Malva Sultanlığı
| Türk tarihi |
İlk Çağ
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ
|
Malva Sultanlığı, 1401-1531 arasında Orta Hindistan'da Malva bölgesine egemen olan Türk-İslam[1] devleti.
Kurucusu, Timur'un Hindistan'ı istilası sırasında Delhi Sultanlığı'nın geçirdiği sarsıntıdan yararlanarak bağımsızlığını ilan eden Malva valisi Dilaver Han Guri'dir (hükümdarlığı 1401-05). Onu öldürerek Huşeng Şah unvanıyla yerine geçen oğlu Alp Han (hükümdarlığı 1405-35) başkenti Dhar'dan Mandu'ya taşıdı. 1436'ya değin Malva sultanları Gurilerin soyundan sürdü. Bu tarihte Mesud Han'ı tahttan uzaklaştıran Başvezir Mahmud Halaci (I. Mahmud Şah) (hükümdarlığı 1436-69), Guri hanedanının egemenliğine son verdi ve yönetim Halacilere geçti. I. Mahmud Şah Gucerat, Dekkan ve Cavnpur'a başarılı seferler yaptı ve Malva Sultanlığı'nın sınırlarını genişletti.
II. Mahmud Şah döneminde (1510-31) komşu devletlerle ilişkiler bozuldu. Sarayda Müslüman ve Hindu vezirler arasındaki iktidar mücadelesinin gittikçe artması dış güçlerin saldırısına ortam hazırladı. 1531'de Mandu'yu ele geçiren Gucerat ordusu, Halaci hanedanı üyelerini öldürdü. Malva bir süre sonra Hint-Türk imparatoru Hümayun'un egemenliğine girdi.
Sanat
Malva İslam mimarisi (1401-1561), Delhi okulunun izlerini taşır. Değişik gereçlerin almaşık olarak kullanılması ve çinilere yer verilmesi bu mimarlığın ayırt edici bir özelliğidir ve renk öğesine verilen önemi kanıtlar. En eski dönemin örnekleri Dhar'da, en yeni döneminkiler da Mandu'da bulunur. Malva Sultanlığı'nın eski başkenti Mandir'de 1454 yılında tamamlanan Cami Mescid Büyük avlusu Mekke yönünde beş, doğuda iki, kuzey ve güneyde üç adet olmak üzere sivri şekilli kemerlerle çevrilidir. Mihrabın üzerinde ise geniş kubbeler vardır. Kemerlerin üzeri ise çok sayıda küçük kubbelerle örtülüdür. Bu cami Hindu etkisinden uzak tamamen Türk-Müslüman sanat eseridir. Kırmızı kum taşından yapılmıştır. Mermerden süslemeleri vardır.[2] Cami Mescid dışında Huşeng Şah Guri Türbesi (1440) ile iki katlı uzun saray Cehaz Mahal (XV. yy) Malva Sultanlığı döneminde ait diğer kayda değer yapılardandır.
Kaynakça
- ↑ Majumdar, R.C. (ed.) (2006). The Delhi Sultanate, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan, pp.173-86
- ↑ Hindistan'da Türk-Müslüman Mimari, Prof. Dr. İnci Macun