III. İoannis Vatacis

III. İoannis Dukas Vatacis Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης
İznik Rum İmparatoru (Sürgündeki Bizans İmparatoru)
III. İoannis Vatacis'in bastırdığı Bizans altını (Hiperpiron)
Hüküm süresi	1221–1254
Taç giymesi	1221
Önce gelen	I. Teodor Laskaris
Sonra gelen	II. Teodor Laskaris
Eş(leri)	İrini Laskarina Hohenstaufen'li II. Konstans
Çocukları	II. Teodor Laskaris
Hanedan	Laskaris Hanedanı
Babası	Vasilios Vatacis
Doğum	1192 Didymoteichon
Ölüm	3 Kasım 1254 Nimfaeum
Defin	Sosandra Manastırı, Magnesia ad Sipylum

III. İoannis Dukas Vatacis (Yunan: Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, Iōannēs III Doukas Batatzēs) (y. 1192, Dimetoka (Didymoteichon) – 3 Kasım, 1254, Kemalpaşa (Nimfaeum) 1221–1254 yılları arasında İznik İmparatoru olmuştur. İoannis Dukas Vatacis çok büyük bir olasılıkla general Vasilios Vatacis'in oğludur ve babası Bizans imparatorları olan II. İsaakios Angelos ve III. Aleksios Angelos'in adı bilinmeyen bir kuzeninin oğludur. Asker bir aileden gelen ve şahsen başarılı bir asker olan İoannis 1212'de birinci İzmit İmparatoru olan I. Teodor Laskaris tarafından İrene Laskarina adlı kızına koca olarak seçilmiş ve düğün yapılmıştır. I. Teodor Laskaris üç evlilik yapmakla beraber, tahtına varis olacak bir erkek oğlu olmamış ve varis olarak damadı general İoannis Vatacis'i seçmiştir.

Yaşamı

I. Teodor Laskaris Aralık 1221'de ölünce İzmik Rum İmparatorluk tahtına damadı olan III. İoannis Vatacis geçmiştir. Sülalenin dışınden gelen bir kişinin kendi sülale mensuplar Teodorna ait olması gereken imparatorluk tahtını ele geçirmesini birçok Laskaris ailesi mensuplari kabul etmeyince, III. İoannis Vatacis ile Laskaris ailesi mensupları arasındaki çatışma askerî mücadeleye dönüşmüştür. Bu mücadele 1224'de iki taraf orduları arasında yapılan bir savaşda Laskaris ailesinin ordusunun mağlup düşmesi ile ile sona ermiştir. Bu taht mücadelesisırasında Laskaris ailesi Konstantinopolis'de bulunan Latin İmparatorluğu'ndan da moral ve askerî destek almışlardır. III. İoannis'in galibiyeti ile karşı tarafa yardım sağlayan Latin İmparatorluğu elindeki bazı arazileri İznik İmparatorluğu'na vermek zorunda kalmıştır.

Bu arazi ödünleriyle yetinmeyen III. İoannis, ülkesinin bulunduğu Anadolu'dan Avrupa'ya geçmiş ve Edirne (Adrianople) şehrini Latinlerin elinden almıştır. III. İoannis'in Edirne'yi elinde bulundurması, 1227'de Epir Despotu ve Selanik Hakimi I. Teodor Dukas tarafından Edirne'nin zaptedilmesi; burada bulunan İznik İmparatorluğu askerî garnizonunun şehirden dışarı atılmaları ve bütün batı ve doğu Trakya'nın buyük bir kısmının İmparatorluk adı verdiği kendi devletine ilhak edilmesi ile son bulmuştur.

Fakat I. Teodor Dukas bu bölgelerde fazla bir zaman hüküm sürememiştir. Trakya'yi zaptetme başarılarindan fazla ümitlenen I. Teodor Dukas 1230'un ilkbahar başlarında Bulgar Çarlığını elimine etmek gayesiyle bir askeri kampanyaya başlamıştır. Fakat Nisan 1230'da I. Teodor Dukas ile Bulgar Çarı II. İvan Asen orduları arasındaki Edirne ve Filibe arasında Meriç Nehri üzerinde bulunan Klokotnitza köyünde yapılan savaşta Bulgarlar galip gelmişlerdir. I. Teodor'un ordusu tamamen bozguna uğratılmış ve kendisi de Bulgar Çarı II. İvan Asen eline esir düşmüştür. Klokotnitza Şavası sonucunda I. Teodor Dukas'in elindeki bölgeler Bulgarlar'ın eline geçmiş ve Bulgar Çarlığı Karadeniz'den Adriyatik Denizi'ne uzunan bir Balkan İmparatorluğu durumuna gelmiştir. Böylece III. İoannis Vatacis'in İznik İmparatorluğu'nun Konstantinopolis'e fethedip Bizans İmparatorluğu'nu yenileme amaçlarına rakip olacak bir diğer Rum asıllı devlet ortadan kalkmıştır.

III. İoannis Vatacis, Bulgar Çarlığı ile Latin İmparatorluğu aleyhinde bir ittifak anlaşması yapmıştır. Buna göre 1235'te Bulgar Ortodoks kilisesinin özerk olduğu kabul edilmiştir ve Bulgar Patrikliği yeniden kurulmuştur. Aynı yıl III. İoannis, oğlu ve varisi olan Teodor ile II. İvan Asen'in kızı Bulgaristanlı Elena evlenmişlerdir. Yine aynı yıl Bulgar ve İznik İmparatorluğu orduları Latin İmparatorluğu'na karşı birlikte hücumlara başlamışlardır. Bu askeri yardımlaşma 1236'da iki devlet ordularının birlikte Konstantinopolis'i kuşatması ile zirveye varmıştır. Bundan sonra Bulgaristan'in menfaatlerinin yeniden kurulacak bir Bizans İmpartorluğu ile ayni olmadığını gören Bulgar Çarı II. İvan Asen katkılarını azaltmış ve sonunda İznik İmparatorluğu ile Latin İmparatorluklari arasındaki mücadelelerde tarafsız bir tutum almaya kadar tavrını değiştirmiştir.

III. İoannis, Latin İmparatorluğu'na karşı tecavüzkar tutumuna devam etmiştir. 1240da Latin İmpartorluğu bazı başarılar sağlamıştır. Ancak 1241'de Bulgar Çarı II. İvan Asen ölünce, bundan faydalanan III. İoannis önce 1242'de Selanik'in kendine vasal bir şehir olmasını sağlamış ve sonra 1246'da bu şehri ve Bulgarlar elinde bulunan diğer Trakya arazileri ile birlikte kendi ülkesine ilhak etmiştir. Böylece 1247'de III. İoannis eline geçirdiği bölgelerle Latinler elinde bulunan Konstantinopolis'i tamamen sarmıştır. Hükümdarlığının son yıllarında ise III. İoannis Epir Despotluğu'nun eskiden elinde bulundurduğu Balkanlar bölgelerini İznik İmparatorluğu içine almakla uğraşmıştır.

III. İoannis'in hükümdarlğı döneminde İznik İmparatorluğu güneye Ege ve Akdeniz'e doğru da genişlemiştir. Ege Denizi'nde bulunan adaların çoğu ve çok stratejik öneme haiz Rodos adası İznik İmparatorluğu eline geçmiştir.

III. İoannis İznik İmparatorluğu'nun Konstantinopolis'i eline geçirip yeni bir Bizans İmparatorluğu kurması için çok sağlam temelleri sağlayan başarılı bir hükümdardır. Yakın bulunan komşusu olan Latin İmparatorluğu ve eski Bizans devleti kalıntıları ile (çok kere Latin asıllı paralı askerler kullanarak) savaşarak sınırlarını genişletmekte iken daha güçlü komşuları olan Bulgar Krallığı ve Anadolu Selçuklu Devleti ile genellikle barışsal ilişkiler sağlamıştır. Kurduğu diplomatik ilişkiler ağı Avrupa'da Papalık ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na da yayılmıştır. Ülkesinin içişlerinde adalet ve hayırseverliği ile tanınmış ve ülkesinin iktisaden refah içinde olmasını sağlamıştır. Bütün bu başarılarini zaman zaman sara nöbetleri geçirmesine rağmen başarmıştır. Ne yazıktır ki bu sara nöbetleri irsiyetle oğlu ve varisi II. Teodor Laskaris'e geçmiştir.

Ölümünden sonra III. İoannis Ortodoks Hristiyan Kilisesi tarafından aziz olarak ilan edilmiş ve Şefkatli İoannis aziz adi verilmiştir.

Ailesi

III. İoannis Vatacis 1212'de kendinden önce İznik İmparatorluğu imparatoru olan I. Teodor Laskaris'in kızı İrene Laskarina ile evlenmiştir. İleride II. Teodor olarak İznik İmparatorluğu hükümdarı olacak bir erkek çocukları doğmuştur. Fakat hemen sonra İrene kaza ile attan düşmüş ve daha başka çocuğu olmasını engelleyen yaralar almıştır. Bu kazada sonra İmparatoriçe İrene bir manastıra girerek Eugenia adı ile bir rahibe olmuş ve bu manastırda 1239'da ölmüştür. III. İoannis daha sonra ikinci bir evlilik daha yapmış ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu İmparatoru II. Frederik ile metresi Bianka Lancia'nın gayrimeşru kızı olan 12 yaşında Hohensaufen'lı II. Konstans ile evlenmiştir. Bu evlikten çocuğu olmamıştır.

Dış kaynaklar

Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin ISBN 0-14-011447-5, say.203-204 (İngilizce)
İngilizce Wikipedia "John_III_Doukas_Vatatzes" maddesi - (İngilizce)(Erişme:19.10.2008)

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Teodor Laskaris	İznik Rum İmparatoru (Sürgündeki Bizans İmparatoru) 1221–1254	Sonra gelen: II. Teodor Laskaris

Batı Roma ve Bizans imparatorları

Principatus dönemi MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasian Titus Domitian Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus

Üçüncü Yüzyıl Krizi 235-284	Maximinus I Thrax I. Gordian ve II. Gordian Pupienus ve Balbinus III. Gordian Arap Philip Decius ile Herennius Etruscus Hostilian Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus II. Claudius Quintillus Aurelian Tacitus Florianus Probus Carus Carinus Numerian

Dominatus dönemi 284-395	Diocletianus Maximian Konstantius Chlorus Galerius II. Severus Maxentius II. Maximinus Daia Licinius ile Valerius Valens ve Martinianus Büyük Konstantin II. Konstantin Konstans II. Konstantius ile Vetranio Magnentius Julianus Jovian I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus Eugenius I. Theodosius

Batı Roma İmparatorluğu 395-476	Honorius III. Konstantius Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus Avitus Majorian Libius Severus Anthemius Olybrius Glycerius Julius Nepos Romulus Augustus

Bizans İmparatorluğu 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Markianos I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus I. Anastasios I. Justin I. Justinianos II. Justin II. Tiberius Konstantin Mavrikios Phokas Heraclius III. Konstantin Heraklonas II. Konstans Mezezius IV. Konstantin ve II. Justinianos Leontios III. Tiberius Philippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leo İsauryalı V. Konstantin Artabasdos IV. Leo Hazar VI. Konstantin İrini I. Nikeforos Stavrakios I. Mihail Rangabe V. Leo Ermeni II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantin I. Romanos II. Romanos II. Nikeforos I. İoannis Çimiskes II. Basileios VIII. Konstantin Zoe III. Romanos IV. Mihail Paflagonyalı V. Mihail IX. Konstantin Monomakos Teodora VI. Mihail I. İsaakios Komnenos X. Konstantin IV. Romanos Diogenes VII. Mihail III. Nikeforos Botaneiates I. Aleksios Komnenos II. İoannis Komnenos I. Manuil Komnenos II. Aleksios Komnenos I. Andronikos Komnenos II. İsaakios Angelos III. Aleksios Angelos IV. Aleksios Angelos Nikolaos Kanabos V. Aleksios Dukas

İznik İmparatorluğu 1204-1261	Konstantin Laskaris I. Teodor Laskaris III. İoannis Vatacis II. Teodor Laskaris IV. İoannis Laskaris

Bizans İmparatorluğu 1261-1453	VIII. Mihail Paleologos II. Andronikos Paleologos IX. Mihail Paleologos III. Andronikos Paleologos V. İoannis Paleologos VI. İoannis Kantakuzinos Mateos Kantakuzinos IV. Andronikos Paleologos VII. İoannis Paleologos V. Andronikos Paleologos II. Manuil Paleologos VIII. İoannis Paleologos XI. Konstantin Paleologos

This article is issued from Vikipedi - version of the 7/22/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.