 puan uygulaması geliyor". Milliyet: s. 15. 24 Haziran 1987.
  29. ↑ "Şike önlenir, futbol güzelleşir...". Milliyet: s. 15. 5 Temmuz 1987.
  30. ↑ "Samsun trafik anarşisine yenildi". Milliyet: s. 14. 21 Ocak 1989.
  31. ↑ "Trafik canavarı ilk kez Samsunspor'u vurmuştu". aksam.com.tr. 16 Mayıs 2013. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20141205164616/http://www.aksam.com.tr/guncel/trafik-canavari-ilk-kez-samsunsporu-vurmustu/haber-206404. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013.
  32. ↑ "Çorbalı: Samsunspor'u ligin onur şampiyonu ilan edeceğiz". Milliyet: s. 13. 22 Ocak 1989.
  33. ↑ "Hızını trafik kazası kesti". Aydınlık: s. 15. 15 Nisan 2011.
  34. ↑ "İlk on birde 3 yabancı". Milliyet: s. 17. 6 Haziran 1989.
  35. ↑ "Erzik: '16 takım kesin'". Milliyet: s. 18. 3 Haziran 1990.
  36. ↑ "Lig fikstürü bugün çekiliyor". Milliyet: s. 16. 24 Temmuz 1990.
  37. ↑ "Temmuz'da seçim var". Milliyet: s. 22. 8 Mayıs 1992.
  38. ↑ "Özerklik ve tarihi başarılar". Türkiye Futbol Federasyonu. 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20141007093623/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=297. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
  39. ↑ Ersen, Cemal (16 Ocak 1994). "Futbol non-stop". Milliyet: s. 27.
  40. 1 2 "Anlaşma yapıldı". Milliyet: s. 30. 24 Haziran 1999.
  41. 1 2 "Fikstür çekimi 19 Temmuz'da". Milliyet: s. 35. 14 Temmuz 1999.
  42. 1 2 "Telsim'e izin çıkmadı". Milliyet: s. 40. 28 Temmuz 1999.
  43. 1 2 3 Ersen, Cemal (25 Temmuz 2000). "Futbola yeni çehre". Milliyet: s. 37.
  44. ↑ "PFDK Kararları - 15.09.2009". Türkiye Futbol Federasyonu. 15 Eylül 2009. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20141029163748/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=246&ftxtID=7975. Erişim tarihi: 24 Ocak 2015.
  45. 1 2 3 "2014 - 2015 Sezonu Spor Toto Süper Lig Müsabakaları Statüsü". Türkiye Futbol Federasyonu. 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140718153028/http://www.tff.org/Resources/TFF/Auto/c9dbcee91cc04122971eed20e100d35e.pdf.
  46. ↑ "Süper Lig'de artık 6 hakem...". Habertürk.com. 27 Mayıs 2013. 26 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/Hxmuw.
  47. ↑ "2015 - 2016 sezonu Spor Toto Süper Lig futbolcu uygunluğu" (PDF). Türkiye Futbol Federasyonu. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305111002/http://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/0000002015/Statuler/Spor-Toto-Super-Ligde-Futbolcularin-Uygunlugu.pdf. Erişim tarihi: 23 Mart 2015.
  48. ↑ "TFF yeni sistemin detaylarını açıkladı". Al Jazeera Türk. 16 Şubat 2015. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150323200547/http://www.aljazeera.com.tr/haber/tff-yeni-sistemin-detaylarini-acikladi. Erişim tarihi: 23 Mart 2015.
  49. ↑ "UEFA Disiplin Kurulu'nun Trabzonspor kulübüne verdiği ceza bitti". Milliyet: s. 15-16. 30 Mayıs 1979.
  50. ↑ "Kopenhagen 1903'e 50 bin lira ceza verildi". Milliyet (Zürih): s. 15. 9 Ekim 1977.
  51. ↑ "Fenerbahçe, Şampiyonlar Ligi'ne katılamayacak". Türkiye Futbol Federasyonu. 24 Ağustos 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304095824/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=285&ftxtID=13257. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  52. ↑ "Decisions on Beşiktaş, Fenerbahçe, Steaua" (İngilizce). UEFA. 25 Haziran 2013. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20140508025516/http://www.uefa.org/disciplinary/news/newsid=1967131.html. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  53. ↑ "Dosya: Şike davası". Al Jazeera Türk. 23 Haziran 2014. 18 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20141218114554/http://www.aljazeera.com.tr/dosya/dosya-sike-davasi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  54. ↑ Mehmetzade, Kenan (26 Temmuz 2010). "Süper Lig'e '20' gün var, isim hakkının kimde kalacağı belirsiz". İstanbul: Zaman. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205142504/http://www.zaman.com.tr/ekonomi_super-lige-20-gun-var-isim-hakkinin-kimde-kalacagi-belirsiz_1008804.html. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
  55. 1 2 3 Kuburlu, Ceyhun (7 Ağustos 2010). "Spor Toto 125 milyon dolar verdi, Süper Lig’e 5 yıl adı yazılacak". Hürriyet. 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20120703124255/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/15503789.asp. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
  56. ↑ "Turkcell Fair Play Ligi başlıyor!..". ligtv.com.tr. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205142809/http://www.ligtv.com.tr/haber/turkcell-fair-play-ligi-basliyor. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  57. ↑ "Turkcell Fair Play Ligi Şampiyonu Gaziantepspor". Türkiye Futbol Federasyonu. 11 Haziran 2009. 19 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20090819040714/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=201&ftxtID=7314.
  58. ↑ "Turkcell Fair Play Ligi şampiyonu Bursaspor". Türkiye Futbol Federasyonu. 25 Mayıs 2010. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20140222140841/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=201&ftxtID=10096.
  59. 1 2 Ulagay, Alp (7 Ağustos 2008). "Topumuz Nike'tan Total 90 Aerow Yıldız adayımız Gençlerbirliği'nden Isaac Promise". Hürriyet. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205143033/http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/08/07/683607.asp. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  60. 1 2 "Nike 5 bin 100 top verecek". Hürriyet. 23 Mayıs 2005. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002526/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=321537. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  61. ↑ "Goller 'Total 90 Aerow'dan". Hürriyet. 31 Temmuz 2006. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002129/http://www.hurriyet.com.tr/spor/4845874.asp?gid=53. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  62. ↑ Alp, Seyfi (7 Ekim 2007). "Adidas ve Nike, futbol topu için savaşıyor". Frankfurt: Zaman. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131042253/http://www.zaman.com.tr/spor_adidas-ve-nike-futbol-topu-icin-savasiyor_597847.html. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  63. ↑ "Süper Lig'e yeni top!". Ajansspor. 20 Ağustos 2008. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002705/http://www.ajansspor.com/futbol/superlig/h/20080820/super_lige_yeni_top.html. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  64. ↑ "Turkcell Süper Lig topu yenilendi". Hürriyet. Anadolu Ajansı. 4 Ağustos 2009. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002526/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/12211217.asp. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  65. ↑ "İşte Süper Lig'in yeni topu!". Ajansspor. 6 Ağustos 2010. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002954/http://www.ajansspor.com/futbol/superlig/h/20100806/iste_super_ligin_yeni_topu.html. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  66. ↑ "Spor Toto Süper Lig'e yeni top : T90 SEITIRO". Doğan Haber Ajansı. 9 Eylül 2011. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002722/http://www.dha.com.tr/spor-toto-super-lige-yeni-top-t90-seitiro_205882.html. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  67. ↑ "Süper Lig'de yeni sezona akıllı top". Hürriyet. 9 Ağustos 2012. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131011936/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/21190611.asp. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  68. ↑ "Süper Lig'e "süper top"". Hürriyet. 10 Ağustos 2013. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002126/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/24493588.asp. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  69. ↑ "İşte Süper Lig'in yeni topu". Hürriyet. 28 Ağustos 2014. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150131002204/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/27093213.asp. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
  70. ↑ "İşte Süper Lig'in yeni sezon topu". Goal.com. 9 Temmuz 2015. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6dztHBn6B.
  71. 1 2 Altay, Ömer (21 Temmuz 2004). "TRT, Süper Lig’de top başı yapıyor". Zaman. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205143544/http://www.zaman.com.tr/spor_trt-super-lig-de-top-basi-yapiyor_72028.html. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
  72. 1 2 "Magic Box ile kulüpler anlaştı". Milliyet: s. 19. 28 Şubat 1990.
  73. 1 2 "Tüm sporseverlere". Milliyet: s. 19. 17 Temmuz 1990.
  74. ↑ "Naklen yayın kavgası". Milliyet: s. 16. 17 Temmuz 1990.
  75. 1 2 Ersen, Cemal (21 Haziran 1990). "Maç yayınlar Magic Box'ın". Milliyet: s. 19.
  76. ↑ "Magic Box'tan olumlu adım". Milliyet: s. 16. 28 Temmuz 1990.
  77. ↑ "TRT'den 5 imza, 5 söz". Milliyet: s. 16. 1 Ağustos 1990.
  78. ↑ Güner, Atilla (6 Ağustos 1991). "Star-1'den TRT'ye 5 milyarlık dava". Milliyet: s. 13.
  79. ↑ "Erzik ekranı karartıyor". Milliyet (Ankara): s. 21. 21 Temmuz 1992.
  80. ↑ Orun, Nuray (30 Ağustos 1992). "Büyükler 'doksan'a...". Milliyet: s. 5.
  81. ↑ "Maçlar ekranda". Milliyet: s. 22. 2 Eylül 1992.
  82. ↑ "F. Bahçe Show TV ile anlaştı". Milliyet: s. 20. 29 Haziran 1993.
  83. ↑ "F. Bahçe köşeyi döndü". Milliyet: s. 24. 7 Temmuz 1993.
  84. ↑ "Gençlere güvenoyu". Milliyet: s. 22. 8 Temmuz 1993.
  85. ↑ "TV'ler federasyonu uyuttu". Milliyet: s. 24. 17 Temmuz 1993.
  86. ↑ Ersen, Cemal (4 Haziran 1996). "Aslan payı federasyonun". Milliyet: s. 29.
  87. ↑ "Maçlar Cine 5'de". Milliyet: s. 32. 23 Mayıs 1996.
  88. ↑ "Cine 5 karar için Danıştay'a gidiyor". Cumhuriyet: s. 16. 16 Ağustos 1998.
  89. ↑ Akbaş, Kerem (15 Ocak 2010). "Süper (!) Lig'e, süper fiyat". Goal.com. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205143833/http://www.goal.com/tr/news/2556/editoryal/2010/01/15/1746168/s%C3%BCper-lige-s%C3%BCper-fiyat. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
  90. ↑ "Kanalların naklen yayın kavgası". Milliyet: s. 13. 13 Ağustos 1996.
  91. ↑ "Telesoygun". Aksiyon. 14 Ağustos 1999. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150129183607/http://www.aksiyon.com.tr/kapak/telesoygon_505283. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
  92. ↑ Güçtenkorkmaz, Besim (21 Mayıs 1999). "120 milyon dolar". Sabah. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150129183937/http://arsiv.sabah.com.tr/1999/05/21/g07.html.
  93. ↑ "Maç yayını iki ay şifresiz". Milliyet: s. 33. 29 Temmuz 1999.
  94. ↑ "Naklen yayına iptal". Milliyet: s. 26. 5 Ocak 2001.
  95. ↑ "İhalede işlem tamam". Milliyet: s. 28. 1 Şubat 2001.
  96. ↑ "Naklen yayın ihalesi Atlas Yayıncılık-Digitürk'ün". NTV.com.tr. İstanbul: Anadolu Ajansı. 31 Ocak 2001. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150129183642/http://arsiv.ntv.com.tr/news/60208.asp.
  97. ↑ "Süper Lig maçları yeniden Digiturk'te". Hürriyet. 15 Temmuz 2004. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205172331/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=241366.
  98. ↑ "Süper Lig yayın ihalesi Digitürk'ün". İstanbul: NTV.com.tr. 15 Temmuz 2004. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205172518/http://arsiv.ntv.com.tr/news/278279.asp.
  99. ↑ "TFF noktayı koydu". ligtv.com.tr. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205162051/http://www.ligtv.com.tr/haber/tff-noktayi-koydu.
  100. ↑ "Naklen yayın ihalesinde TRT-Digitürk işbirliği". Hürriyet. 5 Temmuz 2004. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205172127/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=238813. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
  101. 1 2 "Digiturk 2 milyar dolar verdi, Türkiye en değerli 5'inci lig oldu". İstanbul: Radikal. 15 Ocak 2010. 15 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20130815034254/http://www.radikal.com.tr/ekonomi/digiturk_2_milyar_dolar_verdi_turkiye_en_degerli_5inci_lig_oldu-974601.
  102. ↑ "Süper Lig maçları DIGITURK'te devam". Cnnturk.com. 15 Ocak 2010. 30 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/0RWP.
  103. ↑ "VE İHALE DİGİTÜRK'ÜN!". Ajansspor.com. 14 Ocak 2010. 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/DRR7.
  104. ↑ "Süper Lig yayın hakları için son karar verildi!". Radikal. 7 Kasım 2014. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.radikal.com.tr/spor/super_lig_yayin_haklari_icin_son_karar_verildi-1226095.
  105. ↑ "Ve yayın ihalesi hakkı kulüplerde". Ajansspor. 4 Haziran 2015. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150703052242/http://www.ajansspor.com/futbol/superlig/h/20150604/ve_yayin_ihalesi_hakki_kuluplerde.html.
  106. ↑ "Ekranda futbol devrimi! Süper Lig maç özetleri artık A Haber ve A Spor’dan da yayınlanacak!". Futbol Medya. 14 Eylül 2015. 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20151204231228/http://www.futbolmedya.com/ekranda-futbol-devrimi-super-lig-mac-ozetleri-artik-a-haber-ve-a-spordan-da-yayinlanacak/.
  107. ↑ "Spor Toto Süper Lig maç özetleri TRT'de yayınlanacak". NTV.com.tr. 12 Ekim 2016. http://www.ntv.com.tr/spor/spor-toto-super-lig-mac-ozetleri-trtde-yayinlanacak,Z0EtFvf5uUixX4JdzWkl1Q.
  108. ↑ "İki televizyon arasında dev anlaşma; spikerler NTV Spor'dan, görüntüler TRT'den". T24. 19 Ekim 2016. http://t24.com.tr/haber/iki-televizyon-arasinda-dev-anlasma-spikerler-ntv-spordan-goruntuler-trtden,365928.
  109. ↑ "Lig maçlarının radyo ihalesi". Habertürk.com. 28 Ağustos 2007. 30 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150130003030/http://www.haberturk.com/medya/haber/34038-lig-maclarinin-radyo-ihalesi.
  110. ↑ "Lig maçları sadece bu radyolarda!..". ligtv.com.tr. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150129233042/http://www.ligtv.com.tr/haber/lig-maclari-sadece-bu-radyolarda.
  111. ↑ "Radyo yayın ihalesi 3 yıl TRT'nin". İstanbul: NTV.com.tr. 3 Eylül 2009. http://www.ntv.com.tr/arsiv/id/24996626/.
  112. ↑ "Futbolda radyo yayınları 3 sezon boyunca TRT'de". Zaman. Anadolu Ajansı. 24 Kasım 2009. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205172354/http://www.zaman.com.tr/spor_futbolda-radyo-yayinlari-3-sezon-boyunca-trtde_919689.html. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
  113. ↑ "Maçlar TRT Radyo’da". Hürriyet. 5 Kasım 2012. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150205172430/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/21851989.asp.
  114. ↑ "Komedi". Milliyet: s. 27. 26 Mart 2002.
  115. ↑ "51. şampiyon Beşiktaş". Anadolu Ajansı. ntv.com.tr. 1 Haziran 2009. http://www.ntv.com.tr/arsiv/id/24971508/. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.
  116. ↑ Bağlan, Tamer (30 Nisan 2002). "O şimdi yüzbaşı". Milliyet: s. 29.
  117. ↑ "Bir şarkısın sen". Milliyet: s. 34. 10 Mayıs 2004.
  118. 1 2 3 4 "Türkiye Spor Toto Süper Lig". Mackolik.com. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160618052704/http://www.mackolik.com/Puan-Durumu/1/TURKIYE-Spor-Toto-Super-Lig.
  119. ↑ Çöl, Zeki ve Ersen, Cemal (6 Ağustos 1986). "5 milyon dolar". Milliyet: s. 14-16.
  120. 1 2 Özgen, İlhan (Kasım 2012). "Yedi Farkı Bulun". Toprak Saha. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://topraksaha.net/?p=435. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.
  121. ↑ "Yabancı futbolcular hakkında UEFA'dan bilgi isteneceğini açıklayan Futbol Federasyonu Başkanı: Polat". Milliyet: s. 10. 14 Temmuz 1971.
  122. ↑ "Kulüplerin transfer edeceği yabancı futbolcularda millî olma ve yaş tahdidi aranmayacak". Milliyet: s. 15-16. 1 Temmuz 1977.
  123. ↑ "Önümüzdeki mevsimden itibaren yabancı futbolcu transferine izin verilmeyecek". Milliyet (Ankara): s. 15-16. 26 Ağustos 1978.
  124. ↑ Aydın, Nurhan (6 Mayıs 1980). "Yabancı antrenör ve futbolcu yasağı kaldırılmadı". Milliyet: s. 11.
  125. ↑ Yaşar, Erol (13 Ocak 1981). "Yabancı futbolcu yasağı kalktı". Milliyet (Ankara): s. 11-12.
  126. ↑ Yurttaş, Gürel (1 Mart 1986). "Yeni sezonda 1 yabancı...". Milliyet: s. 13-14.
  127. ↑ "Profesyonel kulüpler, 25 yaşından küçük yabancı futbolcuları hiçbir şart aramadan transfer edebilecekler...". Milliyet (Ankara): s. 11-12. 24 Ocak 1981.
  128. ↑ Öztürk, Latif (31 Mart 1986). "'Yugoslavlar yandı'". Milliyet (Bursa): s. 15.
  129. ↑ "Futbol Federasyonu'nun yabancılarla ilgili aldığı kararı Danışma Kurulu reddetti". Milliyet (Ankara): s. 15. 5 Nisan 1986.
  130. ↑ "Üç yabancıya izin çıktı". Milliyet: s. 15. 11 Haziran 1988.
  131. ↑ "Milyonlar sokağa atıldı". Milliyet: s. 13. 27 Ağustos 1988.
  132. ↑ "İlk on birde üç yabancı". Milliyet: s. 17. 6 Haziran 1989.
  133. ↑ Şen, Tuncay (6 Nisan 1996). "Futbola dört yabancı". Milliyet: s. 27.
  134. ↑ "Dördüncü yabancı tamam". Milliyet: s. 28. 10 Temmuz 1997.
  135. ↑ "5 yabancıya izin". Milliyet: s. 32. 14 Ocak 1999.
  136. ↑ Ersen, Cemal (30 Ocak 1999). "Federasyon sıkıştı!". Milliyet: s. 30.
  137. ↑ Türker, Atilla (2 Şubat 1999). "Futbolun çivisi çıktı". Milliyet: s. 30.
  138. ↑ "Günün içinden". Cumhuriyet: s. 18. 14 Temmuz 1999.
  139. ↑ Yiğit, Kartal (15 Temmuz 2000). "Futbolda 5-1 devri". Milliyet: s. 36.
  140. ↑ "5 sahaya 1 tribüne". Hürriyet. 15 Temmuz 2000. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150206083301/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=-168262.
  141. ↑ Akın, Gökay (18 Mayıs 2001). "Futbolda sekiz yabancı". Milliyet: s. 27.
  142. ↑ "8 yabancıya ‘Evet'". Hürriyet. 18 Mayıs 2001. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150206083358/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=-243830.
  143. ↑ "6 yabancıyla devam". Hürriyet. 6 Ağustos 2004. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150206083435/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=247248.
  144. ↑ "Yabancı sayısında şok karar". Doğan Haber Ajansı. Trabzon: Hürriyet. 7 Temmuz 2007. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150206083757/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/6849912.asp?gid=71.
  145. ↑ "Anadolu kulüplerinde 6+2 sevinci". Doğan Haber Ajansı. Hürriyet. 30 Ocak 2008. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150206083840/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/8135179_p.asp.
  146. ↑ "TFF lig statüleri yürürlüğe girdi". Hürriyet. Anadolu Ajansı. 14 Temmuz 2010. 18 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20100718140443/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/15319036.asp.
  147. ↑ "'Sınırsız yabancı' sevinci". Cumhuriyet. 11 Ağustos 2011. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150206083143/http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/273402/_Sinirsiz_yabanci__sevinci.html.
  148. ↑ "TFF yabancı oyuncu kararını verdi". Hürriyet. 18 Haziran 2013. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20130622024442/http://www.hurriyet.com.tr/spor/futbol/23536708.asp.
  149. ↑ "İşte yabancı kararı". NTVSpor.net. 16 Mayıs 2014. 28 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20141028212821/http://www.ntvspor.net/haber/futbol/107383/iste-yabanci-karari.
  150. ↑ "Demirören: "Yabancı değil yerli kuralı"". Türkiye Futbol Federasyonu. 5 Ocak 2015. 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150106215920/http://www.tff.org/default.aspx?pageID=285&ftxtID=22100. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.
  151. ↑ "Futbolda yabancı devrimi". Milliyet. 5 Ocak 2015. 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20150106232602/http://www.milliyet.com.tr/futbolda-yabanci-devrimi---1994652-skorerhaber/. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.
  152. ↑ "Süper Lig'in şampiyon teknik direktörleri". Hurriyet.com.tr. 26 Ağustos 2014. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/xTZKq. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.

Dış bağlantılar

Birinci seviye UEFA ligleri
Aktif
Tanınmayan
Eski
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.