I. Aleksandr (Rusya)
I. Aleksandr | |
---|---|
Rusya İmparatoru | |
Hüküm süresi | 23 Mart 1801 – 1 Aralık 1825 |
Taç giymesi | 15 Eylül 1801 |
Önce gelen | I. Pavel |
Sonra gelen | I. Nikolay |
Polonya kralı Litvanya Büyük Dükü | |
Hüküm süresi | 1815 – 1825 |
Önce gelen | Stanisław August |
Sonra gelen | I. Nikolay |
Finlandiya Grandükü | |
Hüküm süresi | 1809 – 1825 |
Önce gelen | IV. Gustav Adolf |
Sonra gelen | I. Nikolay |
Eş(leri) | Louise of Baden |
Hanedan | Romanov Hanedanı |
Babası | I. Pavel |
Annesi | Sophie Dorothea of Württemberg |
Doğum |
23 Aralık 1777 Sankt Peterburg |
Ölüm |
1 Aralık 1825 (47 yaşında) Taganrog |
Dini | Rus Ortodoks |
İmza |
I. Aleksandr (Rusça: Александр I Павлович) (d. 23 Aralık {Rus takvimine göre: 12 Aralık} 1777 - ö. 1 Aralık {Rus takvimine göre: 19 Kasım} 1825), 23 Mart 1801–1 Aralık 1825 tarihleri arasında Rusya İmparatorluğu'nun imparatoru. Ayrıca, 1809 ile 1825 yılları arasında Polonya Kralı, ilk Litvanya ve Finlandiya Grandükü.
Çocukluğu
23 Aralık 1777 Sankt Peterburg'da, daha sonra İmparator I. Pavel olacak olan, Grandük Pavel Petroviç ile Württemberg Dükü'nün kızı Maria Fyodorovna'nın çocuğu olarak dünyaya geldi. Küçük kardeşi Kostantin ile beraber, II. Katerina tarafından yetiştirildi. 15 yaşındayken, Baden Prensi'nin kızı Louise ile evlendi. Louise, evlendikten sonra Elizabeth Alexeievna ismini aldı. Askeri, dini ve idari eğitimlerini çok iyi öğrendi.
Tahta geçişi ve saltanatı
23 Mart 1801 (Rus takvimiyle 11 Mart 1801) tarihinde, 1. Pavel’e saray darbesi düzenlenrek öldürüldü. Ertesi gün, 1. Aleksandr tahta çıktı. Aynı yıl, 15 Eylül’de taç giydi.
Reformlar
1. Aleksandr, 1. (Deli) Petro’nun kurduğu idari düzeni değiştirerek, ülkeyi anayasal monarşiyle yönetmeye başladı. İlk önce, Petro’nun kurduğu Loncaları (Collegium) kaldırıp, yerine bakanlık sistemini getirdi. Ülke, ‘’Guberniya’’ denilen bölgere bölündü. 1810 yılında, arkadaşı Speransky’nin önerisi üzerine, Rus Senato Konsülü ve Rus Parlamentosu açıldı. Senato Konsülü 4 bölümden oluşmaktaydı: Yasama Bölümü, Sivil ve Dini Bölüm, Ekonomi Bölümü, Bilim ve Ticaret Bölümü. Bu yılda, Napolyon Devrim Savaşları’ndan dolayı, reformlar durdurulmak zorunda kaldı.
Napolyon Devrim Savaşları
1801 yılında Birleşik Krallıkla barış yaptı. Aynı yıl, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ve Prusya Krallığı ile görüşmelere başladı. Aynı yılın ekiminde yaşanan kısa süreli barış, yapılan görüşmeleri geçersiz kıldı. Bu barış döneminde, Fransızlar ile Ruslar birbirine yaklaşır oldular. Ama sonra araları bozuldu.
1804’ün sonlarında, Birleşik Krallık, İsveç ve Rusya koalisyon kurdu. 1805 yılının başında, Avusturya da bu koalisyona katıldı. Koalisyon ve Fransızlar arasında, 1805 yılında Austerlitz Muharebesi ve 1807 yılında Eylau Muharebesi meydana geldi. Koalisyon, ikisinde de yenildi. Kıta Avrupası’nda tek kalan Rusya İmparatorluğu, Fransa’yla barış imzalamak zorunda kaldı.
Fransızlarla savaşı bitiren Ruslar, diğer düşmanlarına karşı odaklanma şansı buldu. Osmanlılarla olan 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı’nı, ve İsveçle olan Finlandiya Savaşı’nı bitirdi. İki savaştan da karlı çıkmasına karşın, Rusya Tilsit Antlaşması maddesi uyarınca, Fransa’dan beklediği yardımı bulamadı.
Bunun üzerine Rusya, Avusturya ve Prusya ile ittifak kurup, Fransa’ya savaş ilan etti. Fransa’da, Rusya’yı işgale etmeye başladı (24 Haziran). Fransızların Rusya’da yenilmesi üzerine, Napolyon ülkesine geri döndü. 1815’te Paris Antlaşması’yla Napolyon Devrim Savaşları bitti.
Napolyon Devrim Savaşları sonrası
Napolyon Devrim Savaşları bittikten sonra Aleksandr, yaptığı reformların devamını getirmedi. Keyfi bir yönetim yapmaya başladı. Bu dönemde önemli sayılabilecek tek olay, Rusların Yunan İhtilali’nde Yunanlara destek verip Navarin’de Osmanlı Donanması’nı yakmasıdır.
Ölümü
1825 yılının sonbaharında, Aleksandr’ın eşi hastalanır. Tedavisi için, eşiyle beraber Taganrog’a gider. Yolda giderken tifo hastalığını kapar. Aynı yıl, 1 Aralık’ta (Rus takvimine göre 19 Kasım) Taganrog’da ölür. Rusların resmi kayıtlarına göre, ceset Sankt Petersburg’a gömülür. Halk arasındaki yaygın söyletiye göre, Aleksandr Taganrog’da 1825 yılında ölmemiştir. İnzivaya çekilebilmek için kendini ölü gibi göstermiştir. Tagangrog’dan ayrılıp, Tomsk şehrine yerleşmiştir. 1864 yılında gerçekten ölmüştür.
Önce gelen: I. Pavel |
Rusya İmparatoru 23 Mart 1801 - 1 Aralık 1825 |
Sonra gelen: I. Nikolay |
Önce gelen: IV. Gustav Adolf |
Finlandiya Grandükü 1809–1825 |
Sonra gelen: I. Nikolay |
Önce gelen: Stanisław August |
Polonya Kralı 1809–1825 |
Sonra gelen: I. Nikolay |
|
|