Meksiko
<tr class_"mergedrow">
| Meksiko Ciudad de México |
|||
| — Başkent — | |||
 Yukarıdan sola: Torre Latinoamericana, Meksiko Metropol Katedrali, Anillo Periferico, World Trade Center Mexico, Bağımsızlık Meleği, Chapultepec Kalesi, Torre Libertad ile Torre Mayor, Paseo de la Reforma manzarası ve Güzel Sanatlar Sarayı |
|||
|
|||
| Slogan: "La Ciudad de los Palacios" ("Saraylar Şehri") |
|||
 |
|||
  Meksiko Meksiko'nun Meksika'daki konumu |
|||
| Koordinatlar: 19°26′K 99°08′B / 19.433°K 99.133°B | |||
| Ülke |  Meksika |
||
|---|---|---|---|
| Yapı | Federal İlçe | ||
| Beldeleri | |||
| Kuruluş | 20 Haziran 1325: Tenochtitlan 13 Ağustos 1521: Ciudad de México |
||
| Yönetim | |||
| - Belediye başkanı | Miguel Ángel Mancera | ||
| - Senatörler | |||
| - Vekiller | Vekiller
|
||
| Yüzölçümü [1] | |||
| - Kent | 1.485 km2 (573,4 mi2) | ||
| Rakım | 2.250 m (7.382 ft) | ||
| En yüksek Rakım | 3.930 m (12.894 ft) | ||
| Nüfus (2015) | |||
| - Kent | 8.918.653 | ||
| - Yoğunluk | 6.000/km² (15.539,9/sq mi) | ||
| - Metropol | 20.4 milyon | ||
| Zaman dilimi | MST (UTC-06:00) | ||
| - Yaz (YSU) | MDT (UTC-05:00) | ||
| Posta kodu | 00-16 | ||
| Alan kodu | 55 | ||
| ISO 3166 kodu | MX-DFE | ||
| İnternet sitesi: df.gob.mx | |||
Meksiko (İspanyolca: Ciudad de México 
audio İspanyolca söyleyişi: [sjuˈða(ð) ðe ˈméxiko]; "CDMX" olarak kısaltılmaktadır), Meksika'nın başkenti ve en büyük şehri. Ülkedeki 32 federal yapılanmadan biridir ve 16 beldeye ayrılmıştır.
Ülkenin merkezinde bulunan Meksika Vadisi'ndeki platolarda, 2.240 metre (7,350 ft) rakımda yer alır. 1.485 km2 yüzölçümüyle ülkenin en küçük idari birimidir. 2015 sayımına göre 8.918.653 nüfusa sahiptir. Federal ve eyalet hükûmetlerinin hemfikir olduğu Büyük Meksiko tanımına göre 20,4 milyonun üzerine ulaşan nüfus, şehri batı yarıküredeki en büyük metropol, en büyük onuncu kentsel yığışım ve İspanyolca konuşulan yerlerin en büyüğü yapmaktadır.
Coğrafya
1930'da kent 200 km²'lik bir alan kaplıyordu ve nüfusu 1 milyondu. 1970'te, yüzölçümü 650 km²'ye, nüfusu 8.350.000'e ulaştı. 1982'de 800 km²'lik bir alana yayılıyor ve 15-17 milyon insanı barındırıyordu. 1990'da ise, bütün kontrol çabalarına karşın, merkezde nüfus 8 236 900 idi. Yerleşim alanındaki 13 636 127 nüfusuyla Meksiko, dünyanın en büyük ve en kirli kenti haline gelmişti. Kentteki yüksek doğum oranının yanı sıra kırsal kesimden ve başka kentlerden göç edenler nüfustaki hızlı artışta rol oynamaktadır.
Büyük Meksiko yerleşmesi, 2000 km²'yi aşkın geniş bir kent alanı oluşturmaktadır. Başkentte 10 000 km karayolu ve sokak vardır, ama büyük kentin yayılma hızını izleyebilmek için her yıl 1200 km daha yol yapmak gerekmektedir.
Nüfusu yaklaşık 6-7 milyondur.
Merkezi Zocalo meydanı olan sömürge dönemi kentinin tarihsel beyni (katedral, Sagrario kilisesi, ulusal saray) yapılan modern konutların tehdidi altındadır. 19. yüzyıl kenti, Alameda ile Chapultepec arasında tam bir yenilenme içerisindedir ve cam ve çelikten büyük yapılar yeni-klasik evlerin yerini almaktadır. Kentin sanayileşmiş kuzey tepelerine tırmanan küçük halk tipi evlerin sıralandığı alanlar ve özellikle de kentin doğusunda birdenbire ortaya çıkan konut semtleri, günümüz kentinin hem yoksul hem de sefil bir görünümünü sergiler.
Bununla birlikte Meksika'daki büro memurlarının %80'ini, sanayi kesimindeki istihdamın %50'sini Meksiko sağlar. Siyasal ve iktisadi merkezileşme çok büyük olduğundan, kent, GSMH'nin hemen hemen yarısını sağlamaktadır. Yönetimler, karar merkezleri, büyük okullar, sanayiler Meksiko'nun anakent kesiminde toplanmaktadır.
Tarihçe
1325 yılında kurulan kent, Tenochtitlan adıyla Aztek İmparatorluğu'nun başkenti oldu. Bu küçük göl köyü, özellikle Itzcoatl'ın hükümdarlık döneminden (1428-1440) başlayarak Aztek devletinin güçlenmesine bağlı olarak gelişti.
Her birinde dinsel bir merkez bulunan dört mahalleden oluşan kent, büyük bir pazarın kurulduğu Tlatelolco adasına kadar kanallar boyunca uzanıyordu. Üç yüksek şose kenti kıyıya bağlıyor ve iki su kemeri içme suyunu sağlıyordu. İmparatorluğun toprak genişlemesinden doğan refah, başkentin ve komşu devletlerin nüfus artışını körükledi; bazı yazarlara göre bu insan kalabalığı, 1 milyon kişiyi buluyordu.
Büyük kamusal ya da özel çalışmalar sırasında, eski anakentin, çağdaş kent altında kalan kalıntılarına rastlandı. 1978'de girişilen büyük çalışmalar sırasında Constitucion Meydanı'nın altında, birçok dini yapıyla birlikte Büyük Teocalli (Kutsal Kent) ortaya çıkarıldı: Tezcatlipoca tapınağı, yuvarlak Quetzalcoatl tapınağı, Güneş tapınağı, Xipe Totec tapınağı, özellikle de bu yapı topluluğunun ana öğesi olan ikiz Tlaloc ve Huitzilopochtli tapınağı. Bu dağ tapınak yedi yapım evresiyle kentin en iyi bilinen tapınaklarından biri durumuna geldi. Bu kutsal yapının yanında, kralın ve ileri gelenlerin bahçelerle çevrili sarayları yer alıyordu.
Kent, 13 Ağustos 1521'de Cortes tarafından işgal edildi; İspanyollar kenti yerle bir ederek yeni bir plana göre yeniden kurmaya giriştiler. Yeni İspanya'nın anakenti durumuna gelen Meksiko, akaçlama kanallarıyla yavaş yavaş kurutulan denizkulağından kazanılan alanlara yayılarak genişledi. 1824'ten bu yana Meksika'nın başkentidir
Ulaşım
Toplu ulaşım
Raylı sistemler
Şehirde hizmet veren metro sistemi 2.265 km (1,407 mi) uzunluğunda olup, Latin Amerika'daki en büyük metro ağıdır. 4 Eylül 1969'da tek hatla hizmete giren metro, günümüzde 12 ağa sahiptir ve toplamda 195 istasyondan oluşmaktadır. 2015 verilerine göre yaklaşık olarak yıllık 1,624 milyar, günlük ise 4,44 milyon yolcu taşır ve bu verilerle dünyadaki en kalabalık 8. metro ağı konumundadır.[2]
Servicio de Transportes Eléctricos'un idaresinde troleybüs hatları ile bir hafif raylı sistem şehirde faaliyet gösterir. Metropol bölgede hizmet veren banliyö treni, şehrin idari bölümlerinin dışına da çıkar. Günümüzde, 27 km uzunluğundaki hatta yer alan 7 durakla hizmet verir. Meksiko'da kullanılan son tramvay hattı ise 1979'da kapatılmıştır.
Lastik tekerlekli araçlar
Şehirdeki otobüs seferleri, Red de Transporte de Pasajeros tarafından idare edilir. 2009 verilerine göre şehirde faaliyet gösteren yaklaşık 28.000 minibüs, şehirdeki yolcuların yaklaşık %60'ını taşımaktadır.[3][4]
Şehirde faaliyet gösteren ilk metrobüs hattı Haziran 2005'te, Avenida Insurgentes üzerinde seferlerine başladı. 2. hat Aralık 2008'de Eje 4 Sur'da,[5] 3. hat Şubat 2011'de Eje 1 Poniente'de[6] ve son olarak 4. hat Nisan 2012'de Benito Juárez Uluslararası Havalimanı ile Insurgentes üzerindeki San Lázaro ve Buenavista metro istasyonları arasında hizmete girdi.[7] Haziran 2013'de Meksiko belediye başkanı; 5. hattın Eje 3 Oriente'de, 6. hattın ise Eje 5 Norte'de faaliyete gireceğini duyurdu.[8] As of June 2013, 367 Metrobús buses transported 850,000 passengers daily.[8]
Sanat
Kent en az 17. yüzyıldan sonraki sömürge dönemi yapıları bakımından zengindir: büyük Zocalo alanındaki katedral ve churrigueresco üslubunda Sagrario; ince bir işçilikte çalışılmış Guadalupe kilisesi ve Pocito capellası; manastırlar, kiliseler, Ulusal saray ya da Madenler sarayı gibi saraylar. 19. yüzyılın seçmeciliğinden sonra, 1920-1930'dan başlayarak, modern mimarlarla, Rivera, Orozco ve Siqueiros gibi duvar ressamlarıyla bir yenileşme hareketi ortaya çıktı. 1949'da yeni üniversite sitesinin yapımına başlandı; sitenin en ayırt edici yapısı Gustavo Saavedra, Juan Martinez de Valesco ve Juan O'Gorman tarafından yapılan merkez kitaplığıdır. 1964'te Mario Pani, Tlatelolco Aztek tören merkezi kalıntılarını da içine alan La Plaza de Las Tres Culturas'ı gerçekleştirdi. Siqueiros kültürel polyforumu 1971'de açıldı. Chapultepec parkı içindeki Ulusal Antropoloji Müzesi (El Museo Nacional de Antropología), Pedro Ramires Vasquez tarafından 1963-64'te tasarlandı. Burada Kolomb öncesi dönemden ve yerlilerden kalma olağanüstü koleksiyonlar sergilenmektedir. Meksiko'nun önemli müzelere arasında, Ulusal tarih müzesi, Kral naipliği resim müzesi, San Carlos Akademisi ve de Meksika Güzel Sanatlar Sarayı Müzesi'ni saymak gerekir.
Kardeş şehirler
.svg.png){kind=small}
Kaynakça
- ↑ "Resumen" (İspanyolca). Cuentame INEGI. 21 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140921200410/http://cuentame.inegi.gob.mx:80/monografias/informacion/df/default.aspx?tema=me&e=09. Erişim tarihi: 17 Eylül 2015.
- ↑ "World Metro Figures: Statistics Brief". UITP. October 2015. ss. 2. http://www.uitp.org/sites/default/files/cck-focus-papers-files/UITP-Statistic%20Brief-Metro-A4-WEB_0.pdf. Erişim tarihi: June 18, 2016.
- ↑ (Spanish) Official statistics on ground transport in Mexico City, SETRAVI, August 15, 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, https://web.archive.org/web/20090815115257/http://www.setravi.df.gob.mx/vialidades/transporte_vialidad.html
- ↑ Robert Cervero, The Transit Metropolis: A Global Inquiry, ss. 381, https://books.google.com/books?id=bLs3H_IWr3wC&pg=PA381
- ↑ Gómez Flores, Laura (December 16, 2008). "Con retraso de siete meses inicia línea 2 del Metrobús" (Spanish). La Jornada. http://www.jornada.unam.mx/2008/12/16/index.php?section=capital&article=037n2cap. Erişim tarihi: June 7, 2010.
- ↑ Gómez Flores, Laura (May 31, 2010). "Pretenden entregar antes la línea 3 del Metrobús" (Spanish). La Jornada. http://www.jornada.unam.mx/2010/05/31/index.php?section=capital&article=038n2cap. Erişim tarihi: June 7, 2010.
- ↑ "Inaugura GDF Línea 4 del Metrobús" (Spanish), El Norte, April 1, 2012, http://www.elnorte.com/distritofederal/articulo/682/1362940/?Titulo=inaugura-gdf-linea-4-del-metrobus
- 1 2 "Dos líneas más de metrobús", Excelsior, June 20, 2013, http://www.excelsior.com.mx/comunidad/2013/06/20/905131
- ↑ İstanbul'un kardeş şehirleri 3 Kasım 2011 tarihli Radikal haberi 21 Haziran 2012 tarihinde erişilmiştir
| ||||||
| ||||||||||||
| |||||||||||||||