Somali

Somali Federal Cumhuriyeti
Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya
جمهورية الصومال الفيدرالية

Somali
Bayrak Arma
Marşı: Qolobaa Calankeed
(Her Ulusun Kendi Bayrağı Vardır)
Koyu yeşil gösterilen Somali tarafından kontrol Alan; iddia ama kontrolsüz bölgeler açık yeşil gösterilen.
Başkent
ve 		Mogadişu
2°02′K 45°21′D / 2.033°K 45.35°D / 2.033; 45.35
Resmî diller Somalice, Arapça
Tanınan diller Somalice, Arapça
Etnik gruplar Somalili (%85), Benadi, Bantus ve Somalili olmayan (%15)
Hükûmet İslam Cumhuriyeti
 •  Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud
 •  Başbakan Ömer Abdiraşid Ali Şarmarke
Kuruluşu
 •  Tarih 1 Temmuz 1960 
Yüzölçümü
 •  Toplam 637,657 km2 (44.)
246,200 mil2
 •  Su (%) 1.6
Nüfus
 •  2014 tahmini 10.428.043 (86.)
 •  Yoğunluk 16.12/km2 (199.)
41,73/mil2
GSYH (SAGP) 2010 tahmini
 •  Toplam 5.896 milyar$ (160.)
 •  Kişi başına 600$ (224)
İGE (2003)n/a
Hata: Geçersiz İGE değeri
Para birimi Somali şilini (SOS)
Zaman dilimi DAZD (UTC+3)
 •  Yaz (SU)  (UTC+3)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu +252
Internet TLD .so

Somali (Somalice: Soomaaliya; Arapça: الصومال), resmi olarak Somali Federal Cumhuriyeti (Somalice: Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Arapça: جمهورية الصومال الفيدرالية Jumhūriyyat aṣ-Ṣūmāl al-fidraliyyah) ve komünist yönetimde önceki bilinen adıyla Somali Demokratik Cumhuriyeti olarak anılan, Doğu Afrika'da Afrika Boynuzu denilen coğrafi bölgede bulunan bir ülkedir.[1] 1991’de Somali İç Savaşı'nın başlamasından beri devletin çoğu bölgesinde merkezi bir hükûmet kontrolü yoktur. Uluslararası olarak tanınmış Federal Geçiş Hükümeti, ülkenin sadece küçük bir parçasını yönetmektedir.[2][3][4][5][6][7][8][9]

Somali Afrika'nın en doğu ucunda yer alıp, Kuzeybatıda Cibuti, güneybatıda Kenya, kuzeyde Aden Körfezi ve Yemen, doğuda Hint Okyanusu, batıda Etiyopya ile çevrilidir. Kıtadaki en uzun sahil şeridine sahiptir[10] ve arazisi temel olarak platolar, düzlükler ve yaylalardan oluşur.[1] Periyodik muson rüzgarları ve düzensiz yağışla yıl boyu kurak iklime sahiptir.[11]

Antik Çağ’da, Somali önemli bir ticaret bölgesiydi[12][13] ve birçok bilgine göre[14][15] efsanevi antik Punt Krallığı'nın en muhtemel yerleşkeleri arasındadır.[16][17] Orta Çağ boyunca, pek çok güçlü Somali imparatorlukları bölgesel ticareti hakimiyeti altına almıştır bunlardan bazıları; Ajura İmparatorluğu, Adal Sultanlığı, Warsangali Sultanlığı ve Gobroon Hanedanı. On dokuzuncu yüzyılın sonlarında İngilizler ve İtalyanlar sahil bölgelerinde kontrolü kazandı ve Britanya Somalisi ve İtalyan Somalisi kuruldu.[18] Muhammed Abdullah Hassan tarafından kurulan Derviş Devleti, Britanya İmparatorluğu'nu sahil kesimlerine kadar dört kez püskürtmüşsede[19] 1920 yılında Britanya hava gücüne yenilmişlerdir.[20] İtalya 1927 yılında kendisine bağlı olan tüm bölgeler üzerinde tam bir hakimiyet sağladı. İtalya'nın bu işgali 1941 yılında bölgenin İngiliz askeri yönetimi altına girmesine kadar sürdü. 1960 yılında kuzey ve güneyi kapsayan bağımsız Somali Cumhuriyeti kuruldu.[21] Mohamed Siad Barre 1969 yılında iktidarı ele geçirdi ve Somali Demokratik Cumhuriyeti'ni kurdu. 1991 yılında Somali İç Savaşı patlak verdi ve Barre hükümeti düştü.

Somali'de ağırlıklı olarak hayvancılık, havale / para transfer şirketleri ve telekomünikasyona dayalı bir kayıt dışı ekonomi oluşmasına sebep olmuştur.[1][22]

Ekonomi durumu

Kadim dünyanın en önemli ticaret merkezlerinden olan Somali, tarihi ipek yolu Afrika kolundan (Somali)'den geçiyordu. Önemli altın ve petrol rezervlerine sahip bir ülkedir. Hint Okyanusuna sıfır olan Somali ekonomisinin aşağı yukarı %65'i hayvancılık ve çiftçiliğe dayanır. Deve, koyun, keçi, ve sığır yetiştirilir. Ülke arazisinin %15'i ekime müsaittir. Nehirler boyunca uzanan topraklar oldukça verimlidir. Başlıca tarım mahsulleri mısır, darı, susam, fasulye, pamuk, şekerpancarı, süpürgedarısı ve muzdur.

Ülkede çıkarılabilen başlıca mineraller; deniz tuzu, kireçtaşı, kumtaşı, kil, lületaşı, alçıtaşı, demir, kalay boksit, titanyum ve uranyumdur.

Ülkenin para birimi Somali Şilinidir(SOS). Daha çok İtalya, İngiltere ve Almanya'dan makina, kimyevi maddeler, ve diğer tüketim maddeleri alır. Dışarıya muz, deri, boynuz, pamuk, balık, mısır, çekirdek içi, ve et satar. İhracatını daha çok Suudi Arabistan ve İtalya'ya yapar.

Somali Tarihi
Antik Çağlar
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ

Tarih öncesi dönem

Antik kaya sanatında bir deve resmi.

Somali Paleolitik dönemden beri yerleşim alanı olmuştur. Ülkenin kuzey kesiminde bulunan mağara resimleri M.Ö. 9000 yılına ait olduğu belirlenmiştir.[23] Bunlardan en ünlüsü, Afrika kıtasının bilinen en eski kaya sanatı içeren Laas Geel kompleksi. Çözülmemiş yazıtlar aynı zamanda her bir mağara resimlerinde altında tespit edilmiştir.[24]

Afrika Boynuzu'nda bulunan mezarlıklar Somali'de 4. binyıl kadar önce cenaze geleneklerinin bulunduğuna kanıt olarak gösterilmiştir.[25] 1909 yılında Somoli'nin kuzeyin bölgesindeki Jalelo arkeolojik kazı alınında bulunan taş aletler "paleolitik dönemdeki doğu ve batı arasındaki evrensel bağlantıya en önemli kanıt" niteliğindedir.[26]

Antik ve klasik çağ

Antik piramidal yapılar, mezarlar, harabeye dönmüş şehirlerdeki eski taş duvarlar bir zamanlar Somali yarımadasında yaşamış eski kadim bir uygarlığın kanıtlarını sunmaktadır.[27] Gerçekleştirilen arkeolojik kazılar ve yanpılan araştırmalar sonucu bu kadim uygarlığın kullandığı yazı sistemi hala çözülememiştir[28] ayrıca milattan önce 2000'lerde Eski Mısır ve Miken Uygarlığı ile yapmış olduğu ticaret ilişkileri antik Punt ülkesinin Somali bölgesinde yaşadığının destekleyici kanıtlarıdır.[29] Puntlulara göre "ticaret sadece bizim ürettiğimiz tütsü, abanoz ve kısa boynuzlu sığır değil aynı zamanda komşu bölgelere de altın, fildişi ve hayvan derileri içeren mallar olmalı".[30] Deir El Bahari'deki tapınak kabartmalarına göre Punt Ülkesi o zamanlar Kral Parahu ve Kraliçe Ati tarafından idare edilmekteydi.[31]

Milattan önce 2000-3000 yılları arasında Eski Somalilerin evcilleştirdiği develer Eski Mısır ve Kuzey Afrika'ya yayıldı.[32] Klasik dönemde Mossylon, Opone, Malao, Mundus ve Somali Tabae şehir devletleri; Fenike, Mısır Ptolemaios, Yunanistan, Part Pers, Saba, Nabataea ve Roma İmparatorluğu'nun tüccarları ile bağlantı kurarak bir ticaret ağı geliştirdi. Bu ticareti deniz yolu vasıtasıyla gerçekleştirdiler.

Yeraltı zenginlikleri

Somali, çoğu henüz el değmemiş halde uranyum, demir, kalay, bakır, jips, boksit ve doğal gaz yataklarına sahiptir. Arap Yarımadasına yakınlığı nedeniyle petrol açısından da zengin olduğu varsayılmaktadır. Bu araştırmalar doğrultusunda, kuzeydeki Puntland eyaletinde yaklaşık 5-10 milyar varillik petrol rezervi saptanması sonucu Somali Petrol Şirketi kurulmuştur.

Kaynaklar

  1. 1 2 3 "Somalia". World Factbook. Central Intelligence Agency. 2009-05-14. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160619023138/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html. Erişim tarihi: 2009-05-31.
  2. ↑ Bronwyn E. Bruton. Somalia: A New Approach. Volume 52 of Council Special Report. Council on Foreign Relations, 2010
  3. ↑ David Blair. "Somalia: Analysis of a failed state" The Telegraph. 18 November2008
  4. ↑ "2010 Failed States Index." Foreign Policy.
  5. ↑ Fareed Zakaria. "The failed-state conundrum" The Washington Post. July 19, 2010.
  6. ↑ Jon Lee Anderson. "The Most Failed State." The New Yorker. December 14, 2009
  7. ↑ Human Development Report 2010 – Data Tables. United Nations.
  8. ↑ "Somali violence uproots 80,000 civilians in January alone, reports UN agency" UN News Centre. 2 February 2010
  9. ↑ "Piracy is just one of the many hazards in Somalia, which tops this year's list of the world's most dangerous countries." Zack O'Malley Greenburg. "World's Most Dangerous Countries." Forbes. 03.04.09
  10. ↑ International Traffic Network, The world trade in sharks: a compendium of Traffic's regional studies, (Traffic International: 1996), p.25.
  11. ↑ "Somalia – Climate". countrystudies.us. 14 Mayıs 2009. http://countrystudies.us/somalia/34.htm.
  12. ↑ John Kenrick, Phoenicia, (B. Fellowes: 1855), p.199.
  13. ↑ Jeanne Rose, John Hulburd, The aromatherapy book: applications & inhalations, (North Atlantic Books: 1992), p.94.
  14. ↑ Charnan, Simon (1990). Explorers of the Ancient World. Childrens Press. s. 26. ISBN 0516030531. http://books.google.ca/books?id=vCf_fBfS5xUC. Erişim tarihi: 2011-08-07.
  15. ↑ The Mariner's Mirror 66-71: 261. 1984. http://books.google.ca/books?id=hjJVAAAAYAAJ.|accessdate=2011-08-07
  16. ↑ Christine El Mahdy, Egypt : 3000 Years of Civilization Brought to Life, (Raincoast Books: 2005), p.297.
  17. ↑ Stefan Goodwin, Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent, (Lexington Books: 2006), p.48.
  18. ↑ Mariam Arif Gassem, Somalia: clan vs. nation, (s.n.: 2002), p.4
  19. ↑ Kevin Shillington, Encyclopedia of African history‎, (CRC Press: 2005), p.1406.
  20. ↑ Samatar, Said Sheikh (1982). Oral Poetry and Somali Nationalism. Cambridge University Press. s. 131 & 135. ISBN 0521238331.
  21. ↑ Greystone Press Staff, The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East, (Greystone Press: 1967), p.338.
  22. ↑ "Central Bank of Somalia – Economy and Finance". Somalbanca.org. http://www.somalbanca.org/economy-and-finance.html. Erişim tarihi: 2010-12-30.
  23. ↑ pg 9 – Becoming Somaliland By Mark Bradbury
  24. ↑ Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, Somalia, (Marshall Cavendish: 2007), p.22
  25. ↑ pg 40 – Early Holocene Mortuary Practices and Hunter-Gatherer Adaptations in Southern Somalia, by Steven A. Brandt World Archaeology © 1988
  26. ↑ H.W. Seton-Karr (1909). Prehistoric Implements From Somaliland. 9. Man. ss. 182–183. http://www.archive.org/stream/mananth9a10royauoft/mananth9a10royauoft_djvu.txt. Erişim tarihi: 30 January 2011.
  27. ↑ The Missionary review of the world‎, Volume 23, (Funk & Wagnalls: 1900), p.132.
  28. ↑ Royal Geographical Society (Great Britain), Proceedings of the Royal Geographical Society of London, Volume 22, "Mr. J. M. Hildebrandt on his Travels in East Africa", (Edward Stanford: 1878), p. 447.
  29. ↑ Neville Chittick, An Archaeological Reconnaissance of the Horn: The British-Somali Expedition 1975, p. 133.
  30. ↑ Joyce A. Tyldesley, Hatchepsut: the female pharaoh, (Penguin: 1998), p. 147.
  31. ↑ Bill Manley, The Penguin historical atlas of ancient Egypt, (Penguin: 1996), p. 59.
  32. ↑ Suzanne Richard, Near Eastern archaeology: a reader, (EISENBRAUNS: 2003), p.120.
Hint Okyanusu'na kıyısı olan ülkeler ve bölgeler
Afrika
Asya
Diğer
Umman Denizi'ne kıyısı olan ülkeler ve bölgeler
Afrika Birliği üye ülkeleri
Arap Birliği
Üye Ülkeler
Gözlemci Ülkeler
Üyeliği Askıda Olan Ülkeler
Aday Ülkeler
Diplomasi
Arap Barış Girişimi
İslam İşbirliği Teşkilatı
Üyeler
Gözlemci ülkeler
Gözlemci kuruluşlar
1 Kıbrıs Türk Devleti olarak.
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.