Fransızca

Fransızca

Fransızca yazı örneği.
Telaffuz [fʁɑ̃sɛ]
Bölge Batı Avrupa
Etnik köken Fransızlar
Dönem 2006[1]
68.458.600
Dil aileleri
Hint-Avrupa
Yazı sistemi Fransız alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil  Fransa
 Kongo DC
 Kanada
 Madagaskar
 Kamerun
 Fildişi Sahili
 Burkina Faso
 Nijer
 Senegal
 Mali
 Ruanda
 Belçika
 Gine
 Çad
 Haiti
 Burundi
 Benin
 İsviçre
 Togo
 Orta Afrika Cumhuriyeti
 Kongo Cumhuriyeti
 Gabon
 Komorlar
 Ekvator Ginesi
 Cibuti
 Lüksemburg
 Vanuatu
 Seyşeller
 Monako
Dil kodları
ISO 639-1 fr
ISO 639-2 fre (B)
fra (T)
ISO 639-3 fra

  Fransızca ana dili Bölgeler.
  Bir resmi dil olduğu bölgeler.
  İkinci bir dil Bölgeler.
  Azınlık dil olan yerler.

Fransızca (français, /fʁɑ̃sɛ/), Hint-Avrupa dil ailesinin Roman dilleri altbirimden, Fransa ve Fransız uygarlığını benimsemiş ve eski Fransız sömürgesi ülkelerde kullanılan dildir.

Dünya'da yaklaşık olarak 200 milyon insan Fransızca bilmektedir. 128 milyon insan Fransızca'yı anadili veya ikinci dili olarak konuşurken, 54 ülkede 72 milyon insan tarafından da bilinmekte ve konuşulmaktadır. Başta Fransa olmak üzere Kanada, Belçika, İsviçre, Afrika, Lüksemburg ve Monako ve daha birçok ülkede konuşulur.

Fransızca; İspanyolca, Portekizce, İtalyanca, Katalanca ve Rumence gibi Roma İmparatorluğu'nun dili olan Latince'nin devam dillerindendir.

Fransızca tarih içerisinde Roma Galyalılarının kelt dillerinden ve Roma sonrası Frenk göçmenlerinin Cermen dillerinden etkilenmiştir.

Fransızca 29 ülkede resmî dildir. La Francophonie denilen Frankofon Fransızca konuşan uluslar topluluğudur. Birleşmiş Milletler'in bütün altkurumlarında ve uluslararası kuruluşların çoğunda resmî dildir.

Avrupa Birliği verilerine göre 27 üye ülkedeki 129 milyon insan (497.198.740 %26'sı) Fransızca konuşmakta ve bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) ise ikinci dili olarak konuşmaktadır. Bu verilere göre Fransızca birlik içerisinde İngilizce ve Almancadan sonra en sık konuşulan 3. dildir.

Dağılım

Avrupa

Avrupa Birliği ve aday ülkelerdeki Fransızca okuryazarlığı[2]

Fransa'daki yasal konumu

Fransız Anayasası'na göre Fransızca 1992'den beri Fransa'nın resmî dilidir.(Aslında 1539'dan beri önceki birtakım yasal metinlerde de Fransızca resmî dildir)

resmî hükümet yayınlarında, eğitim sisteminde, yasal sözleşmelerde, reklâmlarda yabancı sözcüklerin Fransızcaya çevrilmesi zorunludur.

Fransızcaya ek olarak Fransa'da pek çok yerel dil de konuşulur. Fransa, Avrupa Yerel Diller Sözleşmesi'ne imza atmış olmasına karşın, 1958 anayasasına karşı olduğu gerekçesiyle bunu onaylamamıştır.

İsviçre

Fransızca İsviçre'nin 4 resmî dilinden biri olup (diğerleri Almanca, İtalyanca, Romanşça) İsviçre nüfusunun %20'sinin anadilidir. Romanş dili İtalyancaya yakın bir dildir ve İsviçre halkının %6'sınca kullanılır.

Belçika

Fransızca Belçika'nın Valon bölgesinin resmî dilidir ancak bu bölgede Almanca konuşanlar doğu kantonlarda yaşar. Başkent Brüksel'in içinde yer aldığı merkez bölgesinin Felemenkçe ile birlikte iki resmî dilinden biridir. Bu bölgede çoğunlukla anadilleri olmamasına karşın nüfusun büyük çoğunluğu tarafından konuşulur. Valon ve Brüksel-merkez bölgelerine sınırı olmasına rağmen Flaman bölgesinde ise Fransızca ve Almanca resmî dil olmayıp Felemenkçe konuşulur. Ancak bu bölgede anadilleri Fransızca olan insanlar da yaşar.

Toplamda nüfusun %40'ı Fransızca, %60'ı Felemenkçe konuşur. Felemenkçe konuşan insanların %59'u da Fransızcayı ikinci dilleri olarak konuşurlar. Bu bilgilere göre Belçikalıların %75'i Fransızca bilmektedir.

Monako ve Andorra

Monako Prensliğinin ulusal dili Monégasque olmasına karşın Fransızca tek resmî dildir ve Fransız kökenliler ülke nüfusunun %47'sini oluştururlar.

Andorra'nın resmî dili ise Katalanca'dır. Fransa'ya yakın komşuluğu nedeniyle Fransızca da konuşulur. Fransız kökenliler ülke nüfusunun %7'sini oluşturur.

İtalya

İtalyanca ile birlikte Fransızca İtalyanların resmî bir dili olup İtalya'nın Aosta vadisi bölgesinde konuşulur. Buna ek olarak bölgede başka lehçeler de konuşulmaktadır ancak bunlar resmî açıdan henüz tanınmamıştır.

Lüksemburg

Fransızca Lüksemburg'un Almanca ve Lüksemburgca ile birlikte üç resmî dilinden birisidir. Lüksemburg eğitim sistemi üçlü dil yapısındadır. İlkokulun ilk yıllarında dersler Lüksemburgca, sonraki yıllarda Almanca, liseden itibaren ise Fransızca olarak okutulmaktadır.

Amerika

Kanada'nın başkenti Ottawa’da iki dilli (İngilizce/Fransızca) bir durak tabelası.

Kanada

Fransızca Kanada'nın resmî dillerinden biri olup İngilizce'den sonra en çok konuşulan dildir. Quebec eyaletinde ise Fransızca tek resmî dil olup 7 milyon insanın ana dilidir. Nüfusunun üçte biri Frankofon içinde yer alan New Brunswick bölgesinin ise iki resmî dili vardır. Nüfusunun üçte biri Frankofon içinde yer alan Kanada'nın başkenti Ottawa, Ontario şehrinin ise iki resmî dili vardır. Ontario, Nova Scotia ve Manitoba bölgelerinde de resmî dil olmamasına karşın Fransızca konuşan insanlar yaşar.

Haiti

Fransızca toplumun okuryazar kesiminde konuşulmasına karşın Haiti'nin resmî dillerinden biridir. Fransızca kökenli Kreol dillerinden biri olan Haiti Kreolü ise nüfusun büyük kısmının ana dilidir.

Birleşik Devletler

Federal düzeyde resmî bir tanınması olmamasına karşın Fransızca Birleşik Devletler'de İngilizce ve İspanyolcadan sonra en çok konuşulan üçüncü dildir. Louisiana, Maine, Vermont ve New Hampshire eyaletlerinde ise en çok konuşulan ikinci dildir. Louisiana'da Kayun ve Kreol Fransızcası konuşulur. 2000 verilerine göre Louisiana da 194.000 insan evlerinde Fransızca konuşmaktadır.

Afrika

  Afrika frankofonu ülkeleri
  Bazen Afrika frankofonuna dahil edilen ülkeler

Dünyada Fransızca konuşan nüfusun büyük çoğunluğu Afrika'da yaşar. Uluslararası Fransızca konuşan Ülkeler Topluluğunun (Organisation internationale de la Francophonie) 2007 raporuna göre 31 farklı Afrika ülkesinde yaşayan 115 milyon Afrikalı Fransızcayı anadili ya da ikinci dili olarak konuşabilmektedir. Fransızca Afrika genelinde ikinci bir dil olmasına karşın Abidjan, Libreville gibi şehirlerde ve Fildişi Kıyısı'nda sadece Fransızca konuşulmaktadır.

Afrika dillerinden etkilenerek gelişen Afrika Fransızcası'nın birçok çeşidi olmasından dolayı tek bir Afrika Fransızcasından söz edilemez.Fransızca kökenli Kreol dillerine ek olarak Fransızca Hint Okyanusu'nda bulunan adalarda da konuşulur. Madagaskar'da Fransızca'nın yanında Malayo-Polinezyan bir dil olan Malagazi konuşulur. Mauritius ve Seyşel Adaları'nda İngilizce'nin resmî dil olmasından bu yana Fransızca ve İngilizce arasında bir çekişme vardır. Madagaskar'da da son yıllarda İngilizce resmî dil olmuştur.

Sahra altı ülkelerde eğitimin yaygınlaşmasıyla birlikte Fransızca dili de yaygınlaşmış ve evrime uğramıştır.

Diğer ülkelerden Afrika'ya gelenler için Afrika Fransızcası'nı anlamak biraz güç olabilir, buna karşılık yazı dilinde çok büyük farklılıklar yoktur.

Fransızca pek çok Afrika ülkesinde resmî dildir:

Mauritius ve Magrip ülkelerinde resmî dil olmayıp idari dilde yaygın olarak kullanılır:

Son yıllarda Cezayir özellikle eğitim dilinde Fransızca’nın yerine Arapça’nın kullanımını yaygınlaştırmak için dille ilgili çeşitli düzenlemeler yapmıştır.

Mısır’da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Bu yüzden eğitim süreci içerisinde bir Mısırlı İngilizce’ye ek olarak Fransızca da öğrenir. Mısır, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon) içerisinde yer alır.

Fransa’nın Hint Okyanusu’nda yer alan iki denizaşırı bölgesi Mayotte ve Réunion’da da resmî dil Fransızca’dır.

Asya

Asya'da; eski Fransız sömürgeleri olan Hindistan'ın Puduçeri şehrinde, Vietnam, Kamboçya ve Laos'da ticaret ve azınlık dili Fransızca olarak kabul edilir. Ayrıca Asya'daki diğer eski Fransız sömürgeleri olan Suriye ve Lübnan'da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Lübnan, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon) içerisinde yer alır.

Sınıflama

Fransızca bir Hint-Avrupa dilidir. Aşağıdaki aile ağacında gösterilen diğer kardeş dilleri gibi Fransızca, Latince soyundandır. Daha belirgin olarak Roma İmparatorluğu'nda yaşayanların çoğu tarafından konuşulan Kaba Latince soyundan, ve teknik terimlerinden dışında Klasik Latince ile pek ilgisi yoktur. Örneğin Klasik Latincede "at" anlamına gelen "equus"'un Kaba Latince karşılığı "caballus" idi ve bu Fransızca "cheval" kelimesine yol vermiştir. Diğer örnekler:[3]

Klasik Latince Kaba Latince Fransızca Türkçe anlamı
caput testa tête kafa
felix cattus chat kedi
pugna battualia bataille muharebe
urbs villa ville kent

Söz dağarcağının yanı sıra grameri de daha çok Kaba Latinceninkine benzerdir. Klasik Latincede bir kelimenin çekim ekini değiştirerek herhangi bir durumu belirtmek için kelimeler çekilir; örneğin: "kızda" = "puellae", "kıza" = "puellam", vs.[4]. Bunun aksine Kaba Latincede zaman geçince bu çekim işlemi kaybolmuş ve çağdaş Fransızcada olduğu gibi sadece ilgeçler (ör. "ad", "in") kullanılmaya başlamıştır.[5] Bu durum bir tek adların cinsiyetlerini belirten çekimlerde kalmıştır. Örneğin bir erkek kedi le chat, bir dişi kedi la chatte olarak tanımlanır. Bir erkek dansçı le danseur, bir kadın dansçı la danseuse olarak bilinir, vs..

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Latince
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Klasik Latince
 
 
 
Kaba Latince
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Roman dilleri
 
 
 
 
 
Sardinyaca lehçeleri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Batı İtalik dilleri
 
 
 
 
 
Doğu Roman dilleri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Batı Roman
 
 
 
 
 
Proto-İtalyanca
 
Balkan Roman
 
Dalmaçyaca
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İberik Roman
 
 
 
 
 
Galik Roman
 
İtalyanca
 
Proto-Rumence
 
Arnavutça kelimeler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Portekizce
 
İspanyolca
 
Fransızca
 
Oksitan Roman
 
Rumence
 
Ulahça
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Oksitanca
 
Katalanca

Dilbilgisi

Fiil çekimi

Etken fiil zamanları

"bütün" fiiler
regarder (seyretmek, bakmak, izlemek)
Şimdiki zaman Bitmemiş bir eylemi gösteren zaman Geçmiş zaman Basit gelecek zaman Şart kipi İstek kipi (şimdiki zaman) İstek kipi (geçmiş zaman)
je regarde regardais regardai regarderai regarderais regarde regardasse
tu regardes regardais regardas regarderas regarderais regardes regardasses
il regarde regardait regarda regardera regarderait regarde regardât
nous regardons regardions regardâmes regarderons regarderions regardions regardassions
vous regardez regardiez regardâtes regarderez regarderiez regardiez regardassiez
ils regardent regardaient regardèrent regarderont regarderaient regardent regardassent
Aynı hâlde: -er ile biten her kurallara uyan fiil.
acheter (satın almak)
j' achète achetais achetai achèterai achèterais achète achetasse
nous achetons achetions achetâmes achèterons achèterions achetions achetassions
ils achètent achetaient achetèrent achèteront achèteraient achètent achetassent
Aynı hâlde: enlever (kaldırmak) se lever (kalkmak) relever (tekrar kaldırmak), se promener (yürüyüş yapmak), ramener (geri getirmek), peser (tartmak)
préférer (yeğ tutmak, yeğlemek, tercih etmek[6])
je préfère préférais préférai préférerai préférerais préfère préférasse
nous préférons préférions préférâmes préférerons préférerions préférions préférassions
ils préfèrent préféraient préférèrent préféreront préféreraient préfèrent préférassent
Aynı hâlde: compléter (bitirmek), dessécher (kurutmak), espérer (umut etmek), exagérer (abartmak), s'inquiéter (kendini tasalandırmak), (se) protéger ([kendini] korumak), répéter (tekrar etmek)
appeler (çağırmak, adlandırmak, v.s.[7])
j' appelle appelais appelai appellerai appellerais appelle appelasse
nous appelons appelions appelâmes appellerons appellerions appelions appelassions
ils appellent appelaient appelèrent appelleront appelleraient appellent appelassent
Aynı hâlde: épeler (hecelemek), jeter (atmak)
employer (kullanmak, çalışmak)
j' emploie employais employai emploierai emploierais emploie employasse
nous employons employions employâmes emploierons emploierions employions employassions
ils emploient employaient employèrent emploieront emploieraient emploient employassent
Aynı hâlde: essayer (denemek), payer (ödemek), tutoyer ("sen" diye konuşmak)
manger (yemek)
je mange mangeais mangeai mangerai mangerais mange mangeasse
nous mangeons mangions mangeâmes mangerons mangerions mangions mangeassions
ils mangent mangeaient mangèrent mangeront mangeraient mangent mangeassent
Aynı hâlde: arranger (düzeltmek), changer (değiştirmek), corriger ([kusur] düzeltmek), déménager (taşımak), déranger (yerinden etmek), interroger (sorgulamak), mélanger (karıştırmak), ranger (sıralamak, toplamak), nager (yüzmek), songer (düşünmek)

Diğer dillerle karşılaştırma

Fransızca, Hint-Avrupa dili olan Latince'nin soyundan gelen bir Roman dilidir, ve bunun sebebiyle İtalyanca, İspanyolca v.s. gibi dillerle sözsel benzerliklere sahiptir. Aşağıdaki tablo bazı Fransızca sözleri İtalyanca, İspanyolca, Oksitanca, Katalanca, Portekizce, Rumence ve Latince eşdeğerleri ile karşılaştırmaktadır. Bu diller, Fransızca'ya sözsel benzerliklerine göre sıralanmaktadır, örneğin İtalyanca, Fransızca ile %89 sözsel benzerliğe sahip olmasına rağmen o önce sıralanmaktadır, vesaire.

Türkçe anlamı Latince Fransızca İtalyanca İspanyolca Oksitanca Katalanca Portekizce Rumence
anahtar clavis clé chiave llave clau clau chave cheie
gece nox nuit notte noche nuèit nit noite noapte
şarkı söylemek cantare chanter cantare cantar cantar cantar cantar cânta
keçi capra chèvre capra cabra cabra cabra cabra capra
dil, lisan lingua langue lingua lengua lenga llengua lingua limbă
yer, alan, meydan, v.s. platea place piazza plaza plaça plaça praça piaţă
köprü pons pont ponte puente pont pont ponte pod
kilise ecclesia église chiesa iglesia glèisa església igreja biserică
hastane hospitalis hôpital ospedale hospital espital hospital hospital spital

Metin örneği

Aşağıda Fransızca'da İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin birinci maddesi, bunun Uluslararası Fonetik Alfabesi telaffuzu ve bu maddenin Türkçesi bulunmaktadır.

Fransızca UFA Türkçe
Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité.[8] [tu lez‿ɛtʁəz‿ymɛ̃ nɛs libʁ‿e ego ɑ̃ diɲite e ɑ̃ dʁwa il sɔ̃ due də ʁɛzɔ̃ e də kɔ̃sjɑ̃s e dwavt aʒiʁ lez‿œ̃z‿ɑ̃vɛʁ lez‿otʁ dɑ̃z‿œ̃n‿ɛspʁi də fʁɑtɛʁnite] Bütün insanlar hür, haysiyet, ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.[9]

Fransızca sayılar

Bazı sözcükler

Bibliyografya

Kaynakça

  1. ↑ http://www.ethnologue.com/language/fra
  2. ↑ Source:, data for EU25, published before 2007 enlargement.
  3. ↑ Bryson, s. 24.
  4. ↑ "Latin First Declension Nouns" (İngilizce). Ohio Devlet Üniversitesi. 1 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110101192836/http://www.math.ohio-state.edu/%7Eeconrad/lang/ln1.html. Erişim tarihi: 18 Eylül 2010.
  5. ↑ Bryson, s. 25.
  6. ↑ FransizcaSozluk.net Fransızca-Türkçe sözlüğü - préférer
  7. ↑ Sözlük.net Fransızca-Türkçe sözlüğü - appeler
  8. ↑ Fransızca Vikikaynak'taki Déclaration universelle des Droits de l’Homme metni.
  9. ↑ Türkçe Vikikaynak'taki İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi metni.
Birleşmiş Milletler'in resmî dilleri
Avrupa Birliği'nin resmî dilleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/20/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.