Türk lirası

Türk lirası
Türk lirası (Türkçe)

تورك لیراسی (Eski Türkçe)

1 Türk lirası
ISO 4217 Kodu TRY (2005 yılından önce TRL)
Kullanıcı(lar) Türkiye Türkiye
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC
Enflasyon % 6,57 (Türkiye, 2016, nisan)
Kaynak 12.
Altbirim
1/100 Kuruş
Sembol ₺
Madeni paralar
Sıkça kullanılan 5 kr, 10 kr, 25 kr, 50 kr, 1
Nadiren kullanılan 1 kr
Banknotlar
Sıkça kullanılan 5, 10, 20, 50, 100 200
Nadiren kullanılan Yok
Merkez bankası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Website www.tcmb.gov.tr
Yazıcı TCMB Banknot Matbaası
Website www.tcmb.gov.tr

Türk lirası (sembolü: ₺; ISO 4217 kodu: TRY), Türkiye'de ve Kuzey Kıbrıs'ta kullanılan para birimi. Türk lirasının alt birimi kuruştur. Türkiye'de kağıt para basma yetkisi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına aittir.[1]

Paradaki 0 (sıfır) sayısını azaltmak amacıyla 31 Ocak 2005'te geçici olarak tedavülden kaldırılmış ve yerine Yeni Türk lirası kullanılmaya başlanmıştır. YTL'den TL'ye geçişin tamamlanması nedeniyle 1 Ocak 2009 tarihinde yeniden tedavüle girmiştir. Fakat 2009'da tedavüle giren paralarda YTL'de olduğu gibi 6 sıfır bulunmamaktadır. YTL'nin alt birimi Yeni Kuruş'tur.

Bugüne kadar Türk lirasının önyüzünde sadece Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün resimleri bulunmuştur. İsmet İnönü'nün resmi sadece cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde (1938-1950) Türk lirasının ön yüzünde yer almıştır. Bunun nedeni ise Osmanlı döneminden beri bir gelenek halini almış ve Osmanlı harici pek çok devlet tarafından da kullanılan bir yöntem olan paranın ön yüzüne o zaman ki devlet başının resmini koymaktır. Bu gelenek 30 Aralık 1925’te kabul edilen 701 sayılı “Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun”'la resmileşmiştir. Bu yüzden Cumhurbaşkanı olduğu süre içinde İsmet İnönü'nün resmi paranın ön yüzünde kullanılmıştır. Fakat bu kanun 1952'de Adnan Menderes'in başkanlık yaptığı hükûmet tarafından değiştirilmiş ve Türk Lira'sının üstünde o zamanki devlet başının değil sadece Mustafa Kemal Atatürk'ün resminin bulunması kararı alınmıştır. Bu yüzden Türk Lirası'nın önünde resimleri kullanılan tek devlet büyükleri Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü olmuştur.[2][3] Ayrıca Yunus Emre, II. Mehmed, Mehmet Akif Ersoy ve Cahit Arf gibi Türk büyüklerinin portreleri ise Türk lirasının bazı emisyonlarının arkayüzünde yer almıştır.

Tarihi

İlk lira Sultan Abdülmecid döneminde 5 Ocak 1843’te Osmanlı lirası adıyla basıldı. Kağıt para basılmadan önce kullanılan bu Osmanlı altın parasına Sarı lira denirdi. 2 Haziran 1854’te çeyrek lira ve 18 Şubat 1855’te de iki buçukluk ve beşibiryerdelerin basılmasına başlandı.[4]

Cumhuriyet'in ilanından sonra 30 Aralık 1925 tarih ve 701 Sayılı Mevcut Evrak-ı Nakdiye'nin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun kabul edilerek ilk Türk banknotlarının bastırılmasına karar verilmiştir.[5]

1927'de dolaşıma çıkarılan, ön yüzünde Atatürk'ün bir portresinin yer aldığı banknot

Cumhuriyet dönemindeki ilk kağıt paralar 1927'de Birleşik Krallık'ta, Thomas de la Rue şirketi tarafından 88 bin Britanya altınına basılmıştır. 1927'de Harf Devrimi henüz gerçekleşmediği için paraların üzerinde Latin harfleri yoktu. 1927 yılında basılan 1, 5 ve 10 lirada Atatürk'ün portresi filigranda gözükmekteydi. Diğer paralarda ise Atatürk hem filigranda hem de resim olarak gözükmektedir. İlk paraların üzerinde Osmanlı Türkçesi ve Fransızca yazılar ile dönemin Maliye Bakanı Mustafa Abdülhalik Renda'nın imzası vardı. Paraların yeniden Latin harfleriyle piyasaya çıkması büyük bir masraf olduğu için 1927'de basılan paralar 1928'deki harf devriminden sonra da yıllarca yürürlükte kalmıştır. 1937'de tedavüle giren Latin harfli paraların hepsinde Atatürk portreleri bulunmaktaydı.[6]

Eylül 1927'den 11 Kasım 1938'e kadar basılan kağıt paraların üzerinde Atatürk'ün portreleri yer almıştır. Atatürk'ün ölümünden sonra İsmet İnönü ilk kez cumhurbaşkanı seçildiğinde Londra'ya haber verilerek basılmakta olan paralardan Atatürk'ün portreleri çıkarılmış, yerine İnönü'nün portreleri konulmuştur. 1938 yılından 1951 yılına kadar paralarda İnönü'nün portreleri yer almıştır.[7]

Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze kadar 9 emisyon grubunda 24 farklı değerde, 126 tertip banknot dolaşıma çıkarılmıştır. İlk altı emisyon grubundaki banknotların tamamı ile Yedinci Emisyon Grubundaki banknotların bir kısmı değişik tarihlerde dolaşımdan kaldırılmış ve 10 yıllık zamanaşımı sürelerinin sonunda değerlerini yitirmiştir.

Simgesi

TCMB tarafından, Türk lirasının itibarının perçinlenmesi ve dünyada bilinirliğinin artırılması amacıyla 8 Eylül 2011 tarihinde TL Simgesi Yarışması düzenlenmiş, yarışma sonucunda yeni simge belirlenerek 1 Mart 2012 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından duyurulmuştur.[8]

Tülay Lale'nin tasarımı yeni simge (küçük), yarım çıpa halindeki L harfi içine .yerleştirilmiş yukarı doğru çift çizgili küçük T harfinden oluşmaktadır. Çift çizgi doğu-batı köprüsü ve istikrarı, çıpa ise yükselişi ve güveni temsil eder.[9]

Emisyonlar

Birinci emisyon

Dönemin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda başkanlığındaki komisyon tarafından 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1.000 liralık kupürlerden oluşan banknotlar belirlenmiş; bir Birleşik Krallık firması olan De La Rue tarafından filigranlı kâğıtlara kabartma olarak basılmıştır.

Bu emisyon grubundaki banknotlar 1928'deki Harf Devrimi'nden önce bastırıldığı için ana metinleri Arap harfleriyle, kupür değerleri ise Fransızca olarak yazılmıştır.

Bu banknotlar 5 Aralık 1927 tarihinde dolaşıma çıkarılmıştır. Tedavülde bulunan mevcut evrak-ı nakdiyeler ise, 4 Aralık 1927 tarihinden itibaren dolaşımdan çekilerek 4 Eylül 1928 tarihinde değerlerini yitirmişlerdir.

Birinci emisyon (E1 serisi) (1927)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
1 Lira 90 × 166 mm Zeytuni yeşil Meclis Binası, Ankara Kalesi, karasabanla çift süren bir köylü Eski Başbakanlık Binası 5 Aralık 1927 25 Nisan 1939
5 Lira 94 × 170 mm Koyu mavi Ankara Kalesi, Bozkurt ve Meclis Binası Ak Köprü 5 Aralık 1927 15 Ekim 1937
10 Lira 99 × 175 mm Eflatun Ankara Kalesi ve Bozkurt Ankara Kalesi'nden bir görünüm 5 Aralık 1927 16 Mayıs 1938
50 Lira 108 × 185 mm Kahverengi ve zeytuni yeşil Ortada bir motif, sağda Atatürk portresi Afyonkarahisar şehrinden bir görünüm 5 Aralık 1927 1 Nisan 1938
100 Lira 112 × 189 mm Zeytuni yeşil Atatürk portresi Bir köy resmi 5 Aralık 1927 1 Mart 1938
500 Lira 120 × 194 mm Kahverengi ve sarı Solda Sivas Gökmedrese, sağda Atatürk portresi Sivas şehrinden bir görünüm 5 Aralık 1927 15 Haziran 1939
1.000 Lira 124 × 201 mm Koyu mavi Atatürk portresi Sakarya demiryolu hattı 5 Aralık 1927 15 Haziran 1939
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

İkinci emisyon

3 Ekim 1931 tarihinde Merkez Bankası faaliyete geçmiş para basma yetkisi bu kuruluşa verilmiştir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kurulduktan sonra, Harf Devrimi'nden önce basılan eski yazılı banknotlar, yeni harfler ile basılmış yeni banknotlarla değiştirilmiştir.

Latin alfabesi ile hazırlanmış yeni banknotlar, 9 farklı değerde ve 11 tertipten oluşmaktadır. Söz konusu banknotlardan 50 kuruşluk olanı Almanya'da, diğerleri ise Birleşik Krallık'ta bastırılmıştır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından dolaşıma ilk çıkarılan banknot olan 5 Türk liralık banknotu da içeren İkinci Emisyon Grubu banknotlar, 1937-1944 yılları arasında tedavüle çıkarılmıştır.

İkinci Emisyon Grubu içinde hem Atatürk, hem de İnönü portreli banknotlar yer almaktadır.

Bu emisyon grubu içinde Birleşik Krallık'ta bastırılan ancak, II. Dünya Savaşı sırasında banknotları Türkiye'ye getiren geminin Pire Limanında hücuma uğrayıp batması sonucunda denize dökülen İnönü portreli 50 kuruşluk ve 100 Türk liralık banknotlar ile yine Birleşik Krallık'ta bastırılan ancak, Londra'daki bir hava hücumu sırasında basıldığı matbaa zarar gören 50 Türk liralık banknotlar dolaşıma verilmemiştir.

İkinci emisyon (E2 serisi) (1937 - 1942)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
50 Kuruş 55 × 125 mm Ön yüz : Sarı ve açık yeşil
Arka yüz : Yeşil ve kahverengi 		İsmet İnönü'nün portresi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Eski İdare Merkezi Binası 26 Haziran 1944 1 Ağustos 1947
1 Lira 60 × 135 mm Mor Boğaziçi'nden bir görünüm 25 Nisan 1942 1 Ağustos 1947
2,5 Lira 65 × 145 mm Zeytuni yeşil Atatürk portresi Ankara Zafer Anıtı 25 Nisan 1939 15 Temmuz 1952
5 Lira 70 × 155 mm Ön yüz : Mavi
Arka yüz : Yeşil		 Güvenlik Anıtı 15 Ekim 1937 10 Kasım 1952
10 Lira 75 × 165 mm Kiremit rengi Ankara Kalesi'nden bir görünüm 16 Mayıs 1938 2 Haziran 1952
50 Lira 80 × 175 mm Eflatun Ankara keçileri 1 Nisan 1938 2 Haziran 1952
100 Lira 85 × 185 mm Koyu kahverengi Çanakkale Boğazı'ndan bir görünüm 1 Mart 1938 15 Ekim 1942
500 Lira 90 × 195 mm Zeytuni yeşil Rumelihisarı'ndan bir görünüm 15 Haziran 1939 24 Nisan 1946
İsmet İnönü'nün portresi 18 Kasım 1940 24 Nisan 1946
1.000 Lira 95 × 205 mm Arduvaz mavisi Atatürk portresi Güvenlik Anıtı 15 Haziran 1939 24 Nisan 1946
İsmet İnönü'nün portresi 18 Kasım 1940 24 Nisan 1946
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Üçüncü emisyon

Tamamı İsmet İnönü portreli olarak bastırılmıştır. 1942-1947 yılları arasında dolaşıma çıkarılmıştır. 6 farklı değerde, 7 tertip olarak Birleşik Krallık, Almanya ve ABD'de bastırılmıştır.

Üçüncü emisyon (E3 serisi) (1942 - 1947)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
2,5 Lira 65 × 145 mm Eflatun ve kahverengi İsmet İnönü'nün portresi Ankara Halkevi 27 Mart 1947 15 Temmuz 1952
10 Lira 65 × 155 mm Turuncu ve bej Mahalli giysiler içinde üç Türk köylü kadını 15 Ocak 1942 1 Nisan 1950
50 Lira 80 × 175 mm Ön yüz : Eflatun ve yeşil
Arka yüz : Eflatun 		Ankara keçileri 25 Nisan 1942 1 Aralık 1951
100 Lira 75 × 175 mm Kahverengi Üzüm salkımı tutan kız 15 Ağustos 1942 25 Nisan 1946
500 Lira 85 × 185 mm Zeytuni yeşil Ankara Sanat Okulu'nda uygulamalı ders yapan öğrenciler 24 Nisan 1946 15 Nisan 1953
1.000 Lira 95 × 195 mm Mavi İzciler 24 Nisan 1946 15 Nisan 1953
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Dördüncü emisyon

2 farklı değerde, 3 tertip olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde bastırılmıştır. 1947 ve 1948 yıllarında dolaşıma çıkarılan banknotların tamamı İsmet İnönü portreli olarak bastırılmıştır.

Dördüncü emisyon (E4 serisi) (1947 - 1948)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
10 Lira 75 × 165 mm Kırmızı İsmet İnönü'nün portresi Sultan Ahmet Çeşmesi 17 Şubat 1947 2 Haziran 1952
100 Lira 83 × 181 mm Yeşil Rumeli Hisarı'ndan bir görünüm 18 Temmuz 1947 10 Ekim 1952
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Beşinci emisyon

Beşinci Emisyon Grubu banknotlar, 7 farklı değerde, 32 tertip olarak basılmış ve 1951-1971 yılları arasında dolaşıma çıkarılmıştır.

Dolaşıma verilen banknotlar 1958 yılında Banknot Matbaası kuruluncaya kadar Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık veya Almanya'da bastırılmış olup Türkiye'de basılan ilk banknot Beşinci Emisyon Grubu III. Tertip 100 Türk liralık banknottur. Halk arasında "Mor Binlik" olarak adlandırılan 1.000 Türk liralık banknot da bu emisyon grubu içinde yer almaktadır.

Beşinci emisyon (E5 serisi) (1952 - 1971)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
2,5 Lira 65 × 145 mm Kırmızımtrak eflatun Atatürk portresi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İdare Merkezi Ankara Eski Binası 15 Temmuz 1952 20 Ekim 1966
5 Lira 68 × 150 mm Mavi Fındık toplayan köylü kızları 10 Kasım 1952 8 Ocak 1968
10 Lira 71 × 155 mm Yeşil Edirne Meriç Köprüsü 2 Haziran 1952 4 Temmuz 1966
50 Lira 74 × 160 mm Kahverengi Ulus'taki Zafer Anıtı'ndan bir figür 1 Aralık 1951 7 Mayıs 1979
100 Lira 80 × 170 mm Zeytuni yeşil Gençlik Parkı'ndan bir görünüm 10 Ekim 1952 12 Nisan 1976
500 Lira 80 × 170 mm Kahverengi İstanbul Sultan Ahmet Camii, Dikilitaş ve Hipodrom 15 Nisan 1953 1 Eylül 1976
1.000 Lira 80 × 170 mm Eflatun Rumeli Hisarı'ndan Boğaziçi'nin bir görünümü 15 Nisan 1953 7 Mayıs 1979
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Altıncı emisyon

E6 banknotlar 7 farklı değerde, 18 tertipten oluşmaktadır. 1966-1983 yılları arasında dolaşıma çıkarılan bu banknotlardan I. Tertip 20 Türk lirası Birleşik Krallık'ta, diğerleri ise Türkiye'de basılmıştır.

Altıncı emisyon (E6 serisi) (1966–1983)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
5 Lira 135 × 60 mm Eflatun Atatürk portresi Manavgat Şelalesi'nden bir görünüm 8 Ocak 1968 16 Mayıs 1983
10 Lira 140 × 65 mm Zeytuni yeşil Kız Kulesi 4 Temmuz 1966 21 Eylül 1981
20 Lira 143 × 66 mm Kırmızı Anıtkabir 15 Haziran 1966 21 Ağustos 1987
50 Lira 160 × 71 mm Açık kahverengi Topkapı Sarayı'ndaki Mermer Çeşme 9 Nisan 1976 21 Ağustos 1987
100 Lira 170 × 77 mm Ön yüz : Yeşil
Arka yüz : Kahverengi 		Ağrı Dağı 15 Mayıs 1972 5 Mayıs 1986
500 lira 170 × 80 mm Zeytuni yeşil ve mavi İstanbul Üniversitesi Girişi 1 Eylül 1971 15 Haziran 1984
1000 lira 170 × 82 mm Mor Boğaziçi Köprüsü 29 Mayıs 1978 29 Eylül 1986
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Yedinci emisyon

1979 yılından itibaren dolaşıma verilmeye başlanan E7 grubu banknotlar 2002 yılı itibariyle 15 farklı değerde, 36 tertipten oluşmaktadır. Banknotların tamamı Türkiye'de basılmıştır.

E7 Emisyon Grubu banknotlar 1 Ocak 2006 tarihinde tedavülden kaldırılmıştır.

1980'li yıllar serileri

Yedinci emisyon (E7 serisi) (1979 - 1989)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
10 Lira 122 × 55 mm Pembe ve zeytuni yeşil Atatürk portresi Atatürk'e çiçek sunan çocuk öğrenci grubu 25 Aralık 1979 21 Ağustos 1987
100 Lira 131 × 61 mm Erguvan ve kahverengi Ankara Kalesi, Mehmet Âkif Ersoy'un portresi, müze haline getirilen Ankara'daki evi ve İstiklâl Marşı'nın ilk iki dörtlüğü 26 Aralık 1983 21 Ağustos 1989
500 Lira 140 × 72 mm Mavi İzmir Saat Kulesi 1 Temmuz 1983 21 Ağustos 1989
1 000 Lira 140 × 72 mm Mor Fatih Sultan Mehmed ve İstanbul 31 Mart 1986 3 Ağustos 1992
5.000 Lira 140 × 72 mm Kahverengi, oranj ve mavi Mevlana Müzesi ve Muhammed Celaleddin-i Rumi figürü 2 Kasım 1981 31 Ocak 1994
146 × 72 mm Kahverengi ve yeşil 29 Temmuz 1985 31 Ocak 1994
Afşin Elbistan Termik Santrali 28 Mayıs 1990 31 Ocak 1994
10 000 lira 146 × 72 mm Ön yüz : Mor ve yeşil
Arka yüz : Yeşil 		Mimar Sinan ve Selimiye Camii 25 Ekim 1982 15 Aralık 1995
20 000 lira 152 × 76 mm Ön yüz : Bordo kırmızı
Arka yüz : Mor 		Ankara Merkez Bankası Genel Müdürlük Binası 9 Mayıs 1988 9 Eylül 1997
50 000 lira 152 × 76 mm Yeşil Türkiye Büyük Millet Meclisi binası 15 Mayıs 1989 5 Kasım 1999
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

1990-2005 serileri

Yedinci emisyon (E7 serisi) (1990–2005)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
100 000 lira 158 × 76 mm Kahverengi ve yeşil Atatürk portresi Atatürk'e çiçek sunan öğrenci grubu 11 Kasım 1991 4 Kasım 2001
250 000 lira 158 × 76 mm Mavi Kızılkule 2 Ekim 1992 1 Ocak 2006
500 000 lira 160 × 76 mm Mor Çanakkale Şehitleri Anıtı 18 Mart 1993 1 Ocak 2006
1 000 000 lira 160 × 76 mm Bordo ve mavi Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali 16 Ocak 1995 1 Ocak 2006
5 000 000 lira 162 × 76 mm Pastel sarı ve yeşilimsi kahverengi Anıtkabir 6 Ocak 1997 1 Ocak 2006
10 000 000 lira 162 × 76 mm Ön yüz : Kırmızı
Arka yüz : Mavi ve kırmızı 		Piri Reis Haritası 5 Kasım 1999 1 Ocak 2006
20 000 000 lira 162 × 76 mm Yeşil Efes Antik Kenti 5 Kasım 2001 1 Ocak 2006
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Sekizinci emisyon

28 Ocak 2004 tarih ve 5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun" gereğince Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilen Türk lirasından 6 sıfır atma operasyonu kapsamında 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren dolaşıma verilmiştir. E8 Grubu banknotlar 6 farklı değerden oluşmaktadır. Bu banknotların tamamı Türkiye'de basılmıştır.

E8 Emisyon Grubu banknotlar 1 Ocak 2010 tarihinde tedavülden kaldırıldı.

Sekizinci emisyon (E8 serisi) (2005 - 2009)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
1 lira 160 × 76 mm Bordo ve mavi Atatürk portresi Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali 1 Ocak 2005 1 Ocak 2010
5 lira 162 × 76 mm Pastel sarı ve yeşilimsi kahve Anıtkabir 1 Ocak 2005 1 Ocak 2010
10 lira 162 × 76 mm Ön yüz : Kırmızı
Arka yüz : Mor ve kırmızı		 Piri Reis Haritası 1 Ocak 2005 1 Ocak 2010
20 lira 162 × 76 mm Yeşil Efes 1 Ocak 2005 1 Ocak 2010
50 lira 152 × 81 mm Ön yüz : Turuncu
Arka yüz : Açık Kahverengi ve Turuncu		 Kapadokya 1 Ocak 2005 1 Ocak 2010
100 lira 158 × 81 mm Mavi İshak Paşa Sarayı 1 Ocak 2005 1 Ocak 2010
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

1 Yeni Türk Liralık Banknotun Güvenlik Özellikleri

Emniyet Şeridi

Arka yüzde kesik gümüşi çizgilerden oluşur. Banknot ışığa tutulduğunda düz bir hat şeklini alır ve her iki yüzden görülür. Üzerinde "TCMB" harfleri bulunur.

Gizli görüntü

Banknotun yatay konumda, göz hizasında ışığa doğru tutulması halinde görülebilen "TC" harflerinden oluşan gizli görüntü.

Filigran

Ön ve arka yüzde, banknot ışığa tutulduğunda görülebilen, Atatürk portresinin küçüğünden ve 1 rakamından oluşan filigran.

Bütünleşik görüntü

Banknot ışığa tutulduğunda, arka yüzdeki parçayla birbirini tamamlayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası amblemi.

Ön Taraf Arka Taraf Bütünleşik Hali
Mikro yazı

Atatürk portresinin altındaki yatay şeridin altında büyüteçle okunabilen "BİR" yazısı.

Kabartma Baskı

Ön yüzde parmakla dokunulduğunda hissedilebilen kabartma baskı.

Diğer güvenlik özellikleri

Yeni Kuruş

Yeni kuruş (YKr), Yeni Türk lirasının 100'de biri değerinde olan para birimidir.

1 Ocak 2005 tarihinden itibaren tedavüle çıkmıştır ve değeri 10.000 Türk lirası 1.000.000 kuruşa eşittir. 1 Ocak 2009 tarihinde kuruşun tedavüle girmesi ile birlikte tedavülden kalkmıştır.

Değeri Ağırlığı (gr) Çapı (mm) Kalınlığı(mm) Kenar Özelliği Metal (%) Arka tarafı Ön tarafı
1 YKr 2,7 17 1,65 Düz Cu 70, Zn 30
5 YKr 2,95 17 1,7 Düz Cu 65, Ni 18, Zn 17
10 YKr 3,85 19,25 1,7 Düz Cu 65, Ni 18, Zn 17
25 YKr 5,3 21,5 1,9 Tırtıllı Cu 65, Ni 18, Zn 17
50 YKr 6,9 23,85 1,95 İri Şeklinde Tırtıl Halka:
Cu 81, Ni 4, Zn 15
Göbek:
Cu 75, Ni 15, Zn 10
1 YTL 8,3 26,15 1,95 Aralıklı Tırtıl Halka:
Cu 75, Ni 15, Zn 10
Göbek:
Cu 81, Ni 4, Zn 15

Dokuzuncu emisyon

5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun"un[11] 1'inci maddesi uyarınca, Bakanlar Kurulu Yeni Türk lirası ve Yeni Kuruş'ta yer alan "Yeni" ibarelerini kaldırmaya yetkili kılınmış olup "Yeni" ibarelerinin 1 Ocak 2009 tarihinde kaldırılmasına ilişkin söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı 5 Mayıs 2007 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

E9 Emisyon Grubu Türk lirası banknotlar 4 farklı sık bulunan ve 2 farklı nadir bulunan ( 100 ve 200 TL ) kupürden oluşmaktadır. Banknotların tamamı Türkiye'de basılmıştır.

Dokuzuncu emisyon (E9 serisi) (2009 >)
Resim Değeri Boyutları Ana rengi Bilgi Tarih
Önyüz Arkayüz Önyüz Arkayüz Tedavüle çıkarılışı Tedavülden çekilişi
5 lira 64 × 130 mm Turuncu Atatürk portresi Ordinaryüs Prof. Dr. Aydın Sayılı’ın bir portresi, güneş sistemi, atomun yapısı, DNA ve ilk çağ mağara resimleri 1 Ocak 2009 8 Nisan 2013
Mor 8 Nisan

2013

10 lira 64 × 136 mm Kırmızı Ordinaryüs Prof. Dr. Cahit Arf’ın bir portresi, “Arf Değişmezi”nden alınan bir kesitin yanı sıra “aritmetik diziler, abaküs, sayılar ve bilgisayar teknolojisinin temeli olan sayısal sistemi belirten ikili (Binary) sayı sistemini ifade eden rakamlar 1 Ocak 2009
20 lira 68 × 142 mm Yeşil Mimar Kemaleddin’in bir portresi, “Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası”nın çizgisel bir çalışması ile “kemer, dairesel motif ve mimarinin üç boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, küre, silindir” gibi formlar 1 Ocak 2009
50 lira 68 × 148 mm Turuncu Fatma Aliye Topuz’un bir portresi, “hokka, tüy kalem, kâğıt ve kitap” gibi figürler ile kadın zerafetini simgeleyen “çiçek” motifleri 1 Ocak 2009
100 lira 72 × 154 mm Mavi Itri’nin bir portresi, “notalar, kudüm ve ud gibi enstrümanlar” ile Itri’nin Mevlevi kişiliğine uygun olarak “ney üfleyen Mevlevi dervişi” figürü 1 Ocak 2009
200 lira 72 × 160 mm Açık Mor Yunus Emre’nin bir portresi, “Yunus Emre’nin anıt mezarı, dizelerinde yer verdiği gül motifi, barışı ve kardeşliği simgeleyen güvercin motifi ile felsefesini en iyi vurgulayan ‘Sevelim, Sevilelim’ dizesi 1 Ocak 2009
Kaynaklar: TCMB - Turkish Banknotes.info

Dokuzuncu emisyon 2. tertip

5 Lirada değişiklik

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

  1. ↑ "Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu". 6 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130206174837/http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/448.html. Erişim tarihi: 1 Ocak 2009.
  2. ↑ http://blog.milliyet.com.tr/milli-sefin-paradaki-resim-gercegi/Blog/?BlogNo=440632
  3. ↑ http://www.tibbiyelihikmet.com/2015/05/25/ismet-inonu-neden-paralara-kendi-resmini-bastirdi/
  4. ↑ "Türk lirasının 165 yıllık serüveni". http://ntvmsnbc.com/news/461099.asp#storyContinues. Erişim tarihi: 1 Ocak 2009.
  5. ↑ "tcmb.gov.tr - Cumhuriyet Dönemi Banknotları". 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160617070753/http://www.tcmb.gov.tr/. Erişim tarihi: 1 Ocak 2009.
  6. ↑ "Türk Lirası 80 yaşında". Milliyet Pazar. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306111141/http://www.milliyet.com.tr/2007/12/03/pazar/paz01.html. Erişim tarihi: 07-09-2011.
  7. ↑ Mustafa Armağan Korku Duvarını Yıkmak Küller Altında Yakın Tarih 4 (4. Baskı Nisan 2011) İsmet İnönü paraların üzerinden Atatürk'ün resimlerini neden kaldırmış? sf 28-29
  8. ↑ "TL Simgesine İlişkin Basın Duyurusu". 22 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130122061546/http://www.tcmb.gov.tr:80/yeni/duyuru/2012/DUY2012-18.htm. Erişim tarihi: 01.03.2012.
  9. ↑ "Türk lirasının yeni simgesi açıklandı". 6 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130206175003/http://www.haber7.com/haber/20120301/Turk-Lirasinin-yeni-simgesi-aciklandi.php. Erişim tarihi: 01.03.2012.
  10. ↑ "TL Simgesi". 19 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140619204327/http://www.tcmb.gov.tr:80/yeni/iletisimgm/TLSimge.php. Erişim tarihi: 01.03.2012.
  11. ↑ "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun". 17 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090817160102/http://www.darphane.gov.tr:80/mevzuat/kanunytl.htm. Erişim tarihi: 14 Ocak 2009.

12. Erişim Tarihi: 05.01.2016 http://www.ntv.com.tr/ekonomi/2015inenflasyonu-belli-oldu,bEfC5mqbpkaEWzaeXXAuHQ

Avrupa para birimleri
Avrupa Birliği
Doğu
Güney
Batı
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.