PKK

Bu maddenin veya sayfanın tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır.
Ayrıntılar için lütfen ilgili tartışma sayfasına bakınız.
Şablonu çıkarmadan önce lütfen şablonun yardım sayfasını inceleyiniz. (Ocak 2016‎)
PKK
Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK)
Aktif 27 Kasım 1978) (1978-11-27)[1]
İdeoloji

Marksizm-Leninizm (1978-1990)
Maoizm (1986-1990)

Kürt milliyetçiliği[2]
Liberter sosyalizm[3][4][5][6][7][8]
Liberter belediyecilik[9][10]
Demokratik konfederalizm[10][11][12][13][14]
Komünalizm[10]
Feminizm[15][16]

Demokratik Sosyalizm [17]
Merkez(ler)i Kandil Dağları, Kuzey Irak
Operasyon
sahası		 Türkiye, Irak, Suriye
Parçası

Halk Kurtuluş Güçleri (HRK) (1984-1986)[18]

Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu (ARGK) (1986-2000)[19]

Halk Savunma Güçleri (HPG) (2000-)[20]
YJA-STAR (1984-)[21][22]

Karşıtlar(ı) Türkiye
Savaşlar(ı) Türkiye-PKK çatışması
Web sitesi

Kürdistan İşçi Partisi (Kürtçe: Partiya Karkerên Kurdistanê / پارت ی کار که‌رێن ی کوردستان, ) veya Kürtçe isminin kısaltmasıyla PKK, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede devlet kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu toprakların Türkiye sınırları dahilinde kalan kısmına sahip olabilmek için[23] askeri hedeflere, köy korucularına ve sivillere[24][25][26][27] karşı stratejik ve sansasyonel eylem yapan yasa dışı bölücü silahlı örgüt.[28][29][30][31][32][33] KADEK (Kürtçe: Kongreya Azadî û Demokrasiya Kurdistanê, Türkçe: Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Kongresi) ve Kongra-Gel (Halk Kongresi) isimlerini de kullanmıştır.[34][35] PKK, “Kuzey Kürdistan kurtarıldığında, Kürdistan’ın diğer parçalarının da kurtarılacağına” inandığını ve hedefinde hâlâ bağımsız bir Kürdistan fikrinin olduğunu açıklamıştır.[36][37] 1974 yılında Murat Karayılan tarafından kurulan PKK'nın ideolojisi, 1990 yılına kadar Marksizm-Leninizm, ardından Terörizm[38] üzerine kurulu olmuştur.[39]

Bazı politikacı ve yazarlara göre, PKK, geçmiş dönemde eylemleri için bazı Marksist-Leninist örgütler ile işbirliği yapmıştır. Nitekim örgüt, 12 Mart 2016 tarihinde Halkların Birleşik Devrim Hareketi bileşenleri ile birleşerek Türkiye'de faaliyet yürüten bazı komünist ve Marksist-Leninist silahlı örgütlerle ortak bir cephe oluşturmuştur.[40] Bununla birlikte PKK'nın bazı ülkelerden maddi, manevi ve politik destek gördüğü öne sürülmektedir. Türkiye'deki eylemlerinin finansmanının büyük bir kısmı Türkiye dışından sağlanmaktadır.[41]

PKK; Avrupa Birliği ülkeleri, Amerika Birleşik Devletleri, NATO ve bölgedeki Türkiye, Suriye, Irak, İran ile birlikte birçok ülke ve uluslararası kuruluş tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır.[42] Birleşmiş Milletler, Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, İsviçre ise PKK'yı terör örgütü olarak kabul etmeyen ülke ve kuruluşlardan bazılarıdır.[43][44][45][46][47]

İdeolojisi ve amacı

PKK'nın ideolojik yapısı Marksizm-Leninizm,[48] Maoculuk,[49] Kürt milliyetçiliğidir[50] Murat Karayılan, PKK'yı "Kürt proleter devrimci hareketi" ve "ulusal kurtuluş mücadelesi" olarak tanımlamıştır.[51]

PKK; Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu (bazen Türkiye Kürdistanı olarak adlandırılır), Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede devlet kurmayı amaçlamaktadır.[52] Mehmet Ali Birand ile yaptığı ve 16 Haziran 1988 tarihli Milliyet gazetesinde yayınlanan röportajında PKK "Amacımız Türkiye'den toprak koparmak değil, aşamalı şekilde bir gerçeğin kabul edilmesini sağlamaktır. Her şey size bağlıdır." ifadelerini kullanmıştı.[53]

PKK'nın oluşumunu tetikleyen faktörler

Şeyh Said İsyanı sonrası çıkarılan Şark Islahat Planı[54][55] çerçevesinde Kürt illerinde olağanüstü hal ilan edildi. Halka açık yerlerde Türkçe dışında bir dil konuşulması yasaklandı (Madde 13). Konuşanlara para cezası verilmesi kararlaştırıldı. Türkçe olmayan köy, ilçe ve il isimleri Türkçeleştirildi.

Kurtuluş Savaşı dönemindeki Kürt milli isyanlarının ilki olarak Koçgiri İsyanı'nı gösterebiliriz. Bunun ardından Ağrı Dağı İsyanları ve Dersim İsyanı akla ilk gelen isyanlardır. Bu isyanlarda binlerce sivilin ölümüne neden olunmuştur.[56] Ölen sivillerin yanı sıra bölgedeki halk da zorunlu göçlere tabii tutulmuştur.

1980 darbesiyle Türkiye'de sağ-sol birçok siyasi grupla beraber Kürt solu da büyük zarar görmüştür. Bunlardan birisi Diyarbakır Cezaevi'dir. Bu ceza evindeki işkence ve kötü muamelelere tabii tutulan tutukluların büyük çoğunluğu PKK'ya katılmış ve onun ana omurgasını oluşturmuştur.[57] 1984 yılında bu cezaevinden tahliyelerin başlamasıyla beraber PKK hızla güç kazanmaya başlamıştır.

PKK'nın bu hızla yayılmasıyla devlet buna karşı NATO üyesi ülkelerde kurulan ve varlığı Uğur Mumcu tarafından ortaya çıkarılan Özel Harp Dairesi kontrolünde gizli bir teşkilatlanma oluşturarak JİTEM'i kurdu. Hedef PKK'yı ve ona giden desteği ortadan kaldırmaktı. Bu doğrultuda çeşitli idaalara göre JİTEM adına çalışan askerler ve bu askerler tarafından görevlendirilen siviller bölgede birçok faili meçhule ve işkencelere karıştı, insanlar köylerinden göç ettirildi.[58][59][60] Arif Doğan ve Ayhan Çarkın'ın iddialarına göre JİTEM PKK ile mücadelede birçok yol kullandı. JİTEM tarafından yapılan pek çok eylemde olay yerine bırakılan PKK, ERNK, HRK bildirileri ile olay PKK tarafından yapılmış gibi gösterildi.[61][62][63]

Tarihi

Faaliyet alanı büyük ölçüde Türkiye toprakları olmakla birlikte, Batı Avrupa'da[64], Suriye, Irak ve İran topraklarında da etkinlik göstermektedir.

Arka plan

Doğu mitingleri

Türkiye İşçi Partisi 16 Eylül 1967'de Diyarbakır, 24 Eylül'de Silvan, 1 Ekim'de Siverek, 8 Ekim'de Batman, 15 Ekim'de Tunceli, 22 Ekim'de "Doğu Mitingleri" düzenlemiştir. 23 Mayıs 1971'de Devrimci Doğu Kültür Ocakları (DDKO) kurulmuştur.

Apocular dönemi (1974-1978)

Abdullah Öcalan'ın örgütsel geçmişi 1974'de Marksist bir yapı olan Ankara Demokratik Yüksek Öğrenim Derneği (ADYÖD) ile başlamaktadır.[65][66] Grup, bu dönemde büyük ölçüde öğrencilerden oluşmakta ve başında Abdullah Öcalan bulunmaktadır. Ankara'da kurulan organizasyon kısa bir süre içinde Güneydoğu Anadolu'ya taşınmış ve bölgedeki genç Kürtler arasında propaganda faaliyetlerinde bulunmuştur.

27 Kasım 1978 tarihli kuruluş bildirgesine kadar olan dönem Apocular olarak adlandırılmaktadır. Apocular ismi özellikle Dikmen toplantısından sonra yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Öcalan'ın politik fikirlerinin geliştiği ve ülke içinde 1970'lerin ortasına kadar gelişen yapılarla bağlantılarını kurmuş ve tanıtmıştır. Bu dönemin sonlarında fikirlerini harekete koymak için Güneydoğu Anadolu'da var olan feodal yapıda yer bulması ve bu yapıyı kendi amaçları için şekillendirmesi ve kendi amaçlarının da bölgenin yapısı altında şekillenmesi fikrini benimsediler.

Apocuların çekirdek grubu 16 kişiden oluşmaktadır. Yıllar içinde bu on altı kişiden sadece Öcalan grupta kalmış, bazıları kendi kuruluşunda rol oynadıkları yapı tarafından öldürülmüştür.

Kuruluşu, şehir çatışmaları (1978-1980)

27 Kasım 1978'de Diyarbakır'ın Lice ilçesi Fis mahallesinde yapılan bir toplantıyla (1. Kongre) "Kuruluş Bildirgesi"ni düzenler ve adını Kürdistan İşçi Partisi olarak değiştirir. PKK, bu bildirgeyle hareket alanını genişlettiğini de ilan eder ve yeni bir safha olan şehir eylemleri metotlarını uygulamaya başlar. Marksist, Leninist temelli ayrılıkçı bir organizasyon olması sebebiyle sağ organizasyonlarla da çatışmaya girmiştir. Bu dönemde Başkan olarak Abdullah Öcalan, Başkan yardımcısı olarak Cemil Bayık, Yürütme kurulu başkanı olarak Şahin Dönmez, Asker sorumlusu olarak Mehmet Karasungur, İstihbarat sorumlusu olarak Mazlum Doğan, Yürütme kurulu üyesi olarak Mehmet Hayri Durmuş, Yürütme kurulu üyesi olarak Öcalan'ın eşi olan Kesire Yıldırım yer aldı.

Kuruluş bildirgesiyle bölgede varlığını geliştirme ve sosyal yapıya bürünme devresine girmiştir. 43.000 olayın yaşandığı dönemde, PKK Şehir Çatışmaları döneminde aktif bir yapıdadır. 12 Eylül 1980 büyük oranda şehir çatışmaları dönemini sona erdirse de organizasyonun eylem kabiliyetini ortadan kaldırmamıştır.

PKK'nın çatışmaları sadece karşıt görüşlerin çatışması olmakla kalmayıp 30 Temmuz 1979'da Cuma Tak önderliğindeki grup tarafından Urfa Milletvekili Mehmet Celal Bucak'a düzenlenen suikastla PKK'yı devletle işbirliği içinde olmakla ve Kürtleri sömürmekle suçladığı aşiretlere de yönlendirmiştir.[67]

1980 darbesi öncesi diğer komünist ve Marksist-Leninist gruplar gibi yapılanmış ve propagandasını silahlı eylemlerle duyurmuştur. 12 Eylül Darbesi ülke içinde yaşamın sekteye vurulmasını amaçlayan faaliyetlere karşı bu faaliyetleri yürüten bireylerin etkisiz kılınması amacı ile yürütülmüştür. Öcalan, ülkeyi terk etmiş ama onunla ülke dışına çıkmayan PKK militanları darbe grubunca yakalanıp hapsedilmişlerdir. Bu grup daha sonra cezaevi direniş hareketinin çekirdeğini oluşturacaktır.

1980-1984

1979'da Öcalan'ın Suriye'ye geçmesinde; Devrimci Gençlik'in temellerini attığı eğitim kamplarının kurulması ve 12 Eylül Darbesi'nin ülke içindeki eylem alanını kapatması etken olmuştur. Türkiye'deki askeri yönetim, sosyalist ve komünist organizasyonların, Öcalan'ın Lübnan çağrısına cevap vermesine sebep olmuştur. 1982-84 yılları Öcalan'ın organizasyonun yeniden şekillendirmesine yardımcı olmuştur.

Abdullah Öcalan darbe döneminde Suriye'nin gözetiminde Bekaa Vadisi'ne yerleşmiş ve buradan organizasyonun yeniden yapılandırılmasını planlamıştır. Bu dönemin Abdullah Öcalan için çok önemli olduğunu daha sonra kendi yazdığı anılarında açıklanmıştır.

1984-1993

1984 senesiyle PKK yeni bir yapıya bürünmüştür. Kendisine Mao Zedong'nun "halk devrimi" yöntemini seçmiş ve Suriye'nin desteklemesiyle Güneydoğu Anadolu'da gerilla savaşı yöntemlerini uygulamaya başlamıştır.

Bununla birlikte Öcalan 'Uzun süreli halk savaşı' ilan etti. 'Uzun süreli halk savaşı' 1.'stratejik savunma', 2:'stratejik dengeleme' ve 3:'stratejik saldırı' başta olmak üzere üç aşamadan ibaretti. Bunun ilk aşamasının yöntemini 'Silahlı Propaganda' olarak nitelendirerek Kürdistan Kurtuluş Güçleri (Kürtçe: Hêzên Rizgarîya Kurdistanê, HRK) kuruldu ve üç birlik oluşturdu: 'Agit' kod adılı Mahsun Korkmaz komutasındaki '14 Temmuz Silahlı Propaganda Birliği' Eruh-Şırnak-Pervari bölgesine, Abdullah Ekinci komutasındaki '21 Mart Silahlı Propaganda Birliği' Hakkâri-Çukurca-Şemdinli ve Ali Ömürcan komutasındaki '18 Mayıs Silahlı Propaganda Birliği' ise Van-Çatak bölgelerine saldıracaktı. Ancak Ali Ömürcan'ın birliği hücuma geçemedi. 15 Ağustos 1984 akşam 21:30'da Eruh ve Şemdinli'de PKK ilk büyük ölçekli silahlı eylemini gerçekleştirdi.

25 Ekim 1986'de Lübnan'da yapılan 3.kongresinde HRK lağvedilerek yerine Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu (Kürtçe: Artêşa Rizgarîya Gelê Kurdistanê, ARGK) kuruldu. 1991-1992 yılında örgütün artan eylemleri 1993'te doruk noktasına ulaştı. 24 Mayıs 1993'te Bingöl-Elâzığ karayolunu kesen PKK militanları, eğitimlerini tamamlayarak görev yerlerine sevk edilen silahsız 33 eri otobüslerden indirerek kurşuna dizdi. PKK'lılar, 13 er, bir polis ve 8 vatandaşı da kaçırdılar. Olayın ardından düzenlenen operasyonda, 10 PKK'lı öldürüldü ve kaçırılanlar kurtarıldı[68][69].

1993-1998

Bu dönem örgütün hayatta ve ülkeler arası yapıda kalabilmek için ideolojisini büyük ölçüde yeniden gözden geçirdiği dönemdir. Komünizm (Marksist-Leninist) yerine sosyalizm benimsenmekte ve kadın erkek eşitliğini savunduğunu göstermek üzerede kadınlarda erkek davranışlarını öne çıkarmaya ve cinsel öğeleri göz ardı etme politikası uygulanmaktadır. Parti içinde dine karşı tolerans gösterilmesi bu yapının uzantısıdır.

Bu değişimlerle PKK, Kürt devleti söyleminden vazgeçmiş ve Türkiye Cumhuriyeti devleti altında otonom bir yapı amaçladığını söylemeye başlamıştır.

Bu dönemde Türkiye Cumhuriyeti'nin savunma harcamalarına ayırdığı miktar bütün harcamalarının %10'una kadar yükselmiştir. Bu dönemdeki askeri faaliyet yoğunluğunu devam ettirebilmek ordu bütçesi için 8 milyar ABD doları yıllık harcama seviyesine ulaşılmıştır.

Mayıs 1997 harekatının Türkiye'ye faturası ise 300 milyon dolar olmuştur.

Başbağlar Katliamı (1993)

5 Temmuz 1993 tarihinde 100'e yakın PKK mensubu, Kemaliye'nin Başbağlar Köyü'nde sivilleri kurşuna dizip evleri ateşe verdi. 31 kişi öldü, 3 kişi yaralandı.[70][71][72] Katliamı PKK üstlendi ve Abdullah Öcalan Davası'nda PKK'nın eylemlerine örnek olarak gösterildi.[73]. PKK lideri Abdullah Öcalan olaydan habersiz olduğunu ve olayın sorumlusunun Dr. Baran kod adlı bir PKK sorumlusu olduğunu ifade ederek, katliamı PKK'nın düzenlediğini kabul etmiştir.[73].

İntihar eylemleri (1996)

30 Haziran 1996'da "Zilan" kod adlı PKK'lı kadın militan Zeynep Kınacı, Tunceli'de vücuduna sardığı bombaları İstiklal Marşı'nın okunduğu sırada tören alanında patlattığı olay. Olayda ikisi astsubay, toplam 6 asker hayatını kaybetti. Zeynep Kınacı, aynı zamanda o tarihe kadar intihar eylemi gerçekleştiren ilk kadın militandı.

25 Ekim 1996'da ikinci bir canlı bomba olayı daha gerçekleşti. Adana'da Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü bahçesindeki polislerin arasına dalan PKK'lı Leyla Kaplan üzerindeki bombayı patlattı. Olayda 3 polis hayatını kaybetti.

29 Ekim 1996'da, Sivas'ta Cumhuriyet Bayramı'nın kutlandığı sırada Güler Otaş üzerindeki bombayı patlattı. Saldırıda üçü polis, biri sivil 4 kişi hayatını kaybetti.

1998-2002

Şemdin Sakık'ın yakalanması

13 Nisan 1998'de PKK'nın eski ikinci adamı olup örgütten iltica ederek Mesut Barzani'nin yanına sığınmış Şemdin Sakık (Kod adı: Parmaksız Zeki) ve kardeşi Arif Sakık, Özel Harekât birimleri tarafından ele geçirilerek Türkiye'ye getirilmişlerdir.

Öcalan'ın Suriye'den çıkışı

29 Ağustos 1998'de Abdullah Öcalan MED TV'de yayınlanan basın toplantısına telefon bağlantısıyla katılarak tek taraflı ateşkes ilan etmiştir.[74] Buna Türkiye Cumhuriyetinin başbakanı Mesut Yılmaz şöyle yanıtlamıştır:

"Eğer Türk devleti ile savaşmakta çaresizliğini anlayıp da teslim olmak için bir adım atıyorsa, ben bunu olumlu görürüm. Devamının gelmesini bekleriz. Ama eğer kendine Avrupa'da siyasi platformda yer kazanmak için bir oyun peşindeyse boşunadır. Hiçbir zaman muhatap alamayız."

16 Eylül'de Türk Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Atilla Ateş Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde Suriye'ye hitaben şöyle konuşmuştur:

"Bazı komşularımız bizim iyi niyetimizi, gösterdiğimiz yakınlığı yanlış değerlendirmişlerdir. Uzun zamandan beri Apo denilen eşkıyayı kendi ülkelerinde barındırıp, onu destekleyerek Türkiye'yi terör belasına bulaştırmışlardır. Şunu açıkça söylemek istiyorum: Türk milleti artık bu konuda göstereceği iyi niyetin sonuna gelmiştir. Sabrımız tükenmek üzeredir. Sabrımızı taşırmasınlar."

1 Ekim'de TBMM'nin açış konuşmasında Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel:

"Tüm uyarılarımıza ve barışçı açılımlarımıza rağmen hasmane tutumdan vazgeçmeyen Suriye'ye karşı mukabelede bulunma hakkımızı saklı tuttuğumuzu, sabrımızın taşmak üzere olduğunu bir kere daha tüm dünyaya ilan ediyorum."

Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, 6 Ekim'de Türkiye'yi ziyaret ederek arabuluculuk girişiminde bulunmuş ve Türkiye bunu kabul etmiştir.

9 Ekim'de Abdullah Öcalan PKK Yunanistan temsilcisi Ayfer Kaya (kod adı: Rozerin) ve bazı arkadaşları ile birlikte Suriye'yi terk etmiştir. (Bu olay PKK'nın literatürüne "9 Ekim Komplosu" olarak geçmiştir.)

Mısır Dışişleri Bakan Amr Musa 12 Ekim'de Ankara'ya gelerek Süleyman Demirel'e Suriye Devlet Başkanı Hafız Esed'in mesajını iletmiştir. 19 Ekim'de Adana'da yapılan Türkiye-Suriye görüşmesinin sonucu "Öcalan şu andan itibaren Suriye'de değildir ve kesinlikle Suriye'ye girmesine izin verilmeyecektir" hükmünü de içeren mutabakat metni imzalanmış ve 20 Ekim'de açıklanmıştır.

Nairobi operasyonu

Lazarus Mavros adına düzenlenmiş Kıbrıs Cumhuriyeti sahte pasaportunu taşıyan Abdullah Öcalan, 2 Şubat saat 11.33'te Melsa Deniz ve Yunanistan istihbarat mensubu Savvas Kalderides ile birlikte Kenya'nın başkenti Nairobi'ye gelmiş ve Yunanistan Büyükelçiliğine ait binaya yerleşmiştir.

CIA'den haber alan Özel Kuvvetler Komutanlığı, MİT Müsteşarı Şenkal Atasagun ile birlikte bir operasyonu hazırlamıştır. Öcalan'ın yakalanmasında Mossad'la işbirliği yapıldığına dair söylentiler Mossad tarafından yalanlanmıştır.[75] Cavit Çağlar'a ait TC-CAG kuyruk numaralı Falcon 900 B tipi uçağı ile, Özel Kuvvetler Komutanı Tümgeneral Engin Alan'ın komuta ettiği operasyon timi Kenya'ya gönderilmiştir.

Kenya hükûmeti 15 Şubat'ta Öcalan'ın sınır dışı edilmesini talep etmiş ve Öcalan da Hollanda'ya gitmek koşuluyla binayı terk etmeyi kabul etmiştir. Ancak Öcalan'ı havalimanına götüren araç aniden konvoydan ayrılarak kaybolmuştur. Öcalan 16 Şubat saat 3:00'da Türkiye'ye getirilmiş ve dönemin Başbakanı Bülent Ecevit yaptığı açıklamada "Dünyanın neresinde olursa olsun devletimizin onu ele geçireceğini söylemiştik. Bu devlet sözünü yerine getirdi, şehit analarına verilen sözü yerine getirdi." ifadelerini kullanmıştı.

Öcalan'ın Yargılanması (1999)

Abdullah Öcalan 29 Haziran 1999 tarihinde Türk Ceza Kanunu'nun muhtelif maddelerinde geçen ve 125'inci maddesinde müeyyidesi tespit edilen "devletin birliğini bozmaya veya devletin hakimiyeti altında bulunan topraklarda bir kısmının devlet iradesinden ayırmaya kalkışmak" suçundan yargılandı. Yargılanmasına 31 Mayıs 1999'da İmralı Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde başlanan davada Öcalan, PKK örgütünü kendisinin kurduğunu, örgütü sevk ve idare ettiğini, yakalandığı ana kadar örgütün kendisinin liderliği ve komutası altında faaliyetlerini sürdürdüğünü itiraf etti.[76]

29 Haziran 1999 tarihinde Abdullah Öcalan, oybirliği ile idama mahkûm edildi.[77] Karar Yargıtay 9. Ceza Dairesi tarafından da onandı.[78][79] Mahkemenin gerekçeli kararında Öcalan'ın, eylemlerinin şiddeti, yoğunluğu ve sürekliliği ile içinde bebek, çocuk, ihtiyar ve kadınların da bulunduğu binlerce insanın öldürülmüş olması ve ülke genelinde ciddi tehlike oluşturması nedeniyle Türk Ceza Kanunu'nun 59. maddesinde düzenlenen cezai sorumluluğu kaldıran veya azaltan nedenlerden yararlandırılmamasına karar verildi. Ankara 2 Numaralı Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından ölüm cezası kararı verildi ancak karar uygulanmadı.[77]

İlk ifadesinde, yakalandıktan sonra kötü muameleye maruz kalmadığını söyledi ve PKK'nın ölümüne neden olduğu insanlardan özür diledi. Daha sonra ifadesinde PKK'nın 140 ayrı ülkeden destek gördüğünü ve eğer idam edilirse pek çok kan döküleceğini, canı bağışlanırsa çatışmaları bitirmeye çalışacağını söyledi.

Bu davada Öcalan, Türk vatandaşı olduğunu, Türkiye Cumhuriyeti Devletini ve onun ceza kanununu tanıdığını ve savunmasının hukuki değil siyasi olacağını belirtmiştir.

Öcalan'ın destekçileri (2003, Londra)
PKK'yı protesto edenler (2007, Kadıköy, İstanbul)

PKK'nın feshi (1999-2002)

Öcalan, 1 Ağustos 1999'da ateşkesin sürdürülmesini ve silahlı güçlerin Türkiye sınırlarının dışına çekilerek, sembolik barış gruplarının iyi niyetin bir göstergesi olarak Türkiye'ye gelmelerini ister. Ardından, örgüt tarafından PKK'nın silahlı güçleri sınırların dışına çekilerek, biri dağdan biri de Avrupa'dan olmak üzere iki barış grubu gönderilir.

PKK, 2002'de kendisini feshetti ve yerine Kürdistan Demokratik ve Özgürlük Kongresi (KADEK) kuruldu. KADEK, Avrupa Birliğinin terör örgütleri listesinde yer almaktadır.

Çözüm süreci (2009-2015)

2014 Nevruz'unda bir PKK militanı. Kandil.

Çözüm süreci, 2009 yılında Oslo görüşmeleri ile başlamış ve Öcalan tarafından yazılan, 2013 yılında Diyarbakır'da yapılan Sırrı Süreyya Önder tarafından okunan deklarasyonla halka açıklanmıştır.[80]

Örgüt yetkilileri Mart 2015'te silahlı mücadeleden vazgeçip, siyasi mücadeleye devam edeceklerini belirtmiştir. Fakat 20 Temmuz 2015'te Irak ve Şam İslam Devleti tarafından gerçekleştirilen Suruç saldırısı akabinde 22 Temmuz 2015'te iki polisin PKK tarafından öldürülmesi ile 2009 yılından beri sürmekte olan çatışmasızlık hali ve çözüm süreci askıya alınmıştır.[81][82][83]

Hendek çatışmaları (Ağustos 2015-günümüz)

Ağustos 2015'ten bu yana Şırnak'ın Silopi ve Cizre ilçelerinde özyönetim talebi ve birçok noktada hendek kazılması ve belediye başkanlarının tutuklanmasının ardından ildeki birçok mahallede sokağa çıkma yasakları ilan edilmiş ve pek çok mahallede sokak çatışmaları çıkmıştır. Meydana gelen bu olaylarda birçok güvenlik görevlisi ve sivil hayatını kaybetmiştir.[84][85][86][87][88] Çok sayıda okul, hastane, cami, kütüphane gibi devlet kuruluşları PKK tarafından saldırıya uğramıştır. [89][90][91][92]

Örgüt

Yıllara göre ölümler

Örgütün devlete, sivillere, köy korucularına ve karşıt gruplara karşı silahlı propaganda ve şiddet eylemlerine ağırlık verdiği 1984 yılından beri meydana gelen ölümlerde ciddi artışlar gözlenmiştir.[25]

Yıllar1 PKK üyesi Sivil Asker Polis Köy korucusu
1984 11 20 24 - -
1985 100 82 67 - -
1986 64 74 40 3 -
1987 107 237 49 3 10
1988 103 81 36 6 7
1989 165 136 111 8 34
1990 350 178 92 11 56
1991 356 170 213 20 41
1992 1055 761 444 144 167
1993 1699 1218 487 28 156
1994 4114 1082 794 43 256
1995Altı aylık 2292 1085 450 47 87

1Amerikan Bilim Adamları Federasyonu (FAS)'ın PKK ve terörizm raporu[25]

Kuzey Irak kampları

PKK Güneydoğu Anadolu bölgesinde yeterli halk desteğini alamadığından ve güvenlik güçleri karşısında 20.000'den fazla kayıp verdiğinden sınır ötesine yerleşmeye çalışmıştır. Uzun süre Suriye'de kaldıysa da, bu hem yeterli olmamış, hem de 1998'den sonra burada da barınma imkânı kalmamıştır. Körfez Savaşı'ndan sonra oluşan güç boşluğundan yararlanan PKK 1990'ların başında Kuzey Irak'a yerleşmiştir. Irak Savaşı (2003) ise PKK'ya daha geniş bir güç boşluğu sağlamış ve Kandil Dağı ve çevresine yerleşmiştir. Bu bölgede 10'dan fazla PKK kampı vardır. ABD, Irak'ı işgal ederken bu kampları ortadan kaldırma sözü vermiş, Bağdat Yönetimi ve yerel Kürt yönetimi de PKK faaliyetlerine izin vermeyeceklerini açıklamışlardır. Ne var ki zaman içinde Her üçü de PKK'yı bu bölgeden sökmeye güçlerinin yetmediğini ima etmişlerdir. Özellikle Barzani ve adamları ise PKK faaliyetlerine göz yummanın ötesinde silah da sağlamışlardır. Irak Ordusu'nun silahları PKK'lıların eline geçerken, bu silahlar sayesinde Türkiye'deki eylemleri artmıştır.

2006 yılının Temmuz ayında PKK Türk Büyükelçiliği'nin sadece 500 metre ilerisine Öcalan Kültür Merkezi adı altında bir propaganda ofisi açmıştır. Türkiye buranın kapatılması için nota verirken, ABD'lilerin ilk açıklaması "Biz böyle bir merkez görmedik" şeklinde olmuştur.

Temmuz 2006'da Türkiye'nin ABD'ye PKK kampları konusundaki tepkileri zirveye çıkmıştır. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan gerekirse sınır ötesi operasyonun tek taraflı olarak yapılacağını ilan etmiştir. Bu tepki bir haftada PKK terörüne verilen ölü sayısının 15'e ulaşması ile oluşmuştur. Bu uyarı Dışişleri ve diğer kanallardan da tekrarlanmıştır[93].

Bu sert tepkiler üzerine ABD Başkanı George W. Bush ve Amerikan Dışişleri Bakanı Rice'dan PKK'ya karşı gerekenin yapılacağını söylemiştir.

30 Haziran 2007 tarihinde örgütün kamplarından kaçan biri kadın 4 kişi, Şırnak ilinin Silopi ilçesinde güvenlik güçlerine sığınarak pek çok itirafta bulundu. İtirafçılar, Türkiye Cumhuriyeti'nin düzenleyeceği sınırötesi operasyon söylentilerinin PKK mensupları arasında korku yarattığını belirtti.[94] Basın mensuplarına da açıklama yapmalarına izin verilen itirafçılar şu açıklamalarda bulundular:

"Biz terör örgütüne kandırılarak katıldık. Örgütte yaşananlar karşısında gerçekleri gördük. Bize, teslim olursanız Türkiye'de kötü muameleyle karşılaşırsınız denildi. Ancak biz buna rağmen gelip güvenlik güçlerine teslim olduk. Bize söylenenlerin hiçbirinin doğru olmadığını gördük. Burada hiçbir kötü muameleye maruz kalmadık. Bizim gibi yüzlerce örgüt üyesi var. Eğer onlara bir güvence verilirse inanıyoruz ki hepsi gelip teslim olur. Son günlerde sınır ötesi operasyon söylentileri örgüt içinde korkuya neden oldu. Bütün kamplar boşaltıldı.[94]

Teslim olmak için Habur Sınır Kapısı'nı kullanan itirafçılar, örgütün uzaktan kumandalı mayınlarla gerçekleştirdiği eylemler için gerekli teçhizatı Kuzey Irak'tan temin ettiğini söylediler.[94] Kandil Dağı'ndaki kamplara 2 ABD zırhlısının silah getirdiğini öne sürerek ajan olmakla suçlandıklarına ilişkin baskılara dayanamadıklarını ve bu nedenle de teslim olduklarını, bazı arkadaşlarının ise intihar ettiğini söylediler.[94]

Çocuk Militanlar

Irak Türkmen Cephesine göre, son yıllarda yaşanan silahlı mücadeledeki başarısızlıklar sonucunda PKK ciddi bir eleman sıkıntısı yaşadı ve bunun sonucu olarak silah altına aldığı kişilerin yaşı 10-11'e kadar düştü. Alınan çocukların büyük kısmı ise 14-15 yaş civarında kızlardan oluşuyor.[95] Birleşmiş Milletlerin bir raporuna göre ise tanık olunan en küçük yaş 7'dir.[96]

Kadın Militanlar

Koma Jinên Bilind (Özgür Kadın Kurultayı) isminde kadın militanların oluşturduğu bir gruba sahiptir. Kadın yapılanmasının tarihine bakıldığında Kesire Yıldırım ilk militanlar arasındadır.[97]

Almanya'daki faaliyetleri

Almanya Kürtlerinin büyük bölümü, PKK ile derin bir bağa sahiptir.[98] 1990'lı yılların başında özellikle Alman endüstrisi tarafından ucuz işçi olarak sevinçle karşılanan Kürtler, daha sonra içlerinden bir kısmının PKK'nın aktivitelerine olan destekleri ve ülke içinde yarattıkları huzursuzluklar sebebiyle "istenmeyen kişi" durumuna düşmüşlerdir.[99] PKK taraftarı eylemlerde bulunan Kürtlerin sayısı Türkiye'ye göre 70.000, Alman hükümetine göre 11.000'dir, ancak PKK destekçisi gösterilerde bu rakamların çok üzerinde kişi yer almaktadır.[100] PKK, Türkiye'deki eylemleri için Almanya'yı bir mobilizasyon üssü olarak kullanmakta, Almanya Kürtleri'nin bir kısmı tarafından desteklenmektedir.[99]

1992 ve 1993 yıllarında PKK tarafından Almanya Türklerine karşı altı büyük saldırı dalgası düzenlenmiştir.[100] Bu saldırılar Türk kökenlilerin iş yerleri ve evlerine yönelik bombalama ve kundaklamalar ile sokaklarda rastgele Türklere saldırılar şeklinde, korku ve terör yaratma amaçlı olarak düzenlenmiştir.[100] PKK, 1993 yılından itibaren Almanya sınırları içindeki Türklerde korku yaratma amaçlı saldırılara başlamış, 4 Kasım 1993'te 50 farklı şehirdeki bir seri saldırıda bir kişinin ölümüne sebep olmuştur.[100]

PKK, Almanya'da çok sayıda basılı ve görsel medyaya sahiptir. Bu amaçla yayımlanan Serxwebun (Kürtçe: Özgürlük) gazetesi PKK'nın propaganda organı olarak çalışmaktadır. 1995'e kadar Almanya'da periyodik olarak yayımlanan PKK taraftarı 76 farklı yayın bulunmaktadır.[99]

1996'ya kadar PKK propogandası yapan MED TV, uydu yayını iptal edilerek 1996 yılında kapatılmıştır. Kanal, ardından Polonya ve Fransa tarafından da kapatılmış, yerini ise Roj TV almıştır.[99]

Taktikleri

Örgüt genellikle dağlık olan kırsal alanlarda ve yoğun kentsel alanlarda faaliyet gösterir. Dağlık arazi PKK üyeleri için mağaralarda gizleme ve askeri hava operasyonlarından saklanma avantajı sunar. PKK militanlarının bir dönem Yunanistan ve Suriye istihbarat servislerinden eğitim, öğrenim ve lojistik destek aldığı ve buralardan edindiği taktikleri eylemlerinde kullandığı belirtilmiştir.[101]

Araçlar ve silahlar

Genelkurmay Başkanlığı, Temmuz 2007 yılında, 1984-2007 arasında PKK militanlarından ele geçirilen silahlar ve kökenleri hakkında bir rapor yayınladı. Rapora göre silah toplam sayısı ve izlenebilir olanlar için kökeni aşağıdaki gibidir:[102]

PKK'nın izi sürülebilen silahları ve menşeleri (Temmuz 2007)[102]
Tip Miktarı Menşei
AK-47 Kalaşnikof 4,500 %71.6 SSCB,%14.7 Çin, %3.6 Macaristan, %3.6 Bulgaristan
Tüfekler[103] 5,713 (959 izi sürülebilir) %45.2 Rusya, %13.2 Birleşik Krallık, %9.4 ABD.
roket atar 1,610 (313 izi sürülebilir) %85 Rusya, %5.4 Irak, %2.5 Çin.
tabanca 2,885 (2,208 izi sürülebilir) %21.9 Çekoslovakya, %20.2 İspanya, %19.8 İtalya
el bombası 3,490 (136 izi sürülebilir) %72 Rusya, %19.8 ABD, %8 Almanya,
mayınlar 11,568 (8,015 izi sürülebilir) %60.8 İtalya, %28.3 Rusya, %6.2 Almanya

Etkileri

Can kaybı

Millî Savunma Bakanlığı’nın hazırladığı verilere dayanan rakamlara göre 1984 yılında ilk PKK eylemlerinin başlamasından bu yana 4.828 sivil, 7.946 güvenlik görevlisi (bunlardan 5.821’i Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu, 775’i emniyet görevlisi, 1350’si korucu) şehit oldu, 28.000 civarında PKK'lı öldürüldü.[104] Güvenlik görevlileri arasında en çok kayıp veren 10 il ise şöyle sıralanıyor: 1. Şırnak (302), 2. İstanbul (284), 3. Hakkâri (264), 4. Ankara (260), 5. Diyarbakır (233), 6. Konya (203), 7. Mardin (199), 8. Sivas (198), 9. Adana (186), 10. Van (177).[104] İçişleri Bakanlığının açıkladığı verilere göre, 2002-2011 yılları arasında ülke genelinde meydana gelen terör olaylarında 81 polis, 734'ü asker olmak üzere toplam 815 güvenlik mensubu şehit oldu, 5.094 asker ve polis de yaralandı.[105]

Bölgelere göre PKK'nın eylemleri[106][107]
Hedef Aktivite Kategorisi Türkiye Kuzey
Irak		 Batı
Avrupa
Hükümet Gösteri/Protesto[106]
İsyan[106]
İnsan kaçırma[106]
Suikast[106]
Sabotaj[106]
Kimyasal savaş
Bombalı
saldırı[106]		 Posta/Tren/Elektrik
Polis
Karakol
Silahlı
saldırılar[106]		 Ordu
Polis
Köy korucuları
Sivil İnsan kaçırma[106]
Suikast[106]
Bombalı
saldırı		 Köy
Turistik tesis[106]
Ticari birimler[106]
Organize suç Haraç[108]
Kaçakçılık[109][110]
Uyuşturucu kaçakçılığı[111][112] Transit Varış
İnsan kaçakçılığı[111] Başlangıç yeri Başlangıç yeri Varış
Yıl Toplam K E Doğu Anadolu Ege Karadeniz İç Anadolu Marmara Akdeniz
1970 43.8 58.2 29.7
1975 36.3 49.5 23.8
1980 32.5 45.3 20.0
1985 22.6 31.8 13.5 44.0 18.6 24.7 18.3 14.2 22.1
1990 19.5 28.0 11.2
1995 12.7 19.4 6.1
Okuma-Yazma bilmeyenlerin oranı
Yıl Toplam Mardin Batman Erzurum Tunceli Diyarbakır Bitlis Bingöl Şanlıurfa Siirt Muş Van Elazığ Şırnak Ağrı Kars
1988 19 4 3 12
1989 4
1990 10 4
1991 4 2 2
1992 24
1993 51 1 12 24 5 4 2 1 1 1
1994 31 4 4 4 10 5 1 1 1 1
1995 7 2 1 2 1 1
1996 8
Toplam 158 İller bağlamında yıllara göre öğretmen kayıpları

Türkiye Cumhuriyeti ile PKK arasındaki çatışmalarda toplamda 30.000'den fazla insan ölmüştür.[113]

Köy boşaltmaları ve göç

1995'te Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanı tarafından yapılan açıklamaya göre Batman'da 37 köy, 54 mezra, Bingöl'de 150 köy, 194 mezra, Bitlis'te 76 köy, 95 mezra, Diyarbakır'da 115 köy, 196 mezra, Hakkari'de 38 köy, 93 mezra, Tunceli'de 154 köy, 657 mezra, Şırnak'ta 96 köy, 110 mezra olmak üzere bölge genelinde 982 köy ve 1.674 mezranın boşaltılmış ve toplam 49.593 aile ve 310.921 kişinin göç etmiştir. Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV)'na göre 3.500 civarında, İnsan Hakları Derneği (İHD)'ne göre 3.246, Göç Edenler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (GÖÇ-DER)'ne göre 4.500, Türkiye Büyük Millet Meclisi Göç Araştırma Komisyonu'na göre 2.663 köy ve mezra boşaltılmıştır.[114]

Avrupa Birliği

1994 yılında PKK örgütüne yardım etme ve örgüt propagandası yapma suçlamasıyla savcılıktan TBMM'ye gönderilen fezlekeler işleme konularak Demokratik Toplum Partisi (DEP) miletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırıldı. 1994 Aralık ayında, DEP milletvekillerinin tutuklanması ve çeşitli cezalara çarptırılması, Avrupa Parlamentosu tarafından tepkiyle karşılandı. Türkiye tarafından yapılan açıklamalarda milletvekillerin etnik kökenlerinden dolayı değil de PKK ile olan ilişkilerinden dolayı ceza aldıklarını belirtmesine rağmen, Avrupa Parlamentosu 15 Haziran 1995 tarihinde aldığı bir kararla, "eski DEP milletvekillerinin halen hapiste bulunması ve Kürt halkının haklarının tanınmaması nedeniyle" gümrük birliğini onaylamayacağını belirtti.[115]

Avrupa Birliği üyelerinden Almanya, geçmişte Türkiye'ye PKK'yla mücadelesinde kullandığı yöntemlere en sert tepkiyi gösteren ülkedir.[116] Alman radyo ve televizyonları, Cizre'de bulunan ve Alman Yeşillerinden oluşan bir delegasyona dayanarak verdikleri haberde, "Türklerin, Kürtleri imhaya giriştiklerini" belirtti. Dönemin Alman Dışişleri Bakanı Hans Dietrich Genscher de "Türkiye'nin uluslararası anlaşmalara uymadığını" belirterek Avrupa Topluluğu'nu ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü'nü Türkiye'ye karşı harekete geçirmeye çağırdı ve Yunanistan, Danimarka ile Hollanda'nın desteğini aldı.[117]

İdari/Hukuk

Türkiye siyasi yapısı 1980'li yıllarda 1970'li yılları son yarısını arkasında bırakarak toparlanma dönemini yaşama izlenimini verirken bu karmaşık dönemden uzanıp gelen kadrosuyla PKK Türkiye'nin önünü tıkamaya çalışmıştır. PKK 1970'lerde kazandıkları beceriler ve Filistin/Suriye/Yunan/Ermeni becerilerini bünyesine katarak sağlam bir yapıyla ortaya çıkmıştır. Tabanını çok daha belirginleştirmiş; yurt dışı bağlantılarını sağlam temeller üzerine oturtmuş; söylemini yerel olgulardan çok milletler arası olgularla doldurmuş; en önemlisi desteğini Türkiye devletinin ulaşamayacağı yerlerden ve uyuşturucudan elde etmeye başlamıştır.

PKK, devletler arası bir yapıya geçmiştir. PKK'nın sorunun kaynakları dışarıya taşıyarak yapılanması Türkiye devletinin daha önceki ayaklanmalarda uyguladığı bölgeye yönelik problemi çözme yollarını tıkamıştır. 1930'lardaki toprak reformunun bu bölgeye uzanamaması devletin ağaları mutlu etmek zorunda kalmasının bir uzantısıdır. PKK sorunu, güneydoğu sorunu olmaktan çıkartmış ve bölge halkının olaylara olan etkisini azaltmıştır.

Köy Korucuları (1985)

Olağanüstü Hal (1987)

Terör örgütü olarak tanınması

PKK; Avrupa Birliği[118], Amerika Birleşik Devletleri[42], Birleşmiş Milletler ve NATO[119] ve bölgedeki Türkiye, Suriye, Irak, İran gibi birçok ülke ve uluslararası kuruluş tarafından terör örgütü olarak kabul edilmektedir. Ayrıca; Amerika Birleşik Devletleri'nin uyuşturucu kaçakçıları listesinde[120][121] yer almaktadır. T.C. Emniyet Genel Müdürlüğünün yayınladığı "Türkiye'de hâlen faaliyetlerine devam eden başlıca terör örgütleri" listesinde "PKK/KONGRA-GEL (Kürdistan Halk Kongresi-KHK)" adıyla yer almıştır.[122]

Kullandığı bayraklar

Ayrıca bakınız

İlgili ve bağlantılı örgütler

Paramiliter güçleri

İlgili örgütler

Destekleyen örgütler

Çatı örgütler

Kaynakça

Genel
Özel
  1. ↑ "PKK’nın Kuruluşu ve Gelişimi". 11 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140211001148/http://www.nesra.org/pkknin-kurulusu-ve-gelisimi/.
  2. ↑ Encyclopædia Britannica
  3. ↑ Fitzherbert, Yvo (26 Ağustos 2014). "A new kind of freedom born in terror". OpenDemocracy. https://www.opendemocracy.net/arab-awakening/yvo-buxton/new-kind-of-freedom-born-in-terror. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015.
  4. ↑ Kolokotronis, Alexander (2 Kasım 2014). "The No State Solutiolin: Institutionalizing Libertarian Socialism in Kurdistan". New Politics. http://newpol.org/content/no-state-solution-institutionalizing-libertarian-socialism-kurdistan. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015.
  5. ↑ Taylor, Rafael (17 Ağustos 2014). "The new PKK: unleashing a social revolution in Kurdistan". ROAR Magazine. http://roarmag.org/2014/08/pkk-kurdish-struggle-autonomy/. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015.
  6. ↑ Tax, Meredith (22 Nisan 2015). "The Revolution in Rojava". Dissent. https://www.dissentmagazine.org/online_articles/the-revolution-in-rojava. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015.
  7. ↑ Jones, Owen (10 Mart 2015). "Why the revolutionary Kurdish fight against Isis deserves our support". The Guardian. http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/mar/10/revolutionary-kurdish-isis-ivana-hoffman. Erişim tarihi: 30 September 2015.
  8. ↑ Legard, Sveinung; David Graeber (17 Eylül 2015). "We Have a Lot to Learn". New Compass. http://new-compass.net/articles/we-have-lot-learn. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015.
  9. ↑ Hozat, Bese (25 Kasım 2013). "Bese Hozat: PKK is a social system today". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304232852/http://www.pkkonline.com/en/index.php?sys=article&artID=215. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
  10. 1 2 3 Jongerden, Joost. "Rethinking Politics and Democracy in the Middle East" (PDF). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160315143043/http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/12/turkey4358b.pdf. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  11. ↑ Öcalan, Abdullah (2011) (PDF). Democratic Confederalism. ISBN 978-0-9567514-2-3. http://www.freedom-for-Öcalan.com/english/download/Öcalan-Democratic-Confederalism.pdf. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  12. ↑ Öcalan, Abdullah (2 April 2005). "The declaration of Democratic Confederalism". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141006072038/http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  13. ↑ "Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır". 26 Ağustos 2006. 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150505071029/http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=34813. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  14. ↑ Wood, Graeme (26 Eylül 2007). "Among the Kurds". The Atlantic. http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2007/10/among-the-kurds/306448/. Erişim tarihi: 8 September 2013.
  15. ↑ Sule Toktas (1 Ocak 1970). "Waves of Feminism in Turkey: Kemalist, Islamist and Kurdish Women’s Movements in an Era of Globalization | sule toktas". Academia.edu. http://www.academia.edu/5028615/Waves_of_Feminism_in_Turkey_Kemalist_Islamist_and_Kurdish_Womens_Movements_in_an_Era_of_Globalization. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
  16. ↑ Campos, Paul (30 Eylül 2013). "Kurdistan's Female Fighters". The Atlantic. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304094515/http://www.theatlantic.com/international/archive/2013/01/kurdistans-female-fighters/272677/. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
  17. ↑ http://www.dunyabulteni.net/m/haberler/337791/pkknin-yeni-resmi-ideolojisi-demokratik-modernite
  18. ↑ "HRK'DEN HPG'YE (Özel Dosya) Üçüncü Bölüm". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160702115018/http://www.hezenparastin.net/tr/15_agus_2007/hrk_hpg_3.html.
  19. ↑ "Ordu-ARGK (Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu)". 10 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150310004755/http://www.terororgutleri.com:80/ordu-argk-kurdistan-halk-kurtulus-ordusu/.
  20. ↑ "İstanbul Atatürk Havalimanı’ndaki saldırının olası failleri arasında gösterilen PKK’dan yapılan açıklamada, iddialar reddedildi.". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160702115025/http://tr.sputniknews.com/turkiye/20160629/1023620668/pkk-ataturk-havalimani-saldiri.html.
  21. ↑ "PKK Musul'da IŞİD'e Karşı Savaşma Kararı Aldı". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160702115059/http://www.sondakika.com/haber/haber-pkk-musul-da-isid-e-karsi-savasma-karari-aldi-8303921/?m=0.
  22. ↑ "Why is the world ignoring the revolutionary Kurds in Syria?". The Guardian. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141021220050/http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/oct/08/why-world-ignoring-revolutionary-kurds-syria-isis. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2015.
  23. ↑ Thw Washington Institute for Near East Policy (...Cemil Bayık, another top PKK leader, added another demand: "Either the Kurds will become independent or not live at all...)
  24. ↑ PKK Massacres 5, Hri.org
  25. 1 2 3 Amerikan Bilim Adamları Federasyonu (FAS), A Report on the PKK and Terrorism(İngilizce) Alıntı:Stratejik olarak PKK liderleri, devlete, sivillere ve kendilerine asi gruplara karşı terör uygulanması gerektiğine inanmaktadır.
  26. ↑ PKK baskınına uğrayan Kürt köyleri ABD gazetesine haber oldu, Milliyet (erişim tarihi:2 Ekim 2009)
  27. ↑ Terör Davası Gerekçeli Kararında sivillere yapılan eylemlere ilişkin bölümler
  28. ↑ https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no1/pdfs/U-%20Varouhakis-The%20Case%20of%20Ocalan.pdf
  29. ↑ http://www.fbi.gov/stats-services/publications/terror_99.pdf
  30. ↑ https://wikileaks.org/gifiles/docs/38/3883362_-os-turkey-syria-ct-mil-mgk-convenes-amidst-pkk-terror.html
  31. ↑ http://www.interpol.int/content/download/27178/365792/version/1/file/P2%20-%20Iran.pdf
  32. ↑ http://www.nationalsecurity.gov.au/Listedterroristorganisations/Pages/KurdistanWorkersPartyPKK.aspx
  33. ↑ http://www.bbc.com/news/world-europe-20971100
  34. ↑ Kürdistan Postası
  35. ↑ Radikal.com.tr Haberler: PKK'nın yeni adı KADEK
  36. ↑ http://rudaw.net/turkish/kurdistan/271120152
  37. ↑ World Socialist Web Site Justus Leicht, 25.02.2000. Erişim 28 Aralık 2008
  38. ↑ https://tr.wikisource.org/wiki/KCK_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi
  39. ↑
  40. ↑ "Halkların Birleşik Devrim Hareketi" kuruldu, Alınteri dergisi, 12 Mart 2016, Erişim tarihi 14 Mart 2016.
  41. ↑ Tacar , Pulat Y. Terör ve Demokrasi. 1. Baskı. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1999. S. 167.
  42. 1 2 "Foreign Terrorist Organizations". Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı. 10 Ağustos 1997. 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160426004050/http://www.state.gov/j/ct/rls/other/des/123085.htm?goMobile=0. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016.
  43. ↑ [https://www.un.org/sc/suborg/sites/www.un.org.sc.suborg/files/1267.htm "The List established and maintained by the 1267/1989 Committee"]. United Nations Security Council Committee 1267. UN.org. 2015-10-14. https://www.un.org/sc/suborg/sites/www.un.org.sc.suborg/files/1267.htm. Erişim tarihi: 2015-11-10.
  44. ↑ "Rus Aydın: PKK Terör Örgütü Çıkmaza Girdi". 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160517161958/http://www.turkishny.com/headline-news/2/34389-rus-aydn-pkk-teror-orgutu-ckmaza-girdi. Erişim tarihi: 17 July 2015.
  45. ↑ List of designated terrorist organizations
  46. ↑ St.Galler Tagblatt AG. "www.tagblatt.ch – Schlagzeilen". 29 September 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20070929131855/http://tagblatt.ch/index.php?artikelxml=jsp&artikel_id=1245738&ressort=tagblattheute/schlagzeilen. Erişim tarihi: 25 June 2015.
  47. ↑ Hüseyin Hayatsever (26 Ekim 2016). "Rus büyükelçi: Halep'te sivil halkın insani koridoru kullanmasına izin verilmiyor". Sputnik. https://tr.sputniknews.com/columnists/201610261025494002-rus-buyukelci-halep/. Erişim tarihi: 21 Aralık 2016.
  48. ↑ Öcalan 2004, s. 78.
  49. ↑ Öcalan 2004, s. 87.
  50. ↑ http://www.kurdica.com/News-sid-Apocu-756.html
  51. ↑ Sosyalizm Ansiklopedisi. VII. cilt. İletişim Yayınları. s. 2310-2311.
  52. ↑ Şenay, Gonca (8 Eylül 2015). ""PKK'nın amacı hâlâ bağımsızlık"". Al Jazeera Türk. 14 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151114104826/http://www.aljazeera.com.tr:80/al-jazeera-ozel/pkknin-amaci-hala-bagimsizlik.
  53. ↑ Birand, Mehmet Ali (16 Haziran 1988). "'Tarihi bir dönemece geldik'". Milliyet: s. 13.
  54. ↑ http://www.bianet.org/bianet/siyaset/107183-27-mayis-kurtler-ve-sark-islahat-plani-kararnamesi
  55. ↑ http://marksist.net/ilkay_meric/sark_islahat_plani_ve_tc_nin_asimilasyon_politikalari.htm
  56. ↑ http://www.radikal.com.tr/turkiye/resmi_raporlarda_dersim_katliami_13_bin_kisi_olduruldu-965187
  57. ↑ http://www.sabah.com.tr/gundem/2009/08/22/yildiranin_iskenceleri_pkknin_temelini_atti
  58. ↑ http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/turkiyenin-faili-mechullerle-sinavi
  59. ↑ http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/120904/JiTEM_in_kanli_bicagi.html
  60. ↑ http://t24.com.tr/haber/ihd-turkiyede-348-toplu-mezarda-4-bin-201-kisini-cesedi-var,280638
  61. ↑ http://www.radikal.com.tr/turkiye/jitemci_doganin_arsivi_hala_sir-1219441 PKK bildirili eylem (15) nolu klasörde; mücadeledeki hata ve noksanlıklarla ilgili yapılan değerlendirmelerden “Devletin yapması gerekenin psikolojik paniği çete korucular için yaptığı, bir terör olayı olmasına rağmen teröristlerin ve onlara yardım edenlerin evinin uçurulması gerektiği ve olay yerine PKK, HRK, ERNK bildirilerinin bırakılması gerektiği” hususu,
  62. ↑ http://www.youtube.com/watch?v=OSeb3OvAVPY
  63. ↑ http://www.bianet.org/bianet/siyaset/128774-carkin-o-bebegi-pkk-degil-biz-oldurduk
  64. ↑ "Öcalan Davası - İddianame. BELGEnet". 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120131051334/http://www.belgenet.com/dava/dava08.html. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. "Batı Avrupa: PKK terör örgütünün Batı Avrupa’daki faaliyetlerini 1977 yılından başlatmak mümkündür. 1980 yılında her ne kadar bazı Merkez Komite üyeleri Batı Avrupa için görevlendirilmişlerse de, esas profesyonel düzeyde faaliyetler 1981 yılından itibaren yükseltilmiştir."
  65. ↑ Library Information and Research Service. The Middle East, bölüm 1. Library Information and Research Service., 1999. s. sayfa 269.
  66. ↑ Eager, Paige Whaley. From freedom fighters to terrorists: women and political violence. Ashgate Publishing, Ltd., 2008. s. sayfa 174. ISBN 9780754672258.
  67. ↑ Özgürlüğe doğru 34 yıl, Özgür Gündem, 27 Kasım 2012, Erişim tarihi: 27 Mart 2016.
  68. ↑ TC Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü
  69. ↑ Hürriyet gazetesi Otobüsün kapısını o açtı haberi, 31 Ağustos 2005
  70. ↑ Sanıksız Kalan Katliam, Yenişafak URL erişim tarihi:3 Temmuz 2008
  71. ↑ Başbağlar Davası Yarın Başlıyor, Zaman URL erişim tarihi:3 Temmuz 2008
  72. ↑ 30 bin 461 ölü, Sabah URL erişim tarihi:3 Temmuz 2008
  73. 1 2 Öcalan Davası, Duruşmalar, belgenet.com URL erişim tarihi:28 Şubat 2015
  74. ↑ MED TV Basın toplantısı
  75. ↑ Karon, Tony (17 Şubat 1999). "Behind Ocalan's Capture: Deceit, Abduction -- and the Mossad?" (İngilizce). Time. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151222165022/http://content.time.com/time/arts/article/0,8599,20031,00.html.
  76. ↑ Öcalan Davası Kararı tam metni
  77. 1 2 Öcalan Davası'nda Ankara 2 nolu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin 1999/21 nolu Kararı
  78. ↑ "Öcalan davasında hukuki süreç bitti" (html). Evrensel. 31 Aralık 1999. 27 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20060427003547/http://www.evrensel.net:80/99/12/31/politika.html. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. "Öcalan’ın 16 Şubat 1999’da Türkiye’ye getirilmesinin ardından, Ankara DGM Başsavcılığı’nın ölüm cezası istemiyle açtığı davada hukuki süreç tamamlandı. 29 Haziran 1999 tarihinde sona eren davada, Öcalan, TCK’nın 125. maddesine göre oybirliği ile ölüm cezasına mahkûm edildi. Ardından da dava Yargıtay gündemine gelmişti. Davayı ele alan Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 25 Kasım günü açıkladığı kararla, ölüm cezasını onamıştı."
  79. ↑ "Oy birliğiyle idam" (html). Hürriyet. 26 Kasım 1999. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304120938/http://webarsiv.hurriyet.com.tr/1999/11/26/159336.asp. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. "Yargıtay 9. Ceza Dairesi, dün bölücübaşı Abdullah Öcalan'a, TCK'nın 125. maddesindeki ‘Vatana ihanet’ suçundan verilen idam cezasını oybirliğiyle onadı. İtiraz yolları ise infazı engellemiyor. Bu nedenle gözler hükümetin tavrına ve Meclis'e çevrildi."
  80. ↑
  81. ↑ Aydın, Zülfikar Ali (15 Şubat 2015). "Kandil görüşmesinin detaylarını Habertürk ele geçirdi: "Türkiye'de silahlı mücadele bitti"". Habertürk. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305111237/http://www.haberturk.com/gundem/haber/1043208-kandil-gorusmesinin-detaylarini-haberturk-ele-gecirdi-turkiyede-silahli-mucadele-bitti.
  82. ↑ http://www.internethaber.com/bombali-saldiriyi-son-dakika-isid-ustlendi-802509h.htm
  83. ↑ http://www.haberturk.com/gundem/haber/1106043-sanliurfada-2-polis-sehit-oldu
  84. ↑ Cizre ve Silopi’de çatışmalar devam ediyor, Milliyet gazetesi, 20 Aralık 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015
  85. ↑ Cizre'de gece boyu çatışma: 4 kişi öldü, Evrensel gazetesi, 5 Eylül 2015, Erişim tarihi: 21 Aralık 2015
  86. ↑ http://www.gazetevatan.com/cizre-de-sokaklara-hendek-kazildi--39719-galeri-haber-fotogaleri//
  87. ↑ http://bianet.org/bianet/insan-haklari/170215-cizre-de-bir-kisi-sokakta-olduruldu?bia_source=rss
  88. ↑ http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/365849/Cizre_de_20_den_fazla_sivil_olu_var.html
  89. ↑ http://www.gazetevatan.com/News/Article?ID=893495
  90. ↑ http://www.hurriyet.com.tr/pkkdan-yeni-dogan-unitesine-bomba-40004488
  91. ↑ http://www.aksam.com.tr/guncel/pkk-4-ilde-23-okul-yakti/haber-339806
  92. ↑ http://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/sirnakta-can-pazari-pkk-kutuphaneyi-yakti,01oUjT0Pw021pofcDVlJyg/t66TLeP6OUiL3LLS5EAfrw
  93. ↑ "ABD ve Irak’a PKK uyarısı". NTVMSNBC. 18 Temmuz 2006. http://www.ntvmsnbc.com/news/379941.asp. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
  94. 1 2 3 4 Teslim olan teröristlerden çarpıcı itiraflar
  95. ↑ Irak Türkmen Cephesi
  96. ↑ Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey
  97. ↑
  98. ↑ J. Lyon, Alynna; Emek M. Uçarer (Mart 1998). "THE TRANSNATIONAL MOBILIZATION OF ETHNIC CONFLICT: KURDISH SEPARATISM IN GERMANY" (Akademik makale). March 1998 International Studies Association annual meeting, Minneapolis, Minnesota. Columbia Üniversitesi, SC 29208. ss. 
    "German authorities had a difficult time shaping the idea of a ban, partly because the federal prosecutor could not find sufficient evidence that the PKK had a military wing in Germany or whether it was individuals who were being flown in to commit the acts of terrorism. The organization was, without a doubt, the largest driving force amongst Kurds in Germany. It could easily drum up demonstrations with 50,000 individuals in a very short time, and while there was evidence that there was some chain of command in the organization, it did not have a formal structure that was easy to point to. Rather, it was organized as a thick net of Kurdish workers’ organizations, sports clubs, cultural centers, and Kurdish migrants’ organization". 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120622082931/http://www2.hawaii.edu:80/~fredr/kurds.htm. Erişim tarihi: 21 Kasım.
  99. 1 2 3 4 J. Lyon, Alynna; Emek M. Uçarer (Mart 1998). "THE TRANSNATIONAL MOBILIZATION OF ETHNIC CONFLICT: KURDISH SEPARATISM IN GERMANY" (Akademik makale). March 1998 International Studies Association annual meeting, Minneapolis, Minnesota. Columbia Üniversitesi, SC 29208. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120622082931/http://www2.hawaii.edu:80/~fredr/kurds.htm. Erişim tarihi: 21 Kasım.
  100. 1 2 3 4 "Kurdish Diaspora". Transnational Migration and Diasporic Communities. Sonbahar 1999. 30 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20101230063005/http://www.hamline.edu:80/cla/academics/international_studies/diaspora/kurds/paper.html. Erişim tarihi: 21 Kasım.
  101. ↑ "Türkiye ve Terörizm" Türkiye Barolar Birliği Yayınları.2006, Ankara. s.309 ISBN 975-6689-41-5
  102. 1 2 "İşte PKK'nın silahlarının listesi". Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6922630.asp?gid=180. Erişim tarihi: 2007-07-19.
  103. ↑ Kanas, PKC, Dragunov Nişancı Tüfeği, Arbiki, Heckler & Koch G3, M16, Heckler & Koch PSG1 (G-1), Mauser
  104. 1 2 Oral Çalışlar, "En çok 'şehit' Şırnak'tan", Radikal, 5 Eylül 2009, URL erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
  105. ↑ "10 yılda 815 şehit", Akşam, 22 Şubat 2012. 22 Şubat 2012 tarihinde erişildi.
  106. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Stephen R. Barnhart "New International Terrorism and Political Violence." page 107-109
  107. ↑ "Kongra-Gel, KADEK, PKK: globalsecurity". 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151025174239/http://www.globalsecurity.org:80/military/world/para/pkk.htm. Erişim tarihi: 1 Nisan 2005.
  108. ↑ "1997 Global Terrorism: Europe and Eurasia Overview". United States Department of State. http://permanent.access.gpo.gov/lps14740/www.state.gov/www/global/terrorism/1997Report/eurasia.html. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2007.
  109. ↑ http://www.yenicaggazetesi.com.tr/pkknin-sigara-deposuna-baskin-137501h.htm
  110. ↑ http://www.aksam.com.tr/guncel/pkkya-agir-darbe-c2/haber-526322
  111. 1 2 "Our Alliance Against Terrorism". United States Department of State. 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150705155502/http://turkey.usembassy.gov/op_ed_04222006.html. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2007.
  112. ↑ http://www.ntv.com.tr/turkiye/tskdan-pkknin-finans-kaynagina-onemli-darbe,FgW2GNgTC0qhYk5F0snGqg
  113. ↑ "Turkish Jets Strike Kurdish Rebels". 27 Aralık 2007. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150610235839/http://www.nytimes.com/2007/12/27/world/middleeast/27turkey.html?_r=1&scp=1&sq=30.000+turkish&st=nyt&oref=slogin. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
  114. ↑ 'Kürt sorunu ve sokak çocukları' 26 Aralık 2004 tarih Radikal gazetesi URL erişim tarihi: 22 Temmuz 2008
  115. ↑ Turkish Daily News, 15 Haziran 1995
  116. ↑ Gönlübol, Mehmet; Bingün, Hakan. Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995). Siyasal Kitabevi. Ankara. 9. baskı. s. 665.
  117. ↑ Cumhuriyet gazetesi. 30 Mart 1992
  118. ↑ Official Journal of the European Union (PDF dosyası)
  119. ↑ NATO Şefi PKK'yı terörist grup ilan etti
  120. ↑ ntvmsnbc.com PKK uyuşturucu kaçakçıları listesinde (erişim tarihi 31.05.2008)
  121. ↑ bbc.co.uk (erişim tarihi 31.05.2008) İngilizce
  122. ↑ Türkiye'de halen faaliyetlerine devam eden başlıca terör örgütleri listesi Emniyet Genel Müdürlügü. Erişim: 20 Eylül 2011 (Arşiv:<http://www.webcitation.org/61qNUjn5v>)

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.