Bursa

Koordinatlar: 40°09′00″K 29°01′15″D / 40.15°K 29.02083°D

Başlığın diğer anlamları için Bursa (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

<tr class_"mergedrow">

Bursa
—  İl & Büyükşehir  —
Sol üstte:Şehir merkezi, Sağ üstte:Zafer Plaza AVM, Sol ortada:İrgandi Köprüsü, Ortada:Gazi Mustafa Kemal heykeli, Sağ ortada:Bursa Saat Kulesi, Sol altta :Bursa Botanik Parkı, Sağ altta:Şehir merkezi
Arma
Bursa'nın Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Marmara Bölgesi
İdari birimler	17 ilçe
Yönetim
- Belediye Başkanı	Recep Altepe (AK Parti)
- Vali	İzzettin Küçük[1]
Yüzölçümü
- Toplam	10,882 km^2 (4,2 mi^2)
Rakım	155 m (509 ft)
Nüfus (2014[2])
- Toplam	2,842,547
- Yoğunluk	252/km² (652,7/sq mi)
Zaman dilimi	DAZD (+2)
- Yaz (YSU)	DAZD (+3)
Alan kodu	(+90) 224
Plaka kodu	16
İnternet sitesi: www.bursa.bel.tr

Bursa, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık dördüncü şehri. 2015 itibarıyla 2.842.547 nüfusa sahiptir. 2016 Dünya Yaşanabilir Şehirler sıralamasında Dünya'da 28^[3]. Türkiye'de 1. sırada yer almaktadır. Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünde, 40° batı boylam ve 29° kuzey enlem daireleri arasında yer alır. Eski adı Hüdavendigâr'dır. Kuzeyinde Marmara Denizi ve Yalova, kuzeydoğuda Kocaeli ve Sakarya, doğuda Bilecik, güneyde Kütahya ve batıda Balıkesir illeri ile çevrilidir.

Ekonomik açıdan Türkiye'nin en gelişmiş kentlerinden biri olan Bursa doğal ve tarihsel zenginlikleriyle de önem taşır. Bursa'da en çok Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemine ait tarihî eserlerin bulunmasının sebebi ise, Bursa'nın Osmanlı Devleti'nin ilk başkenti olmasıdır. Bursa alışveriş merkezleri, parkları, müzeleri ve çarşısıyla bölgede öne çıkar. Ayrıca Bursa Marmara bölgesinin İstanbul'dan sonra gelen ikinci büyük şehridir. Türkiye'nin en önemli birkaç sanayi kentinden biridir. Şehir İstanbul'dan sonra en büyük ikinci ihracatı gerçekleştirmektedir. Şehrin futbol takımı Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonudur.

Bursa, sanayi istatistiklerine göre Türkiye'nin en büyük sanayi kenti ve otomotiv üretim merkezidir. CNN International tarafından Türkiye'nin Detroit'i yakıştırması yapılmıştır. Tofaş, Fiat, Renault, Peugeot, Karsan Otomotiv, binek otomobil ve ticari araçlar ile Cobra Güleryüz otobüs fabrikaları Bursa'da bulunmaktadır. Bursa'nın otomotiv sanayinin Türkiye'de merkezi olmasından dolayı kurulan Bursa Otomobil Müzesi yine bu şehirde bulunmaktadır.

Tarihçe

Bursa'nın Tophane semtinden görünümü (1880-1893 yılları)

Bursa'nın ve Sultan Bayezid I Camiinin görünümü (1880-1893 yılları)

Bursa, 1890

Bursa'da şimdilik bilinen en eski arkeolojik kalıntılar Yenişehir yakınlarındaki Menteşe Höyüğü ve Orhangazi yakınlarındaki Ilıpınar'dan bilinmektedir. Bu arkeolojik buluntu yerlerinin en eski tabakaları yaklaşık 7 bin yıllıktır. Bu tabakalardaki kültür, çanak çömleğin gelişmiş olarak ortaya çıktığı, mimarinin dörtgen planlı, bol miktarda ahşap destekli kerpiç kullanılarak inşaa edilmiş yapılardan oluştuğu tabakalardır. Bursa'da David French, Mehmet Özdoğan ve Jacop Roodenberg'in arkeoloji ile ilgili çalışmaları tarih öncesiyle ilgili pek çok yeni bilgi ortaya koymuştur.

Bursa ve civarında MÖ 4000'li yıllardan itibaren çeşitli yerleşimlerin olduğu saptanmıştır; fakat yöreye ait kesin bilgiler MÖ 700'lere dayanmaktadır. Homeros, bölgeden Mysia^[4] olarak söz etmektedir. Günümüzde Bursa yöresinde Mysia yerleşmelerini anımsatan iki köy bulunmaktadır: Misi(Gümüştepe) ve Misebolu.

Tarihi coğrafyada bölgeye Frigya da denilmektedir. MÖ 700'lerde İskitler'den kaçan Kimmerlerin Frigya devletini yıktıkları bilinmektedir.

Bursa adı, bu şehri kuran Bitinya Kralı Prusias'dan gelmektedir. MÖ 7. yy'da bu bölgeye göç eden Bityn'ler(Bitinler) buraya Bitinya adını verirler.

MÖ 185'te, Kartaca'nın yetiştirdiği büyük generallerden Hannibal'ın Kral I. Prusias'a, Prusias ve Olympus kentinin kurulmasını örgütlediği bilinmektedir. Prusias adı zamanla Prusa, sonra da Bursa'ya dönüşmüştür. MÖ 74'te Roma İmparatorluğu’nun egemenliğine geçen Bitinya, Roma'dan gönderilen Proconsul(Eyalet Valisi)'lerce yönetilen bir Asya Eyaleti haline gelmiştir. Bursa, MS 385-1326 yılları arasında ise Bizans dönemini yaşamıştır.

MS 555 civarında bölgede ipek üretimine başlanmış ve doğal sıcak sulu kaplıcaların üretilmesi ile küçük bir kaplıca kenti kurulmuştur.

Bursa, 1204-1261 yılları arasında İznik'e bağlıdır, genelde kale içinde kalmış, fazla büyüyememiştir.

Osmanlı dönemi

Ayrıca bakınız: Bursa'daki gayrimüslimler

Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflayıp dağılmaya başlamasıyla kurulan Anadolu Beylikleri içinde zamanla gelişen Osmanlı Beyliği, çevredeki tekfurların arazilerini de alarak güçlenmiştir. Bursa, 1307 yılında Osman Bey tarafından kuşatılmış, uzun süren kuşatmadan sonra 6 Nisan 1326'da Osman Bey'in oğlu Orhan Bey tarafından alınmıştır. 1335 yılında başkent Bursa'ya taşınmış ve kentte büyük imar hareketleri yaşanmıştır.

Osmanlılar Bursa'yı aldıklarında kent sadece hisar içinden ibaretken Orhan Gazi şehri hisarın dışına çıkararak Orhan Gazi Külliyesini kurdurtmuştur. Surlar dışında mevcut yerleşmeye yakın, hakim noktalarda cami, hamam, imarethane, darüşşifa, medrese gibi kamu yapıları inşa edilerek bu külliyelerin çevrelerinde konut alanları yaratılmış ve böylece bir yerleşme geleneği başlamıştır. Başkent, 1363 yılında (I. Murad Hüdavendigâr döneminde) Edirne'ye taşınmıştır. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethetmesinden sonra ise Bursa'nın faal rolü son bulmuş ve yönetim merkezi niteliğini kaybetmiştir.

Bursa'da Osmanlı Devleti hakimiyetinde, 1922 yılına kadar, Müslüman, Rum, Ermeni ve Yahudi toplumları birlikte yaşamışlardır.

Tanzimat sonrası dönemde Hüdavendigar Vilayeti merkezliği yapan Bursa'ya 1900'lü yılların başında Biga (merkezi Çanakkale), Bilecik, Kütahya, Karesi (Balıkesir), Karahisar (Afyon) sancakları bağlı bulunmaktaydı.

Millî mücadele dönemlerinde çeşitli ayaklanmaların yaşandığı Bursa, 8 Temmuz 1920 de Yunanlarca işgal edilmiş; Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nden sonra 11 Eylül 1922'de Türk birliklerince geri alınmıştır.

Cumhuriyet dönemi

Bursa, 1987 yılında çıkarılan 3391 sayılı kanun^[5] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta üç ilçe (Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım) Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.^[6] Bu sınırlar içinde kalan 7 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi.^[6] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.^[7]

21 Ekim 2014 tarihinde, Bursa Valiliği ve Bursa Kültür Tanıtma Birliği tarafından Bursa şehir logosu tanıtılmıştır. Logo Bursa şehrinin markalaştırılması amacıyla tasarlanmıştır. Logoda Türk islam sanatının bilinen motiflerinden olan çintemani desende lale motifi yer almaktadır.^[8]

Coğrafya

İklim

Genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ'ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır.

İlin en sıcak ayları Temmuz - Ağustos , en soğuk ayları ise Aralık- Ocak'tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 70,6 cm.dir. İlde ortalama nispi nem % 69 civarındadır.

Bursa iklimi
Aylar	Ocak	Şubat	Mart	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
En yüksek sıcaklık rekoru,  °C	23,8	26,9	32,0	36,2	36,5	41,3	43,8	42,2	39,6	37,3	31,0	27,3	43,8
Ortalama en yüksek sıcaklık, °C	9,6	10,9	13,7	18,8	23,7	28,4	30,8	31,0	27,2	21,7	16,4	11,7	20,3
Ortalama sıcaklık, °C	5,4	6,3	8,4	12,8	17,6	22,1	24,6	24,3	20,1	15,2	10,7	7,4	14,5
Ortalama en düşük sıcaklık, °C	1,7	2,2	3,6	7,1	11,2	14,9	17,2	17,1	13,6	9,9	6,0	3,5	9,0
En düşük sıcaklık rekoru,  °C	−19,2	−16,8	−10,5	−3,1	0,9	4,0	9,0	8,6	4,4	−1	−5,4	−16,3	−19,2
Ortalama yağış, mm	87,6	74,6	69,7	63,4	44,3	34,3	15,3	15,7	39,5	68,8	78,5	103,4	695,1
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[9]

Nüfus

Bursa il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1965[10]	755.504	7		%44     335.048 420.456     %56
1970[11]	847.884	6	%12	%49     416.662 431.222     %51
1975[12]	961.639	6	%13	%53     507.106 454.533     %47
1980[13]	1.148.492	6	%19	%55     636.910 511.582     %45
1985[14]	1.324.015	6	%15	%63     840.094 483.921     %37
1990[15]	1.603.137	6	%21	%72     1.157.805 445.332     %28
2000[16]	2.125.140	5	%33	%77     1.630.940 494.200     %23
2007[17]	2.439.876	4	%15	%81     1.979.999 459.877     %19
2008[18]	2.507.963	4	%3	%88     2.204.874 303.089     %12
2009[19]	2.550.645	4	%2	%88     2.249.974 300.671     %12
2010[20]	2.605.495	4	%2	%89     2.308.574 296.921     %11
2011[21]	2.652.126	4	%2	%89     2.359.804 292.322     %11
2012[22]	2.688.171	4	%1	%89     2.402.012 286.159     %11
2013[23]	2.740.970	4	%2	%100           %0
2014[24]	2.787.539	4	%2	%100           %0
2015[25]	2.842.547	4	%2	%100           %0

Ekonomi

2007 yılı nüfus sayımı resmi kesin sonuçlarına göre Türkiye'nin 4. büyük kentidir. Brookings Institution ve JP Morgan'ın 2014 yılı baz alınarak oluşturulan ekonomide yükselen kentler sıralamasında Bursa 300 şehir arasında İstanbul'un ardından 4. sırayı aldı. Aynı listede Türkiye'den İstanbul ve Bursa dışında İzmir 2 ve Ankara 9. sırada yer almıştır.^[26]

Bursa; otomotiv, tekstil, makine, gıda sanayi sektörlerinde söz sahibidir. Tarihte ilk havlu üretiminin Bursa'da gerçekleştiği söylenir. Halen de havlu üretimi ve ihracatı gerçekleştirilir. İpek üretimi ve bıçakçılık Bursa'nın eskiden dünyaca tanınmasını sağlamasına rağmen şu anda bitme noktasına gelmiştir.

1961 yılında kurulan Türkiye'nin ilk organize sanayi bölgesi Bursa Organize Sanayi Bölgesi ile daha sonra oluşan Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi ve özellikle İzmir ve Ankara yollarının çevresi Bursa'da sanayileşmenin yoğun olduğu yerlerdir. Kaplıcaları, Uludağ'ı, İskender Kebabı,Kestane Şekeri, İnegöl Köftesi,Şeftalisi, Havlusu ile meşhurdur.

Türkiye'nin ilk zeytinyağı laboratuvarı Bursa'ya kurulmuştur.^[27]

Sanayi

Otomotiv sanayi

Bursa'da otomotiv sanayi kuruluşları, otomobil, otobüs, tren vagonları ve bunlara ait yedek parçaların imalatını yapmakla birlikte, yurt içine ve yurt dışına satış yapmaktadır.

Mobilya sanayi

İnegöl İlçesinde Organize sanayi bölgesinde faaliyet göstermektedir.

Tekstil sanayi

Türkiye'deki birçok yerli tekstil markasının fabrikaları ve Bursa Uluslararası Tekstil Ve Ticaret Merkezi Bursa'da bulunmaktadır. Ayrıca tekstil sanayi olarak da Türkiye'nin en gelişmiş şehirlerinden biri konumundadır.

Kültür

Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu*
UNESCO Dünya Mirası
Ülke	Türkiye
Tür	Kültür
Kriter	i, ii, iv, vi
Referans	1452
Bölge**	Avrupa ve Kuzey Amerika
Tescil bilgisi
Tescil	2014  (38. Oturum)
* Dünya Mirası resmî listesi. ** UNESCO resmî sınıflandırması.

2000'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen^[28] Bursa, 2014'te ise Dünya Mirası olarak tescil edildi.^[29]

Türkiye'nin ilk tekstil müzesi Bursa'dadır.^[30][31]

Uluslararası Bursa Festivali 1962 yılından beri, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı'nın (BKSTV) koordinasyonunda düzenleniyor. Bursa Bölge Senfoni Orkestrası, temeli 1997 yılında atıldı. Bursa Botanik Parkı, 1998 yılında hizmete açılmıştır. Bursa Hayvanat Bahçesi, 1998 yılında hizmete açılan Avrupa standartlarındaki hayvanat bahçesidir.

Sanat

Karagöz Gölge oyunu, tarihte Bursa'nın Türk kültür yaşamına kazandırdığı en önemli etkinliklerden birisidir. Cumhuriyet tarihinin ilk modern sinema-tiyatro-konser salonları arasında yer alan Tayyare Kültür Merkezi, mimar Arif Hikmet Koyunoğlu'nun projesi doğrultusunda Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) tarafından yaptırılmış ve 1932 yılında Bursa'da hizmete açılmıştır. Bursa Devlet Tiyatrosu 1957 yılında kuruldu. Bursa Devlet Türk Sanat Müziği Korosu 1991 yılında kuruldu, Kültür Bakanlığı’na bağlı.

Halk oyunları

Kılıçkalkan, yörenin ünlü halkoyunudur. Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir.

Mutfak

• İskender Kebap
• Kestane Şekeri
• Tirilye Zeytini
• Kemal Paşa Tatlısı
• İnegöl Köfte
• Bursa Kebabı
• Ciğer Sarma
• Mağlıç Peyniri
• Mihaliç Peyniri
• Pideli Köfte
• Cevizli Lokum
• Kaymaklı Ekmek Kadayıfı
• Cantık
• Tahinli pide
• Gemlik zeytini

Turizm

Uludağ Kayak Merkezi

• Uludağ
• Gölyazı
• Mudanya
• İznik
• Cumalıkızık
• Karacabey longozu

Cumalıkızık

• Uluabat Gölü
• Somuncu Baba Türbesi
• Ulu Cami
• Emir Sultan Camii
• Yeşil Türbe
• Tarihi Çınar
• Ağlayan Çınar
• Bursa Kalesi
• Oylat
• Keramet Su Kaplıcası
• Suuçtu Şelalesi

Alışveriş merkezleri ve hipermarketler

Korupark Alışveriş Merkezi

Zafer Plaza

• AS Merkez (Yalova Yolu Caddesi)
• Anatolium (Yalova Yolu Caddesi, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
• Korupark (Mudanya Caddesi, Emek Kavşağı)
• Zafer Plaza (Cemal Nadir Caddesi)
• Kent Meydanı AVM (Kıbrıs Şehitleri Caddesi)
• Carrefour AVM (İzmir Bulvarı, Orhaneli Kavşağı)
• Carrefour Hipermarket (x2) (Anatolium AVM - CarrefourSA AVM)
• Carrefour Express (x3) (Kent Meydanı AVM - Nalbantoğlu - Bademli)
• Nilpark (İzmir Bulvarı, Orhaneli Kavşağı)
• Özdilek AVM (x2) (Geçit - Yalova Yolu Caddesi)
• Özdilek Hipermarket (x6) (Gürsu-Kaplıkaya - Ataevler - İnegöl - Gemlik - Özlüce)
• Koçtaş (x3) (Korupark AVM - Yalova Yolu Caddesi - CarrefourSA AVM)
• Metro (x2) (Yalova Yolu Caddesi - İzmir Bulvarı)
• Meridyen Avm(Unlu Cadde - Heykel)
• Kipa (x3) (Mudanya-Mustafakemalpaşa)-Korupark AVM)
• Leroy Merlin (Anatolium AVM)
• İnegöl AVM (İnegöl Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
• İnegöl 5M Migros (Bursa'daki tek 5M Migros'tur).
• Migros (x13)(Küçükkumla - Mudanya - Mudanya Sahili - Ertuğrul - Nilüfer - Beşevler - Bursa Modern - Bademli - Altıparmak - As Merkez - Zafer Plaza - Kükürtlü - İnegöl AVM)
• IKEA (Yalova Yolu Caddesi, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı

Büyük parklar

• 
  Azerbaycan - Türkiye Kardeşlik ve Soydaşlık Parkı
• 
  Reşat Oyal Kültür Parkı
• 
  Bursa Botanik Parkı
• 
  Bursa Botanik Parkı

• Bursa'daki büyük parklardan bazıları;
• Reşat Oyal Kültür Parkı 1955'te açılan bünyesinde çay bahçeleri, lokantalar, açık hava tiyatrosu bulunur.
• Uludağ Milli Parkı Dünyaca ünlü Türkiye'nin en önemli kayak merkezidir.
• Merinos Parkı İçerisinde nikah salonu, konservatuvar, kültür merkezide barındıran büyük bir parktır.
• Azerbaycan- Türkiye Kardeşlik Parkı Azerbaycan ile olan bağları güçlendirmek amacıyla yapılmış güzel bir parktır.
• Atatürk Kent Ormanı Bursa halkının hafta sonlarında soluk aldığı Bursa'nın inci tanesi kent ormanıdır.
• Hüdavendigar Kent Parkı 500 bin metrekare alana sahip olan Hüdavendigar Kent Parkı Bursa'nın en büyük parkıdır. İçerisinde spor faaliyet alanları, büfe, kafe, lokanta, restoran, idari birimler ve çevre birimlerini barındırmaktadır.
• Bursa Hayvanat Bahçesi Avrupa Standartlarında bir hayvanat bahçesidir.
• Bursa Botanik Parkı Binlerce çeşit bitki ve ağacın bulunduğu Avrupa standartlarında büyük bir park.
• Mihraplı Park İçerisinde Şehitlik bulunan büyük bir parktır.
• Minia Yıldırım Yıldırım ilçesindeki tarihi yerlerin küçültülmüş maketlerinin bulunduğu parktır.
• Kaplıkaya Cazibe Merkezi İçerisinde akvaryumların, balık tutma göletlerinin, yürüyüş yollarının, tenis kortlarının, kaykay pistinin bulunduğu dev parktır.
• İnegöl Hikmet Şahin Kültür Parkı İçinde Büyük Suni Göl, Yeşillik alanlar, koşu ve yürüyüş parkurları, Nikah Dairesi, Büyük Meydan, Açık Hava Konser ve Gösteri Alanı, Çocuk Trafik Eğitim Merkezi, Spor Merkezi, Amfitiyatro, Kafeler ve Restaurantlar, LunaPark ve Mobilya Fuar Alanınında olduğu Bursa ilindeki önemli parklardan biridir, İnegöl ilçesinde bulunmaktadır.
• İnegöl Botanik Parkı (Sanayi Parkı) İnegöl Sanayi Semtinde bulunan yürüyüş, koşu ve gezi parkurlarının da bulunduğu Süs Havuzu ve Kameriyeleriyle İnegöl'de bulunan önemli parklardandır.
• İnegöl Kuğulu Parkı İnegöl semtinde bulunan tarihi havuzu ve kuğularıyla ünlü park.
• İnegöl Şehir Parkı Bursa-Ankara Yolu üzerinde bulunan yürüyüş, gezi ve ailece oturulabilecek Bursa'da bulunan yeşil parklardan biridir.

Doğal mekânlar

Uludağ Milli Parkı

Bursa turizmine büyük katkı sağlayan Uludağ'dan görünüm.

Aras Şelalesi Suuçtu Şelalesi Saitabad Şelalesi Ayvaini Mağarası Görecik Yaylası Kocayayla Sadağ Kanyonu

Sansarak Kanyonu Cumalıkızık Gölyazı Uludağ Milli Parkı İznik Gölü Misi Aliç Yaylası Ilıca Karacabey Longoz Ormanları

Kale ve surlar

Bursa Kalesi

Bursa Kalesi İznik Kalesi Kestel Kalesi

Kite Kalesi Ulubat Kalesi Yer Kapı

Pınarbaşı Kapısı Zindan Kapı Kaplıcalar Kapısı

İstanbul Kapısı Lefke Kapısı Yenişehir Kapısı

Gazi Akdemir Hisarı Balabanbey Hisarı

Tekkeler

Karabaş-i Veli Tekkesi Kültür Merkezi Hacı İbrahim Tekkesi

Camiler

Bursa Ulu Camii

II. Murat Cami Abdal Murat Cami Abdal Cami Ahmet Dai Cami Ahmet Paşa Fenari Cami Alaaddin Cami Ali Paşa Cami Altıparmak Cami Araplar Cami Armutlu Cami Ayaz Köyü Cami Aynalı Cami Akşemsettin Camii Baba Sultan Cami Baruthane Cami Başçı İbrahim Cami Beyazıt Paşa Cami Bedrettin (Hafsa Sultan) Cami Beşikçiler Cami Bilal-i Habeşi Cami Cuma Cami Cumalıkızık Cami Çardak Cami Çamaşırlık Cami

Taya Kadın Cami Timurtaş) Cami Duhtter-i Şerif (Fışkırık) Cami Duran Cami Ebu İshak Cami Edebali Cami Emir Sultan Cami Ertuğrul Cami Eski Cami Ehli-Beyt Cami Gazi Orhan Cami Hacılar Cami Hamzabey Cami Hüdavendigar Cami Hacı Ömer Raca Cami İbni Bezzaz Cami İbrahim Paşa Cami İmam-ı Azam Cami İshakpaşa Cami İvaz Paşa Cami Karaçelebi Kasım Efendi Cami Kavaklı Cami

Kiremitçi Cami Kurşunlu Cami Lazlar Cami Maksem Cami Malhatun Cami Merkez Cami Meşeli Cami Mevlana Cami Mollaarap Cami Molla Fenari Cami Musababa Cami Malhatun Cami Namazgah Cami Orhangazi Vakfı Cami Örnekköy Cami Piremir Camii Sani Konukoğlu Cami Selimiye Cami Selimzade Cami Sıracevizler Cami

Sinanbey Cami Sinandede Cami Somuncu Baba Cami Şahadet Cami Şekerhoca Cami Şerefüddin Paşa Cami Şeyh Müftü Cami Şible Cami Tuzpazarı Cami Ulu Cami Ulu Kubbeli Cami Üç Kuzular Cami Üftade Cami Zeynel Abidin Cami Veled-i Yaniç Cami Yerkapı (Bab-i Zemin) Cami Yeşil Cami Yeşilyayla Cami Yıldırım Cami Yiğit Cedid Cami Yiğit Köhne Cami Zeyniler Cami Yunus Emre Cami

Mescitler

Acem Reis (Arap Dede) Mescidi Akbıyık (Veled-i Harir) Mescidi Alacahırka Mescidi Alanyeri (İsmail Hakki) Mescidi Azeb Bey Mescidi Çakırağa (Mecnun Dede) MescidiÇukur Mahalle Mescidi Davut Paşa Mescidi Mina Mescidi Ebu İshak Mescidi Güngörmez Mescidi Hacı Sevinç Mescidi

Hacı Seyfettin Mescidi İmaret-i İsabey Mescidi Reyhan Mescidi Selçuk Hatun Mescidi Tahtalı Mescid Yeni Kaplıca Mescidi

Türbeler

Abdal Mehmet Türbesi Abdüllatif Kutsi (Zeyniler) Türbesi Ahmed Paşa Türbesi Akbıyık Türbesi Azeb Bey Türbesi Cem Sultan Türbesi Çobanbey Türbesi Devlet Hatun Türbesi Ebu İshak Kazeruni Türbesi Emir Sultan Türbesi

Eskici Mehmet Dede Türbesi Gazi Timurtaş Türbesi Hamzabey Türbesi Hatuni İhsa Sultan Türbesi Hatice Sultan Türbesi Hatuniye Türbesi Havlucu Ahmet Efendi Türbesi İsmail Hakkı Bursevi Türbesi Kara Mustafa Paşa Türbesi Mükrime Hatun Türbesi

Okçu Baba Türbesi Umur Bey Türbesi Orhan Gazi Türbesi Osmangazi Türbesi Süleyman Çelebi Türbesi Şahin Baba Türbesi Şehzade Mahmut Türbesi Şehzade Mustafa Türbesi

Şehzade Mustafa Türbesi Şirin Hatun Türbesi Üç Kuzular Türbesi Yeşil Türbe Yıldırım Bayezid Türbesi Somuncu Baba Türbesi Tezveren Türbesi Üftade Hazretleri Türbesi Babasultan Türbesi

Medreseler

Lala Şahin Paşa Medresesi Muradiye Medresesi

Gökdere Medresesi Molla Yegan Medresesi

Vaiziye (Mahkeme) Medresesi Yeşil (Sultan) Medresesi

Şair Ahmet Paşa Medresesi Eynebey Medresesi

Kiliseler

Çamlıca Köyü Kilisesi Çatalağıl Kilisesi Eski Karaağaç Köyü Kilisesi Fransız Kilisesi Ermeni Kilisesi Georgios Gürcü Kilisesi

Harmanlı Köyü Kilisesi Dereköy Kilisesi Hagios Taxiarchoi Kilisesi Theotokos manastır Kilisesi Karakoca Köyü Kilisesi

Koimesis Tes Theotokos Kilisesi H.Konstantinos Kilisesi Michael Taxiarches Kilisesi Theodoros Kilisesi

Ayasofya Kilisesi Derecik Bazilikası H.Apostoloi Kilisesi Gürle Köyü Kilisesi

Müzeler

Bursa Kent Müzesi Bursa Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi Hünkar Köşkü Müzesi Uluumay Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi Bursa Arkeoloji Müzesi Bursa Ormancılık Müzesi Bursa Tekstil Müzesi

Osmanlı Evi Müzesi Atatürk Evi Müzesi Hüsnü Züber Evi Yeşil İslam Eserleri Müzesi Bursa Enerji Müzesi Bursa Kılıç Kalkan Evi Müzesi Bursa Göç Tarihi Müzesi

Hanlar

Balı Bey Hanı Emir Han Eski Yeni Han Hoca Dursun Hanı Geyve Han Kapan Hanı

Doğan Gözü Hanı Kütahya Hanı Eskişehir Hanı İpek Han Koza Han Pirinç Han

Tuz Hanı Fidan Han Kurşunlu Hanı Issız Han Apolyont Hanı Eski Tahal Hanı

Köprüler

Bursa Irgandı Köprüsü

Abdal Köprüsü Cılımboz Köprüsü Demirtaş Köprüsü

Irgandı Köprüsü Mihraplı Köprüsü Meydancık Köprüsü

Setbaşı Köprüsü Tatarlar Köprüsü Boyacıkulluğu Köprüsü

Kaplıcalar

• Ağaçhisar Kaplıcası
• Yeni Kaplıca
• Armutlu Kaplıcası
• Bademli Bahçe Kaplıcası
• Dümbüldek Kaplıcası
• Gemlik (Terme) Kaplıcası
• Ilıcaksu Kaplıcası
• Orhangazi Keramet Kaplıcası
• Oylat Kaplıcası
• Sadağ Kaplıcası
• Vakıfbahçe (Çekirge) Kaplıcası

Kültür merkezleri

• Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
• Tayyare Kültür Merkezi
• Akpınar Kültür Merkezi
• Konak Kültür Evi
• Fethiye Kültür Merkezi
• Nilüfer Uğur Mumcu Sahnesi
• Barış Manço Kültür Merkezi
• Adile Naşit Kültür Merkezi
• Görükle Çağdaş Eğitim Kooperatifi Kültür Salonu
• Suare Kültür Merkezi
• Müjdat Gezen Sanat Merkezi
• Ördekli Hamamı Kültür Merkezi
• Yıldırım Kültür Merkezi
• Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi
• Karabaş-ı Veli Kültür Merkezi

Spor

Futbol

Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonu olmuştur. Süper lig tarihinde şampiyon olan 5. takımdır. Anadolu kulüpleri içinde Trabzonspor'dan sonra şampiyon olmuş tek futbol kulübüdür. Bursaspor'un müzesinde çeşitli kupaların yanı sıra bir adet Türkiye Kupası da vardır. Ayrıca UEFA Şampiyonlar Liginde gruplara kalan ilk Anadolu kulübüdür. Kulübün Teksas adıyla Türkiye çapında tanınan taraftar grubu vardır.

Basketbol

Tofaş 1998-99 ve 1999-2000 sezonlarında Türkiye Basketbol Ligi şampiyonu olmuştur.

Voleybol

Bayanlar Voleybol 1. Liginde Nilüfer Belediyesi mücadele vermektedir. Bu alanda Bursa Büyükşehir Belediyespor Bayan Voleybol Takımı Cev Challenge Kupasını alarak Avrupa Şampiyonu olmuştur. Ayrıca 2010-11 sezonunda Tofaş Erkek Voleybol takımı da yine 1. lig de mücadele etmiştir.

Hentbol

Nilüfer Belediyesi Spor Kulübü Hentbol Erkekler Süper Liginde oynamaktadır.

Yönetim

2005 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi Türkiye'nin ilk ve tek kalite belgeli büyükşehir belediyesi olmuştur.

Yüzölçümüne göre ilçeler

En büyük ilçe: Mustafakemalpaşa (1731 km²)

En küçük ilçe: Gürsu (118 km²)

Nüfusa göre ilçeler

En yoğun ilçe: Osmangazi (802.620) Türkiye'nin en büyük 3. ilçesidir.

En az nüfus: Harmancık (7.091)

(2013 yılı nüfus verilerine göre)

Eğitim

Üniversiteler

• Uludağ Üniversitesi, 1975 yılında Bursa Üniversitesi adıyla kurulup 1982 yılında adı resmen Uludağ Üniversitesi olan, Bursa'nın ilk üniversitesi olma özelliğiyle birlikte Türkiye'nin önde gelen eğitim kurumlarından biridir. Merkez yerleşke olan Görükle Yerleşkesi'ne araç ile 5 dakika uzaklıktaki Görükle yerleşimi, barındırdığı çeşitli seçenekler sunan çok sayıda apart, özel yurt ve özellikle öğrenci odaklı kiralık daireler ile ideal konaklama merkezidir. Diğer yerleşkeleri İnegöl, Gemlik Suni ipek Asım Kocabıyık, Ali Osman Sönmez, Mudanya, Yenişehir İbrahim Orhan, İznik, Mustafakemalpaşa, Karacabey, Orhangazi, Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan'dır.
• Bursa Teknik Üniversitesi, 2010 yılında yasal olarak kabul edilerek kurulmuştur. Şu anda Yıldırım Yerleşkesi ve Osmangazi Yerleşkesi'nde hizmet vermektedir. Doğa Bilimleri Fakültesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Denizcilik Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Orman Fakültesi, İletişim Fakültesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü'nden oluşan bölümler bulunmaktadır.
• Bursa Orhangazi Üniversitesi, Bursa'nın ilk vakıf üniversitesidir. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenci kabulüne başlamıştır. Bünyesinde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü'nden bulunmaktadır.^[32]
• Faruk Saraç Tasarım Meslek Yüksekokulu, Fabrika-i Hümayun adlı eski ipek fabrikasında hizmet vermektedir.
• Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
• İstanbul Ticaret Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
• Okan Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
• Bilgi Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
• Plato Meslek Yüksekokulu, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi

• 
  Uludağ Üniversitesi Bahçesi
• 
  Uludağ Üniversitesi Makina Bölümü Binası

İlköğretim ve ortaöğretim kurumları

Bursa sınırları dahilinde çok sayıda ilk ve orta dereceli eğitim kurumu bulunmaktadır.

Halk eğitim merkezleri

• Nilüfer Halk Eğitim Merkezi
• Gürsu Halk Eğitim Merkezi
• Osmangazi Halk Eğitim Merkezi
• Yıldırım Halk Eğitim Merkezi
• Kestel Halk Eğitim Merkezi
• Gemlik Halk Eğitim Merkezi
• İnegöl Halk Eğitim Merkezi

Medya

Bursa, Yerel Medya Kuruluşlarının en fazla olduğu illerden biridir. Bursa'da 27'si Merkezde olmak üzere Toplam 39 Yerel Radyo Kanalı, 8 Yerel Televizyon Kanalı, 20'si Merkezde Toplam 46 Yerel Gazete bulunmaktadır. Bunun yanında kentin cemiyet hayatını ve gece yaşantısını anlatan magazin dergileri ve yerel ekonomi dergileri de Bursa'nın diğer yerel basın kuruluşlarıdır. Yerel basın kuruluşları haricinde tüm ulusal radyo ve TV kanalları da Bursa'da farklı frekanslarda yayın yapmaktadır. Şehirde ayrıca, Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Cihan Haber Ajansı, Doğan Haber Ajansı gibi önemli haber ajanslarının büroları bulunmaktadır.

Yerel televizyon kanalları

• Olay TV
• ASTV
• Line TV
• Bursa TV
• Bursaspor TV
• Köy TV
• Kanal 16 (İnegöl)
• Süper Kanal TV (İnegöl)

Yerel radyo kanalları

• 88.3 Bursa Sancak FM
• 89.0 Bursa Radyo Karadenizim
• 89.5 Radyo Şampiyon
• 90.5 Olay FM
• 91.3 Radyo24-Bursa
• 91.5 Radyo Şimşek
• 91.7 Uludağ FM
• 92.6 Radyo Aktif
• 93.4 Bursa Doğuş FM
• 94.2 Bursa FM
• 94.4 Radyo Türk
• 95.4 Radyo BU
• 96.3 Radyo 16
• 99.1 RadioLine
• 99.3 BursasporFM (BSFM)
• 100.9 Radyo Pozitif
• 101.6 Bursa Polis Radyosu
• 101.9 Radyo Jet
• 103.3 Rahmet FM
• 103.7 Radyo Maksimum
• 104.3 Bursa Karadeniz FM
• 105.3 Radyo Venüs
• 105.5 Radyo EN Bursa
• 106.5 Radyo Park
• 106.7 Radyo Davet
• 107.1 Radyo Poyraz
• 107.3 Bursa Gül FM
• 107.9 Bursa Gonca FM
• 92.4 Gençses FM (İnegöl)
• 94.8 Radyo Güneş (İnegöl)
• 101.7 Radyo Medya (İnegöl)
• 102.1 Deniz FM (İnegöl)
• 93.8 Radyo Cennet (Mustafakemalpaşa)
• 96.1 Dost FM (Mustafakemalpaşa)
• 96.5 Radyo 14 (Mustafakemalpaşa)
• 100.7 1001FM (Binbir FM) (Mustafakemalpaşa)
• 105.1 Karacabey FM (Karacabey)
• 106.9 Yörem FM (Karacabey)
• 105.7 Orhangazi FM (Orhangazi)

Yerel gazeteler

• Olay Gazetesi
• Bursa Hakimiyet
• Bursa Haber
• Bursa Kent
• Bursa Meydan
• Bursa Gerçek
• Ayrıntı Gazetesi
• Gazete Avrupa
• Gazete Bursa
• Yıldırım Gazetesi
• Şehir Medya^[33]
• Yörem Güncel
• Yaşayan Bursa

Altyapı

Ulaşım

Şehir içi ulaşım 1998'e kadar Taksi, Dolmuş ve Belediye otobüsü gibi klasik sistemlerle karşılanıyordu. 1998'de Bursa metrosu'nun temeli atıldı ve 2002'de işletmeye açıldı. Şehirde ayrıca bir Teleferik hattı vardır. Uludağ'a ulaşım, dolmuş ve taksilerin yanı sıra 29 Ekim 1963'te tamamlanarak hizmete açılan bu hatla karşılanmaktadır. Bu hat Türkiyenin ilk teleferik hattıdır, 4766 metre uzunluğundadır. Kabinlerin her biri 40 yolcu kapasitelidir. Teleferik yenilenmesi için çalışmalara başlanmıştır, çalışmalar sürmektedir. Heykel - Kent Meydanı arasında T1 tramvay hattı ve Cumhuriyet Caddesi - İncirli Caddesi üzerinde nostaljik tramvay hattı bulunmaktadır.

Kara yolu

Bursa, İstanbul ve İzmir illeri arasında bir köprü gibidir. Bu D-200 karayoludur. Bursa'da otoyol da mevcuttur.(O-33) Bursa şehir merkezinin kuzeyinde bulunur, iller arası ulaşımı kolaylaştırmak için yapılmıştır. Şehir içi ulaşım ise BURULAŞ'a aittir. Bursa'da çok sayıda halk otobüsü, minibüs, dolmuş ve taksi bulunur. Otobüsler ve Bursaray'da ücretler Bukart adı verilen manyetik kartla sağlanır. 75 dk. içinde Metro-otobüs aktarmalarında ücretlendirmede indirim olur.

Hava yolu

Bursa'da hava ulaşımı Bursa Yenişehir Havaalanı aracılığıyla yapılır. Anadolu da birçok merkeze Ankara aktarmalı sefer düzenlenmektedir. Hava alanı Yenişehir ilçesinde bulunur. Hava yolunun şehrin merkezinde bulunmamasının sebebi eskiden askeri amaçla kullanılan yedek hava meydanının sivilleştirilmiş olmasıdır. Ayrıca Gemlik'ten İstanbul(Haliç)'a BURULAŞ tarafından deniz uçağı seferleri yapılmaktadır.

• Öger Tur: Düsseldorf ve aktarmalı olarak Almanya'daki diğer şehirler (sezonluk)
• Anadolu Jet: Ankara ve aktarmalı olarak diğer şehirler
• Burulaş Havacılık: İstanbul Haliç - Gemlik arası haftanın 6 günü tarifeli deniz uçağı

Deniz ulaşımı

Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin İDO'ya karşı çıkarmış olduğu BUDO Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü seferleri yapmaktadır. İDO aracılığıyla da Güzelyalı, Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü ve feribot ulaşımı yapılır. Ayrıca BURULAŞ yaz aylarında körfez seferleri düzenlemektedir.

Demir yolu

Türkiye'de demir yolu ulaşımı ilk olarak 1892'de yapılan Mudanya demir yollarının 1931'de satın alınmasıyla gelişse de 10 Temmuz 1953'te Bursa-Mudanya demiryolu hattının kapatılması sonrasında TCDD tarafından Bursa'ya demir yolu ulaşımı, 1928-1932 arasında inşa edilen Kütahya-Balıkesir demiryolu kapsamında 1930'da açılan Harmancık istasyonu haricinde sağlanmamıştı. 30 Aralık 2011 tarihinde Bursa hızlı tren hattı sözleşmesi imzalandı. Proje 2015 yılına kadar gerçekleştilecek.^[34]

Bursa'da demiryolu ulaşımını BursaRay yapar. Yapımına 1998'de başlanmıştır. Bursa'nın merkez ilçe ve semtlerini çoğu noktada doğu-batı doğrultusunda birbirine bağlar. BURULAŞ isimli Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı şirket tarafından işletilmektedir. Belirli etaplar halinde yapıldığından henüz tamamen bitirilmemiş bir projedir. 2002'de ilk olarak iki hat halinde işletmeye açıldı. Şu anda bu hatlar Emek'ten başlanan ve Kestel'de sona eren 1 no'lu hat ve Uludağ Üniversitesi'nden başlayan ve yine Kestel'de sona eren 2 no'lu hattır. Toplam uzunluğu 51 km'dir.

Bursa Cumhuriyet Caddesinde Zafer Meydanı ile Çınarönü arasında nostaljik tramvaylar hizmet vermektedir. Hem ulaşım hem turizme katkı sağlayan 1,5 km'lik hat, 28 Mayıs 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.^[35] Nostaljik tramvayın ilgi görmesinden dolayı mevcut hatta ilave yapılmıştır. 20 Temmuz 2011 tarihinde başlayan inşaat çalışmasıyla nostaljik tramvay, Yıldırım'ın Davutkadı semtine uzatıldı. İlave hat, 5 Kasım 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.^[36] Hattın uzatılmasıyla birlikte hem nostaljik hem de normal tramvaylar hizmet vermektedir. Günde 7.000'den fazla yolcu bu hattı kullanmaktadır.^[37]

T1 hat numaralı Heykel-Kent Meydanı tramvay hattının çalışmaları 07.08.2012 tarihinde başlamıştır. Stadyum Caddesi-Altıparmak Caddesi-Atatürk Caddesi-Heykel-İnönü Caddesi-Kıbrıs Şehitleri Caddesi-Kent Meydanı-Darmstad Caddesi güzergahında sefer yapacak olan tramvayda hat boyunca 13 İstasyonu bulunan T1 tramvay hattı 12 Ekim 2013 tarihinden itibaren yolculu seferlere başlayarak Heykel-Osmangazi-Darmstad Caddesi arasında ring sefer yapmaktadır.

Teleferik Sarıalan'da

Teleferik

Uludağ ile Bursa arasındaki ulaşımı kolaylaştıran bir sistemdir. Türkiye'nin en uzun teleferiği olan Uludağ Teleferiği, Bursa'dadır. Yıldırım'daki Teferrüç semti ile Uludağ'daki Sarıalan yaylası arasında 1963'te kurulmuştur. Kadıyayla istasyonundaki aktarma ile toplam 4766 metre uzunluğundadır. 374 metrelik rakımdan başlayan yolculuk, yaklaşık 20 dakika sonra 1634 metrelik rakımda sona erer. Bu teleferik aynı zamanda Türkiye'nin ilk teleferiğidir. 2014 yılı itibari ile tamamen yenilenen teleferik Sarıalan'a 12 dakikada ulaştırmaktadır.^[38] 2015 yılında oteller bölgesine açılan teleferikle Bursa teleferiği, Dünya çapında en uzun mesafeli teleferik hattı olmuştur.^[39]

Sağlık

Bursa sağlık açısından çok gelişmiş bir şehirdir. Çok sayıda özel ve devlet hastanesi barındırır. Hastanelerden bazıları aşağıdadır.

Devlet hastaneleri

Bursa Devlet Hastanesi Çekirge Devlet Hastanesi Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Prof. Dr. Türkan Akyol Göğüs Hastalıkları Hastanesi Ali Osman Sönmez Onkoloji Hastanesi Uludağ Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi

Zübeyde Hanım Doğumevi Dörtçelik Çocuk Hastalıkları Hastanesi Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Duaçınarı Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Bursa Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi

Özel sağlık kuruluşları

Medical Park Bursa Hastanesi Retina Göz Hastanesi Özel Çekirge Kalp ve Aritmi Hastanesi Acıbadem Bursa Hastanesi A4 Psikiyatri Merkezi Bursa Psikiyatri Dal Merkezi Konur Cerrahi Tıp Merkezi Universal Bursa Hastanesi Esteticare Estetik Cerrahi Merkezi Pembemavi Kadın Doğum Merkezi Yeni Gün Rehabilitasyon ve Tıp Merkezi Esentepe Tıp Merkezi Setbaşı Tıp Merkezi Bursim Nükleer Tıp Tanı Ve Tedavi Merkezi DentaTürk Diş Hastanesi Rentıp İhsaniye Tıp Merkezi

Mamer Cerrahi Merkezi Jimer Hastanesi Hayat Hastanesi Bahar Hastanesi Doruk Tıp Merkezi Doruk Yıldırım Hastanesi Doruk Bursa Hastanesi Doruk Nilüfer Hastanesi Yıldırım Göz Merkezi Bahar Göz Merkezi Nilüfer Can Diyaliz Merkezi İnegöl Aritmi Hastanesi İnegöl Özel Cihangir Hastanesi İnegöl Selenay Tıp Merkezi Medicabil Hastanesi

Kardeş şehirler

• Ankara, Türkiye
• Erzurum, Türkiye
• Denizli, Türkiye
• Lefkoşa, KKTC
• Üsküp, Makedonya
• Tiran, Arnavutluk
• Sofya, Bulgaristan
• Kulmbach, Almanya
• Darmstadt, Almanya
• Anshan, Çin
• İstanbul, Türkiye
• Oulu, Finlandiya
• Van, Türkiye
• Plevne, Bulgaristan
• Vinnitsa, Ukrayna
• Gence, Azerbaycan
• Multan, Pakistan
• Kosice, Slovakya
• Çadır Lunga, Moldova
• Kars, Türkiye^[40]

Galeri

• 
  Zafer Plaza alış-veriş merkezi
• 
  Kent meydanı alış-veriş merkezi
• 
  Saat kulesi
• 
  Bursa kalesi
• 
  Korupark Alışveriş Merkezi
• 
  Zafer Plaza Alışveriş Merkezi
• 
  Botanik Park Bursa
• 
  Botanik Park Bursa
• 
  Nilüfer İlçesinin Uzaktan Görüntüsü
• 
  Saat Kulesi,Tophane
• 
  Saltanat Kapısı,Tophane

Kaynakça

1. Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
2. http://rapory.tuik.gov.tr/29-01-2015-11:38:29-84667042352472257336707218.html
3. http://www.numbeo.com/quality-of-life/rankings.jsp
4. http://sehirmedya.com/genel/bursa-tarihi-belgeselde-canlaniyor/
5. "Kanun No. 3391". 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140812203452/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19500.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19500.pdf. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014. 
6. "Kanun No. 5216". 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150401055615/http://www.tbmm.gov.tr:80/kanunlar/k5216.html. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014. 
7. "Kanun No. 6360". 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150516015534/http://www.resmigazete.gov.tr:80/eskiler/2012/12/20121206-1.htm. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014. 
8. "HaberlerYaşam Haberleri İşte Bursa’nın yeni logosu İşte Bursa’nın yeni logosu" (Türkçe). Sabah. 22.10.2014. 20 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150120184642/http://www.sabah.com.tr:80/yasam/2014/10/22/iste-bursanin-yeni-logosu. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014. 
9. "Resmî İstatistikler - Bursa". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160317114626/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=BURSA. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016. 
10. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspZz9OX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmxxBVB. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpJXJjB. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuOhMin. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwLmRKM. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bty2gvnh. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu02F4mP. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1lmEgS. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
18. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3YxGph. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
19. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCle0eR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
20. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEps2Yg. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
21. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGQVKiu. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
22. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxSUgKZ. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
23. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUfoaua. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
24. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCcWdf6. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
25. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
26. "4 Türk şehri dünya zirvesinde!". Milliyet. 23 Ocak 2015. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150630180809/http://www.milliyet.com.tr/4-turk-sehri-dunya-zirvesinde-/ekonomi/detay/2002817/default.htm. Erişim tarihi: 24 Ocak 2015. 
28. "Bursa and Cumalikizik Early Ottoman urban and rural settlements" (İngilizce). UNESCO. 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140404194935/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1407/. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2015. 
29. "Bursa and Cumalıkızık: the Birth of the Ottoman Empire". UNESCO. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150906064407/http://whc.unesco.org/en/list/1452/. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2015. 
32. Bursa Orhangazi Üniversitesi
34. "BURSA YÜKSEK HIZLI TREN SÖZLEŞMESİ İMZALANDI". T.C. Devlet Demiryolları. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150413130738/http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=1497. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
35. "Bursa'da tarihi gün". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150626144936/http://www.bursa.bel.tr/bursa-da-tarihi-gun/haber/6808. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
36. "Büyükşehir'den yıldırım bayram hediyesi". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 25 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130925094813/http://www.bursa.bel.tr/buyuksehir-den-yildirim-a-bayram-hediyesi/haber/8392/. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
38. "Yeni teleferik seferlerine başladı". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 7 Haziran 2014. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141112140533/http://www.bursa.bel.tr/yeni-teleferik-seferlerine-basladi/haber/17054/. Erişim tarihi: 12 Kasım 2014. 
39. http://tr.leitner-ropeways.com/Ana-Sayfa/D%C3%BCnyan%C4%B1n-en-uzun-teleferi%C4%9Fi-Bursa'da
40. "Kars Belediyesi bu güne kadar yaptığı çalışmaları web sitesinde açıklandı". Kars Belediyesi. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:7lbMb0FIO_UJ:www.kars.bel.tr/faaliyet/karsfaaliyet.doc. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012. 

Dış bağlantılar

• Bursa Büyükşehir Belediyesi
• T.C. Bursa Valiliği
• Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
• Sanal sunum