Bizans imparatorları listesi
Bizans imparatorları listesi modern tarihçiler tarafından Bizans İmparatorluğu olarak bilinen eski Doğu Roma İmparatorluğu'nun imparatorları hakkında kısa ayrıntılar sağlayan ve bu uzun (330'dan 1453'e kadar) süren imparatorluğun başına geçmiş olan kişileri hepsini bir arada gösteren bir bilgi kaynağıdır. Bu genel olarak, tek başına imparatorluk yapmayan ya da kıdemli imparator unvanını hiçbir zaman taşımayan birçok Bizans hükümdarlarının isimlerini kapsamamaktadır.
Liste Konstantinopolis (şimdiki İstanbul) başkenti olarak hüküm süren ilk Hıristiyan Roma İmparatoru Büyük Konstantin ile başlamaktadır. Ondan önceki Roma İmparatorlarından olan Diokletian, Nikomedya'yı başkent olacak şekilde imparatorluk yapmış ve bu sırada İmparatorluk görevine bağlı olan eski klasik cumhuriyetci Roma kalıntılarının hepsini bir tarafa atmış ve tam bir otokrat olarak hüküm sürmeye başlamıştır. Bütün Bizans İmparatorları kendilerini Roma İmparatoru olarak görüp nitelendirmişlerdir.[1]
İmparator Heraklius (610-641) orduda kullanılan dilin Latince yerine eski Yunanca olmasına karar vermiş ve İmparatorluğun yöresel idare birimlerini themalar halinde sokmaya başlamıştır. Doğu Roma İmparatorluğunda eski Yunanca yüzyıllardır hakim konuşma dili olmasıyla beraber, bu değişiklik, resmi olarak Bizans İmparatorluğu'nun Latince dilini ve alışılagelmiş Roma devleti gelenek ve göreneklerini bir tarafa bırakması anlamına gelmiştir. Gerçekten M.S. 800'den sonra batı Avrupa'da Papalık ve Frankların hükümdarlığı olan Kutsal Roma İmparatorluğu Konstantinopolis'ta bulunan bir Roma İmparatorluğu'nun otoritesini kısmen bu nedenle reddetmeye başlamışlardır.
Aşağıda sunulan bu listede bulunan imparatorların resmî unvanları Heraklius'dan önce Augustus idi ama Dominus (Hakim) adı da kullanılmakta idi. Resmi olarak, imparatorların adları
olarak ifade edilmekte idi. Herakliustan sonra resmi isim eski Yunanca
- Basileus (Gr. Βασιλεύς)+taht ismi
olarak ifade edilmeye başlandı. Basileus sözcüğü eskiden kral, hükümdar anlamına gelmekteydi, ama bu tarihten sonra İmparator anlamını aldı. Bundan sonra eski Yunanca'da diğer krallar için Regas (Lat. "Rex" sözcüğünden geliştirilmiş Gr. Ρήγας) veya Archon (Gr. Άρχων, "hükümdar") sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır. Bizans İmparatorları için çok kullanılan diğer unvanlar Otokrat (Gr. Αυτοκράτωρ) ve daha aşırı olarak Dünya hakimi Kosmokrator (Gr. Κοσμοκράτωρ) ve Zaman hakimi "Kronokrator" (Gr. Χρονοκράτωρ) olmuştur. Diğer taraftan yüzyıllar sonra kendilerini hâla Roma İmparatoru olarak invan taşıyan Bizans İmparatorları, Katolik batı Avrupa Hıristiyanları tarafından Yunanların İmparatoru olarak isimlendirilmeye başlanmışdır.
Konstantin hanedanı (306-363)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi |
İmparatorluğun sonu |
Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Konstantin Büyük Konstantin (Gaius Flavius Valerius Aurelius Constantinus) | Augustus Konstantius Chlorus'un oğlu | 27 Şubat y.280 | 25 Temmuz 306 Konstantius Chlorus ölümü üzerine ordusu tarafından "Augustus" olarak ilan edilmiştir. | 22 Mayıs 337 | *Konstantius Chlorus ölümü üzerine Eboracam'de (şimdiki York, İngiltere'de) kendinin "Augutus" olduğunu ilan etmiştir. *Uzun süren bir iç savaş sonucunda tek İmparator olmuştur. *Hristiyanlığı kabul ettiğini açıklayıp bu dine imparatorluk onayını vermiştir. * Konstantinopolis (İstanbul)'u baştanbaşa imar ettirip bu şehri İmparatorluk'un başkenti yapmıştır. *Ölmeden önce İmparatorluğu üç oğlu arasında bölüştürmüştür. * Sonradan Hristiyanlar tarafından Azizlik unvanı verilmiştir. | ||
II. Konstantius (Flavius Iulius Constantius) | I. Konstantin'in ikinci oğlu | 7 Ağustos 317 | 22 Mayis 337 Babasının ölümü üzerine üçe bölünen Roma İmparatorluğu'nun en doğu parçasını miras olarak almıştır. | 5 Ekim 361 Bir askerî seferde iken hastalıktan ölmüştür. | * Miras yolu ile İmparatorluğun en doğuda bulunan parçasının hükümdarlığını almış; diğer iki parçasını idare eden iki kardeşi ölünce tek Roma İmparatoru olmuştur. * Babasının ölümü üzerine yakın aile mensuplarını öldürtmüş ve diğer rakip olabilecek aile üyelerini elimine etmek için çabalar göstermiştir. *II. Konstantius'un son saltanat yıllarına hayatta kalan en son kuzeni olan Julianus, imparatorluk idaresine başkaldırmıştır. | ||
Julianus Apostatata - Dönme (Flavius Claudius Iulianus) | Konstantius Chlorus'un torunu; II.Constantius'un kuzeni. | Mayıs 332 | 5 Ekim 361 Galya'da ordusu tarafından imparator ilan edilmiştir; II. Konstantius'un âni ölümü ile meşru imparator olmuştur. | 28 Haziran 363 Savaş sırasında aldığı yaralardan ölmüştür. | *I. Konstantin'in oğlu olan Julius Konstantius'un babası-değişik-annesi-bir erkek kardeşi. Annesinin doğum sırasında ölümü ve babasının I. Konstantin'in oğulları tarafından öldürülmesi ile yetim kalmış ve II. Konstantius tarafından evlatlık olarak yetiştirilmiştir. *Sezar unvanı ile Galya'ya gönderilmiş; bu eyaleti iç isyan ve dış hücumlardan koruyarak iyi idare etmiştir. *Sonunda II. Konstantius aleyhine başkaldırmış; ordusu tarafından Augustus olarak ilan edilmiş ve İtalya'nin kontrolunu eline geçirmiştir. * II. Konstantius'un bir seferde iken beklenmedik bir hastalıktan ölümü üzerine tüm İmıparatorluk idaresi eline geçmiştir. * İranlı Sasanilerine karşı bir savaşta aldığı yaralar nedeniyle ölmüştür. * Hıristiyanlığı bırakıp tekrar Roma putperestliğini ve tanrılarını kabul etmesi dolayısıyla Hıristiyanlar tarafından Dönme Julianus adı verilmiş ve Avrupa tarih eserlerinde yerilmişdir. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi |
İmparatorluğun sonu |
Ölüm | Notlar |
Hanedansız (363-364)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Jovian ( Flavius Claudius Iovianus ) |
Julian'ın Doğu ordusu içinde bulunan Muhafızlar komutanı | c.332 | 28 Haziran 363 Julianus'un ölümü üzerine ordusu tarafından İmparator seçilmiştir. |
17 Şubat 364 Konstantinopolis'a dönüş yolculuğu sırasında ölmüştür. |
*Julianus'un bir vasiyet bırakmadan ölmesi üzerine ordusu tarafından seçilmiş daha önce pek önemi olmayan bir kişidir. * İmparator olarak yaptığı en önemli icraat Sasani'lerle bir barış antlaşması imzalayarak Roma ordusunun başkente dönmesini sağlamak olmuştur. Bu anlaşma ile Roma idaresindeki en doğu eyaletler Sasani'lere bırakılmıştır. * Orduyla başkente dönüş sırasında Konstantinopolis'a varmadan Jovian ölmüştür. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Valentinianus-Theodosius hanedanı(364-457)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Valentinianus (Flavius Valentinianus) | Julianus ve Jovian emri altında bir ordu subayı | 321 | 26 Şubat 364 Jovian'ın ölümünden sonra askerler tarafından seçilmiştir. | 17 Kasım 375 Beyin kanamasından ölmüştür. | *İmparatorluk tahtına çıkışından hemen sonra kardeşi Valens'in ortak imparator olarak hüküm sürmesine karar vermiş ve Roma İmparatorluğu'nu aralarında ikiye bölmüşlerdir. *Ondan sonra Valentinianus yalnız Batı Roma'da saltanat sürmüştür. *İmparatorluğu sırasında Roma ülkesi defalarca Barbar kavimler tarafından hücuma ve talana uğramıştır. *Kuadi kavminin Roma topraklarını işgal etmesine kızgınlığı ölümüne yol açan beyin kanaması geçirmesine neden olmuştur. | ||
Valens ( Flavius Iulius Valens ) | Roma ordusunda küçük rütbeli bir subay; I.Valentinianus'in erkek kardeşi | 328 | 28 Mart 364 Kardeşi tarafından atanmışdır | 9 Ağustos 378 (Şimdiki Edirne) Adrianopol Savaşı'nda öldürülmüştür. | *En son gerçek Romalı olarak adlandırılmıştır. Kardeşi I.Valentinianus tarafından Doğu İmparatorluğu'nu idare etmek için seçilmiştir. *Saltanat döneminde pek etkisiz kalmıştır; hatta imparatorluk iddiası güden Procopius adlı bir isyancının kendini imparator ilan etmesini takiben tahtını bırakıp intihar etme kararından son anda vazgeçirilmiştir. *Romalılar için tam bir felaket olan (şimdiki Edirne) Adrianopol Savaşı'nda öldürülmüş ve ordularının hemen tümü Got kavmi istilacıları tarafından imha edilmiştir. | ||
Gratianus ( Flavius Gratianus ) | I.Valentinianus'in oğlu; Valens'in yeğeni | 18 Nisan/23 Mayıs 359 | 9 Ağustos 378 Valens'in ölümü üzerine Doğu İmparatorluğu kendine miras kalmıştır. | 19 Ocak 379 I. Theodosius'u Doğu İmparatoru olarak atamıştır | 25 Ağustos 383 Magus Maksimus isyanı sırasında bir suikasta maruz kalıp öldürülmüştür. | *Valens'in ölümü üzerine Doğu İmparatorluğu kendine miras kalmıştır. *Ertesi yıl generallerinden biri olan Theodosius'u Doğu İmparatoru olarak atamıştır. *375-383 yılları arasında II.Valentianus'la ortak imparator olarak Batı İmparatorluğu yapmıştır. | |
I.Theodosius ( Flavius Theodosius ) | Aristokrat ve ordu komutanı; Gratianus'un kayın-biraderi | 11 Ocak347 | 19 Ocak 379 Gratianus tarafından atanmıştır. | 17 Ocak 395 Yaşlılık | *Adrianopol Savaşı felaketinin etkileri ile uğraşacak bir sadık bir müttefik isteyen Gratianus tarafından Doğu İmparatoru olarak atanmıştır. *Barbar asıllı paralı askerleri Roma ordusuna alarak Doğu ordularını yenilemiştir. *Gratianus ve II.Valentinianusin ölmeleri üzerine Batı İmparatorluğunu da üzerine almıştır. *De facto olarak tüm Roma İmparatorluğunu idare eden son İmparator olmuştur. *Hıristiyanlığı Roma İmparatorluğu'nun resmi dini olarak kabul etmiştir. | ||
Arcadius ( Flavius Arcadius ) | I. Theodosius'un oğlu | 377/378 | 17 Ocak 395 I. Theodosius ölümü üzerine | 1 Mayıs 408 | *Karısı Aelia Eudoxia ile yüksek devlet memurlarının elinde kukla olan zayıf bir İmparatordur. *Batı İmparatoru olan Honoriusun erkek kardeşidir. | ||
II. Theodosius ( Flavius Theodosius ) | Arcadius'un oğlu | 10 Nisan 401 | 1 Mayıs 408 Arkadius'un ölümü üzerine | 28 Temmuz 450 Attan düşme kazası | *Kız kardeşi Pulcheria'nin devamlı etkisi altında kalmıştır. *414de Pulcheria kendini "Augusta" olarak ilan etmiştir. *Kız kardeşinin koyu Hristiyan inancı yüzünden İmparatorluk içinde yaşayan gayri-Hristiyan ahali devamlı baskı ve eziyet altında kalmışlardır. *Saltanat yıllarında Konstantinopolis şehri surlarını geçilmez şekilde yenilenmiş ve bu surlara Theodosius surları adı verilmiştir. 425'te Konstantinopolis'de yeni bir üniversite açmıştır. *Yeni bir hukuk ve kanun kodeksi (Theodesius kodeksi) hazırlatmıştır. *450'de ölmüş ve imparatorluğu kızkardeşine miras bırakmıştır. | ||
Pulcheria (Aelia Pulcheria) | Arcadius'un kızı; II.Theodosius'un kız kardeşi | 19 Ocak 399 | 28 Temmuz 450 II.Theodosius'un ölümü üzerine | Temmuz 453 | *Babası Arcadiusun ölümü üzerine Pulcheria çok büyük siyasi güç kazanmıştır. Barbar asıllı olan Asparin Doğu İmparatorluğu "Askerlerin Komutanı" olarak atanmasından sorumludur; Aspar bu güçlü görevini sadece kendi menfaatleri için kullanmıştır. *Çok koyu bir Hristiyan inancı olduğu için kardeşini Hristiyan değerlere göre İmparatorluk yapmaya zorlamıştır. *441de saraydan zorla ayrılması gerekince bir manastıra çekilip rahibe olmuştur. *Ancak kardeşinin ölümü üzerine tekrar saraya dönüp siyasi gücü eline geçirmiştir. *Sonra Markianos ile evlenmiştir ve bir çift olarak 453'e kadar Doğu İmparatorluğu'nu idare etmişlerdir. *Ölümünden sonra Doğu Hristiyan Ortodoks Kilisesi tarafından Azize olduğu ilan edilmiştir. | ||
Markianos ( Flavius Marcianus ) | Asker, siyaset adamı, Pulcheria'nin kocası | 396 | 450 Pulcheria' ile evlenmesi üzerine | Ocak 457 Bir seyahatte iken kangrenden ölmüştür. | *Pulcheriaya evlenmesi üzerine İmparatorluk tahtına yükseltilmiştir. *Gerçek siyasi güç olan Aspar tarafından da tutulmuştur. *Hükümdarlığı sırasında Doğu İmparatorluğu'nun son 75 yıllık siyasî ve askerî sorunlarını çözmüş ve Hun Kıralı Atillaya engel olabilmiştir. *Fakat Batı İmparatorluğu'nu kendi haline bırakmıştır. *Ölümünden sonra Doğu Hristiyan Ortodoks Kilisesi tarafından Aziz olarak kabul edilmiştir. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Leo hanedanı (457-518)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Leo Trakyalı (Flavius Valerius Leo) | Asker | 401 | 7 Şubat 457 Ordunun başkomutanı olan Aspar tarafından seçilmiştir. | 18 Ocak 474 Dizanteriden ölmüştür | *Aspar tarafından bir kukla hükümdar olması için seçilmiştir. Fakat I. Leo buna karşı çıkmış ve Aspar'in gücünü kırmıştır. * Bunun için İsauryalı kavimlerle anlaşmış ve onların lideri olan Tarasicodiska, I. Leo'nun kızı olan Ariadne ile evlenmiş ve ismini bir Romalı ismine Zeno olarak değiştirmiştir. * Zamanında Kartaca, Tunus'daki Vandal Kralığına karşı yapılan başarısız çok büyük deniz/kara seferi imparatorluk için çok büyük kayıplara neden olmuştur. *I. Leo Büyük Teoderik'i sarayında yetiştirmiştir. *Konstantinopolis Patriği tarafında taç giydirilen ilk Roma İmparatoru'dur. | ||
II. Leo ( Flavius Leo ) | I. Leo'nun torunu | 467 | 18 Ocak 474 Dedesi I. Leo'nun yerini almıştır. | 17 Kasım 474 Bilinmeyen bir hastalıktan ölmüştür. Zehirlendiği de söylenmişdir. | *Babası Zeno, annesi (I. Leo'nun kızı olan) Ariadne idi. Büyükbabasının ölümü üzerine İmparatorluk tahtına çıkmıştır. * Söylentilere göre annesi tarafından zehirlenerek babası olan Zeno'nun tahta çıkması sağlanmıştır. | ||
Zeno (Flavius Zeno) (Doğum adı Tarasicodissa) | İsaurialı bir kavim asıllı bir Romalı general; 'I. Leo'nun damadı; II.Leo'nun babası | y.425 | Ortak İmparator: 9 Şubat 474 Oğlu II. Leo tarafından atanmıştır. Tek başına İmparator: 17 Kasım 474 II. Leo'nun ölümü üzerine onun yerine geçmiştir. | 9 Ocak 475 I. Leo'nun kayın-biraderi olan Basiliscus tarafından tahttan indirilmiştir. | 9 Nisan 491 | *İsauriali kavimlerin başkanlarından biridir ve Aspar'in gücünü kırmada I. Leo'ya destek sağlamıştır. *Buna desteğe karşılık olarak I. Leo'nun kızı olan Ariadne evlenmesine izin verilmiş ve bu evlikten, sonradan II. Leo olan, bir oğulları olmuştur. * II. Leo'nun ölümü üzerine tahta çıkmıştır. Bir barbar kavimi asıllı olduğu için, halk tarafından tutulmamıştır. * Kayın-validesi Verina ve onun erkek kardeşi Basiliscus tarafından tahtından indirilmiştir. | |
Basiliscus ( Flavius Basiliscus ) | Ordu generali; I. Leonun kayın-biraderi | 9 Ocak 475 Zeno'dan iktidarı gasp etmiştir. | Ağustos 476 Zeno tarafından tahttan indirilmiştir | 476/477 | * I.Leo'nun karısı olan Verina'nin erkek kardeşidir. * I. Leo tarafından yardım görmüş ve Kartaca'daki Vandal Krallığı üzerine gönderilen bir büyük askerî seferin komutanlığına atanmış ama yeteneksizliği nedeniyle bu büyük bir yenilgi olmuştur. * Saltanatının başında halkça tutulan Basiliscus kendini tutanların ve Konstantinopolis halkının desteğini zamanla kaybetmiştir. * Bunda, bir bakımdan aksi sanş önemli olmakla beraber, bağışıklarına gösterdiği duygusuz davranışları ve birçok kişi tarafından rededilen dinsel Monofizit (İsa'nin tek karakterli oluşu) görüşleri olması da önemli rol oynamıştır. *Bağdaşıkları tarafından terk edilmiş; şehre bir ordu ile geri dönen Zeno ile yaptığı savaşı kaybetmiştir. * Hapiste aç bırakılıp açlıktan ölmüştür. | ||
Zeno, ikinci defa tahta geçmesi (Flavius Zeno) (Doğum adı Tarasicodissa) | İsaurialı bir kavim asıllı bir Romalı general; I.Leo'nun damadı; II. Leo'nun babası | y.425 | Ağustos 476 Tekrar tahtı eline geçirmiştir. Basiliscus'u tahtından indirmiştir. | 9 Nisan 491 | *Orduyu kendi etrafında topladıktan sonra İmparatorluk tahtına zorla geçmiştir. *Kısa bir zaman sonra, zaten Batı gerçekte Barbarların idaresinde iken ve Batı Roma İmparatoru Romulus Augustulus'un otoritesi nerede ise hiç iken Romulus Austustulus'u resmen tahtından indirerek güya Roma İmparatorluğunu tekrar birleştirmiştir. *Fakat saltanat idaresi çok zayıf kalmıştır; buna rağmen Doğu Roma'yı önceki imparatorlarin idaresi altındaki durumundan daha güçlü yapmıştır. | ||
Anastasios ( Flavius Anastasios ) | ("Silentiarius") görevli saray memuru; I. Leonun damadı | y.430 | 11 Nisan 491 Zeno'nun dul kalmış karısı Ariadne tarafından seçilmiştir. | 9 Temmuz 518 | * İyi bir namı olan bir saray memuru iken I. Leo'nun kızı ve Zenonun dul kalmış karısı tarafından İmparator adayı olarak seçilmiş ve sonra onunla evlenmiştir. Vergileri indirdiği için önce halk tarafından tutulmuştur. *Fakat hayatının son yıllarında dinsel Monofizit (İsa'nin tek karakterli oluşu) görüşleri olup aynı inançda olanları kayırması dolayısıyla halkın güvenini kaybetmiştir. *Saltanatı sırasında askeri liderlik gösterememesi doğuda İranlı Sasani'ler ve Romalı'lar arasında çok yıpratıcı ve hiç kazanç sağlamayan bir savaşın devamına ve batı'da ise Balkanların, İslav ve Bulgar kavimleri tarafından talan edilmesine neden olmuştur. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Justinyan Hanedanı (518-602)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Justin (Flavius Iustinus ) | I. Anastasius zamanında general ve Şehir Muhafızları komutanı | y.450 | Temmuz 518 I. Anastasius'un ölümü üzerine ordu ve halk tarafından seçilmiştir. | 1 Ağustos 527 | * Okuma yazma bilmez bir İlirya'li köylü asıllı olup Şehir Muhafızları askeri birliği içinde yükselmiş ve bu birliğin komutanı olmuştur. * I. Anastasiusun ölümü üzerine bu mevki ve cömertce verdiği rüşvetler dolayısıyla İmparatorluk tahtını eline geçirmeyi başarmıştır. * Hükümdarlığı döneminin en önemli olayları Ostrogotlar ve İranlı Sasaniler ile yapılan devamlı çatışmalardır. | ||
I. Jüstinyen (Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus) | I. Justin'in yeğeni ve mirascısı | 482/483 | 1 Agustos 527 I. Justin ölümü üzerine İmparatorluk tahtı miras olarak kalmıştır. |
13/14 Kasım 565 | * I. Justin'in kızkardeşi, Vigilantia'nin oğlu olup o zamanlar orduda rütbesi yükselen amcası tarafından evlat edinilerek Konstantinopolis'e getirilmiştir. * Burada çok iyi bir eğitimden geçmiştir. * 525'de çok kurnaz ve üstün yetenekli bir 'demimod' olan Theodora ile evlenmiş ve karısı, hayatta bulunduğu müddetce, tahtın arkasında bulunan güç olarak hareket etmiştir. * Justinianus İtalya, Adriyatik Denizi kıyıları, Kuzey Afrika ve İspanya'ya da büyük bölgeleri tekrar İmparatorluk idaresine aldığı için çok kere "en son Romalı" imparator olarak da anılmaktadır. Ancak bu tekrar zapt etme süreci içinde idaresi altına giren bölgelerde büyük maddi hasarlara sebep olmuştur. * 532da Konstantinopolis Ortodoks Patriklik basilikası olarak Ayasofya nın yapılmasını emretmiştir. * Bu "Roma İmparatorluğun Yenilenmesi" süreci Avrupa'nın büyük bir kısmına Justinyen vebası adı verilen büyük bir veba salgının yayılması ve İmparatorluk nüfusunun çok büyük bir oranının ölmesi ve hayatta kalanların maddi güçlerini yitirmeleri ile son bulumuştur. * I. Justinianos'un bir diğer ölmez eseri Roma hukukunu bir araya toplayan ve bundan sonra yüzyıllarca Avrupa hukukuna temel olan "Corpus Juris Civilis" adlı hazırlattığı kodekstir. * I. Justinianos'ın her ne kadar batının büyük bir kısmında Romalı idaresinin tekrar yenilenmesi ve Roma hukukunun temel eserinin sağlanması için övülmesi gerekmekte ise de halefi olan II. Justin'e çok kötü bir miras bıraktığı unutulmamalıdır. Genişleme nedeni ile İmparatorluk kaynakları çok büyük alanlara aşırı olarak yayılmış; ordunun gücü aynı oranda gelişmediği için zayıflamış ve imparatorluk ekonomisi sakatlanmıştır. | ||
II. Justin (Flavius Iustinus Iunior) | I. Justinianos'un yeğeni ve varisi | y.520 | 14 Kasım 565 I. Justinianusun ölümü üzerine İmparatorluk tahtı miras olarak kalmıştır. | 5 Ekim 578 | * I. Justinianos'in kız kardeşi Vigilantia'nın oğlu olup amcasının ölümü ile onun varisi olarak İmparatorluk tahtına geçmiştir. * 568de İtalya barbar bir kavim olan Lombardlar tarafından baştanbaşa işgal edilmiştir. * Suriye İranlı Sasanilerin eline geçmiştir. * Avarlara haraç vermeyi kabul etmediği için onlar üzerine çok yorucu ve masraflı bir sıra askerî sefer yapma gerekmiş ve bunlardan hiçbiri de kesin sonuç doğurmamıştır. * En sonunda İmparatorluk görevlerinin doğurduğu stres kendini o kadar fazla bunaltmıştır ki arkadaşı general Tiberius'u ortak imparator olarak atamıştır ve en sonunda aklını kaybetmiştir. * I. Justinianus'in parlak saltanatına karşılaştırınca II. Justin pek iç karartıcı bir halef olarak görülür. | ||
II. Tiberius Konstantin (Flavius Tiberius Constantinus) | "Comes Excubitor" (yani İmparatorluk Muhafızlar Birliği'nin Kontu) ; II. Justin'in arkadaşı ve resmen evlatlığı | y.520 | 5 Ekim 578 II. Justin'in ölümü ile İmparator olmuştur. | 14 Ağustos 582 Mavrikios tarafında zehirlenip öldürüldüğü söylenmiştir. | * II. Justin'in bir arkadaşı olup imparator stresden aklını kaybetmekte iken 574'de II. Justin'in karısı olan İmparatoriçe Sophia'nın resmi tavsiyesi üzerine ortak imparator olarak atanmıştır. 578de II. Justin'in ölümüne kadar gerçekte imparatorluk görevleri Sophia ve Tiberius tarafından yürütülmüştür. * 578de tam yetkilerle İmparator olmuştur. * Ermenistan'da Sasani'leri yenilgiye uğratmıştir. * İspanya ve Kuzey Afrika'da Doğu Roma idaresinde bulunan bölgelerin korunmasını sağlanmıştır. * Balkanlarda ise İslav kavimlerinin devamlı hücumlarını ve talanlarını önlemekte başarısız kalmıştır. * 582de hastalandığı zaman damadı olan Mavrikios'u varisi olarak ilan etmiştir. Bundan hemen sonra ölmesi şüpheli görülmüş ve varisi tarafından zehirlenip öldürüldüğü söylentileri ortalığa yayılmıştır. | ||
Mavrikios (Flavius Mauricius Tiberius) (Mavrikios) | Kapadokya asıllı orduların başkomutanı; II. Tiberius'un damadı | 539 | 14 Ağustos 582 Kayınpederi II. Tiberius'un ölmesi üzerine onun varisi olarak İmparatorluk tahtına geçmiştir. | Kasım 602 Phokas tarafından tahtından feragat etmeye zorlanmıştır. | 27 Kasım 602 Phokas tarafından idam ettirilmiştir. | *D oğu Roma İmparatorluğu'nun üstün başarılı generallerinin başında gelir. * 581de İranli Sasani'leri büyük bir yenilgiye uğratmıştır. *582de II. Tiberius Konstantin'in kızı olan Konstantina ile evlenmiş ve aynı yıl II. Tiberius'un ölümü nedeni ile İmparator olmuştur. * Sasanilere karşı olan savaşları 591e kadar devam ettirmiş ve o tarihte Sasani tahtına Bizans'ta sürgünde bulunan II. Hüsrev'in geçmesini sağlayarak Sasani'lerle barış anlaşması imzalanmıştır. * Balkanlarda Avar ve İslav kavimlere karşı askerî seferler yapmış ve bu istilacilara karşı başarılı sonuçlar elde etmiştir. *İtalya'da ve Kuzey Afrika'da, sivil ve askeri idareyi birleştiren olağanüstü otonom valilik şekilinde Eksarhlık idareleri kurmuş ve böylelikle bu bölgelerde Doğu Romalı idaresinin daha etkili olarak bölgeleri korumasına imkân sağlamıştır. * İmparatorluk dönemi Doğu Roma gücünün en son parlaklık sağladığı dönem olmuştur; fakat aynı zamanda hem Doğu Roma İmparatorluğu hem de Sasani İran zayıflama emareleri göstermeye başlamıştır. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Hanedansız (602-610)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Phokas (Flavius Phocas) | Balkan ordusunda bir gedikli subay olup İmparator Mavrikios aleyhine bir isyanın elebaşığını yapmış ve İmparatoru tahtından indirmiştir. | ? | Kasım 602 Mavrikios'e karşı isyandan sonra tahtı eline geçirmiştir. | 610 Heraclius tarafından idam edilmiştir. | Roma ordusunda düşük rütbeli bir subay iken, İmparator Mavrikios tarafından yorgun olan ordunun Tuna'nın Roma'ya ait olmayan ve korunmayan tarafında kışı geçirmesine emir verilmesi ve bir kış seferinin planlanması üzerine ordunun Mavrikios aleyhine isyana geçmesine elebaşılık etmiştir. Bu isyan üzerine Mavrikios İmparatorluk tahtından çekilmiş ve Phokas kendini İmparator seçtirmiştir. İlk icraatı eski imparatoru ve çocuklarını idam ettirmek olmuştur. Başlangıçta vergileri indirdiği ve bir sıra reform uyguladığı için halk tarafından tutulmuştur. Fakat saltanatı sırasında doğuda geleneksel Roma sınırları gerilemeye başlamış; Sasani'ler Roma doğu sınır eyaletlerinde isyanlara destek vererek Roma aleyhine batıya doğru sınırlarını genişletmeye başlamışlardır. Sonunda Phokas otoritesini kaybetmiş; Heraklius kendini Roma İmparatoru olarak ilan etmiş ve Phokas'ı idam ettirmiştir. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Herakleios hanedanı (610-711)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Herakleios (Ηράκλειος, Hērakleios) Heraklius (Flavius Heraclius) | Kartaca Afrika Eksarhlığı valisi olan Yaşlı Herakleios ile Phokas'ı tahttan indirmiştir. | y.575 | 5 Ekim 610 Phokas aleyhinde bir isyan sonucu imparatorluğu eline geçirmiştir. | 11 Şubat 641 | *İmparatorluğa Phokas'a karşı hazırladığı başarılı isyandan sonra geçmiştir. *Sasani'ler ve Avar'larla yaptığı uzun savaşlardan rakiplerini çok zayıflatarak galip olarak çıkmıştır. *Ama imparatorluk döneminin sonunda Suriye, Filistin ve Mısır'ın yeni ortaya çıkan İslam Halifeleri tarafından zaptedilmelerini önleyememiştir. *İmparatorluk arazisini korumak için thema adı verilen yöresel idare sistemini organize eden imparatordur. *İmparatorluğun resmi dili olan Latince'nin bırakılıp Eski Yunanca'nın imparatorluk resmi dili olması kabul edilmesi de onun saltanatına rastlar. *İmparatorluğun ortak imparator olarak iki oğlu olan III. Konstantin ve Heraklonas tarafından idare edilmesini vesayet etmiştir. | ||
III. Konstantin (Ηράκλειος (νέος) Κωνσταντίνος, Herakleios Novos Kōnstantinos) (Heraclius Novus Constantinus) | Herakleios'un en büyük oğlu | 3 Mayıs 612 | 11 Şubat 641 Herakleiosun ölümü üzerine Heraklonas ile birlikte ortak imparator olarak tahta geçmiştir. | 24/26 Mayıs 641 Martina tarafından zehirlenerek öldürüldüğü söylentisi yayılmıştır. | *613de babası tarafından ortak İmparator olarak atanmıştır; ama tam yetkilerle imparatorluk görevi ancak babasının ölümünden sonra eline geçmiştir. *Tahta geçişinden hemen sonra ölmüştür. *İmparator olarak başardığı tek önemli iş oğlu olan II. Konstansın imparatorluk haklarının korunmasını orduya rüşvet vererek sağlaması olmuştur. *Üvey annesi olan Martina'nın III. Konstantin'u zehirlediği söylentilerinin yayılması Martinanın ve onun oğlu olan Heraklonasın iktidarı kaybetmelerine yol açmıştır. | ||
Heraklonas (Κωνσταντίνος Ηράκλειος, Kōnstantinos Herakleios) Heraclianus (Constantinus Heraclius) | Herakleiosun en küçük oğlu | 626 | 11 Şubat 641 Herakleiosun ölmesi üzerine III. Konstantin' ile birlikte ortak imparator olarak tahta geçmiştir. | Eylül 641 Senato tarafından tahttan indirilmiştir. | y.641 Sürgünde ölmüş olduğu sanılmaktadır. | *638de babası tarafından ortak imparator olarak atanmıştır; fakat imparatorluk yetkilerini babasının ölümüne kadar yüklenmemiştir. *Kardeşinin ölümüne kadar ortak imparator olarak görev yapmış; sonra kısa süre için tek İmparator olmuştur. *Bir ordu isyanını bastırmak için yeğeni III.Konstans'ı ortak imparator atamıştır. *Ancak Konstantinopolis halkı, annesi Martina ile birlikte kardeşini elimine ettiklerine inanmakta ve kendisine güvenmemekteydi. *Eylül'de Senato kendisini ve annesini görevlerinden atmış; her ikisine de dinsel törenle ağır cezalar uygulanmasına karar vermiş ve Heraklonas'in burnu kesilmiş; Martina'nin dili kesilmiş ve her ikisi de Rodos adasına sürgüne gönderilmişlerdir. | |
II. Konstans (Κώνστας Β', II. Kōnstas); doğuşta Herakleios Constantine (Ηράκλειος Κωνσταντίνος, (Herakleios Kōnstantinos) ; sonra "Sakallı Konstantin" (Κωνσταντίνος Πωγωνάτος, Kōnstantinos Pogonatos) Heraklius Constantine; Heraklius Constantinus | III. Konstantin'un oğlu | 7 Kasım 630 | 641 Hereklonas tarafından ortak İmparator yapılmış; sonra aynı yıl içinde tek başına İmparator olmuştur. | 15 Eylül 668 Büyük bir olasılıkla isyancı Mezezius'un emirleriyle bir suikast sonucu öldürülmüştür. | *Bir askeri isyanı bastırmak için amcası Heraklonas tarafından ortak imparator olarak atanmıştır; buna rağmen Heraklonas imparatorluk tahtından indirilene kadar isyan devam etmiştir. *Bundan sonra II. Konstans tek imparator olarak tahtta kalmıştır. *İmparatorluğu sırasında Mısır tümüyle Arapların eline geçip kaybedilmiş ve Kartaca ise geçici bir zaman için kaybedilmiştir. *Balkanlar'da İmparatorluk sınırlarını stabilize etmiştir. *Kardeşi olan Theodosius'u idam ettirdikten sonra, Konstantinopolis halkı tarafından en çok nefret edilen kişi olmuştur. *Bu nedenle II. Konstans şehri terkedip Sicilya'da Sirakoza kentine gitmiş ve hayatının sonuna kadar orada yaşamıştır. *Sirokoza'yı imparatorluğunun başkenti yapmak istediği söylentileri yayılmaya başlayınca, bir gün hamamda iken bir suikasta maruz kalıp öldürülmüştür. *Sarayında bulunan bir soylu olan Mezezius Sicilya'da birkaç ay süren bir askeri imparatorluk idaresi kurmuştür. | ||
Mezezius | Düzmece İmparator | Bilinmiyor. | 668 | 669 | *Gnuni sülalesi mensubu. *Sicilyada imparator olarak ilan edilmiş ve orada birkaç ay hüküm sürmüştür. *IV. Konstantin ile çatışma sonucu öldürülmüştür. | ||
IV. Konstantin (Κωνσταντίνος, Kōnstantinos) Konstantin (Konstantinos) | II. Konstansin oğlu | 652 | 15 Eylul 668 II.Constans 'ın katilinden sonra tahta geçmiştir. | Eylul 685 Dizanteriden ölmüştür. | *Babasının katilini takiben İmparator olmuş ve hemen hiçbir hakkı olmadan imparatorluk iddia eden Mezezius'un Sicilya'da çıkarttığı isyanı bastırması gerekmiştir. *İmparatorluk döneminde, 672 ve 678de, Konstantinopolis iki defa Arap donanmalarının hücumuna uğramıştır ve bu düşman donanmaları Rum Ateşi kullanılarak geri püskütülmüşlerdir. *Ancak, Symrna (şimdiki İzmir) ve Cyzicus (şimdiki Erdek yakını) gibi, bazı sahil şehirleri Arapların işgaline uğramışlardır. *Bu durumdan faydalanan Bulgarlar Meosia'da bir devlet kurmayı başarmışlar ve IV. Konstantin bu yeni devlete haraç vermeye başlamak zorunda kalmıştır. *İmparatorluk döneminde toplanan Altıncı Ekumenik Konsey' kararları ile Hristiyan kilise hierarşisi resmen monetelitizm (İsa'nin tek iradesi olması inancı) doktirini kınamış ve yasaklamıştır . | ||
II. Justinian | IV. Konstantin'in oğlu | 669 | 681de ortak imparator ; 685de tek İmparator. | 695 Bir askerî isyan sonu tahttan indirilmiştir. | *Aralık 711 | Emevi halifeliğine verilen yıllık haracı artırarak Kıbrıs'da bir Arap halifeliği ile Bizans devleti kondomininyum'u idaresi başlamışdır. *Makedonya bölgesindeki İslav kabilelerin isyanlarını bastırıp kabile mensuplarını Anadoluya yerleştirmiştir. *Emevilere karşı tekrar bir savaş başlatıp, onların işgali altında bulunan Ermenistan'i kaybetmelerine neden olmuştur. *Kafkaslardaki Roma İberyası eyaletlerinden gelen gelirler iki devlet arasında (Ermenistan ile Bizans arasında) bölüştürülmeye başlanmıştır. *Bundan kısa bir zaman sonra İmparatorluk tahtından indirilmiştir. | |
Leontios | Düzmece İmparator | Bilinmiyor. | 695 | 698 Bir askerî isyanla tahttan indirilmiştir. | 705 | *İsauriya asıllı ve strategos rütbesinde bir idareci. Heladik Theması'nın ordusunu II. Justinian'ı tahtından indirmek için kullanmıştır. *Kartaca şehrini Emevi halifesi Abdülmelik'e terk etmiştir. *Şehrin idaresini kısa bir müddet sonra tekrar eline geçirildiyse de 698deki Kartaca Savaşı'nı kazanan Emeviler Bizans'ın Kartaca Afrika Eksarhlığı ideresine son vermişlerdir. *Savaşı kaybetmiş olan Bizans donanması ve sefer ordusunun kalantıları Leontias aleyhine isyan çıkartıp onu tahtından indirmişlerdir. *705de II. Justinian tarafından idam ettirilmiştir. | |
III. Tiberius | Düzmece İmparator | Bilinmiyor. | 698 | 705 Bulgarlar tarafından desteklenen bir isyan sonucu tahttan indirilmiştir. | 705 | *Alman asıllı bir donanma subayı olup Kartaca'ya gönderilen bir sefer ordusunun kalıntılarının başarı kazanan isyanının elebaşısı idi. *Abdülmelik ile savaş her iki tarafında bazan başarılar bazan kayıplar vermeleri ile sonuçsuz olarak devam etmiştir. *Bulgar kralı Tervel'in askerî desteğini kazanmış olan II. Justinian tarafından tahttan indirilmiş ve kısa bir dönem sonra idam edilmiştir. | |
II. Justinian | IV. Konstantin'in oğlu | 669 | 705 | 711 Askerî isyan sonucu tahttan indirilmiştir. | Aralık 711 | *İmparatorluk tahtını yeniden Bulgar kralı Tervel'in askerî desteği ile eline geçirmiştir. Tervel'e yardımından dolayı Balkanlarda bulunan bazı bölgeleri vermiştir. *798de ise Tervel'e bir askeri seferle hücum ederek bu elinden çıkardığı bölgeleri geri almaya girişmişse de sefer başarısız kalmış ve yeni bir barış düzenlenmiştir. *Emeviler Kilikya'yı ellerine geçirmişler ta Kapadokya'ya kadar sızan akınlar yapmışlerdır. *IV. Konstantin birkaç yıl sürgün olarak kalmış olduğu Cherson şehrine çok ağır cezalar uygulamaya başlamış; Cherson'da bulunan askeri birlikler bu nedenle isyan etmişlerdir. *II.Justinian isyanı bastırmak için kendi birlikleri ile isyancılar üzerine hücum etmiş; fakat kendisi isyancıların eline esir düşmüş ve onlar tarafından hemen idam edilmiştir. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Hanedansız (711-717)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Philippikos | Ermeni asıllı bir general; II.Justinian'ı tahttan indirmiştir. | Bilinmiyor. | | Aralık, 711 | 3 Haziran, 713 Bir askerî isyanla tahttan indirilmiştir. | 8inci yüzyıl sonlarında | *Monotelit (yani İsa'nin tek bir iradesi olduğuna inanır). *II.Justinian'a karşı Cherson Thema'lı askerlerin çıkardıkları başarılı bir isyanın elebaşısı olmuştur. * Üçüncü Konstantinopolis Konsili'nin kabul ettiği kilise kanunlarını iptal etmiştir. *Hem Bulgar Kralı Tervel hem de Emevî Halifesi I. Velid karşısında askerî yenilgilere uğramıştır. *Trakya Opsidian Theması askerleri tarafından bir isyan sonunda tahtını kaybetmiştir. Tahttan indirildikten sonra gözleri kör edilmiştir. | |
II. Anastasios | Bürokrat; Philippikos'un imparatorluk katibi | Bilinmiyor | Haziran, 713 | Kasım, 715 Bir askerî isyan sonunda tahttan indirilmiştir. | 718 | *Üçüncü Konstantinopolis Konsili'nin kabul etmiş olduğu kilise kanunlarını tekrar geri getirmiştir. *Orduya disiplin uygulama girişiminde bulunmuş ve daha önceki ordu isyanlarını çıkartan subayları idam ettirmiştir. Bu sefer tekrar Trakya Opsidikan Theması askerleri isyan etmiş ve onu tahttan indirmişlerdir. * Bir zamanlar keşiş olarak bir Selanik'te bir manastıra çekilmiştir. * 718e III.Leo aleyhine Bulgarlar tarafından desteklenen bir isyana liderlik etmiştir. III.Leo taraftarı askerler tarafından yakalanmış ve idam edilmiştir. | |
III. Theodosios | Bir yüksek maliye memuru Trakya Opsikian Thema'sı için vergi memuru | Bilinmiyor. | Mayıs, 715 | 25 Mart, 717 Bir askerî isyan ile tahttan indirilmiştir.. | 8inci yüzyıl sonlarında | *Aslı bilinmemekte fakat II.Tiberius'un bir akrabası olması mümkün görülmektedir. *Mayıs ile Kasım 715de başkent Konstantinopolis'i kuşatmış ve şehre girdikten sonra III. Anastasios'u tahttan indirmiştir. * İmparatorluk, döneminde devamlı olarak Emevî tehditleri altında bulunmuştur. *Bulgar kıralı Kormesiy ile bir askerî ittifak kurmak niyetiyle bir barış anlaşması imzalamıştır. *Anatolik Theması valisi general Leo ve Ermeni Theması valisi general Artabasdus'un birlikte başkaldırmaları sonucu tahttan indirilmiştir. Yine kendi adını taşıyan oğlu isyancılar tarafından esir alınınca tahtından feragat etmiştir. Baba ve oğul rahip olarak bir manastıra girmişlerdir. *Yaklaşık 729-754 arasında Efes başpiskoposu olan bir Theodosios ya bu eski imparator ya da oğludur. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
İsaurya Hanedanı (717-802)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
III. Leo İsauriyalı | Germanikeia (şimdiki Kahramanmaraş) Commagene bölgesinden bir general | y.685 | | 25 Mart, 717 | 18 Haziran, 741 | * Anatolikon Theması valisi (strategos). III. Theodosios'u tahttan indirmeyi başarmıştır. * 717-718'de Arap generali Mesleme tarafından Konstantinopolis'in kuşatılmasında şehri savunmada başarı kazanmıştır. Bizanslılar Bulgar Hanı Tervel ve askeri birlikleri tarafından desteklenmiştir. Maslama ve orduları geri çekilmiş ve Araplar Halife Ömer bin Abdülaziz zamanında bir daha Konstantinopolis'e hücum etmemişlerdir. * Fakat sonradan yeni halife Hişam bin Abdülmelik'in emri altında bulunan Arap orduları hücumları tekrar başlamış ise de II. Leo bunlara başarı ile karşı koymuştur. * Toprağa bağlı kul olan serflerin serbest bırakılıp bir serbest çiftci/köylü sınıfının ortaya çıkmasına neden olmuştur. * Birinci Putkırıcı İkonoklast İmparatordur . | ||
V. Konstantin | III. Leo'nun oğlu | Temmuz, 718 | 720de ortak imparator ; 741de kidemli İmparator. | 14 Eylül, 775 | * İkinci Putkırıcı İkonoklast İmparatordur. * Tahta geçer geçmez kayın-biraderi olan Artabasdos imparatorluğa göz diken isyanı ile karşılaşmış ve 741-743 arası bir iç savaş ile geçmiştir. Sonunda V. Konstantin galip gelmiştir. * Azizlerden andaç kalıntılara tapmanın ve sırf azizler anısına söylenen duaların dinsizlik olduğunu ilan etmiştir. * Bizans ordusunu tekrar düzenlemiş ve ordunun tegma adını verdiği birliklerle bir profesyonel çekirdek subay ve erat grubu etrafında kurulmasını uygulamıştır. * Emevi Halifeliğinin II. Mervan'ın hükümdarlığı sırasında zayıfladığını görmüş onlar aleyhine Bizans sınırlarını genişletme politikası uygulamaya başlamıştır. İlk Abbasi halifesi olan Seffah'a karşı da ayni stratejiyi uygulamaya devam etmiştir. * Araplara karşı olan bu seferleri ile birçok eskiden Arap idaresinde bulunan Hristiyanları Balkanlara göç ettirmiştir. * Birinci Bulgar Devleti'ne karşı çok saldırgan askerî seferler düzenlenleyerek sınırlarını genişletmeye hedeflenmiştir. * V. Konstanin'in imparatorluk dönemi, Bizans askerî stratejisinin savunucu faaliyetlerden saldırıcı harekatlara yönelmesi ile tanımlanabilir. | ||
Artabasdos | III. Leo'nun damadı; 'V. Konstantin'in kayın-biraderi | Bilinmiyor. | Haziran 741/42den itibaren rakip imparator | 2 Kasım, 743 | 8inci yüzyıl sonlarında | * Armeniak theması valisi (strategos) rütbeli olan Artabasdos III. Leonun tahtı eline geçirmesine destek sağlamıştır. Bu yardımı III. Leo'nun kızı olan Anna ile evlenmesi ve Opsidikon themasına valilik verilme ile taltif edilmiştir. * III. Leo'nun ölümünden sonra onun oğlu ve kendi kayın-biraderi olan V. Konstantin'in tahta olan hakkını kabul etmemiş ve kendini rakip imparator ilan etmiştir. * Çıkan iç savaşta Artabasdos Putseverler kliği tarafından tutulmuş ve başkent Konstantinopolis'da yerleşik kalmıştır. * Ancak savaşlarda yenik düşmüş; gözleri kör edilmiş ve bir manastıra keşiş olarak gönderilmistir. * Ne zaman öldüğü tam olarak bilinmemekle beraber. y772de yazılmış bir kitapta kemiklerinden bahis edilmektedir. | |
IV. Leo Hazar | V. Konstantin'in oğlu | 25 Ocak, 750 | 751de ortak imparator; 775de kidemli İmparator | 8 Eylul, 780 | * Üçüncü Putkırıcı İkonoklast İmparatordur. * Annesi bir Hazar prensesi olan Çiçek'dir. * Babası V. Konstantin'in diğer karısı olan Evdokia'nın oğulları olan yarı kardeşi Nikeforos ve diğer yarı kardeşlerinin isyanları ile uğraşmak zorunda kalmıştır. * Abbasi halifesi Mehdi ile olan savaşlarda Bizans orduları Suriye içlerine kadar hücumlarda bulunmuş; Abbasi ordularınin hücumları da Anadolu içerilerine girmıştir. * Ölümünden hemen önce Bulgar kralı Kardam'a yönelik bir askerî sefer hazırlıkları içinde bulunmaktaydı. | ||
VI. Konstantin | IV.Leo ve İrene'in oğlu | 771 | 776de ortak imparator; 780de tek İmparator. | |
Ağustos, 797 | y.797. Bu konuda kaynaklar çok farklı bilgi vermektedirler. | * Babasının ölümü uzerine tahta çıktığı zaman yaşı küçük olup annesi taht naipliği yapmaya başlamıştır. * 782de Frankların imparatoru Şarlmanin kızı olan Rotrude ile nişanlanmıştır ama 788de bu nişan bozulmuştur. * İkonlara tapmanın uygun olacağına karar veren İkinci İznik Konsili dinsel hükümlerine imzasını koymuştur; ama bu daha çok kendisinin değil annesinin dinsel inançlarına uygun olduğu yaygın olarak bilinmekteydi. * 790da tam imparatorluk yetkilerini yüklenmistir ama iktidar dönemi içinde hem Putseverler hem de Putkırıcılar kliklerini kendine düşman yapmıştır. * Birinci karısı olan Amnialı Maria'dan ayrılıp sevgilisi olan Theodote ile evlenmesi Kilise çevrelerince zina olarak görülerek büyük itirazlara yol açmış ve bu anlaşmazlıklara (zina yapan anlamına gelen ve Rumca moichos zina sözcüğünden geliştirilme) Moechia Uyuşmazlığı adı verilmiştir. * 797de annesi tarafından tahtından indirilmiş ve gözleri kör edilmiştir. * Tahttan ayrılmasıdan sonra kaç yıl yaşadığı hakkında birincil kaynaklar (10 günden 10 yıla kadar değişen) gayet farklı bilgi vermektedirler. | |
İrene | IV. Leo'nun karısı; VI. Konstantin'in annesi | y.752 | Agustos, 797 | 31 Ekim, 802 | 9 Ağustos, 803 | * Atinalı Sarantapechos sülalesinin bir mensubu. IV. Leo'un karısı. * 780den 790a kadar taht naibi olmuş ve sonra da yürütme yetkilerinin bazılarını elinde tutmuştur. * Çok ateşli Putsever olup İkinci İznik Konsili ve kararlarından şahsen sorumludur. * 797'de oğlunu tahttan indirmiş ve onun yerine tahta geçmiştir. * 880de Şarlman'ın Roma'da Papa tarafından Roma İmparatoru olarak taç giydirilmesine şiddetle itiraz etmiştir. * 802'de bir soylular komplosu sonucu tahttan indirilmiş; Midilli adasına sürgüne yollanmış ve bir yıl sonra orada ölmüştür. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Nikeforos hanedanı (802-813)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Nikeforos | Bizans saray bürokratı, maliye işler için saray nazırı | Bilinmiyor. | 31 Ekim, 802 | 26 Temmuz, 811 | * Asiller ve hadım saray bürokratları ile birlikte bir komplo ile İmporatoriçe İrene'i tahttan indirmiştir. * Balkanlarda yeni themalar kurarak Anadolu'dan getirilen muhacirleri bu yeni themalara yerleştirmiştir. * Şarlman ile bir barış antlaşması, Pax Nicephori, imzalamıştır; ama bununla Venetia bölgesinin kime bağlı olacağı sorunu üzerindeki anlaşmazlıklar çözülememiştir. * İmparatoriçe İrene doneminde yapılan bir anlaşmaya göre Bizans'ın Harun Reşit'e vermesi gereken yıllık haraçı, önceden ödemeyi reddetmiştir; fakat oraya çıkan savaşta askerî yenilgilere uğrayınca daha büyük bir meblağı yıllık haraç olarak ödemek zorunda kalmıştır. * Bulgar Hanı Krum üzerine bir askeri sefere çıkmış; Bulgarlar ile yapılan Pliska Savaşı'nı kaybeterek ordusunun büyük bir kismı ile birlikte bu savaşta öldürülmüştür. Bulgar Hanı Krum I. Nikeforos'un kafatasından bir içki kadehi yaptırmıştır. | ||
Stavrakios | I. Nikeforos'un oğlu | Bilinmiyor. | 803de ortak imparator; 811de tek İmparator. | 2 Ekim, 811 | 11 Ocak, 812 | * Eski İmparotoriçe İrene'nin bir akrabası olan Theophano ile evlenmiştir. Pliska Savaşı'na katılmış ve ensesine inen bir kılıç darbesi ile felce uğramıştır. İmparatorluk Muhafızları birlikleri tarafından savaş alanından sedye ile geri getirilmiştir. * Bu savaşta ölen babasından miras kalan tahtından karısı lehine feragat etmesi beklenirken, tahtını kayin-biraderi olan I. Mikhail'e bırakmaya zorlanmıştır. * Sonra bir manastıra çekilmiş ve savaştan aldığı iyileşmeyen yaralar yüzünden bir ay içinde bu manastırda ölmüştür. | |
I. Mikhail Rangabe | I. Nikeforos'un damadı; Stavrakios'un kayın-biraderi. | Bilinmiyor. | 2 Ekim, 811 | 11 Temmuz, 813 | 11 Ocak, 844 | * Tahta çıkmadan önce saray nazırı olup I. Nikaforos Kuropalates'un kızı Prokopia ile evlenmiştir. * Çok tutkulu bir putsevici olarak putkırıcılara baskı ve eziyet yapmıştır. * Çok tanınmış ve sonradan Ortodoks Kilisesi tarafından aziz yapılmış olan Studios Manastırı Başrahibi Studioslu Theodore'un hamiliğini yapmıştır. *Papa tarafından Roma imparatoru olarak taç giydirilen Şarlman'ı basileus olarak kabul etmiş ancak Roma Imparatoru olduğunu reddetmekte devam etmiştir. * Bulgar Hanı Krum'la savaşa devam etmiş ve yaptığı savaşların hepsini kaybetmiştir. * V. Leo lehine tahtından feragat etmistir. Geri kalan hayatını bir manastırda keşiş olarak geçirmiştir. Taht iddialarının olmamasını sağlamak nedeniyle oğulları da hadım edilmişlerdir. Fakat sonradan bunlardan birisi Konstantinopolis Patriği I. İgnatios Ortodoks Hristiyan Kilisesi Patriği olarak seçilmiştir. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Hanedansız (813-820)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
V. Leo Ermeni | Anatolikon Theması'sının valisi (Strategos) | y.775 | 11 Temmuz, 813 | 25 Aralık, 820 | * Abbasilere karşı savaşlarda komuta gücünü göstermiştir. * Fakat Bulgar Hanı Krum karşısında Versinikia Muharebesi'nde harp meydanından kaçmıştır. * I. Mikhail onun lehine İmparatorluk tahtından ayrılmıştır. * Krum'a karşı savaşlar devam etmiş ve Bulgarlar Adrianopolis (şimdiki Edirne) ve Arkadiapolis (şimdiki Lüleburgaz) şehirlerini ellerine geçirmişlerdir. 814'de Bulgar Hanı Krum ölmüş ve halefi Bulgar Omurtag Han V. Leo tarafından savaşta yenilgiye uğratılmıştır. İki devlet uzun yıllar süren bir barış anlaşması imzalamışlardır. * Putkırıcı (İkonaklast) kliği tarafından İmparatorluğa getirmiştir ve Putkırıcı İkonoklast İmparatorlar'ın dördüncüsüdür. * 820 Noel ayini için geldiği Ayasofya'da suikasta maruz kalmıştır. Kiliseye silahsız girmiş; kamaları ile hücum eden bir grup suikastcıya karşı kendini koruyamamış ve böylece öldürülmüştür. * Oğulları ise hadım edildikleri için varisi olamamışlardır. * Nicholas Adontz'un bir iddiasına göre I. Basileios'un sadece adı Leo olarak bilinen büyük büyükbabası gerçekte V. Leo'dur. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Frigya hanedanı (820-867)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluk sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
II. Mikhail Kekeme veya Amoriyalı (Μιχαήλ Β' ο Τραυλός ή Ψελλός) | Thema valisi (strategos) rütbeli asker; VI. Konstantin'in damadı | 770 | 25 Aralık 820 | 2 Ekim 829 | * Beşinci Putkırıcı (İkonoklast) İmparator. VI. Konstantin'in kızı olan Efrosini ile evlenmiştir. | ||
Theofilos (Θεόφιλος) | II. Mikhail'in oğlu | 813 | 2 Ekim 829 | 20 Ocak 842 | 20 Ocak 842 | * Altıncı ve son Putkırıcı (İkonoklast) İmparator. | |
III. Mikhail Sarhoş (Μιχαήλ Γ' ο Μέθυσος) | Theofilos'un oğlu | 19 Ocak 840 | 842 | 23 Eylül 867 | * Çok genç tahta çıkmış ve gençliğinde ülke naiplerce idare edilmiştir. * Tam yetkiyi eline alınca bir sefih hayat yaşamaya devam etmiştir. * Bir sefahat arkadaşı olan I. Basileios tarafından bir suikast sonucu öldürülmüştür. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Makedonyalılar Hanedanı (867-1056)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Basileios Makedonyalı (Βασίλειος Α') | II. Mikhail'in dul karısı ile evlenmiştir. | y.811 | 867 | 2 Ağustos 886 | * Balkanlarda bir köylü doğumlu. * Sefahat arkadaşı olduğu imparator III. Mikhail'e bir suikast ile tahtı gasp etmiş ve yeni bir hanedan kurmuştur. * Bir sürek avı kazasında ölmüştür. | |||
VI. Leon Bilge (Λέων ΣΤ' ο Σοφός) | I. Basileios'in veya III. Mikhail'in oğlu | 19 Eylül 866 | 886 | 11 Mayıs 912 | * Çok iyi bir egitimli ve bir düşünür olduğu için "Bilge" ya da "Filozof" lakapları verildi. * Bir önceki imparator I. Basileous döneminde başlayan "Makedon Rönesansı" ismi verilen kültürel yenileşme süreci, döneminde de kendi katkısı ile devam etti. *İmparatorluk Balkanlarda Bulgarlara karşı ve Sicilya ve Ege Denizinde Arap donanmalarına karşı birkaç büyük yenilgiye uğradı. * Dördüncü evlenmesi yüzünden Ortodoks kilisesi ile çatıştı. | |||
Aleksandros (Αλέξανδρος Γ' του Βυζαντίου) | I. Basileios'un oğlu. Babası I. Basileios ve ağabeyi IV. Leo ile ortak imparator. Yeğeni çocukken tüm yetkili imparator | 870 | 912 | 913 | * Tahta çıkınca önceki imparator kardeşi VI. Leo'nun danışmanlarını ve görev verdiği yüksek memurları uzaklaştırdı. * Doğu'da Abbasi halifesi El Muktadir ordularıyla savaş yapti. * Tahta çıkması dolayısıyla Bulgarlara geleneksel olan ödemeyi yapmaması dolayısı ile Bulgar Kralı I. Simeon orduları ile savaşa girsiti. * 13 aylık hükümdarlık sonunda bir polo maçından sonra öldü. | |||
VII. Konstantin Porphyrogennetos (Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος) | VI. Leo'nun oğlu. Çocukken önce Patrik Nicholas Mystikos; sonra annesi Zoe Karbonopsina naipliği. Sonra annesinin kocası tüm yetkili I. Romanos Lekapenos ile ortak imparator. 945den itibaren tüm yetkili. | 9 Eylül 905 | 15 Mayıs 908 | 9 Kasım 959 | * Tahta çıktğı 7 yaşından 40 yaşına kadar etkisiz kaldı. * Askeri konularda pek başarılı olmamasına karşın, bilim ve sanata verdiği destek ve bizzat yarattığı eserlerle, Bizans kültür yaşamına yaptığı önemli katkılarla tanınmıştır. Yazdığı kitaplar Bizans İmparatorluğu ve komşularıyla ilgili en iyi kaynaklar arasındadir. |
|||
I. Romanos Lekapenos (Ρωμανός Α' ο Λεκαπηνός) | VII. Konstantin'in kayın-pederi | y.870 | 17 Aralık 920 | 16 Aralık 944 | 15 Haziran 948 | * Oğulları tarafından tahttan indirilmiştir. Bir manastıra keşiş olarak girmiştir. | ||
II. Romanos Porphyrogennetos (Ρωμανός Β' ο Πορφυρογέννητος) | VII. Konstantin'in oğlu | 15 Mart 938 | Kasım 959 | 15 Mart 963 | * Silik bir hükümdar olup ülkeyi karısı Theophano yönetti. * Devlet işlerini hadım Josef Bringas'a, askeri işlerini ise Nikeforos Fokas'a bıraktı. | |||
II. Nikeforos Phokas (Νικηφόρος Β' Φωκάς) | II. Romanos'un dul karısı Teofano ile evlenmiştir. II. Basileios için taht naibi. | y.912 | 16 Ağustos 963 | 969 | * Thema valisi (strategos) rütbeli ordu komutanı. * Suikaste maruz kalıp öldürülmüştür. | |||
I. Yannis Çimiskes (Ιωάννης Α' Κουρκούας ο Τσιμισκής) | II. Romanus'un kayın-biraderi | y.925 | 11 Aralık 969 | 10 Ocak 976 | * Nikeforos'un karısının sevgilisi olmakla beraber onunla evlenmesi yasak edilmiştir. * II. Basileios için taht naibi. * Balkanlar ve Suriye'yi egemenliği altına alarak imparatorlukta düzeni sağlamıştır. | |||
II. Basileios Bulgar-Kıran (Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος) | II. Romanos'un oğlu | 958 | 10 Ocak 976 | 15 Aralık 1025 | * 65 yıl imparatorluk unvanı taşıması ve tam yetkilerle 49 yıl süren hükümdarlık dönemi bin yıllık Bizans tarihinde en uzun imparatorluk dönemidir. * İleri görüşlü, dikkat çekici siyasetçi ve idare adamı. * Bulgarlarla 30 yıl süren savaşda ilk yenilgisinden sonra devamlı savaşarak Bulgar Krallığı'nı ortadan kaldirdi. * Suriye'de Halep emiri ve Fatimilere karşı savaşıldı. * Kafkasya'da yaptığı savaş sonunda Güneydoğu Anadolu'dan başlayıp kuzeybatıya bir yay gibi uzanan 7 yeni Bizans theması kurdurdu. * Hazarlara karşı savaşıp Kırım'ı ele geçirdi. * Güney İtalya'da Alman ve Arap hücumlarına karşı çıkıp Lombard isyanını bastırıp Güney İtalya'da Bizans bölgesini koruyup güçlendirdi. * İçişlerinde Anadolu'daki büyük toprak sahiplerinin güçlerini kırmak için reformlara girişti. | |||
VIII. Konstantin (Κωνσταντίνος Η') | II. Romanos'un oğlu | 960 | 15 Aralık 1025 | 15 Kasım 1028 | * II. Basileios ile ortak imparator | |||
Zoe İmparatoriçe (Ζωή) | VIII.Konstantin'in kızı | y. 978 | 15 Kasım 1028 | Haziran 1050 | * Babası VIII. Konstantin ölümünden sonra evlendiği kişileri tahta geçirtip durmuş ve arada kendisi kısa hüküm sürmüşdür. * Zoe ile evlenip imparator olarak tahta geçenler III. Romanos Argyros, IV. Mikhail Paflagonyalı ve V. Mikhail Kalafatçı'dir. | |||
III. Romanos Argyros (Ρωμανός Γ' ο Αργυρός) | Zoe'in birinci kocası | 968 | 15 Kasım 1028 | 11 Nisan 1034 | * Konstantinopolis valisi (eparch). VIII. Konstantin tarafından kızı Zoe ile evlendirilmiş ve imparator olmuştur. * Fakat Zoe ile arası bozulmuş ve Zoe ile aşığı olan Mikhail Paflagonyalı tarafından sarayda banyosunda katledilmiştir. | |||
IV. Mikhail Paflagonyalı (Μιχαήλ Δ' ο Παφλαγών) | Zoe'nin ikinci kocası | 1010 | 11 Nisan 1034 | 10 Aralık 1041 | * Zoe ile III. Romanos aleyhinde komplo kurup onu öldürtmüş ve Zoe ile evlenip imparatorluk tahtına geçmiştir. * Yüksek saray memuru olan ağabeyi Yannis'e büyük yetkiler vermiş ve bu kisi de devletin maliyesini ve ordusunu yeniden duzene koymuştur. * Bu reformlar zenginlere vergilerin artmasına, onların hoşnutsuzluğuna ve hepsi de bastırılan bir sıra komplo düzenlemelerine neden olmuştur. * Doğuda Edessa tekrar alınmıştir. * Sicilya'nın Araplardan geri alınmasına çalışılmıştır ama basari elde edilmemistir. * 1040 Sırplar başarı ile isyan etmişlerdir. * Ayni yil isyan eden ve Bulgar devletini yeniden kurmak isteyen Bulgarlar sonununda bastırılmıştır. * 1041de varissiz ölmüştür. | |||
V. Mikhail Kalafatcı (Μιχαήλ Ε' ο Καλαφάτης) | IV. Mikhail'in yeğeni | 1015 | 10 Aralık 1041 | 20 Nisan 1042 | 24 Ağustos 1042 | * Amcası IV. Mikhail ölünce yaşlı imparatoriçe Zoe ile üçüncü kocası olarak evlenip imparatorluk tacı giymiştir. * Önce IV. Mikhail hükümdarlığında devleti idare eden yüksek saray memuru ve kendinin de amcası olan Yannis'i işinden uzaklaştırmıştır. * Sonra da Georgios Maniakes'i Normanları durdurmak için güney İtalya'ya göndermiştir. * Nisan 1042de Zoe'yi hükümdarlıktan elimine etmek girişimine başlamış ama bundan hiç hoşlanmayan halkın isyanı sonucu tahttan indirilmiş; gözleri kör edilmiş ve hadım edilmiştir. | ||
IX. Konstantin Monomakos (Κωνσταντίνος Θ' ο Μονομάχος) | Zoe nin dorduncü kocası | y. 1000 | 11 Haziran 1042 | 11 Ocak 1055 | * Zoe'nin dördüncü kocası olup tahta çıkmış; Zoe 1050de ölünceye kadar birlikte hüküm sürmüş ve sonra 5 yıl tek hüküm sürmüştür. * 1054de Roma'daki Katolik kilise ile Konstantinoplis'deki Ortodoks Kilisesi, Papa'nin Konstantinopolis Patriği'ni aforoz etmesi ile son olarak ayrılmışlardır. * Bir tampon devlet olan Ani Ermenistan kırallığına hücum edip kaldırmış; Selçuklular ile komşu olmuş, ve Anadolu'ya Türkmen göçlerinin başlamasına neden olmuştur. * Balkanlarda Georgios Maniakes isyanı, Tornikos isyanı ile Peçenek hücumlarıyla uğraşmıştır. * İçişlerinde Anadolu'daki büyük toprak sahiplerini ve zengin dinsel kilise ve manastırları toprak ve tarıma vergilerini düşük tutarak korumuş ve timar sistemi benzeri ile büyük toprak sahipleri yaratmıştır. | |||
Teodora (Θεοδώρα) | VIII. Konstantin'in kızı | 984 | İlk defa: 20 Nisan 1042 İkinci defa:11 Ocak 1055 | İlk defa: 1042 İkinci defa:31 Agustos 1056 | 31 Ağustos 1056'dan sonra | * Kızkardeşi Zoe'nin üçüncü kocası V. Mikhail Kalafatcı isyanla tahtan indirilince 1042de Zoe ile birlikte hüküm sürmüştur. * Sonra Zoe'nin dördüncü olarak evlendiği IX. Konstantin Monamakos tahta geçmiştir. * 1055de o ölünce Teodara tekrar tahta geçirilip ölümüne kadar tek olarak hüküm sürmüştür. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Hanedansız (1056-1057)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
VI. Mikhail | Saray bürokratı; savunma işlerine bakar | Bilinmiyor. | Eylül, 1056 | 31 Ağustos, 1057 | y.1059 | * Bringas sülalesinin bir üyesi. II.Romanos imparatorluğu döneminde nüfuz kazanan Joseph Bringas'in akrabası olması mümkündür. İmparatoriçe Theodra'ya varis olarak gösterilmiştir. Saray bürokrasisi tarafından desteklenmiştir fakat askerî bürokrasi karşı çıkmıştır. * Haziran ile Ağustos 1057 arasında VI.Mikhail ile askerler tarafından seçilen I.İsaakios Komnenos arasında bir iç savaş patlamıştır. * Konstantinopolis Patriği I.Mikhail Kerularius tarafından rakibi lehine tahttan feragat etmeye inandırılmış ve keşiş olarak bir manastıra çekilmiştir. * Sonunda manastırdan ayrılıp kendi özel evine yerleşmiş ve burada huzur içinde ölmüştür. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Komnenos Hanedanı (1057-1059)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. İsaakios Komnenos | Anadolu'daki sahra ordusunun komutanı | y.1005 | 5 Haziran, 1057 rakip imparator; 31 Ağustos 1057den itibaren tek İmparator. | 22 Kasım, 1059 | y.1061 | * II.Basilieos'un imparatorluk döneminde güç kazanan Komnenos sülalesindendir. * Ordunun soylu yüksek subayları ile birlikte İmparator IV.Mikhail aleyhine bir iç savaş başlatmıştır. Yaz sonunda karşıtını tahttan feragat ettirmeyi başarmıştır. * Kendine yardım eden asil yüksek subayları önemli görevlere atayıp yardımlarını ödüllendirmiştir; ancak bu görevlerle hepsi Konstantinopol'dan uzaklaştırılmıştır. * İmparatorluğun pek zayıf olan devlet hazinesini kendinden önceki imparatorların ödül bağışladıkları yıllık gelir ve emeklilik tazminatlarını keserek ve zengin manastırları vergileyerek güçlendirmeye girişim yapmıştır. * İmparator iken tek askerî seferi, ülkenin kuzey sınırlarını tehdit eden Macar Kralı I.Andrew'a karşı bir savunma nedenli seferdir. * Ölümcül bir hastalığa tutulduğunu inandığı zaman tahtından ayrılmıştır. * Ancak bu feragatten kısa zaman sonra tutulmuş olduğu hastalıktan iyileşmiştir. Hayatının geri kalan kısmını Studios Manastırı'nda keşiş olarak ve akademik çalışmalarda bulunarak geçirmiştir. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Dükas Hanedanı (1059-1081)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
X. Konstantin Dukas (Κωνσταντίνος Ι' ο Δούκας) | 1006 | 24 Kasım 1059 | 22 Mayıs 1067 | * Mikhael Psellos tarafından seçilmiştir. | |||
VII. Mikhail Dukas Çeyrek-kısa (Μιχαήλ Ζ' Δούκας Παραπινάκης) | X. Konstantin'in oğlu | 1050 | 22 Mayıs 1067 | 24 Mart 1078 | 1090 | * İki kardeşi ve IV. Romanos ile birlikte ortak imparatorluk yapmıştır. * Tahttan indirilmiş ve bir manastıra keşiş yapılmıştır. | |
IV. Romanos Diogenes (Ρωμανός Δ' Διογένης) | X. Konstantin'in dul karısı Eudokia Makrembolitissa ile evlenmiştir. | 1032 | 1067 | 1071 | 1072 | * Ortak İmparator. * Selçuklulara karşı Malazgirt Meydan Muharebesi'ni kaybedip esir düşmüştür. * Esaretten kurtarıldıktan sonra tahtından indirilmiştir. * Uzunca suren kaçmasından sonra yakalanp gözlerine mil çekilmis ve bundan dolayı ölmüştür. | |
III. Nikeforos Botaneiates (Νικηφόρος Γ' Βοτανειάτης) | Bir antik Roma sülalesi olan Fabii'den asıl iddia eden vali (strategos) rütbeli ordu komutanı. | 1001 | 31 Mart 1078 | 10 Aralık 1081 | * VII. Mikhail'in karısı olan Alanialı Maria ile eski karısı hayatta iken hukukca geçersiz bir evlilik yapmıştır. * Tahtından indirilmiş ve bir manastıra zorla keşiş yapılmıştır. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Komnenos Hanedanı (1081-1185)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I. Aleksios Komnenos (Αλέξιος Α' Κομνηνός) | Ordu komutanı olan I. İsaakios Komnenos'un yeğeni | 1048 | 4 Nisan 1081 | 15 Ağustos 1118 | * 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Bizans çöküşünü durdurdu. * X. Konstantin'in büyük yeğeni ile evlendi. * Birinci Haçlı Seferi sorunlarini karşıladı. İznik'i Haçlılar yardımı ile geri aldı ama Haçlılar eline geçen Antakya'yı alamadı. | ||
II. Yannis Komnenos (Ιωάννης Β' Κομνηνός o Καλός) | I. Aleksios'un oğlu | 13 Eylul 1087 | 1118 | 8 Nisan 1143 | * Komnenos restorasyonu stratejisi. *Peçeneklere, Sırplara, Macarlara karşı Balkanlarda başarılı savaşlar. * Selçuklu ve Danişmendlilere karşı seferler. * Bir sürek avı kazasından ölmüştür. | ||
I. Manuel Komnenos (Μανουήλ Α' Κομνηνός ο Μέγας) | II. Yannis'in oğlu | 28 Kasım 1118 | 1143 | 24 Eylül 1180 | * Komnenos restorasyonu stratejisi devam etti. * Antakya (Antioch) şehrini ve Balkanları geri aldı. * Normanları güney İtalya'da ve Venediklileri yendi. * Mısır üzerine seferi başarısız. * Konya üzerine seferinde Miryokefelon Muharebesi'ni kaybetti. | ||
II. Aleksios Komnenos (Αλέξιος B' Κομνηνός) | I. Manuel'in oğlu | 14 Eylul 1169 | 1180 | Ekim 1183 | * Yeteneksiz idareci. * Kementle boğularak katledilmiştir. | ||
I. Andronikos Komnenos (Ανδρόνικος Α' Κομνηνός) | II. Yannis'in yeğeni | y.1118 | 1183 | 2 Eylul 1185 | * Yeni reformlar önerdi. * Barış için bazı Anadolu şehirlerini Selçuklulara terk etti. * Tahtından indirildi; işkenceye tabi tutuldu ve idam edildi. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Angelos Hanedanı (1185-1204)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
II. İsaakios Angelos (Ισαάκιος Β' Άγγελος) | II. Aleksios'un büyük torunu | Eylul 1156 | 1185 | 1195 | Ocak 1205 | * Tahta bir halk isyanı ile gelmiştir. * Sicilyali Norman Kırallığı ordusunu Makedonya'da savaşta yenmiş ve bu Sicilya tehdidini önlemiştir. * Fakat İkinci Bulgar Kırallığı'nın kurulmasını önleyememiş ve Balkanlarda bir sıra savaş yapmak zorunda kalmış fakat Makedonya'yi kaybetmiştir. * Son seferinde ağabeyi tarafından tahttan indirilip gözleri kör edilmiştir. | |
III. Aleksios Angelos (Αλέξιος Γ' Άγγελος) | II. İsaakios'in kardeşi | 1153 | 1195 | 1203 | 1211 | * Kardeşini bir hükümet darbesi ile tahttan indirmistir. * Konstantinopolis'e hücum eden Dördüncü Haçlı Seferi komutanlarının kesin isteklerine uyularak bir devlet konseyi tarafından tahtından indirilmiştir. | |
II. İsaakios Angelos (Ισαάκιος Β' Άγγελος) | I. Aleksios'un büyük torunu | Eylul 1156 | 1203 | 1204 | Ocak 1205 | * Konstantinopolis'in Dördüncü Haçlı Seferi'nde Latin'lerin ilk hücumu sırasında III. Aleksios'un kaçışından sonra, kör olmakla beraber oğlu IV. Aleksios tarafından ortak imparator olarak atanmıştır. * Latinlerin ikinci hücumu sırasında V. Aleksios tarafından imparatorluktan atılmıştır. | |
IV. Aleksios Angelos (Αλέξιος Δ' Άγγελος) | II. İsaakios'ın oğlu | 1182 | 1203 | 1204 | * IV. Haçlı Seferi'nde Latinlerin Konstantinopolis'e hücumuna destek olmuştur. * Latin'lerin ilk hücumu sırasında III. Aleksios'un kaçışından sonra babası II. İsaakios'la birlikte ortak imparator olarak atanmıştır. * Latinlerin ikinci hücumu sırasında V. Aleksios tarafından tahtından indirilmiş ve öldürtülmüştür. | ||
Nikolaos Kanabos | ? | ? | 25 Ocak 1204 | 5 Şubat 1205 | * Latin hücumu ve kuşatması sırasında bir halk konseyi tarafından imparator seçilmiş. *Fakat V. Aleksios'un imparatorluğu zorla eline geçirmesini kabul etmemiş ve boğularak idam edilmiştir. | ||
V. Aleksios Dukas (Αλέξιος Ε' Δούκας) | II. Aleksios'un damadı | 1140 | 5 Şubat 1204 | 12 Nisan 1204 | Aralık 1205 | * Latinlerin ikinci hücumu sırasında bir yüksek saray memuru iken IV. Aleksios'u tahttan indirip İmparatorluk unvanını almış ve başkentin Latinlere karşı savunma görevini üzerine almıştır. * Fakat Latinler başkenti zaptedince kendi Latin İmparatorluk idaresini kurmuşlardır. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Dördüncü Haçlı Seferi ile Konstantinopolis'in işgalinden sonra
Laskaris hanedanı (İznik İmparatorluğu 1204-1261)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Konstantin Laskaris | Konstantinopolis'in savunucusu | Bilinmiyor. | 1204de imparatorluk hakkını ilan etmiştir. | y.1205 | V. Aleksios'un şehirden kaçışı nedeniyle, Konstantinopolis surlarını Haçlılara karşı savunmakta olan askerler tarafından seçilmiştir. | ||
I. Teodor Laskaris | Konstantin Laskaris'in erkek kardeşi; III.Aleksios'un damadı. | y.1174 | 1205de imparatorluğu ilan edilmiştir; 1208de taç giyme töreni | 1221 | * III. Aleksios'un kızı olan Anna Angelina ile evlenmiştir. * Bizans İznik İmparatorluğu'nun kurucusudur. * Konstantinopolis'de hüküm süren Latin İmparatorluğu başında olan Flandralı Henri aleyhinde Bulgar hanı Kaloyan ile bağışıklık kurmuştur. * 1211'de Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in istila hücumlarına karşı İznik'i başarı ile savunmuştur. * Paflagonya'yı İznik İmparatorluğu idaresi altına almıştır. * 1220de iki Hristiyan devleti arasında barış sağlamak niyetiyle Latin İmparatorluğu hükümdarı II. Peter de Courtenay ve karısı Flandralı Yolanda'nin kızı olan Marie de Courtenay ile evlenmiştir. * Saltanatının sonunda İznik İmparatorluğu eski Doğu Roma İmparatorluğu'nun Asya ve Bitinya eyaletlerinden oluşmaktaydı. | ||
III. Yannis Dukas Vatatzes | I. Teodor'un damadı | y.1192 | Aralık 1221 | 3 Kasım, 1254 | * I. Teodor'un büyük kızı olan İrene Laskarina ile evlenmiştir. 1212de kayın-babasının varisi olarak ilan edilmiştir. * 1221 ile 1224 arasında I.Teodor'un hayata kalan erkek kardeşlerinin direnmeleri ile karşılaşmıştır. Rakipleri Latin İmparatorluğu ile müttefik olmuşlardir. Çıkan çatışmalarda galip gelen I. Teodor 1225de Latin İmparatorluğu'ndan bazı toprakları da kendi ülkesine ilhak etmiştir. * Bu sırada Edirne (Adrianopole)'u da eline geçirmiştir; fakat sonradan bu şehri Epir Despotu Teodor Komnenos' a kaybetmiştir. 1230da Bulgar Hanı II. İvan Asen ile ittifak yapmıştır. * 1246da Selanik'i de imparatorluk içine almayı başarmıştır ve sonraki gayretlerini Epir aleyhine yöneltmiştir. * İzmik İmparatorluğu'nun Ege Denizi alanlarının kontrolu almasına yöneltmiş ve özellikle Rodos adasının idaresini almıştır. * Ülkesi için dahili politikaları ile ekonominin nispeten refah içinde olmasını sağlamaya çalışmıştır. | ||
II. Teodor Laskaris | III. Yannis'in oğlu; I. Teodorun torunu | 1221/1222 | 4 Kasım 1254de imparatorluğu ilan edildi; 1255de taç giyme töreni | 18 Ağustos, 1258 | * III. Yannis ve İrene Lascarina'nin tek oğludur. Tahta çıkışından hemen sonra İzmit İmparatorluğu, yetişkinliğe yeni girip ülkesinin idaresini eline yeni alan ve ülkesinin eskiden kaybettiği arazileri geri almak isteyen Bulgar Kıralı I. Mikhail Asen'in hücumuna uğramıştır. * II. Teodor bu hücumlara karşı durmayı başarmış ve sonunda I. Mikhail Asen ile barış anlaşması imzalamıştir. * Epir ülkesinin etrafını çevirmek için Makedonya'da Dıraç, Arnavutluk (Durazzo) ve Servia bölgelerini de ülkesine katmaya başlamıştır. * Ülkesinin dahili politikalarını orta sınıftan bürokratlar eline bırakmış olmasından dolayı büyük nüfuzlu asil ailelerin desteğini kaybetmiştir. * II. Teodor hayatı boyunca sara nöbetleri geçirmiş ve son bir sara nöbeti ile hayatını kaybetmiştir. | ||
IV. Yannis Laskaris | II.Teodor'un oğlu | 25 Aralık, 1250 | 18 Ağustos, 1258 | 25 Aralık, 1261 | y. 1305 | * Tahta geçtigi zaman 8 yaşında olup yetişgin değildi ve ilk olarak Georgios Mouzalon ile Konstantinopolis Patriği I. Arsenius taht naipleri olarak görev yapmışlardır. * Ancak çok nüfuzlu asillerden biri olan (sonradan imparatorluğu gasp eden) Mikhail Palaiologos Mouzalon 'un bir suikaste maruz kalıp öldürülmesini ve Arsenius'un ise keşiş olarak bir manastıra çekilmesini sağlamıştır. * Mikhail imparatorluk idaresini önce taht naibi olarak eline geçirmiş, sonradan kendini ortak imparator ilan ettirmiştir. * İzmik İmparatorluk orduları Konstantinopolis'i alıp Latinleri oradan kovduktan sonra Mikhail orayı kendi imparatorluk idaresi için başkent yapmış ve ortak imparator olan genç IV. Yannis Laskaris'i İznik'te bırakmıştır. * Hemen sonra da tam 11 yaşına girdiği zaman Mikhail IV. Yannis Laskaris'i tahttan indirmiş ve gözlerini kör ettirmiştir. Yannis hayatının kalan kısmını bir manastırda keşiş olarak yaşamıştır. | |
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Palaiologos Hanedanı (Başkent Konstantinopolis'in Haçlı Latinlerden kurtarılması), (1259-1453)
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
VIII. Mikhail Palaiologos Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος | III.Aleksios'un büyük torunu; Evlilikle III. Yannis'in büyük yeğeni | 1223 | 1 Ocak, 1259'e kadar ortak imparator 25 Aralık, 1261'den itibaren kıdemli İmparator. | 11 Aralık, 1282 | * III. Yannis'in bir büyük yeğeni olan Teodora Dukaina Vatatzina ile evlenmiştir. * 1256'da VIII.Mikhail Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı olan II. İzzeddin Keykavus'un temsilcileri ile bir hükümet darbesi planlanlamaktan dolayı suçlandırılmıştır. Konya'da Keykavus sarayına ya kendi isteğiyle gitmiştir veya sürgün olarak gönderilmiştir. * 1258de geri çağrılmış ve Frank asıllı paralı askerler birliğinin komutanı (yani Megas Kontostaulos) olarak atanmıştır. * Bu görevinde iken IV. Yannis'in devlet naibi olan George Muzolon'un bir suikastle öldürülmesini ve bunun sonucu naipligin kendine geçmesini planlamıştır. * Konstantinopolis'un tekrar Aleksios Strategopoulos idaresindeki İznik Bizans orduları tarafından geri alınmasına kadar, iki yıl ortak imparator olarak görev yapmıştır. * Konstantinopolis geri alınması ile VIII. Mikhail başkentini İznik'ten oraya nakletmiş ve imparatorluk ortağını elimine ederek tek İmparator olmuştur. * 1259da VIII. Mikhail Achae Prensi II. William Villehardouin ile Epir Despotu II. Mikhail Komnenos Dukas bağlaşık ordusunu Pelagonia Savaşı'nda yenilgiye uğratmıştır. Bunun sonucu Mora yarımadasında bulunan Mistras, Monemvasia ve Maina kalelerini kontrolu altına almıştır. * 1274 yılında İkinci Lyon Konsilinde Doğu Ortodoks Hristiyan Mezhebi ile Batı Katolik Mezhebi kiliselerini birleştirmeye çalışmıştır. * Düşmanı olan Napoli Kralı Anjoulu Carlo (Charles d'Anjou, Napolili I. Charles) aleyhine bir isyan olan ve Sicilya Vesperleri adı verilen bir isyanı gizlice körükleyip desteklemiş ve bu isyan sonucu Sicilya Krallığı'nın ikiye ayrılmasına sebep olmuştur. * VIII. Mikhail bundan sonra Aragon Kralı III. Peter'i Sicilya'yı istila etmesi için çok büyük bir miktarda (60.000 altın formatum sikkesi) rüşvet vererek Bizans hazinesini boşaltmak zorunda kalmıştır. * Öldüğü zaman hem Hristiyan Ortodoks hem de Hristiyan Katolik kiliseleri tarafından aforoz edilmiş bulunuyordu. | ||
II. Andronikos Palaiologos Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος | VIII. Mikhail in oğlu | 25 Mart, 1259 | Eylül, 1261'de ismen ortak imparator ; 1272'de taç giymiştir 11 Aralık, 1282'den itibaren tek İmparator | 24 Mayıs, 1328 | 13 Şubat, 1332 | * VIII.Mikhail ve Teodora Dukaina Vatatzina'nin oğlu. Babası hayata iken kendine zorla kabul ettirilen, babasının hiç popüler olmayan Papa'nın Katolik Kilisesi ile Bizans Ortodoks Kilisenin birleştirme politikasını değiştirmiştir. Ortodoks Kilisesi içinde bu politikanın yarattığı ayrılıklar, sorunun halledilmesini 1310'a kadar uzatmıştır. * Ülkenin çözülmesi gayet zor iktisadi sorunlar ve ortaya çıkan ekonomik buhran nedeniyle, devlet hazinesi eskiye nazaran yedi misli daha az (devlet sikkesi ile ölçülen) gelir toplayabilmekteydi. * Buna çare olarak alınan iktisadi tedbirler arasında Bizans donanmasının hemen hemen ortadan kaldırılması da ön görülmüştü ve Bizans donanması bu darbeden hiç toplanamamış ve eski gücü hiç geri gelmemiştir. Bundan sonra Bizans İmparatorlugu deniz desteği için kendisine rakip olan Venedik Cumhuriyeti ve Cenova Cumhuriyeti deniz güçlerine bağlanmıştır. * Bu dönemde yeni gelişmeye başlayan Osmanlı Devleti'nin Anadolu'da ilerlemesinden büyük hasar görmüş ve 1326'da Bursa şehrini ve Bitinya bölgesini bu yeni devlete yitirmiştir. * 1303 ile 1317 arasında İmparator'un ikinci karısı olan Montferratlı İrene Selanik'te kendi sarayını ve idaresini kurmuştur. * Yaklaşık 1305-1307 arasında Bulgar Kıralı Teodor Svetoslav kuzey-doğu Trakya'nın büyük bir kısmını eline geçirmiştir. * 1320 ile 1328 arasında II. Andronikos, torunu olan III. Andronikos'un isyanı ile uğraşması gerekmiş; bu mücadeleyi kaybetmiş; tahttan indirilmiş ve hayatının son birkaç yılını bir keşiş olarak bir manastırda geçirmek zorunda kalmıştır. | |
IX. Mikhail Palaiologos Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγος | II. Andronikos un oğlu | 17 Nisan, 1277 | 1281'de ortak imparator 1294/1295'de taç giymiştir. | 12 Ekim, 1320 | * II. Andronikos ve birinci karısı Macaristan'lı Anna'ın oğlu . * 1300den 1307ye kadar IX. Mikhail Osmanlı Turkleri, (eski işverenlerine başkaldıran) Katalan Paralı Asker Birliği ve Teodore Svetoslav idaresindeki Bulgarlara karşı bir sıra askeri seferler düzenlemiş ve bu seferlerin hepsi de başarısızlıkla sonuçlanmıştır. * 1317d'e Selanik'teki sarayda İmparatorluk idaresi kurmuştur. * En büyük oğlu olan III. Androkinos'un ikinci oğlu olan Manuel Palaiologos'u bir kadın yüzünden çıkan bir ihtilaf sonunda öldurmesi haberinden çok fena üzülerek hasta olmuş ve hemen sonra da ölmüştür. | ||
III. Andronikos Palaiologos Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος | IX. Mikhailin oğlu | 25 Mayıs, 1297 | 1316'da ortak imparator 1321'dan itibaren rakip imparator; 24 Mayıs, 1328'de tek imparator. | 15 Haziran, 1341 | * 1321'de Adrianople'yi merkezi yaparak kendisini büyük-babasının karşıtı bir rakip İmparator olarak ilan etmiştir. * Rakiplerine karşı çıkartığı iç savaştan galip çıkmış ve Konstantinopolis'te İmparator olmuştur. * III. Andronokis'un saltanatı sırasında etkin idare gücü kendinin Megas Domestikos'u ("Bizans Ordusu komutanı") olan Yannis Kantakuzenos'un elinde bulunmaktaydı ve İmparator sadece dış savaşlar ve sürek avları ile meşgul olmaktaydı. * III. Andronikos Foça'nin ve Midilli ve Sakız adalarının ülkesine katılmasını sağlamıştır. * Ancak yeni gelişen Osmanlı devleti hükümdarı Orhan Bey III.Andronikos komutasındaki Bizans ordusunu 1329da Maltepe (Pelekanon) Savaşı'nda büyük bir yenilgeye uğratıp 1331de Nikea ve 1337de Nikomedia şehirlerini zaptetmistir. Bundan sonra Anadolu'da sadece Philadelpheia ve birkaç liman Bizans hakimiyeti altında kalmıştır. * Sırp Kıralı IV. Duşan ise yaklaşık 1331de Makedonya'da Bizanslılar elinde bulunan Ohri, Prilep, Kastoria, Ustrumca ve Vodan şehirlerini zaptederek ülkesinin sınırlarını genişletmiştir. * Buna karşılık III. Andronikos taht kavgalarından çıkan idari krizlerden faydalanarak 1333de Teselya ve 1337de Epir bölgelerini Bizans İmparatorluğu kontrolu altına almayı başarmıştır. | ||
V. Yannis Palaiologos Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος | III. Andronikos'un oğlu | 18 Haziran, 1332 | 15 Haziran, 1341'de İmparator | 8 Şubat, 1347 | 16 Şubat, 1391 | *
III. Andronikos ve ikinci karısı Savoy'lu Anna'nın oğlu. | |
VI. Yannis Kantakuzenos Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός | Palaiologos'ların anne tarafından akrabası | y. 1292 | 26 Ekim, 1341'de rakip İmparator 8 Şubat, 1347'de kıdemli İmparator. | 4 Aralık, 1354 | 15 Haziran, 1383 | * Annesinin tarafından Palaiologoi sülalesinin mensubuydu. III. Andronikos'un en çok güvendiği danışmanı idi. * Fakat Savoy'lu Anna oğlu için taht naibi olunca onunla anlaşmazlığa girmiştir. Kendini VI. Yannis adı altında rakip imparator ilan edip, Dimetoka'yi merkez yapmıştır. * Çıkan iç savaşı kazanmış ve kıdemli İmparator olarak İmparatorluk idaresini eline almış ve genç V. Yannis'i ortak imparatorluk görevine indirmiştir. Kızı Helena Katakuzen'i çok genç olan V. Yannis ile evlendirmiştir. * Osmanlı hükümdarı Orhan Bey ile muttefikliği, Osmanlı Türklerinin Avrupa'ya geçmelerine izin vermiş ve Osmanlıların Trakyada Gelibolu'da ilk sürekli yerleşke kurmalarını sağlamıştır. * Bizans donanmasının yenilenip güçlenmesi için çalışmalar yapmış, fakat yeni donanma 1349 ve 1351de Genova Cumhuriyeti donanması ile yapılan iki deniz savaşında da yenik düşmüştür. * 1352de V. Yannis ile tekrar yeni bir çatışmaya girişmiş ve bu ikinci çatışmayı Kantakuzenos kaybetmiş ve tahttan feragat etmiştir. * Bundan sonra hayatının sonuna kadar bir manastırda keşiş olarak ve akademik çalışmalarla geçirmiştir. | |
Matthaios Kantakuzenos Ματθαίος Ασάνης Καντακουζηνός | VI. Yannis'in oğlu; V. Yannis'in eniştesi | y.1325 | 15 Nisan, 1353: ortak imparator 4 Aralık, 1354'den sonra rakip imparator. | Aralık, 1357 | 1383 - 1391 arasında | * I. Andronikos ve Montferrat'lı Eirene'nin büyük torunu olan İrene Palaioligina ile evlenmiştir. * Babasının V. Yannis Palaiologosle olan çatışmalara yeniden başladığı zaman babası tarafından ortak imparator ilan edilmiştir. * Babasının tahttan indirilmesine rağmen kendini korumaya imkân bulmuş ve ortak imparator unvanı ile Trakya'nin bir kısmını idareye devam etmiştir. * Matthaios ve karısı Şubat 1356'da Sırp orduları tarafından esir alınmışlardır. Sırplar tarafından Aralık 1357de V. Yannis'e teslim edilmerine kadar esaret altında kalmışlardır. * V. Yannis ise Matthaios'u ortak imparator unvanından feragat etmeye zorlamıştır. * O zaman kardeşi Manuel Katakuzenos'in hükümdarı olduğu Mora Despotluğu 'na kaçmıştır. * 1380 ile 1383 arasında Mora Despotu olarak yine tarih sahnesine çıkmıştır. 1383de oğlu I. Demetrios Kantakuzennos lehine despotlukdan feragat etmiştir. | |
V. Yannis Palaiologos Ιωάννης Ε' (Παλαιολόγος) | III. Andronikos 'un oğlu; VI. Yannis'in damadı | 18 Haziran, 1332 | 1347'de ortak imparator 1352'de rakip imparator 4 Aralık, 1354'den itibaren kıdemli İmparator | 12 Ağustos, 1376 | * 16 Şubat, 1391 | Kıdemli İmparator görevine V. Yannis ve Matthaios Kantakuzenos ile iç savaştan sonra yeniden dönmüştür. * 1371de Osmanlı Sultanı I. Murad'in yüksek egemenliğini kabul etmiştir. * Oğlu IV.Andronikos Palaiologos tarafından tahttan indirilmiştir. | |
IV. Andronikos Palaiologos Ανδρόνικος Δ' (Παλαιολόγος) | V. Yannis'in oğlu; VI. Yannis'in torunu | 2 Nisan, 1348 | y.1352 ortak imparator 12 Ağustos, 1376'da kıdemli İmparator | 1 Temmuz, 1379 | 28 Haziran, 1385 | * V. Yannis ve Helena Kantakuzenin oğludur. 1373de Andronikos müttefiği olan Osmanlı şehzadesi Savcı Bey ile birlikte babaları V. Yannis ve I. Murad aleyhine bir birleşik isyan çıkarmışlardır. Her iki isyan da başarısız kalmıştır. I. Murad oğlunun gözlerine kızgın mil çektirerek kör ettirmiş ve V. Yannisden de kendi oğluna aynı cezayı uygulamasını istemiştir. Fakat V. Yannis oğlu Andronikos'un sadece tek gözünü kör ettirmiştir. * Sonradan, Cenova Cumhuriyeti yardımı ile 'Andronikos hapishaneden kaçmış ve bir hükümet darbesi ile Konstantinopolis'de IV. Andronikos adı ile İmparatorluk idaresini eline almayı başarmıştır. * Ama Venedik Cumhuriyeti ve Osmanlı hükümdarı I. Murad IV. Andronikos'un tek imparator olmasına karşı gelmişler ve çok kısa süren bir saltanattan sonra 1379da efektif olarak tahttan indirilmiştir. Ama ortak imparator unvanını korumasına izin verilmiş ve şahsi idaresi için Silivri (o zamanki Selymbria) tahsis edilmiştir. | |
V. Yannis Palaiologos Ιωάννης Ε' (Παλαιολόγος) | III. Andronikos'un oğlu; VI. Yannis'in damadı | 18 Haziran, 1332 | 1 Temmuz, 1379'da kıdemli İmparator | 14 Nisan, 1390 | 16 Şubat, 1391 | * Kıdemli İmparator görevini Venedik Cumhuriyeti ve Osmanlı Devleti desteği ile yeniden yüklenmiştir. * Torunu olan VII. Yannis Palaiologos tarafından tahttından indirilmiştir. | |
VII. Yannis Palaiologos Ιωάννης Ε' (Παλαιολόγος) 2η φορά | IV. Andronikos'un oğlu | 1370 | 1376 - 1379 arasında ortak imparator 14 Nisan 1390'dan itibaren kıdemli İmparator. | 17 Eylül, 1390 | 22 Eylül, 1408 | * 1376-1379da babası ile birlikte ortak imparator. 1379 ile 1385 arasında Silivri'de (o zamanki Selymbria'da) ortak imparator. * 1385 ile 1390 arasında olasılıkla Silivri'de İmparator. * 1390da büyükbabası VII. Yannis Palaiologos'u tahtından indirmiştir ama kendisi tahtta ancak 5 ay kalabilmiştir. I. Bayezid'in müdahalesi ile Silivri'deki eski imtiyaz bölgesine geri gönderilmiştir. * Amcası II. Manuel ile iyi geçinmiş ve amcası Avrupa'ya gittiği zaman onu 1399 ile 1403 arasında Konstantinopolis'de taht naipliğine atanmıştır. * 1403 ile 1408 arasında Selanikde kendi sarayını kurup geliştirmiştir. | |
V. Yannis Palaiologos | III. Andronikos'in oğlu; VI. Yannis'in damadı | 18 Haziran, 1332 | 17 Eylül, 1390'da kıdemli İmparator. | 16 Şubat, 1391 | * Oğlu olan II. Manuel ve Venedik Cumhuriyeti ve Osmanlı Devleti destekleri ile kıdemli İmparator görevine geri getirilmiştir. | ||
II. Manuel Palaiologos Μανουήλ Β' (Παλαιολόγος) | V. Yannis'in oğlu VI. Yannis'in torunu IV. Andronikos'un erkek kardeşi | 27 Haziran, 1350 | 1373'de ortak imparator; 16 Şubat, 1391'de kıdemli İmparator. | 21 Temmuz, 1425 | * V. Yannis ve Helena Kantakuzen'in ikinci oğlu. Erkek kardeşinin 1373de başarısız isyanından sonra ortak imparator seçilmiştir. * Bu görevinden 1376-1379 arası IV. Andronikos tarafından ve 1390da ise VII. Yannis tarafından alınmıştır. * VII. Yannisin tahttan indirilmesinde başrolü oynamıştır. * İmparatorluk dönemi içinde 1394den 1402ye kadar Konstantinopolis Yıldırım Bayezid tarafından kuşatılmıştır. Bu kuşatma ancak Yıldırım Bayezid'in Timur istilasını önlemek için Anadolu'ya geçmesi nedeni ile sona ermiştir. * Ankara Savaşı'nda Yıldırım Beyazıd'in yenilgisi ile Osmanlı Devleti için 10 yıl süren bir Fetret Devri başlamış ve bu dönemde Bayezid'in erkek çocukları aynı zamanda Osmanlı tahtına hak talep etmeleri dolayısıyla Osmanlı ülkesi büyük bir siyasi ve sosyal karışıklık içinde kalmıştır. * II. Manuel 1399-1403 arasında Avrupa'da geniş bir seyahat yaparak Batı Avrupalıları Osmanlı Devleti aleyhine askeri yardım ve destek göstermeye inandırmaya çalışmıştır. * Aynı zamanda bu dönemde Mora Despotluğu'nu geliştirmeye çalışmıştır. * Osmanlı Fetret Devri sırasında Osmanlı tahtına rakip olan kardeşlerden Emir Süleyman Bizans'a birçok taviz vermiştir; Musa Çelebi Konstantinopolis'i kuşatmıştır; ama sonunda I. Mehmed Çelebi Bizans yardımı ile Osmanlı sultanlığını emniyet altına alıp bu dönemi kapatmıştır. * II. Manuel I. Mehmed Çelebi'nin hükümdarlığı sırasında Osmanlı Devleti ile dostça ilişkilere sağlamaya çalışmıştır. * Ancak 1421'de II. Murad aleyhine isyancı Düzmece Mustafa'ya destek vermiştir. * II. Manuel'in son saltanat yıllarında ortak İmparator olan oğlu VIII. Yannis idareyi ele almıştır. * Bizans'ın Düzmece Mustafa'ya verdiği destek nedeniyle 1422de II. Murad Konstantinopolis'i ve Selanik'i kuşatmıştır. II. Muradın Konstantinopolis kuşatması sonuçsuz kalmıştır. * Kuşatma altında bulunan Selanik ise Venedik'e devir edilmiştir. * II. Manuel 1423de bir beyin kanaması geçirmiş; felç olmuş yatalak kalmış; ancak 1425de ölmüştür. | ||
V. Andronikos Palaiologos | VII.Yannis'in oğlu | y.1400 | y.1403'de ortak imparator. | y.1407 | y.1407 | * Selanik sarayında babası ile birlikte ortak imparator. * Babasından önce ölmüştür. | |
VIII. Yannis Palaiologos Ιωάννης Η' Παλαιολόγος | II. Manuel'in oğlu | 18 Aralık, 1392 | y.1416'de ortak imparator 21 Temmuz, 1425'den itibaren İmparator. | 31 Ekim, 1448 | * Babasının son yıllarında efektif olarak Bizans'ı idare etmiştir. * Düzmece Mustafa'ya destek vermeye karar vermiştir. * II. Murad'in Konstantinopolis kuşatması sırasında şehrin savunma komutanlığını yapmıştır. * Kuşatılmış Selanik'in 1423de Venedik'e devrine karar vermiştir. * Aynı yıl İtalya ve Macaristan'a giderek destek toplamaya çalışmış; fakat başarısız kalarak Tuna üzerinden denizden geri dönmüştür. * 1425 babasının ölümü ile tek imparator olmuştur. 1430da kuşatma altında iken Venedik'e devredilmiş Selanik Osmanlılar eline geçmiştir. * Mora Despotluğu'nun savunması, genişletilip gelişmesi ile uğraşmıştır. * 1437de Avrupa'ya tekrar gidip Hristiyan Ortodoks ve Hristiyan Katolik mezheplerinin birbirine uzlaştırıp Papalık altında, kısa bir süre için de olsa birlik sağlayan Floransa Konseyi'nin iştirak edip bu konseyde başrolü oynamıştır. * Fakat Ortodoks Kilisesi içinde genel itirazlar ve Kasım 1444'da Avrupa'dan gelen Haçlı ordusunun Varna Savaşı'nda Osmanlılara yenilmesi Avrupa ile birlik sayesinde Bizans'in kurtarılıp korunmasını inanilmaz bir düşe dönmüştür. * Bu savaştan sonra II. Murad'in Mora'ya hücumu ve Korint kıstağıdaki pekiştirilmiş Heksamilion surlarını uzun topları ile yerle bir edip Mora'ya hücum edip ayrılması Bizans'in Mora'da kendini koruması hayallerini de yok etmiştir. * 17 Eylül 1448 II. Kosova Savaşı'nda II. Murad'ın Osmanlı ordularının Macar ve müttefiklerinin ordularını darmadağın etmesi Bizans'in artık çaresiz olduğunu açığa koymuştur. * Onbir gün sonra çocuksuz ölmüş; yerini küçük kardeşi Konstantin almıştır. | ||
XI. Konstantin Palaiologos Dragas Κωνσταντίνος ΙΑ' (Παλαιολόγος Δραγάτσης) | II. Manuel'in oğlu VIII.Yannis'in erkek kardeşi | 8 Şubat, 1405 | * 6 Ocak, 1449 | 29 Mayıs,1453 | * 1443 ile 1449 arasında Mora Despotluğu hükümdarı. * Konstantinopolis'da İmparatorluk tahtına çocuksuz ölen ağabeyi yerine geçmiştir. * Fatih Sultan II. Mehmed'in Konstantinopolis kuşatması ve sonunda İstanbul'un fethi sonucunda hayatını kaybetmiş; cesedi bulunamamıştır. | ||
Resim | İsim | Unvan kaynağı | Doğum | İmparator olma tarihi | İmparatorluğun sonu | Ölüm | Notlar |
Ayrıca bakınız
Referanslar
- ↑ Hooker, Richard. "The Byzantine Empire." Middle Ages. World Cultures. 4 June 2007 <http://www.wsu.edu/~dee/MA/BYZ.HTM>.
Dış kaynaklar
- Ostrogorsky, Georg (çev. Fikret Işıltan), (1999 5. Baskı; 1940 Orijinal 1. Baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara: Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X.
- Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2