XI. Konstantin Paleologos

XI. Konstantin Paleologos Κωνσταντίνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος
XI. Konstantin Paleologos — ikon
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi	6 Ocak 1449 – 29 Mayıs 1453
Taç giymesi	1449
Önce gelen	VIII. Yannis Paleologos

Eş(leri)	Maddalena Tocco Caterina Gattilusio
Hanedan	Paleologos Hanedanı
Babası	II. Manuel Paleologos
Annesi	Helena Dragaš
Doğum	9 Şubat 1404(1404-02-09) Mistra
Ölüm	29 Mayıs 1453 (49 yaşında) Konstantinopolis

XI. Konstantin Paleologos (Yunanca: Κωνσταντίνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος, (Sırpça): Konstantin Paleolog Dragaš/ Константин Палеолог Драга, d. 9 Şubat 1404^[1], Mistra - ö. 29 Mayıs 1453, Konstantinopolis), 1449-1453 arasında imparatorluk yapmıştır ve son Roma (Bizans) imparatorudur. II. Manuel ile Makedonyalı Sırp Hanedanı Dragas'ın üyelerinden Konstantin'in kızı Helene'nin sekiz çocuğundan dördüncü oğluydu. İstanbul'un Fethi sırasında ölmüştür.

Yaşamı

Mora despotu

Konstantin Mistra, Mora'da doğmakla beraber çocukluğunu Konstantinopolis'de geçirdi. 1437–1440 döneminde Bizans İmparatoru olan kardeşi VIII. Yannis Paleologos İtalya'da Floransa Konseyinde Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birbirine bağlanmasi için müzakerelerde bulunmakta iken Konstantin Konstantinopolis'de taht naipliği görevinde bulundu.

Ekim 1443'te merkezi Mistra olan Mora Despotluğu görevini atandı. Babası II. Manuel Paleologos Mistra'yı bir Bizans dinsel ve kültürel merkezi yapmak için çalışmıştı ve Konstantin de bu politikayı devam ettirdi. Yine babasının başlattığı Korint Kıstağı'nda Mora'yı ayıran eski klasik Altı Millik Sur (Heksamilyon)'un devamlı tamirli bulunması ve kontrol altına alınması siyasetini de devam ettirdi.

1446'da Osmanli Devleti aleyhine Hünyadi Yanoş komutası altında Macar ve Sırp hükümdarlarının dâhil oldukları büyük bir Haçlı ordusu Balkanlar'dan geçmiş; Niş önünde Osmanlı Rumeli eyalet ordularını yenmiş ve Bulgaristan'tan geçerek Varna'da Karadeniz kıyısına varmıştı. Osmanlı Devleti'nin bu zaafiyetinden istifade etmek isteyen Mora Despotluğu hemen Korint Kıstağı'nı ordularıyla geçerek Attika Yarımadası'na, özellikle Tebai ve Atina'ya saldırıp bu şehirleri ve etrafındaki arazileri ellerine geçirdiler. Buraları Latin İmparatorluğu kalıntılarından Atina Düklüğü idaresi altında idi ve Floransa asıllı Atina Dükü II. Nerio Acciajouli Osmanlı Devleti'ne yıllık tazminat ödeyen vasal bir hükümdar statüsü taşıyordu. Bununla yetinmeyip Arnavutluk'a kadar uzanan bir akın da yapmışlardı. En son olarak Delfi civarını ele geçirmişlerdi.

Tekrar Osmanlı ordusu komutanlığına çağrılan II. Murad, hemen bir ordu ile Haçlılar üzerine yürüyüp, 10 Kasım 1446'da Varna Savaşı'nda galip gelerek Haçlı ordusunu ortadan silmiş ve Macar Kralı, Papa temsilcisi kardinal gibi Haçlı Seferi idarecileri bu savaşta ölmüşlerdi.

Mora despotlarının bu tutumlarına çok kızan II. Murad Varna Savaşından hemen sonra mevsimin geçliğine bakmadan bir Mora seferine girişmiştir. Varna'da galip gelen 50.000-60.000 kişilik ordu ile Atina üzerinden Mora'ya yürümüş ve Mora kuvvetlerini Korint Kıstağı'ndaki yeniden pekiştirilmiş Heksamilyon surları arkasına püskürmüştür. Konstantin bu surların Osmanlıları durduracağını sanmaktaydı. Fakat II. Murad'ın Osmanlı ordusu elinde bulunan yeni bir silahtan habersizdi. Bu yeni silah, uzun toplardı. 27 Kasım 1446'da Korint Kıstağı'na yetişen Osmanlı ordusu ellerindeki uzun topları kullanarak 10 Aralık'ta Heksamilyon surlarını yerle bir etmeyi başarmıştı. Mora Despotu olan Konstantin hemen geçilmez sandığı Mora'nın dağlık bölgelerine kaçtı. Mevsimin geçligi ve havanın soğukluğu nedeniyle Osmanlı ordusu Mora'yı fetih etme harekatına geçmeyip; iki koldan Mora içlerine akın yapılmış ve önemli miktarda ganimet ve esir toplanıp ordu Mora'dan geri çekilmiştir.

İmparatorluk dönemi

Kardeşi VIII. Yannis'in 1448'de varis bırakmadan ölmesi üzerine Konstantin ve kardeşi Demetrios Paleologos arasında kimin imparator olacağı hakkında bir uyuşmazlık çıkmıştır. Demetrios babasının Floransa Konseyi'nde vardığı Ortodoks ve Katolik kiliselerinin Papa'nın liderliği altında birleştirilmesi hakkındaki anlaşmanın aleyhinde olanlar tarafından tutulmakta; geçici taht naibi olan anneleri İmparatoriçe Helena ise Konstantin'i tutmakta idi. Her iki taraf da, yıllık tazminat verip vasalı oldukları Osmanlı Sultanı II. Murad'ın bu uyuşmazlığı halletmesini kabul etti. II. Murad Konstantin'in Bizans İmparatoru olmasını kabul etti. 6 Ocak 1449'da Konstantin, XI. Konstantin Paleologos Drageses adıyla Mistra'da imparator olarak ilan edildi ve taç giydirildi. Ortodoks Kilisesi Patriği'nin bulunmadığı ve Konstantinopolis'de yapılmayan bir taç giyme töreni o vakte kadar hiç görülmemişti. Bizans'ın gücü o kadar küçülmüştü ki İmparatoru başkentine taşıyacak Bizans donanması gemisi bulunmuyordu ve Konstantin 11 Mart 1449'da bir Katalan gemisi ile başkentine varabildi. Başkentte toplam 4 yıl 2 ay 18 gün kaldı.

II. Murad 1451'de ölünce 19 yaşındaki oğlu II. Mehmed ikinci defa Osmanlı Devleti Sultanı oldu. Yeni sultanın tahta geçmesi zamanındaki zayıf anını yakalamak isteyen XI. Konstantin, padişah çocuğu olan ve İstanbul'da bir yıllık haraç karşılığı tutulan Orhan'ın eğer II. Mehmed yıllık haracı ikiye katlamazsa serbest bırakılacağını bildirerek tehditte bulundu.

İstanbul kuşatması ve fethi

Konstantin Fatih Sultan Mehmet'e elçiler ile hediyeler ve hazineler göndermişse de sultanın fikrini değiştirememiştir.

Fatih Sultan Mehmet'in Nisan 1453'te başlattığı son kuşatma karşısında Konstantinopolis'i savunabilmek için Ortodoks Kilisesi'nin Roma'ya bağlılığını kabul ederek Batı'nın desteğini kazanmaya çalıştıysa da sonuç alamadı.

Savaşta, teslimiyet yerine direnmeyi seçti. 29 Mayıs 1453'te surları aşan Osmanlı askerleriyle çarpışırken öldürüldü. Cesedinin bulunup bulunmadığı tartışma konusudur. Bazı kaynaklar sadece imparatorların giyme hakkı olan mor renkli çizmelerinden tanınan cesedinin ölü askerlerinin arasında bulunduğunu bildirirler.^[2]

Doğudaki pek çok kilise (Doğu Katolik Kiliseleri dâhil) kendisini "şehit (Yunanca: ἐθνομάρτυρας - ethnomartir)" ve "aziz" olarak ilan etmişlerdir. Bazı Yunanlar ve Rumlar arasında hayatı, ölümü ve gelecek hakkında efsane ve inançlar da bulunmaktadır.^[3]

İmparator Konstantin'in ölümünden sonra ailesi

İmparator Konstantin Paleologos'un mensup olduğu Paleologos hanedanı Mora ve Atina despotlukları ile aşırı yakındı. Onursal ve Temsili olarak Paleologos Hanedanı lideri Mora Despotu sayılırdı. İmparator Konstantin ölünce Paleologos hanedanının tüm mensupları, İmparator'un eşleri, çocukları, kardeşleri, hizmetçileri, görevlileri ve onların aileleri, İstanbul'daki soyluların bir kısmı ve aileleriyle birlikte Paleologos Hanedanı Mensupları sıfatıyla Mora ve Atina'ya kaçtılar. Mora ve Atina'nın İmparator Konstantin'in soyuna olan saygıları sayesinde Paleologos hanedanı burada ev, tarla, küçük ve büyükbaş hayvan, köle ve para sahibi oldular. Mora ve Atina'dan sonra Paleologos Hanedanı Olimpos, Teselya ve Epir'e ardından tüm Yunanistan'a yayılarak Yunanistan'da yaşayan Yunan, Sırp, Macar, Makedon, Bulgar, Slav ve Rum milletlerini Bizanslaştırma politikasıyla Bizans'a benzetti ve Yunanistan üzerinde adeta yeni bir Bizans İmparatorluğu kurdu. Çok geçmeden II. Mehmed ve II. Bayezid fetihleri ile Yunanistan Osmanlı egemenliğine girdi. Yunanistan milletlerinin bir kısmı Müslüman oldu bir kısmı ise Hristiyan olarak kaldı ama Bizans kültürü ve yaşam tarzı yaklaşık 30 yıllık bir süreçte Yunanistan üzerine oturdu. Sonuç olarak Yunan kültürünü neredeyse kökünden değiştirdi. Paleologos Hanedanı'nın bir kısmı ise hâlâ hayattadır. Fetihten sonra imparatorun kızkardeşinin oğlu devşirme olarak Osmanlı sarayına kabul edilmiş ve başarılı bir asker olarak Kaptan-ı derya Mesih Paşa olarak anılmıştır.

Dipnotlar

↑ http://www.britannica.com/biography/Constantine-XI-Palaeologus
↑ Zamanında yaşamış (1401-yak.1478) Georgios Frantzis adlı Bizans tarihçisi, gerçekliğinden şüphesi olduğunu bildirmekle beraber, bu iddianın ilk kaynaklarından biridir. Georgios Frantzis (Ed.: Marios Philippides) (1980), The Fall of the Byzantine Empire : a chronicle, Amherst:University of Massachusetts Press, ISBN 0-87023-290-8 (İngilizce)
↑ İstanbul'da bulunan Ayatriada Rum Katoliki Kilise'ne bağlı St. John Chrysostom Cemiyetinin gayriresmi websitesinin ve modern İngiliz tarihçi Donald Nicol'un bildirdiğine göre Rum folklörüne göre "Dağdaki kral veya mermer imparator" olarak anılmakta ve birgün uyanarak İmparatorluğu yeniden kuracak ve Türkleri İstanbul'dan atacaktır. Nicol, Donald (1992) "The Immortal Emperor: The Life And Legend Of Constantine Paleologos, Last Emperor Of The Romans", Cambridge:Cambridge University Press ISBN 0-521-46717-9 (İngilizce)

Dış kaynaklar

Ostrogorsky, Georg (çev. Fikret Işıltan), (1999 5. Baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara: Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X (Orijinal 1. Baskı: 1940)
Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2
Norwich, John Julius (1991) (İngilizce). Byzantium: The Decline and Fall. Londra: Penguin. s. 156-182. ISBN 0-19-504652-8.

Batı Roma ve Bizans imparatorları

Principatus dönemi MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasian Titus Domitian Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus

Üçüncü Yüzyıl Krizi 235-284	Maximinus I Thrax I. Gordian ve II. Gordian Pupienus ve Balbinus III. Gordian Arap Philip Decius ile Herennius Etruscus Hostilian Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus II. Claudius Quintillus Aurelian Tacitus Florianus Probus Carus Carinus Numerian

Dominatus dönemi 284-395	Diocletianus Maximian Konstantius Chlorus Galerius II. Severus Maxentius II. Maximinus Daia Licinius ile Valerius Valens ve Martinianus Büyük Konstantin II. Konstantin Konstans II. Konstantius ile Vetranio Magnentius Julianus Jovian I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus Eugenius I. Theodosius

Batı Roma İmparatorluğu 395-476	Honorius III. Konstantius Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus Avitus Majorian Libius Severus Anthemius Olybrius Glycerius Julius Nepos Romulus Augustus

Bizans İmparatorluğu 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Markianos I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus I. Anastasios I. Justin I. Justinianos II. Justin II. Tiberius Konstantin Mavrikios Phokas Heraclius III. Konstantin Heraklonas II. Konstans Mezezius IV. Konstantin ve II. Justinianos Leontios III. Tiberius Philippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leo İsauryalı V. Konstantin Artabasdos IV. Leo Hazar VI. Konstantin İrini I. Nikeforos Stavrakios I. Mihail Rangabe V. Leo Ermeni II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantin I. Romanos II. Romanos II. Nikeforos I. İoannis Çimiskes II. Basileios VIII. Konstantin Zoe III. Romanos IV. Mihail Paflagonyalı V. Mihail IX. Konstantin Monomakos Teodora VI. Mihail I. İsaakios Komnenos X. Konstantin IV. Romanos Diogenes VII. Mihail III. Nikeforos Botaneiates I. Aleksios Komnenos II. İoannis Komnenos I. Manuil Komnenos II. Aleksios Komnenos I. Andronikos Komnenos II. İsaakios Angelos III. Aleksios Angelos IV. Aleksios Angelos Nikolaos Kanabos V. Aleksios Dukas

İznik İmparatorluğu 1204-1261	Konstantin Laskaris I. Teodor Laskaris III. İoannis Vatacis II. Teodor Laskaris IV. İoannis Laskaris

Bizans İmparatorluğu 1261-1453	VIII. Mihail Paleologos II. Andronikos Paleologos IX. Mihail Paleologos III. Andronikos Paleologos V. İoannis Paleologos VI. İoannis Kantakuzinos Mateos Kantakuzinos IV. Andronikos Paleologos VII. İoannis Paleologos V. Andronikos Paleologos II. Manuil Paleologos VIII. İoannis Paleologos XI. Konstantin Paleologos

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.