Türkiye Büyük Millet Meclisi

Türkiye Büyük Millet Meclisi
26. Yasama Dönemi
Coat of arms or logo
Tür
Tür
Tarih
Kuruluş 23 Nisan 1920
20 Temmuz 1961 (çift meclisli)
9 Kasım 1982
Dağılış 27 Mayıs 1960
12 Eylül 1980
Önceki Meclis-i Mebusan
Başkanlık
Yapı
Sandalye 550
Siyasi gruplar

İktidar:

  AKP: 317[1]

Ana muhalefet:

  CHP: 133[1][2]

Muhalefet:

  HDP: 59[1]
  MHP: 39[1]
Seçimler
D'Hondt sistemi
Son seçim
1 Kasım 2015
Sonraki seçim
2019
Slogan
Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir
Toplantı yeri
Genel Kurul
Genel Kurul Salonu
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Bakanlıklar, Ankara
Website
tbmm.gov.tr
Anayasa
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
Bu makale serisinin bir parçasıdır:
Türkiye
devlet yapısı

Portal icon Siyaset portali

Türkiye Büyük Millet Meclisi (kısaca TBMM), 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgali sırasında direniş gösteren Türk Milletinin oluşturduğu irade ile kurulan, (asli kurucu iktidar) ve yine bu iradenin sahibi olan Türk Milletinin anayasa ile verdiği yetki ile yasama görevi yapan Türkiye Cumhuriyeti anayasal devlet organıdır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir" ilkesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur.[3]

Hali hazırda tali kurucu iktidar olan TBMM, diğer anayasal devlet organlarından üstün değildir. Yasama yetkisi yasa veya kanun yapma yetkisidir. Yasalar anayasaya aykırı olamaz. TBMM'nin anayasada da değişiklik yapma yetkisi bulunsa da bu yetki de Anayasa'nın Başlangıç bölümünde yer alan anlayışla ve anayasal bütünlüğe uygun olarak hareket etme ve ancak bu çerçeve içerisinde Anayasa'da değişiklik yapabilme ile sınırlıdır ve bu çerçevede meşruiyet kazanır. Anayasa’nın 6. maddesinde yer alan “hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasa’dan almayan bir Devlet yetkisini kullanamaz.” ifadesiyle yasama organı olan TBMM'nin, kendisinin yasal dayanağı olan anayasanın bütününü veya temel ilkelerini reddederek yeni bir anayasa yapma yetkisi yoktur.[4][5][6] Anayasaya bağlılık yemini eden milletvekili veya partilerin bu girişimlerde bulunması, yetki aşımı ve yetki gaspı girişimi yönünden suç olan bu durum milletvekilliklerinin meşrutiyetini sorgulanır hale getirir ve cebir kullanarak anayasayı değiştirmeye teşebbüsten yargılanma durumu ortaya çıkabilir.[7] Yasa ve anayasa değişikliklerinin halka ait egemenlik haklarını da koruyan bir toplumsal sözleşme olan anayasaya aykırı olup olmadığı Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.

Millete ait egemenlik yetkilerinin kuvvetler ayrılığı prensibi ile verilmesinin, kuvvetler ayrımının, devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğu ve üstünlüğün ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduğu anlamına geldiği Anayasanın başlangıç bölümünde belirtilmiştir.[8]

Anayasanın 108'nci Maddesine göre, yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Milletvekili genel seçimleri, dört yılda bir, serbest, eşit, tek dereceli, genel oy esaslarına göre, yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır. Seçilen milletvekili adayları, anayasaya bağlı kalacağına dair Türk milleti önünde namusu ve şerefi üzerine yemin ederek 4 yıllığına TBMM üyeliği (milletvekilliği) hakkı kazanırlar. TBMM üyeleri (milletvekilleri), yasama dokunulmazlığına sahiptir.

Tarihçe

Türk siyasi tarihinde parlâmento

Türk siyasi tarihinde ilk parlamento Osmanlı döneminde İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan törenle 19 Mart 1877'de açıldı. Bu meclis Kanuni Esasi'ye göre "Meclis-i umumi" olarak adlandırılmıştı. "Ayan meclisi" ve "Meclis-i Mebusan" olmak üzere iki kısımdan oluşan bu meclis, ilk oturumunu 20 Mart 1877 tarihinde Sultanahmet'teki İstanbul Üniversitesi binasında yaptı. Kısa süren bu meclis 93 Harbi nedeniyle dağıldı. Daha sonra yapılan ikinci genel seçimlerin ardından 18 Aralık 1877'de yeniden açılan meclis, Kanuni Esasi'nin verdiği yetkiyle padişah II. Abdülhamit tarafından 14 Şubat 1878'de kapandı.

1908'de bir seçim kanunu dikkate alınarak ilk seçim yapıldı. Seçme yaşı 25, seçilme yaşı 30 olan bu seçimlerde vergi ödeyenler oy kullanabiliyordu. 17 Aralık 1908'de yeniden açılan meclis, İstanbul'un işgali'ne kadar açık kaldı. Üç yıl sonra ise İstanbul'da ilk kez bir ara seçim yapıldı. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkmasından sonra bu meclis Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında İstanbul'un işgali nedeniyle 11 Nisan 1920'de resmen kapandı.

TBMM'nin kurulması

Mustafa Kemal Atatürk önceden beri Meclis-i Mebusan'ın İstanbul'da değil, Anadolu'da toplanmasını istemekteydi. İşgal altındaki İstanbul'da meclisin tehlikede olduğu savunuyordu. Atatürk'ün bu düşüncesine karşın Heyet-i Temsiliye'nin yaptığı toplantılarda meclisin İstanbul'da toplanması fikri ağır bastı. Meclisi Mebusan üyelerini belirlemek için Ali Rıza Paşa hükûmeti döneminde seçimler yapıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri seçimlerde başarılı oldu.

Heyet-i Temsiliye, seçilen milletvekillerinin Meclis-i Mebusan'da "Müdafaa-i Hukuk" adında bir grup oluşturmasını istemekteydi. Buna karşın Meclis-i Mebusan'da böyle bir grup kurulamadı. Ancak heyet, yeniden açılan Osmanlı Mebusan Meclisi’ne üye olarak İstanbul’a gidecek olan mebuslarla görüşmeler yapmıştı. Heyet-i Temsiliye, hazırladıkları Misak-ı Milli’nin Mebusan Meclisi’nde kabul edilmesini sağladı.

Heyet-i Temsiliye'nin başkanı olan Atatürk, kendisinin Meclis-i Mebusan'ın başkanı seçilmesini ve Anadolu'da süren hareketin yasal olarak tanınmasını istiyordu. Ancak 18 Mart 1920'de İngiliz işgal kuvvetleri Meclis-i Mebusan'daki Heyeti Temsiliye milletvekillerini tutukladı ve sürgüne gönderdi. Bu tutuklamalardan sonra 18 Mart 1920'de Meclis-i Mebusan kapandı.

Atatürk, bunun üzerine Heyet-i Temsiliye'yi temsilen meclisi Ankara'da toplanmaya çağırdı ve 21 Nisan 1920'de yayınladığı bir bildiri ile meclisin 23 Nisan 1920'de toplanacağını duyurdu. 23 Nisan Cuma günü Hacı Bayram Camii'nde kılınan Cuma namazının ardından dualar ile meclis açıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Meclis-i Mebusan üyelerinden oluşan 324 milletvekili ile kurulan meclis, zorluklar nedeniyle 115 milletvekili ile açıldı. Aynı gün gerçekleşen toplantıda meclis adının "Türkiye Büyük Millet Meclisi" olmasına karar verildi.

23 Nisan 1920 tarihinde, Parlamento geleneklerine göre, en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey (d. 1845), Başkanlık kürsüsüne çıktı ve konuşma yaparak Meclis'in ilk toplantısını açtı.

Bu Yüksek Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlık içinde alın yazısının sorumluluğunu doğrudan doğruya yüklenip, kendi kendisini yönetmeye başladığını bütün dünyaya ilan ederek, Büyük Millet Meclisi'ni açıyorum.

Bu açış konuşmasında, millî egemenliğe dayalı yeni Türk parlâmentosunun adı da "Büyük Millet Meclisi" olarak konulmuştu. Bu ad herkesçe benimsedi. Daha sonra Atatürk'ün tüm konuşmalarında yer aldığı şekliyle ve ilk kez 8 Şubat 1921 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesinde de yazılı olarak, "Türkiye Büyük Millet Meclisi" (TBMM) adı kalıcılık kazandı.

TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Atatürk'ü meclis başkanlığına seçti. Atatürk, kendi öncülüğünde kurulan TBMM'nin başkanlığını Cumhurbaşkanı seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürdü

Erken yıllar

1934'te kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı ve 1935 genel seçimleri'nde 18 kadın milletvekili seçildi. 1993'te ise Tansu Çiller ülkenin ilk kadın başbakanı oldu.

1946 - günümüz

Merkez teşkilatı

TBMM'nin yapısı

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.

Millet Meclisi üyeleri, göreve başlarken aşağıdaki şekilde ant içerler :

Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve lâik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk Milleti önünde namusum ve şerefim üzerine ant içerim.

Daha önce 5 yılda bir yapılan milletvekili genel seçimlerinin 2007 anayasa değişikliği referandumu ile 4 yılda bir yapılması benimsendi. Her 4 yılda bir yapılması öngörülen Milletvekilliği Genel Seçimleri ile her ilden yasalarda belirtilen miktarda üye Yüksek Seçim Kurulu kararı ile mazbata alarak Meclis üyeliğine hak kazanırlar.

Siyasi partiler mecliste elde ettikleri koltuk sayısına göre Hükûmet, ana muhalefet ve muhalefet olarak görev alırlar.

Başkan

Başkanlık Divanı

Bir Başkan; dört başkanvekili; yedi kâtip üye; üç idare amirinden kurulur. Siyasi partiler sahip oldukları milletvekili sayısı oranında Başkanlık Divanı'nda temsil edilir.

Anayasa'ya göre (m.94) "Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin başkanlık Divanı Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Başkanı, Başkanvekilleri, katip üyeler ve İdare Amirlerinden oluşur. Başkanlık Divanı, Meclisteki siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur. Siyasi parti grupları Başkanlık için aday gösteremezler. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin başkanlık divanı için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci devre seçilenlerin görev süresi üç yıldır. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Başkanı, Başkanvekilleri, üyesi bulundukları siyasi partinin veya parti grubunun Meclis içinde ve dışındaki faaliyetlerine; görevlerinin gereği olan haller dışında, Meclis tartışmalarına katılamazlar; Başkan ve oturumu yöneten Başkanvekili oy kullanamazlar." Bu hükümler Meclis Başkanı'nın ve Başkanlık Divanı'nın tarafsızlığını sağlama amacı gütmektedir.

Komisyonlar

Her yeni yasama döneminde Başkanlık seçimi yapılıncaya değin en yaşlı üye Başkan, en yaşlı ikinci üye Başkanvekilliği yapar. Bir yasama döneminde 2 defa başkanlık seçimi yapılır. İlkinde 2 yıl ikincisinde seçim döneminin bitimine kadar görev yapar. TBMM Başkanı Cumhurbaşkanı'na gerekli hallerde vekalet eder.

Toplantı karar

ve yeter sayısı[9]

1/3

184

Anayasa değişikliği

teklifi için yeter sayı

Anayasa Mahkemesi

davası için yeter sayı

1/5

110

TBMM. ni olağanüstü

toplama teklifi için

Yüce Divan'a sevk

için karar yeter sayı

(1/2)+1

276

Milletvekilliği,bakanlık

düşürülmesi için

Anayasa değişikliğinin

kabulü için

3/5

330

Genel/özel af ilanı için
Cumhurbaşkanı adayı

göstermek için

20
Siyasi parti grubu

oluşturmak için

Gensoru, genel görüşme,

meclis araştırması için

Milletvekilliği statüsü

Milletvekilleri bir dönem için seçilirler. Dönem sonunda milletvekili olarak devam etmeleri için tekrar seçilmeleri gerekir. Milletvekilleri belirli bir ilden aday olup seçilirler, ancak sadece o ili değil bütün Türk milletini temsil ederler. Devlet memurları, kamuda çalışan görevliler milletvekili adayı olabilmek için bu görevlerinden istifa etmeleri gerekmektedir.

25 yaşını aşan her Türk vatandaşı milletvekili seçilebilir, ancak aşağıdaki özelliklere sahip olanlar milletvekili seçilemez:

Yasama sorumsuzluğu: Milletvekili görevi süresince meclis içinde veya dışında belirttiği oy, söz ve düşünceleri ile ilgili yasama sorumsuzluğuna sahiptir. Bu hak görev süresi sona erse bile devam eder.

Yasama dokunulmazlığı: Milletvekili görevi süresince sorgulanmama, tutuklanmama ve yargılanmama hakkına yani yasama dokunulmazlığına sahiptir. Bu hak görev süresi ile sınırlıdır.

TBMM doğrudan seçimle oluşur ve Türk milleti adına görev yapar. Meclis'in öncelikli görevi ve yetkisi yasama yetkisidir. Bunun yanında diğer yetkisi yürütme yetkisidir. Türkiye cumhuriyeti hükûmetlerinin güvenoylaması ve gensoru oylaması TBMM tarafından yapılır. TBMM'nin çıkardığı yasalar Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin çalışmasında şunlar gözetilir: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, TBMM içtüzüğü, Türkiye Cumhuriyeti kanunları, Başkanlık Divanı kararları, mahkeme kararları ve teamüller.

Meclis İçtüzüğü

TBMM'nin çalışma esasları Meclis İçtüzüğünde belirlenmiştir. Bu içtüzük kurallarını yine meclisin kendisi belirler. 1961'de Millet meclisi ve Cumhuriyet Senatosu'nun uyguladığı 2 farklı içtüzük yürürlüğe girdi. 1973'te her iki meclisin ortak oturumlarında geçerli olan yeni bir içtüzük kabul edildi. 1982 anayasası ile çift meclis uygulaması kaldırıldı ve sadece 1973'te kabul edilen içtüzük uygulanır oldu. Günümüzde de bu 1973 tarihli içtüzük yürürlüktedir.

Siyasi partilerin temsili

Türkiye'nin en eski partisi ise 21 Mayıs 1889'da İttihad-ı Osmani adı altında padişah II. Abdülhamit'i tahttan indirmek amacıyla kurulan dernektir. Sonradan İttihat ve Terakki Cemiyeti adını alan bu örgüt II. Meşrutiyet'in ilanının ardından 18 Ekim-8 Kasım 1908 tarihleri arasında toplanan kongresinde siyasi fırka (parti) haline geldiğini ilan etti.

TBMM'de en az yirmi milletvekili ile temsil edilen siyasî partiler grup kurma hakkına sahiptir. Her parti grubunun kendi disiplin kurulu bulunur. Parti başkanı eğer milletvekili ise doğrudan grup başkanıdır, parti başkanı milletvekili değil ise bir grup üyesi grup içi seçimle grup başkanı seçilir.

Genel seçimlerde Milletvekili çıkartan ancak grup kurmak için yeter sayıya sahip olmayan siyasi partiler TBMM Başkanlık Divanı, TBMM Danışma Kurulu ve komisyonlarda temsil edilemezler.

Meclis binaları

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, yanında İsmet İnönü, Fevzi Çakmak ve kadrosunun diğer üyeleriyle birlikte TBMM'den çıkıyor. (29 Ekim 1930)
1924-1960 yılları arasındaki yasama çalışmalarına ev sahipliği yapan Cumhuriyet Müzesi.

Günümüze kadar üç meclis binası kullanıldı. Günümüzde kullanılan meclis binası 6 Ocak 1961'de açıldı ve 1998'de bir yenileme çalışması gerçekleştirildi.

İlk meclis binası

İlk Meclis binası, bir bodrum katı üzerinde yer alan tek katlı 22x43 metre ölçülerine sahip, farklı ölçülere sahip dokuz oda ve bir büyük salondan oluşan bir yapıydı. Ön yüzündeki geniş saçakları ve iki balkonu binaya belli bir görkem ve şıklık veriyordu. Kurtuluş Savaşı sırasında bütün askeri ve politik kararların verildiği bu küçük ve fazla kullanışlı olmayan yapı 18 Ekim 1924 tarihine dek kullanıldı. Bina günümüzde Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak hizmet vermektedir.

İkinci meclis binası

TBMM'nin ikinci binasının yapımına Mimar Vedat Bey'in projesiyle 1923'de başlandı. Bina çok kısa bir sürede tamamlandı ve 18 Ekim 1924'de hizmete açıldı. İlk binadan aşağı yukarı 50 metre uzağa yapılan yeni bina 36 yıl boyunca kullanıldı ve siyasi tarihimizde birçok önemli karara tanıklık etti. Binanın içi, bir bodrum katı üzerinde yer alan iki kattan oluşuyordu. Merkezde Genel Kurul salonu yer alıyordu. Üst katın tavanı, Osmanlı motifleriyle dekore edilmişti. Genel Kurul salonunda dinleyiciler için balkonlar ve yıldız motifleriyle süslü duvar panelleri yer alıyordu. Dış cephesi büyük bir giriş, köprü kemerleri ve saçaklarla süslenmişti.

Cumhuriyetin ilk yıllarına tanıklık eden ikinci Meclis binası önemli tarihsel bir dönemde Meclis binası olarak kullanılmıştı. Günümüzde Cumhuriyet Müzesi olarak hizmet vermektedir.

Bugünkü meclis binası

Günümüzde de kullanılmakta olan TBMM'nin üçüncü binasının mimarı, Ankara'da başka birçok önemli devlet yapısının da mimarı olan Avusturyalı mimar Prof. Clemens Holzmeister (1886-1983)'dir. Yüksek mimar Ziya Payzın da 1945 yılından binanın bitirilmesine kadarki süreçte Holzmeister tarafından tam yetkiyle görevlendirilerek çalışmıştır.

Ocak 1961'de kullanılmaya başlananan bina, Türkiye Cumhuriyeti'nin gücü ve kalıcılığını da temsil edebilecek şekilde, ciddi, kalıcı ve sağlamlığın ön planda tutulduğu mimari bir dışavuruma sahiptir. Büyüklüğü açısından, dünyanın en büyük parlamento yapılarından biridir.[10]

Bina, 2016 Türkiye askerî darbe girişimi sırasında havadan bombalandı[11] ve bu saldırı farklı aralıklarda dört kez tekrarlandı.[12] Dört partiden yaklaşık yüz milletvekili bulunmakta iken gerçekleşen ve ikisi ağır olmak üzere on iki polis yaralandığı[12] saldırıda Şeref Kapısı, Dikmen Kapısı ve ziyaretçi girişlerinin yapıldığı bölgelerin hasar görmüştür.

Yasama dönemleri

TBMM'nin tarihçesi, kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden 2015 yılına kadar 25 yasama dönemine ayrılır. 15 Ekim 1961-12 Eylül 1980 tarihleri arasında "Millet Meclisi" ve "Cumhuriyet Senatosu" olmak üzere iki bölüm halinde çalışmıştır. 25 yasama dönemi aşağıdaki şekildedir:

Seçimler Dönem Tarih Üye sayısı
TBMM 1. Dönem23 Nisan 1920 - 11 Ağustos 1923436
1923 genel seçimleriTBMM 2. Dönem11 Ağustos 1923 - 1 Kasım 1927333
1927 genel seçimleriTBMM 3. Dönem1 Mayıs 1927 - 4 Mayıs 1931335
1931 genel seçimleriTBMM 4. Dönem4 Mayıs 1931 - 1 Mart 1935348
1935 genel seçimleriTBMM 5. Dönem1 Mart 1935 - 3 Nisan 1939444
1939 genel seçimleriTBMM 6. Dönem3 Nisan 1939 - 8 Mart 1943470
1943 genel seçimleriTBMM 7. Dönem8 Mart 1943 - 5 Ağustos 1946492
1946 genel seçimleriTBMM 8. Dönem5 Ağustos 1946 - 22 Mayıs 1950503
1950 genel seçimleriTBMM 9. Dönem22 Mayıs 1950 - 14 Mayıs 1954492
1954 genel seçimleriTBMM 10. Dönem14 Mayıs 1954 - 1 Kasım 1957537
1957 genel seçimleriTBMM 11. Dönem1 Kasım 1957 - 27 Mayıs 1960602
27 Mayıs DarbesiMillî Birlik Komitesi27 Mayıs 1960 - 25 Ekim 196138
Kurucu Meclis
(Millî Birlik Komitesi - Temsilciler Meclisi)
6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961
1961 genel seçimleriTBMM 12. Dönem(*)25 Ekim 1961 - 10 Ekim 1965450
1965 genel seçimleriTBMM 13. Dönem(*)22 Ekim 1965 - 12 Ekim 1969450
1969 genel seçimleriTBMM 14. Dönem(*)22 Ekim 1969 - 14 Ekim 1973450
1973 genel seçimleriTBMM 15. Dönem(*)24 Ekim 1973 - 5 Haziran 1977450
1977 genel seçimleriTBMM 16. Dönem(*)13 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980450
12 Eylül DarbesiMillî Güvenlik Konseyi12 Eylül 1980 - 6 Aralık 19835
Kurucu Meclis
(Millî Güvenlik Konseyi - Danışma Meclisi)
23 Ekim 1981 - 6 Aralık 1983
1983 genel seçimleriTBMM 17. Dönem24 Kasım 1983 - 29 Kasım 1987400
1987 genel seçimleriTBMM 18. Dönem14 Aralık 1987 - 20 Ekim 1991450
1991 genel seçimleriTBMM 19. Dönem6 Kasım 1991 - 24 Aralık 1995450
1995 genel seçimleriTBMM 20. Dönem8 Ocak 1996 - 18 Nisan 1999550
1999 genel seçimleriTBMM 21. Dönem2 Mayıs 1999 - 3 Kasım 2002550
2002 genel seçimleriTBMM 22. Dönem14 Kasım 2002 - 22 Temmuz 2007550
2007 genel seçimleriTBMM 23. Dönem4 Ağustos 2007 - 12 Haziran 2011550
2011 genel seçimleriTBMM 24. Dönem 28 Haziran 2011 - 7 Haziran 2015550
Haziran 2015 Türkiye genel seçimleriTBMM 25. Dönem 23 Haziran 2015 - 1 Kasım 2015550
Kasım 2015 Türkiye genel seçimleriTBMM 26. Dönem 17 Kasım 2015- 550
Cumhuriyet Senatosu
İl grubu Seçim Tarih
A grubu 1961 senato seçimleri 15 Ekim 1961 - 2 Haziran 1968
1968 senato seçimleri 2 Haziran 1968 - 5 Haziran 1977
1977 senato seçimleri 5 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980
B grubu 1961 senato seçimleri15 Ekim 1961 - 2 Haziran 1966
1966 senato seçimleri 5 Haziran 1966 - 12 Ekim 1975
1975 senato seçimleri 12 Ekim 1975 - 12 Eylül 1980
C grubu 1961 senato seçimleri15 Ekim 1961 - 7 Haziran 1964
1964 senato seçimleri 7 Haziran 1964 - 14 Ekim 1973
1973 senato seçimleri 14 Ekim 1973 - 14 Ekim 1979
1979 senato seçimleri 14 Ekim 1979 - 12 Eylül 1980

(*) 1961'den itibaren sıralama 1'den başlatılmış (12. yerine 1. Dönem, 13. yerine 2. Dönem gibi...), 1983 sonrasında Meclis'in kuruluşundan (1920'den) hareket eden sıralamaya geri dönülmüştür.

Milletvekilleri dağılımı

Partiler Sandalyeler
Seçimler Mart 2016
Adalet ve Kalkınma Partisi 317[1] 317[13]
Cumhuriyet Halk Partisi 134[1] 133[2][13]
Halkların Demokratik Partisi 59[1] 59[13]
Milliyetçi Hareket Partisi 40[1] 40[13]
Bağımsız 0[1] 1[13]
Toplam 550 550

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Anadolu Ajansı Milletvekili Dağılımı
  2. 1 2 3 Aylin Nazlıaka CHP'den ihraç edildi.
  3. Türkiye Büyük Millet Meclisi Resmi İnternet Sitesi
  4. http://www.kararlar.anayasa.gov.tr/karar.php?l=manage_karar&ref=show&action=karar&id=2608&content= ANAYASA MAHKEMESİ KARARI: Esas Sayısı:2008/16, Karar Sayısı:2008/116, Karar Günü:5.6.2008, 2-İptal İsteminin İncelenmesi a) Teklif edilebilirlik yönünden: Asli kurucu iktidarın önceki Anayasalarla bağlı olmaksızın yarattığı yeni Anayasa, temel düzen normu haline geldiği andan itibaren, tüm anayasal kurum ve kuruluşların meşruiyetlerinin dayanağı haline gelir. Anayasa'nın öngördüğü ve öğretide kurulu iktidar olarak tanımlanan yasama, yürütme, yargı organları ile bunların alt birimlerinin asli kurucu iktidarın yarattığı "hukuksal otorite" sınırları içinde hareket etmeleri, işlem ve eylemlerinin hukuksal geçerlilik kazanabilmesinin önkoşuludur. Bu durum, Anayasa'nın 6. maddesinde yer alan "hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasa'dan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz" ifadesiyle, herhangi bir istisna tanımaksızın kabul edilmiştir. Anayasa koyucu "hiçbir kimse ya da organ"dan söz ettiğine göre, kurulu bir organ olarak yasama organının da sistem dışı yetki kullanımının hukuksal açıdan geçerli olmayacağının kabulü gerekir. .... Anayasa'nın 175. maddesine göre Anayasayı değiştirme yetkisi TBMM'ne tanınmıştır. Kaynağı Anayasa olan bu yetkinin Anayasa'nın öngördüğü yöntemlerle ve Anayasaya uygun olarak kullanılacağı kuşkusuzdur. Yasama organı bu yetkisini 175. maddede belirtilen yöntemle kullanırken, yetkinin her şeyden önce asli kurucu iktidar tarafından kullanılmasına izin verilen bir yetki olması gerektiği açıktır.
  5. http://www.anayasa.gen.tr/tbmm-yeni-anayasa.htm Anayasa değişikliği sürecinde iradesini açıklayan bu organlar (TBMM, Cumhurbaşkanı ve halk), Türkiye’de bir aslî kurucu iktidar değil, tali kurucu iktidardırlar. Zira bunlar, 1982 Anayasası tarafından kurulmuş ve yetkileri yine bu anayasa tarafından kendilerine verilmiştir. Birer kurulmuş organ olarak, kendilerini kuran anayasayı ilga etme ve yeni bir anayasa yapma yetkisine haliyle sahip olamazlar. Burada “halk”ın Anayasa tarafından kurulmadığı, halkın egemen olduğu, aslî kurucu iktidara her zaman sahip olduğu yolunda düşünceler ileri sürülebilir; ancak bu düşüncelerin hukukî bir değeri yoktur. Kaldı ki, 1982 Anayasasının 175’nci maddesi çerçevesinde anayasa değişikliği usûlünde, halkoylaması yoluyla iradesini açıklayan organ, “halk” değil, referanduma gidip geçerli oy kullanan “seçmenler”dir. Seçmen kavramı ile halk kavramının aynı şey olmadığı ise aşikârdır. Dolayısıyla anayasa değişikliği sürecinde referandum yoluyla iradesini açıklayan seçmen topluluğu, bir aslî kurucu iktidar değil, tali kurucu iktidar, yani bir kurulmuş iktidardır. Kurulmuş bir iktidar olarak da yeni bir anayasa yapma yetkisine sahip değildir.
  6. http://portal.ubap.org.tr/app_themes/dergi/2009-81-499.pdf
  7. http://www.anayasa.gen.tr/tbmm-yeni-anayasa.htm
  8. 1982 anayasası Başlangıç Bölümü
  9. http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/anayasa.maddeler?p3=96
  10. http://www.tbmm.gov.tr/english/about_tgna.htm#THE%20PARLIAMENT%20BUILDING TBMM Resmi Web Sitesi
  11. "TBMM kampüsüne iki bomba atıldı!". t24.com.tr. 16 Temmuz 2016. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6j31GFlwh. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016.
  12. 1 2 "TBMM bombalandı". 16 Temmuz 2016. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6j31NltrH. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016.
  13. 1 2 3 4 5 Türkiye Büyük Millet Meclisi Milletvekilleri Dağılımı}}

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.