Gezi Parkı protestoları

Gezi Parkı protestoları
Taksim Gezi Parkı'ndaki eylemciler, 15 Haziran 2013
Tarih 28 Mayıs-30 Ağustos 2013[1]
Yer Başta İstanbul olmak üzere tüm Türkiye (Bayburt ile Bingöl hariç) ve Türk diasporası[2][3]
Sebep Taksim Gezi Parkı'nın bir kısmına inşa edilmesi planlanan Taksim Kışlası'nı engellemek üzere parkta bulunan çevre aktivistlerine polisin orantısız güç kullanımı.
Hedef İlk hedef, Gezi Parkı'na yapılması planlanan inşaatın iptal edilmesini sağlamak. İlerleyen günlerde, hükûmet karşıtlığı.
Yöntem
Son durum Eylemler sona erdi.
Taraflar
Çoğunluğu gençlerden oluşan kitle.[11][12]
AKP Hükûmeti
Öne çıkan kişiler
Hükûmet Yetkilileri
Sayı
3,6 milyon kişi (hükûmet tahmini)[38]

7,5 milyon kişi (resmi olmayan tahminler)[39]

bilinmiyor
Kayıplar
Ölü7 sivil (11 Mart 2014)[6][40][41]
1 komiser[42][43]
Yaralı8163+ sivil, 900+ polis
Tutuklu126
16 Haziran 2013 tarihinde Taksim Meydanı polis tarafından boşaltılmıştır.[44]
Taksim Gezi Parkında 27 Mayıs gecesi yerinden sökülen ağaçların bulunduğu bölüm

Taksim Gezi Parkı protestoları, 61. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan ve sadece umumi hizmette kullanılmak koşulu ile tapuda İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne tahsis edilmiş olan[45] Taksim Gezi Parkı'na İstanbul 6'ncı İdare Mahkemesi ve 2 Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kararı[46] olduğu halde Topçu Kışlası'nı Taksim Yayalaştırma Projesi çerçevesinde imar izni olmadan yeniden inşa etmesini engelleme eylemi olarak başlamıştır.[47][48][49]

27 Mayıs 2013 tarihinde iş makinelerinin parka girmesinin ardından bu haberin sosyal medya aracılığıyla kısa sürede yayılması sonucunda bazı aktivistlerin parka gidip çalışmaları durdurmaya çalışmasına polis orantısız müdahalede bulunmuştur.[50][51] Bu müdahaleler ve dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın inşaatın yapımında ısrarcı açıklamaları ile protestolar hükûmet karşıtı gösterilere dönüşmüş ve başta Ankara, İzmir gibi büyükşehirler olmak üzere Türkiye'nin diğer illerine de yayılmıştır.[50][52][53][53] 1 Haziran tarihinde polis kuvvetleri Taksim meydanından çekilmiştir ve protestocular Gezi parkında bir kamp kurmuşlardır.[54] Kampta gönüllülerin çalıştığı kütüphane, revir, mutfak gibi tesisler kurulmuştur. 15 Haziran akşamındaki polis müdahalesi sonrasında ise Gezi kampı dağıtılmıştır.[55] Bu olaydan sonra Türkiye'nin çeşitli illerindeki parklarda forumlar düzenlemeye başlanmıştır.[56]

Projenin dayanağı olan planlar İstanbul 1. İdare Mahkemesi tarafından 6 Haziran 2013 tarihinde iptal edilmiştir.[57] Başbakan Erdoğan'ın göstericilere "çapulcu" demesi sonrasında, bu kelimenin kullanılmasından dolayı 2003 yılında 10 milyar TL (Şimdiki 10.000₺) tazminat ödendiğine dair emsal kararı ortaya çıkınca[58] protestocular kendilerini çapulcu kelimesi ile ifade etmeye başlamışlardır. Bazı medya kuruluşlarının gösteri ile ilgili haberleri yayınlamamasına tepki gösterilmiştir. Örneğin CNN Türk haber kanalının gösterilerin yoğun olduğu sırada penguenlerle ilgili belgesel yayınlaması karikatürler ve çeşitli şekillerde tepkilere neden olmuştur ve penguen de gösterilerde kullanılan sembollerden biri haline gelmiştir. İçişleri Bakanlığı'nın 23 Haziran'da yaptığı açıklamaya göre Bayburt ve Bingöl hariç 79 ilde düzenlenen eylemlere toplam 2.5 milyon kişi katılmış, bundan daha fazla kişi de sosyal ağlar aracılığıyla görüşlerini aktarmışlardır.[59] Olaylar sonucunda 8 sivil (Mehmet Ayvalıtaş, Abdullah Cömert, Ethem Sarısülük, Ali İsmail Korkmaz, Ahmet Atakan, Berkin Elvan, Burak Can Karamanoğlu, Mehmet İstif ve Elif Çermik)[6][40][60][61][62][63][64][65] ve 2 güvenlik görevlisi (polis komiseri Mustafa Sarı ve polis memuru Ahmet Küçüktağ)[42] hayatını kaybetmiş, 8163 kişi yaralanmıştır. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 18 Haziran 2016 tarihinde katıldığı bir davette Gezi Parkı'nın yıkılıp yerine tekrar topçu kışlası yapılacağını dile getirdi.[66] Bu açıklamanın ardından insanlar Twitter'da açıklamaya tepki gösterdi. Gezi Parkı'na böyle bir şeyin yapılmasına başlandığı takdirde eylemlerin tekrar başlaycağı öngörülüyor.

1806 yılında inşa edilen ve 1940 yılında yıkılan Halil Paşa Topçu Kışlası
Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
Taksim Gezi Parkı'nın Etap Marmara Oteli'nden kuş bakışı görüntüsü

Taksim Meydanı ve Taksim Gezi Parkı'nın da içinde bulunduğu alan, çeşitli Osmanlı tebaasına ait mezarlık olarak kullanılmaktaydı.[67][68] Bu mezarlıkların üzerine ve yanına 1806 yılında Halil Paşa Topçu Kışlası inşa edildi. Kışla; askerî işlevlerinin yanı sıra cambaz gösterileri, at yarışları, Rum hacıların konaklaması gibi amaçlarla da kullanılmaktaydı. II. Meşrutiyet döneminin başında İstanbul'a getirilen meclisi ve padişahı korumakla görevli avcı taburları kışlaya konuşlandırıldı.[69][70][71] İlerleyen yıllarda yitiren kışla, 1913'te Sanayi ve Ticaret Şirket-i Milliye-i Osmaniye'ye satıldı.[72] Binanın orta kısmındaki eğitim alanı futbol sahası haline getirildi ve uzun yıllar futbol maçları ve çeşitli gösteriler için kullanıldı. Cumhuriyetin ilanından sonra da kışlanın avlusundaki futbol sahası futbol karşılaşmaları için kullanılmayı sürdürdü ve kışla Taksim Stadı adını aldı. Sonradan İnönü Stadyumu'nun yapılmasıyla kışla bu işlevini kaybetti. Mezarlıklar 1926 yılında sökülmeye başlandı ve parsellenerek özel mülkiyet olarak satıldı.[67] 1930'lu yılların sonunda Fransız mimar Henri Prost'un hazırladığı imar planı doğrultusunda kışla, 1939 yılında yıkıldı.[73][74] Orijinal olarak tiyatro, sinema ve sergi salonlarının yer aldığı Prost projesinden 1940'lı yıllarda vazgeçildi. 4 Eylül 1942'de, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün katıldığı resmî açılışla başlayan Gezi Parkı inşası, 1943 yılında tamamlandı ve İstanbul Belediye Başkanı Lütfü Kırdar tarafından açıldı. Etrafına daha sonra yeni otellerin yapılması ve çevre düzenlemeleriyle, parkın kapladığı alan zamanla azaldı.[75][76]

16 Eylül 2011 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi oy birliği ile Taksim Yayalaştırma Projesi'ni kabul etti. Bu plan 4 Ocak 2012 tarihinde Anıtlar Kurulu tarafından da onaylandı. Bu proje kapsamına yeniden inşa edilecek Topçu Kışlası'nın 3 katlı olacağı ve yaklaşık 28.900 metrekarelik bir inşaat alanına sahip olacağı açıklandı.[77] Mevcut parkın yerine bir bina inşa edilecek olması ve parkın yok olması hususlarında birçok sivil toplum örgütü ve gruplar olumsuz eleştiriler getirildi. Projenin resmen açıklanmasından itibaren birçok etkinlik, protesto ve yürüyüş etkinlikler düzenlendi. 6 Şubat 2012 tarihinde Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası Gezi Parkı'nın tescillenmesi için 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kuruluna başvuruda bulundu.[78] Haziran 2012'de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Topçu Kışlası'nın aslına uygun olarak yeniden inşa edileceğini açıkladı.[79] Bu konuda ilk protestolardan birisi 6 Haziran 2012 tarihinde gerçekleşti. Gezi Parkı'nda toplanan Taksim Dayanışması grubu üyeleri bir basın açıklaması yaparak dağıldılar.[80]

4 Ekim 2012 tarihinde Gezi Parkı'nın yıkılması için ilk çalışmalar başladı. Kışla inşaatı projesi kapsamında parkın meydana ve Cumhuriyet Caddesi'ne bakan kısımlarında yer alan dükkan sahiplerine sözleşmelerinin yenilenmeyeceği, bundan böyle kiralarını işgaliye olarak vereceklerine dair tebligat yapıldı. Proje kapsamında parktaki ağaçların proje müellefi mimar Halil Onur'un şirketi tarafından işaretlenmesi de bu dönemde başladı.[81] 2012 yılının Kasım ayında, başta Taksim Dayanışması üyeleri olmak üzere birçok kişi ve kuruluş Gezi Parkı'nın yıkılmasına karşı Taksim'de nöbet tutacaklarını açıkladı.[82] 2 Mart 2013 tarihinde Taksim Dayanışması grubu üyeleri parkın yıkımına karşı Taksim metro istasyonu çıkışında imza kampanyası düzenlemeye başladı.[83] 14 Nisan 2013 tarihinde bu alanın kışlaya dönüştürülmesini protesto amaçlı Taksim Gezi Parkı Koruma ve Güzelleştirme Derneği tarafından 1. Taksim Gezi Parkı Festivali düzenlendi.[84] Protestoların ilk nedeni Taksim Gezi Parkı'nın yıkılmasına çalışılması olsa da, olayların gelişmesinde AKP’nin izlediği politikalara tepkiler de etkili oldu. 2011 yılından itibaren, çeşitli yerli ve yabancı kurum, kuruluş, basın-yayın organı ve siyasetçiler tarafından Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki iktidar partisi Adalet ve Kalkınma Partisinin; ifade, basın ve internet kullanımı, alkol tüketimi[85], kürtaj, televizyon ve toplanma özgürlükleri üzerindeki baskılarının arttığı konusunda endişeler dile getirildi.[86][87][88][89][90] Hükûmetin Suriye'deki iç savaşa karşı tutumu[91] ve giderek artan otoriter faaliyetleri de toplumsal gerginliğin artmasında etkili olduğu da iddia edildi.[92][93] Bunun yanında 28 Mayıs 2013 tarihinde dönemin başbakanı Erdoğan'ın dini gerekçelerle alkol düzenlemesi yapıldığı eleştirilerine "İki tane ayyaşın yaptığı yasa muteber de dinin emrettiğinin neden reddedilmesi gerekiyor" cevabını vermesi gibi -toplumda Atatürk ile İsmet İnönü'ye atfedildiği intibaı uyandıran- olayların öncesindeki ve olaylar sırasında kullanılan sert, iğneleyici üslup eleştirilere,[94][95][96] olayların iyice büyümesine ve protestolara katılan kesimin genişlemesine neden olmuştur.[97][98]

Olayların gelişimi

Ölümler ve yaralanmalar

Türk Tabipleri Birliği'nin (TTB) yaptığı açıklamaya göre 12 Haziran itibari ile olaylar esnasında tazyikli su, kısa mesafeli biber gazı atışları ve plastik kurşunlardan dolayı 7.478 kişi yaralanmıştır. Olayların olduğu günlerde 7 polis intihar etmiş, bu polislerin olayların etkisiyle intihar ettiği iddiası Emniyet Müdürlüğünce yalanlanmıştır.[99] Ayrıca 91 kafa travmasına uğrayan 10 gözünü kaybeden ve 1 de dalağı alınan vak'a mevcuttur. Yoğun biber gazı atılan bölgede kalp krizi nedeni ile ölen bir kişinin ölüm sebebi hakkında inceleme devam etmektedir. TTB, Taksim Gezi Parkı’ndaki ve Ankara’da Mülkiyeliler Birliği’nde kurulan revirlere tedavi yapıldığı sırada polis tarafından gaz bombası ile müdahale edildiğini de bildirmiştir.[100]

Mehmet Ayvalıtaş

3 Haziran günü, Mehmet Ayvalıtaş göstericilerin otoyol kapatma eylemi[5] yaptığı sırada bir aracın ezmesi sonucu [101][102] hayatını kaybetmiştir.

Abdullah Cömert

Aldığı ağır darbeler sonucu hayatını kaybeden Abdullah Cömert'in Jandarma fezlekesinde yakın mesafeden gaz bombası ile vurulduğu iddia edilmiştir.[103][104][105]

Ethem Sarısülük

Ankara'da silahla kafasından vurularak öldürülen Ethem Sarısülük'ün katil zanlısı olan polis tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmıştır.[106][107][108][109] Davayı gören Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi, Ethem Sarısülük'ün ölümüne ilişkin sanık polis memuru Ahmet Şahbaz'a, "Haksız tahrik altında adam öldürmek" ve "Kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanmak" suçundan 7 yıl 9 ay 10 gün hapis cezası vermişti. Kararın temyiz incelemesini yapan Yargıtay 1. Ceza Dairesi ise kararı usulden bozarak, bazı tanıkların yargılama aşamasında dinlenmemesini, olayla ilgili temin edilen tüm görüntülerin mahkeme huzurunda izlenmesi gerekirken nerede izlendiği ve içeriği tutanaklardan anlaşılamayan görüntülerin hükme esas alınmasını bozma gerekçesi saydı. Yargıtay 5. Ceza Dairesi, sanık avukatlarının başvurusu doğrultusunda nakil talebini kabul etti ve davanın Aksaray Ağır Ceza Mahkemesinde görülmesi kararlaştırdı ,temyiz sonrası kararını açıklayan mahkeme heyeti, sanık polis memuru Ahmet Şahbaz'a, "Meşru müdafaada kastı aşarak ölüme neden olma" suçundan 1 yıl 4 ay 20 gün hapis cezası verdi. Hapis cezası, 10 bin 100 lira adli para cezasına çevrildi.[110]

Mustafa Sarı

6 Haziran 2013'te göstericilere müdahale sırasında köprüden düşerek ağır yaralanan komiser Mustafa Sarı hayatını kaybetmiştir.[42]

Ali İsmail Korkmaz

Eskişehir Anadolu Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği bölümünde öğrenci olan 19 yaşındaki Ali İsmail Korkmaz, 2 Haziran 2013’de uğradığı saldırı sonucu beyin kanaması geçirmiş ve 10 Temmuz 2013 günü öğle saatlerinde hayatını kaybetmiştir.[111][112][113]

Berkin Elvan

15 Haziran 2013'te polis tarafından atılan göz yaşartıcı gaz kapsülünün başına isabet etmesi sonucu komaya giren 14 yaşındaki Berkin Elvan 11 Mart 2014'te hayatını kaybetti.[63]

15 günde 150.000 adet gaz bombası atıldığı, 3.000 ton su sıkıldığı, OC Gas, CS Gas ve CR Gas olmak üzere 3 çeşit gaz sıkıldığı, göz gibi hassas organlarda kalıcı hasarlar verebilen FN-303 adlı silahtan göstericileri boyamak için ‘bizmut’ içeren kapsüller atıldığı medyada yer aldı.[114]

Polisin müdahaleleri sırasında protestolara katılmayan vatandaşlara saldırılması [115][116][117][118], biber gazı tüfeklerinin insanları yaralamak veya öldürmek üzere çok yoğun bir şekilde hedef gözetilerek kullanılması, bu silahları kapalı mekanlara ya da konutlara atması, çeşitli dükkanlara ve evlere mahkeme kararı olmadan zorla girmesi medya organlarında yer almıştır.[119] Ayrıca birçok ilde polis ile birlikte hareket ederek göstericilere çivili sopalar ile saldıran siviller ortaya çıkmış, daha sonra bu kişilerden bir kısmının sivil polis olduğu dair haberler çıkmıştır.[120][121][122][123][124][125][126] Ayrıca, bu kişilerin polis ile birlikte yakaladıkları kişilere işkence yaptıkları iddiaları medyada yer almıştır. Polisin müdahaleler sırasında kask numaralarını çeşitli yöntemler ile kapattığı gözlemlenmiş, bu durum polislerin müdahale öncesinde yasaları çiğneme niyetinde oldukları şeklinde değerlendirilmiştir.[127][128][129]

Bu müdahaleler karşısında protestocular zaman zaman polise karşılık vermişler ve çatışmışlar, müdahaleleri engellemek için kaldırım taşları, çöp konteynerleri gibi malzemelerle yollara barikat kurarak eylemlerine devam etmişlerdir. Eylemler sırasında olayları haber olarak vermeyen medya kanallarına ait bazı araçlar, göstericilerin arasında kalan bazı polis araçları, Gezi parkı şantiyesi için getirilmiş bazı araç ve malzemeler eylemciler tarafından tahrip edilmiştir. Tahrip edilen 6217 nolu polis aracında AK-47 Kalaşnikof silah göstericiler tarafından bulunmuş ve polise teslim edilmiştir.[130] Çiğli'deki protestolar sırasında AKP ilçe binası kundaklanmıştır.[131] Olaylar borsa, turizm, ekonomi ve bölge esnafını etkilemiştir.[53][132][133][134]

Etkiler

Siyaset

Gezi Parkındaki protestolarda Çözüm Sürecini destekleyen ve Uludere olayı için adil soruşturma talep eden bazı pankartlar

Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümünde öğretim görevlisi olan Koray Çalışkan[135], protestoların kendinden çok emin ve otoriter bir politikacı olan Erdoğan ve partisi için bir dönüm noktası olacağını söylemiştir. Ayrıca Erdoğan'ın başkanlık sistemine geçiş hesaplarını da etkileyeceğini ifade etmiştir.[136]

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde ekonomi profesörü olan Daron Acemoğlu, New York Times gazetesine protestolar üzerine yazdığı makalesinde “Sandık doğru seçenekleri sunmadığında demokrasi eylemle ilerler.” yorumunda bulunmuştur.[137][138]

Turizm

Taksim, İstanbul'un turistler tarafından en çok ziyaret edilen yerlerinden biri, 30.000 yatak kapasiteye sahip konaklama ve eğlence merkezidir. 16 Haziran'da (TUROB) Başkanı Timur Bayındır, sadece İstanbul değil tüm Türkiye’de iptallerde patlama yaşandığını, yurt dışından yapılan bütün kongre ve seminerlerin iptal edildiğini, yurt içinden düzenlenen etkinliklerin de tamamına yakınının iptal edildiğini söyledi.[133][134][139] Kapalıçarşı Esnaflar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Hasan Fırat, “Esnaf çok kötü durumda. Normal ciromuzun ancak yüzde 20’sini yapabiliyoruz, kayıp yüzde 80. Kapalıçarşı neredeyse çöktü” dedi.[140]

Birçok ülke vatandaşlarına Türkiye'ye gitmeleri halinde dikkatli olmaları uyarısında bulunmuştur.[141][142]

Ekonomi

İstanbul borsası 3 Haziran günü olayların da etkisiyle %10,47'lik sert bir düşüş yaşamıştır. 6 Haziran günü de başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Tunus ziyareti dönüşünde yaptığı konuşma borsaya yeni bir satış dalgası getirmiştir. Konuşma öncesi %1,5 seviyesinde olan kayıp, Erdoğan'ın geri adım atmayacaklarını açıklamasıyla endekteki kayıp %5,5'e kadar yükselmiştir. Türk devlet tahvilleri uluslararası piyasalarda değer kaybetmiştir.[143] Olayların devam etmesi ekonomik piyasalarda tedirginliğe sebep olmuş ve 3 Haziran günü TL'nin değer kaybetmesiyle dolar ve euro hızla yükselerek yılın en yüksek seviyesini görmüş[144] ve Borsa İstanbul da hisseler hızla değer kaybetmiştir.[145] Kur yükselişinin asıl sebebi 22 Mayıs 2013 tarihli FED açıklamalarıdır.[146]

Tüm Türkiye'ye yayılan Gezi Parkı eylemleri nedeniyle perakende cirolarında, restoran ve sinema müşterisinde yüzde 30-90 arası düşüşler yaşandığı belirtilmiştir. Kayıp, turizm satışlarına da yansıdı. Pek çok markanın en yüksek satışı yaptığı Beyoğlu mağazasını günlerdir açamaması iş dünyasını etkiledi. Türkiye'nin en büyük sinema zinciri Cinemaximum'un bağlı olduğu Mars Entertainment'ın CEO'su Muzaffer Yıldırım, sinema seyircisinin Gezi eylemleri başladığından bu yana ortalama yüzde 70 azaldığını söyledi.[147]

Hasar verilmiş bir FOX tv yayın aracı, Taksim Meydanı, 3 Haziran

Hasar gören iş yerleri, araç ve kamu malları

Dönemin İçişleri Bakanı Muammer Güler'in açıkladığı resmi rakamlara göre, 4 Haziran itibariyle 77 ilde 603'e yakın eylem gerçekleşti. Yapılan eylemler sırasında 280 işyeri, 1 özel konut, 6 kamu binası, 18 belediye otobüsü, 207 özel araç, 103 polis aracı, bir polis merkezi ve 11 AK Parti hizmet binasının yanı sıra başta Ankara ve İstanbul'da olmak üzere çok sayıda otobüs durağı, trafik ışık ve levhaları, MOBESE kameraları,[148] bankamatikler ve kaldırımlarda çeşitli zararlar meydana geldi. İlk tespitlere göre, bu zararların 70 milyon liranın üzerinde olduğu ifade edilmiştir; özel iş yerlerinde ve diğer yerlerde yapılan tespitler dahil edilmemiştir. "[149]. Protestoların ilk günlerinde 3 televizyon kanalının canlı yayın araçlarına ağır hasar verilmiştir.[150] Ayrıca bazı ATM'ler ve belediye otobusleri de ateşe verilmiştir.[132] AKP Çiğli ilçe binası ise kundaklanmıştır.[131]

Popüler kültür

Gezi Parkı protestolarının sembolleri

"Tencere tava" eylemleri

Türkiye genelindeki protesto ve yürüyüşler sırasında, evlerinden destek vermek isteyen insanlar ışıklarını yakıp söndürerek ve tencere gibi eşyalara vurarak, arabalarındaki insanlar kornalara basarak eyleme katıldı.[161] Başbakan bu konuyla ilgili olarak "Tencere tava hep aynı hava. Bunlar geçmişte de oldu." dedi.[162] Müzisyen Fazıl Say da bu eyleme sahne aldığı konserde tencere çalarak destek verdi.[163]

Duran Adam eylemleri

Taksim'de 17 Haziran günü Erdem Gündüz'ün, Gezi Parkı'na müdahalesini protesto etmek için başlattığı eylem. Taksim Meydanı’nın ortasında yüzünü AKM’ye dönerek “duran” Gündüz’ün bu protestosu kısa sürede sosyal medyada duyuldu ve destek buldu. Gecenin ilerleyen saatlerinde Erdem Gündüz ayrıldı. İlerleyen saatlerde polis bazı duran insanları yaya trafiğini engellediği gerekçesiyle gözaltına alındı. İlerleyen günlerde değişik yerlerde yeni duran insanlar da ortaya çıktı.[164]

Adalet Yürüyüşü (Eylemleri)

Gezi Parkı Protestoları sırasında polisin kullandığı orantısız şiddeti protesto etmek, protestolar sırasında ölenlerin ve yaralananların için adalet talep etmek üzere 20 Temmuz 2013 tarihinde Antalya'dan başlayarak İstanbul'a kadar süren yürüyüş. Yürüyüş esnasında Eskişehir'de Ali İsmail Korkmaz'ın darp edildiği sokak[165], Ankara'da Ethem Sarısülük'ün vurulduğu Güven Parkı'nın önü[166], İstanbul'da Mehmet Ayvalıtaş'a araba çarpan yer başta olmak üzere çok sayıda basın açıklaması yapılmıştır. Yürüyüş ekibi İstanbul'a 19 Ağustos akşamında ulaşmış, 20 Ağustos tarihinde Gezi Parkına girmek için Kadıköy Yoğurtçu parkından yola çıkmış, Gümüşsuyunda polis engeline takılmıştır.[167]

Daha sonrasında Berkin Elvan için bir takım yürüyüşler düzenlenmiştir.[168]

Medyada yansımaları

Occupy Wall Street (Wall Street’i İşgal Et) eyleminden esinlenerek oluşturulmuş bir logo

Sosyal medya

Protestocuların birbirlerini haberdar etmelerinde başta Facebook ve Twitter olmak üzere "sosyal medya"nın önemli bir rolü oldu. #OccupyGezi ve #DirenGeziParki adlı hashtag formatları oluşturuldu.[169] 31 Mayıs günü akşam 16:00’dan itibaren 12 saat içinde konu ile ilgili 3 ana hashtag grubu için 2 milyon tweet atıldı. Bunların %88’i Türkçe olup, yayınlanan tweetlerin %90’ı Türk kökenli idi.[170]

İlk gün gezi parkında nöbet bekleyen grubun kalabalıklaşmasında [171] ve benzer protestoların çeşitli şehirlerde düzenlenmesinde sosyal medyanın etkisi görülmüştür.[170][172]

Ancak “sosyal medya” içinde dolaşan birçok haberin kanıtlanabilirliği güç olduğundan, doğruluğu şüpheli ve tamamen yanlış birçok haber de doğruymuş gibi sunulmuştur.[173] Bu durum olaylar hakkında dezenformasyon meydana getirmiştir.[174] İzmir'de "yalan tweet" atarak halkı galeyana getirdiği iddiasıyla 38 kişi Türk Ceza Kanunu'nun 214 ve 217. maddeleri uyarınca gözaltına alınmış, gözaltına alınanlardan 12'si ifadeleri alındıktan sonra serbest bırakılmıştır.[175] Olaylar ilk haftasında 5 milyon civarında yanlış bilgi içeren "tweet atıldığı" iddia edilmiştir.[176]

15 Haziran'da birçok basın organında eylemler sırasında atılan 13.5 Milyon Twitter mesajının analizi yayınlamıştır.[177][178][179]

Yerel basın

Hasara uğratılmış bir NTV yayın aracı, Taksim Meydanı, 3 Haziran

Olayların gelişmeye başladığı 31 Mayıs 2013 günü CNN Türk, NTV ve Haber Türk haber kanalları normal yayın akışlarına devam etti. CNN'in uluslararası kanalı protesto gösterilerini canlı yayınlarken CNN Türk'te bir belgesel yayınlanması eleştiri konusu oldu.[180] Yerel medyanın protestoları ilk günlerde kapsamlı şekilde yayınlamamasının, medya patronlarının hükûmet unsurları ile olan iş ilişkileri sebebi ve hükûmetin baskısıyla olduğu yorumları yapıldı.[181][182][183] 1 Haziran günü, olaylara ilgisiz kaldığı gerekçesiyle NTV ve FOX tv'nin canlı yayın araçları bazı eylemciler tarafından tamamen kullanılamaz hale getirildi.[184]

Eylemlerle ilgili sürekli yayın yapan CHP'ye yakınlığı ile bilinen Halk TV ve İşçi Partisi'ne yakınlığı ile bilinen Ulusal Kanal;alevi kesimlere yakınlığı ile bilinen Cem TV eylemler boyunca yer yer canlı yayınlarla, program ve marşlarla eyleme dair geniş bilgi aktardı ve eylemciler arasında takdir topladı.[185]

2 Haziran'da Habertürk televizyon kanalı binasının önünde medyaya yönelik tepki nedeniyle toplanan gösterici grupları ertesi gün de NTV'nin Maslak'taki binası önünde protesto amaçlı toplandı. NTV televizyonu binanın önündeki göstericileri ve tepkilerini canlı yayınla ekranına yansıttı.[186] Olaydan bir gün sonra NTV adına Doğuş Grubu yönetimi, dengesizlikler içinde denge sağlamaya çalışırken hata yaptıkları için özür diledi.[187] Twitter üzerinden açıklama yapan Mehmet Turgut, NTV'de yayınlanan 'Falan Filan' isimli programına, medyanın eylemlere karşı tepkisini protesto etmek için son verdi.[188]

3 Haziran'da Bloomberg HT ekranlarında yayınlanan, sunuculuğunu Ali İhsan Varol'un yaptığı Kelime Oyunu yarışmasında tüm sorular Gezi Parkı eylemlerinde kullanılan gaz bombası ve medyanın sansürüne uğrayan sözcüklerden oluştu.[189][190]

7 Haziran'da 7 gazetenin aynı başlıkla çıkması tartışmalara neden oldu.[191][192] Aynı gün Gezi Parkı'nda yer alan kişilerin katıldığı Ne Oluyor? isimli televizyon programında yaşanan olaylar detaylıca tartışıldı. Program'a Başbakan'a yazdığı mektup ile tanınan Bülent Peker ile Ezel Akay, Ali Rıza Babaoğlan ve Ali Saydam gibi ünlü isimler katıldı.[193]

NTV Çalışanlarının bir kısmı ellerinde pankartlarla Gezi Parkı eylemine destek verirken,AKP ve kanalın yayın politikasını protesto ettiler

11 Haziran'da RTÜK; Gezi Parkı olaylarında halkı şiddete teşvik ettikleri gerekçesiyle Ulusal Kanal, Halk TV, Cem TV ve TvEm’e para cezası verdi.[194] 12 Haziran'da buna tepki olarak Küresel hacker grubu Anonymous, Radyo Televizyon Üst Kurulu'nun internet sitesini hack'ledi.[195] Yine gezi Parkı olaylarını gösteren Hayat TV'nin Rtük tarafından belge eksikliği sebep gösterilerek kapatılması kararıda tartışmaları beraberinde getirdi.[196]

11 Haziran'da Oğuz Haksever; NTV kanalındaki programda Gezi eylemlerini savunan Fatmagül Berktay’ın sözünü kesip sesini yükseltip ayağa kalktı. Ertesi gün bir kısım protestocular; NTV binası önünde 2.bir gösteri yaparak olayı protesto edip Oğuz Haksever'in istifasını talep ettiler.[197]

14 Haziran'da BBC kanalı; BBC Türkçe Servisi'ndeki "Dünya Gündemi" programının NTV televizyonunca yayınlamaması üzerine, NTV ile ortaklığını askıya almıştır.[198]

AKP'ye yakın Takvim gazetesi; 18 Haziran 2013 tarihli nüshasında, Taksim Gezi Parkı'ndaki eylemcilere yönelik olarak 11 ve 15 Haziran'da yapılan polis müdahalelerini yayınlayan CNN International'a tepki olarak Christiane Amanpour'la yapılan asparagas bir röportaj haberini manşetine taşıdı. Manşette "Biz bunu Türkiye'nin ekonomik çıkarlarını bozmak, para için yaptık" diye röportajı gösteren gazete; 14. sayfasında minik puntolarla bu "röportajın gerçek olmadığını ancak yazılanların gerçek olduğunu" iddia etti. Bu da büyük tartışmalara ve Türkiye'de basının ne kadar doğru haber yaptığına dair eleştirilere yol açtı.[199][200][201]

22 Haziran'daki gösterilerde NTV,CNN Türk gibi çoğu yayın kuruluşunun, gösterilere en az şekilde yer verdiği ve Halk TV, Sözcü TV (Gazetenin web genel ağ sitesindeki video bölümü) gibi olayları canlı yayınlamaya çalışan bir kısım yayın kuruluşlarının ve gazetecilerin kameralarının polisçe alındığı, yayınlarının engellenmeye çalıştığı gözlendi. Türkiye'deki çok az yayın kuruluşunun olayları göstermesi; yine tepkilere neden oldu.

24 Haziran'da devlete ait TMSF tarafından el konulan Akşam gazetesinde, fon el koyduğu gazete için AKP eski milletvekili Mehmet Ocaktan'ı genel yayın yönetmenliğine getirip Gezi olaylarına destek verdiği bilinen genel yayın yönetmeni İsmail Küçükkaya [202] ve Tuğçe Tatari, Nilay Örnek ve Sevim Gözay gibi 5 yazarını işten çıkardı.[203][204][205][206]

Yine Gezi Protestolarının başlangıcında fonun el koyduğu ve sonrasında AKP'ye yakın Ciner grubuna satılan Show TV ve SKY 360'da Gezi Eylemlerine desteği ile bilinen Ali Kırca ve ekibi, Saba Tümer kanaldan ayrıldı.[207][208][209]

İlâveten Almanya'da Deniz Feneri e.v davasına adı karışan ve Türkiye'de de aynı konudaki davada yargılanan, AKP'ye yakın eski RTÜK Başkanı Zahid Akman; TV Yayıncıları açısından önemli bir konumda olan Televizyon Yayıncıları Derneği Başkanlığına oy çokluğuyla seçildi. Bununla birlikte bu seçimin şaibeli olduğu ve AKPli bir RTÜK üyesi tarafından TV kanalı yöneticilerinin tek tek aranarak Zahit Akman'a oy vermeleri yönünde baskı yapıldığı iddiaları bazı medya organlarının gündemine taşındı.Ancak bu iddianın doğruluğu kanıtlanamadı.[210][211]

Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gezi protestolarının başladığı 27 Mayıs‘tan 22 Temmuza kadar geçen süre de,protestolara doğrudan veya dolaylı destek veren en az 22 gazetecinin işten atıldığını, 14 gazetecinin zorunlu izne gönderildiğini, 37 gazetecinin istifa etmek durumunda bırakıldığını açıkladı.[212]

Bununla birlikte gösteriler boyunca AKP taraftarı bir kısım medya ise Gezi Parkı olaylarının arkasında yabancı müdahalesi,başbakanın görüşleri doğrultusunda, "faiz lobisi" veya Otpor adlı bir örgütün olduğunu iddia etti.[213][214][215][216][217]

NTV Tarih dergisi, son sayısında Gezi Parkı eylemlerini geniş bir biçimde ele aldığı ve kapağına Gezi Parkı temalı bir minyatürü taşıdığı için Doğuş Yayın Grubu'nda krize neden oldu. Krizin ardından derginin yayıma hazırlanmış olan Temmuz 2013 tarihli 54. sayısı basılamadı ve dergi için de kapatma kararı verildi. Aslında "Fevkalade nüsha" (özel sayı) üst başlığı ile basılacak olan bu sayı, dergi çıktığından beri özel bir konuya ayrılmış ilk sayı olacaktı.[218][219] Bunun üzerine editoryal ekip ve diğer dergi çalışanları, derginin yayımlanmamış 54. sayısını internet ortamında ve kitap formatında[220] yayınladı.

Yabancı basın

Türkiye'de olanları ve göstericilerin istemlerini anlatan Haziran Ayında Türk Diasporası tarafından Newyork Times Gazetesine verilip yayınlanan ilan

Olayları birçok ülkenin basın ve medya kuruluşu da takip etti. Katar merkezli El Cezire televizyonu olayları "Türk Baharı" olarak nitelendirdi. Almanya’dan yayın yapan ZDF televizyonu ve Norveç’ten VGTV olayları naklen yayınladı.[221] ABD’den New York Times gazetesi olayları "İstanbul’da park için yapılan barışçıl protesto eylemleri polisin müdahale etmesiyle çatışmaya dönüştü." başlığıyla haber yaptı.[222] Guardian gazetesinden Richard Seymour; "Küçük bir park için yapılan mücadele rejim için bir acil durum, Türk Baharı için ise bir potansiyel oldu." yorumunda bulundu.[223] 11 Haziran'da CNN International'da Başbakan Başdanışmanı İbrahim Kalın Christiane Amanpour yayını sırasında Christiane Amanpour "Show is over" diyerek İbrahim Kalın'ı yayından almıştır.[224] Güney Kore KBS NewsGüney Kore Devlet Televiyonu olayları bizzat takip etti.

Tepkiler

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yaptığı açıklamada herkesi sorumluluğa davet etti ve "Güvenlik güçlerimiz, görevlerini yerine getirirken her zamankinden daha fazla ihtimam göstermeli, müdahalelerinde ölçülü olmaya dikkat etmeli, üzücü görüntülerin ortaya çıkmasına izin vermemelidir." yorumunda bulundu.[225]

30 Mayıs 2013’te bazı Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri, polisin protestoculara karşı uyguladığı şiddeti kınayan bir basın açıklaması yaptı.[226] Koç Üniversitesi’ndeki akademisyenler de benzer açıklamalar yaptı.[227][228] 31 Mayıs 2013’te İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi şehir ve bölge planlama bölümleri akademisyenleri Taşkışla önünde ortak bir basın açıklaması yaparak Gezi Parkı’nın yıkımına karşı yapılan protestoları destekledi.[229] Boğaziçi Üniversitesi sosyoloji profesörü Faruk Birtek polisi Nazi Almanyası'ndaki SS'e benzetmiş ve orantısız güç kullanımını eleştirmiştir.[230]

31 Mayıs günü Boyner Grubu adına Ümit Boyner, Herry markasının sahibi Selami Sarı, Silk & Cashmere markasının kurucusu ve CEO’su Ayşen Zamanpur gibi perakende grupları Taksim Meydanı’nda bir AVM inşa edilmesi durumunda burada yer almayacaklarını açıkladılar.[231]

Anonymous adlı hacker grubu #OpTurkey adında bir eylemle bazı kamu kurumlarının websitelerini hack'ledi [232] ve Redhack isimli ayrı bir grup milletvekillerinin telefon numaralarını yayımladı.[233]

İnternet Yayıncıları Derneği yaptığı açıklamada "Yaşananlar Türkiye’de artık hiçbir şeyin alışılagelmiş şekilde devam etmeyeceğinin kanıtıdır. Sindirilen, korkutulan toplum yığınlarının demokrasiye ve özgürlüğe duyduğu özlemin göstergesidir" dedi ve Türkiye’de yayın yapan basın kuruluşlarını direnişe kayıtsız kalmamaya davet etti.[234]

Protestoları destekleyen isimler

Levent Kırca, Nejat İşler, Zeki Demirkubuz, Hasan Hüseyin Sünbül, Can Bonomo, Onur Akay, Demet Evgar, Ayşegül Aldinç, Gonca Vuslateri, Zülâl Kalkandelen, Gürsel Tekin, Memet Ali Alabora, Okan Bayülgen ve Şebnem Sönmez, Ege Tanman, Devrim Evin[171], Halit Ergenç ve eşi Bergüzar Korel,[235] Cem Yılmaz[236] ve Gülse Birsel protestolara destek verdiğini dile getirmiştir.[237],Şebnem Ferah[238][239], Tarkan,[240] ve Sezen Aksu açıklamalar yaptı.[241]

Futbolculardan Didier Drogba [242], Manuel Fernandes[243], Gökhan Gönül, Selçuk İnan, Salih Uçan, Burak Yılmaz, Juan Pablo Pino, Wesley Sneijder, Colin Kâzım Richards, Yekta Kurtuluş, Dany Nounkeu, Sercan Yıldırım, Recep Niyaz, Felipe Melo, Ersan Gülüm, Tomáš Ujfaluši ve Pascal Nouma eylemi desteklediklerini sosyal medya aracılığıyla belirttiler.[244]

Mehmet Okur[245][246], Işıl Alben[247], Carlos Arroyo, Deron Williams, Jaka Lakovič, Josh Shipp, İbrahim Kutluay, İlkan Karaman, Jamon Gordon, Angel McCoughtry, Doğuş Balbay, Ufuk Sarıca, Cappie Pondexter, Eda Erdem ve Sinan Güler gibi basketbolcular da sosyal medyada konuyla ilgili görüşlerini paylaşmıştır.[248][249]

Memet Ali Alabora[250], Ahmet Şık[251], Nasuh Mahruki[252], Okan Bayülgen[253], Erdal Beşikçioğlu[254], Halit Ergenç[255], Bergüzar Korel[255], Can Bonomo[256], Cem Adrian[257], Fazıl Say[258], Sezen Aksu[259], Levent Üzümcü[260], Nejat İşler[261], Duman[262], Hayko Cepkin,Tuba Büyüküstün gibi ünlü kişiler de sosyal medya üzerinden veya protestoların bazılarına katılarak desteklerini vermişlerdir.

Tarihçi İlber Ortaylı ise; "Hiçbir aklıselim insan, 4-5. asırdan kalan tarihî bir alanın üzerine avm kurmaz, inşaat yapmaz." diyerek Gezi Parkı'nın yıkılmasına karşı olduğunu belirtmiştir.[263]

Siyasi partilerin tepkisi

İktidar

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 1 Haziran 2013 tarihinde yaptığı açıklamada olayların ideolojik olduğunu belirtti. Güvenlik güçlerinin müdahalelerinde yanlışlık olduğunu kabul ettiğini söyledi ve ekledi: "Güvenlik güçlerimizin biber gazı kullanımındaki yanlışlığı inceleniyor. Burada yanlış var. Ama yeri geldiğinde onun da kullanılması gerekir, onu da göreceğiz." Konuşmasının devamında buraya AVM yapılması için bir karar almadıklarını da belirtti ve ekledi: "Topçu Kışlası ise kusura bakmasın. Onu yapacağız."[264]

İstanbul Büyükşehir Belediye başkanı Kadir Topbaş yanlış anlaşıldıklarını ve Gezi Parkı’nın yıkmak gibi bir amaçları olmadığını basın açıklamasında belirtti ve "Polisin çekilmesi çok doğru bir hareket. Belki geç kaldı, daha önce çekilmesi gerekirdi." yorumunu yaptı.[265] Kadir Topbaş daha sonra yaptığı başka bir açıklamada sökülen 5 ağacı geri getirip, Taksim bölgesindeki ağaç sayısını 600’e çıkaracaklarını belirtti.[266]

AKP milletvekili Şamil Tayyar "Ayık kafayla seçim sandığını bulamayanlar. Sarhoş kafayla sokaklarda eylem yapıyorlar." yorumunda bulundu.[267]

AKP’nin kurucu üyelerinden Fatma Bostan Ünsal polisin mahkeme kararına rağmen parktan çekilmemesini anlayamadığını belirten bir açıklama yaptı ve "Milletin üzerindeki ölü toprağı kalkmış gözüküyor, umalım ki bu tüm Türkiye için hayırlara yol açsın." yorumunu ekledi.[268]

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Fas ziyareti öncesi gazetecilere yaptığı açıklamalarda gezi parkı protestolarının arkasında CHP 'nin olduğunu söylemiştir. "Gezi Parkı olayındaki ağaç meselesi bu işin fitiline ateşleme olayıdır. Daha sonraki gelişmeler CHP'nin bu işin içinde aktif şekilde rol alması şeklinde. Burada böyle adımın atılması organize adımdır. Aklı selim sahibi milletimin bu oyuna gelmemesi gerekir. Bu olan oyunların arkasında CHP zihniyeti var. Bu olayların içinde CHP'nin rolü vardır. Bu iç ve dış bağlantısı olan aşırı uçların organizasyonu." demiştir.[269]

Eski Turizm ve Kültür Bakanı Ertuğrul Günay ise yapılması düşünülen kışlanın, sadece 100 yıldan biraz fazla bir süre ayakta kaldığı sonrasında ise yıkıldığını, büyük bir tarihi vasfının olmadığını buna karşın Taksim civarındaki son yeşillik alanın tahribinin İstanbul için onarılmaz yara açacağını söylemiştir.[270]

Hüseyin Çelik ise eylemcileri "kelle isteyen yeniçerilere" benzetmiştir ve taleplerini kabul etmeyeceklerini, çapulcu lafını ingiliz başbakanının bir gösteride göstericilere de söylediğini iddia etmiştir.[271]

Milli İradeye Saygı Mitingleri

2013 Taksim Gezi Parkı protestolarının ardından sırasıyla Sincan, Ankara[272], Kazlıçeşme, Zeytinburnu, Kayseri, Samsun[273] ve Erzurum'da AK Parti ve Recep Tayyip Erdoğan tarafından düzenlenen mitinglerdir. "Milli İradeye Saygı"[274] adıyla, "Haydi Büyük Oyunu Bozmaya"[275] sloganıyla gerçekleştirilen mitinglerde 61. Türkiye Hükûmeti'ne eleştirilerin olduğu Gezi Parkı protestoları[276] eleştirilmiştir. Kazlıçeşme Meydanı'nda gerçekleştirilen İstanbul mitingine 1 milyon 300 bin[276] kişi katılmıştır.

Muhalefet

Meclis içi muhalefet

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 29 Mayıs 2013 tarihinde gezi parkı protestolarını desteklediğini söylemiş ve Taksim'de eylem yapan grupları ziyaret etmiştir.[277] Halk TV Gezi Parkı protestolarını izleyicilere "Türk Baharı" olarak yansıtmıştır.

CHP genel başkan yardımcısı Faruk Loğoğlu gezi parkı eylemlerine tam destek verdiklerini açıklamış ve bunun demokratik bir halk eylemi olduğunu söylemiştir.[278]

CHP Grup Başkanvekili Muharrem İnce ise, gezi parkı protestolarına ilişkin, "Bu, milletin demokrasi, özgürlük talebidir." demiştir.[279]

CHP Grup Başkanvekili Emine Ülker Tarhan gezi eylemlerine Ankara'dan katılarak destek vermiştir.[280]

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, direnişin ilk günlerinde ön plana çıkan BDP Milletvekili Sırrı Süreyya Önder'i kastederek 5 Haziran'da yaptığı açıklamada "İmralı'nın postacısının liderliğini yaptığı Gezi Parkı eylemine destek vermiyorum" demiş ve meydanlarda ülkücü olmadığını, olmayacağını ve eyleme destek vermek isteyenlerin ancak MHP'den istifa ederek destek olabileceklerini belirtmişti.[281]

Protestoların yayılmasının ve giderek hükumet karşıtı bir eyleme dönüşmesinin ardından diğer muhalefet partileri gibi MHP de eylemcilerin yanında bir tavır alıp hükumete yüklendi. Bahçeli sadece bir hafta sonra, 12 Haziran'da partisinin grup toplantısında yaptığı bir konuşmada "Gezi Parkı bir çığlıktır. Haykırışın sembolleştiği yerdir."[282] dedi.

MHP'nin tavrındaki bu değişikliği, ilk günden beri Gezi protestolarına katılan ve tek destek veren MHP İl Başkan Yardımcısı Hasan Hüseyin Sünbül bir röportajında şu sözlerle açıkladı:

"80 öncesinde çok acı bir tecrübemiz var. Devlet Bey’in de dediği gibi, “Bulanık kuyudan su içmeyiz” söylemi bu manada doğru bir tespittir. Milliyetçi taban ilk günlerde bu nedenden dolayı biraz temkinli yaklaşmış olsa da sonrasında bu çığlığın haklı bir çığlık olduğunu, bu başkaldırının haklı bir başkaldırı olduğunu onlar da ifade etmiş ve destek olmuşlardır. Bize gelen mail’lerde Twitter ve Facebook hesaplarımız üzerinde yapılan yorumlarda biz bunu okuyoruz. Zaten partiye gönül vermiş unvanı olsun olmasın MHP’liler Gezi’yi boş bırakmıyor."[283]

Bu sırada MHP içindeki diğer siyasetçilerden de destek mesajları gelmeye devam etti. MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural "Bu ülkenin askerini, polisini öldürenler karşısında gözlerini bağlayan hükûmet, bugün Gezi Parkı'nda 'ağaçlara dokunmayın' diyenlere biber gazı sıkıyor, çadırları yakıyor. Böyle bir zorbalık olur mu?" açıklamasını yaparken[284] Fethiye Belediye Başkanı Behçet Saatçi Fethiye Belediyesi Meclis Salonu'nda yaptığı konuşmada "Emniyet güçlerimizin orantısız güç kullanması bu olayları tetikledi. Bu eylemleri ezilen, dışlanan, başkalaştırılmaya çalışılan halkımızın bir tepkisi olarak görüyor ve sonuna kadar destekliyorum" sözlerine yer verdi.[285]

Yine de Bahçeli, protestolar boyunca şiddeti körüklemek yerine bol bol sağduyu çağrısında bulundu. Eylemcilerin sokaklarda gösteri yapmalarının doğru bir protesto yöntemi olmadığını ve tepkilerini sandıkta göstermeleri gerektiğini savunan Bahçeli gençlere şöyle seslendi: "Gazla taşla oyalanma. Gençlik iradesini demokrasi içerisinde sandığa götür ve bu AKP'ye vur gitsin. AKP'nin ampulünü söndür. Sen buna layıksın. Çapulcu diye adını koydurma. Makul ol, dürüst ol, dik dur ve vatanına milletine sahip ol. Bunun için Ülkücü gençlik Taksim'de Kızılay'da yoktur, olmayacaktır. Annenizi babanızı üzmeyin. Yeniden bir mağduriyet ve mahkumiyet yaşamayın. Hayatınızı tehlikeye atmayın. Ülkücülerle, milliyetçilerle kucaklaşın. Sokaklarda değil, hür meydanlarda olun."[286]

Protestoların partinin seçmeninde bulduğu yanıt da bundan pek de farklı değildi. Xsights Araştırma ve Danışmanlık Şirketi'nin yaptığı araştırmaya göre, MHP tabanının yüzde %89'u gezi parkı eylemlerine destek oldu.[287]

BDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş, Taksim Gezi Parkı’ndaki düzenlemelere karşı girişilen protesto gösterilerinin hükûmete karşı bir "darbe girişimi" olarak yorumlamıştır ve geziyle aramıza mesafe koyduk demiştir.[288][289]

BDP İstanbul milletvekili Sırrı Süreyya Önder gösterilere ilk gününden itibaren aktif destek vermiş ve bir duvarın yıkımını engellerken yaralanmıştır.[290]

Meclis dışı muhalefet

Gezi Parkına çok yakın olan Atatürk Kültür Merkezi'ne 2011 Genel Seçimlerindeki sloganı olan Boyun Eğme pankartını asarak, eylemlerin sembol sloganlarından birisini[291] belirlemiş olan Türkiye Komünist Partisi eylemlere dair yaptığı açıklamada halkı parti saflarına örgütlenmeye çağırmıştır.[292]

HEPAR Genel Başkanı Osman Pamukoğlu, olaylar ile ilgili; "Biz her şeye rağmen AKP’nin meclis grubu içinde sağduyu sahibi, geniş görüşlü, devlet deneyimine sahip, millet olgusuna ve gerçeğine yürekten inanan kimseler olduğuna inanıyoruz. Şimdi görev onlara düşüyor, bu işe el koymalılar. Gidişatın yönünü ve bu işlerin sonunu öğretmeliler Tayyip Erdoğan denilen bu klinik vak’aya!" [293] demiştir.

İşçi Partisi ve TGB (Türkiye Gençlik Birliği) eylemlerde aktif olarak yer almıştır.

Liberal Demokrat Parti genel başkanı Cem Toker olaylara dair yaptığı açıklama sırasında "Bu yeni nesil aklı başında eğitimli gençlerin; özgürlüğünü isteyen, hakkını hukukunu bilen gençlerin: "artık bana karışma, hayatımı yönetmeye kalkma, bana yaşam tarzı dikta etme" demeleri, başbakanın üslubuna ve içeriğine karşı çıkmaları; "biz bu başbakana ülkeyi yönetsin, özel yaşamımızı yönetmesin diye maaş veriyoruz; kendi işine baksın, bizim yatak odamıza, mutfağımıza, oturma odamıza bu kadar müdahale etmesin" gerekçesiyle güzel bir tepki başlattılar. Ben de bunu yüzde yüz arkasındayım, gurur duydum." diyerek gezi protestolarını desteklemiştir.[294]

Cem Toker olayların başında gezi parkında ağaçların yıkımına resmi Twitter hesabından "Gezi Parkı, Taksim Meydanı, Beşiktaş İskelesi...40 yıllık Liberalim böyle talan görmedim..." diyerek tepki göstermiştir.[295]

LDP Taksim protestoları sırasında Kazlıçeşme'de AKP tarafından düzenlenen ve devlet otobüslerinin görev aldığı 16 Haziran Mitingi hakkında İETT'den detaylı bilgi istemiştir.[296]

Liberal Demokrat Parti ve Kadın Partisi Girişimi yönetimleri bir araya gelerek Taksim protestoları sırasında yaşanan olaylar ve gelinen nokta üzerine ortak talepler içeren bir açıklama üzerinde uzlaşarak bir metin yayınlamıştır.[297]

Protestolar sırasında kutlanan LGBT Onur Haftasına dair Cem Toker destek içeren bir açıklama yapmıştır.[298]

Özgürlük ve Dayanışma Partisi Eş Genel Başkanı Alper Taş, Gezi Parkı eylemlerini “Büyük bir toplumsal hareket, devrim değil, kendiliğinden bir isyan” olarak nitelendirdi.

Taş, “Büyük bir toplumsal hareketle karşı karşıyayız, hepimizi bütün örgütlü sol siyasi güçleri aşan bir hareket. Toplumsal hareketlerin ruhu da budur. Sol hareketler bu isyanın sahibi değil, bir parçası. Ancak bu isyanın ortaya çıkışında, solun AKP rejiminin politikalarına karşı kesintisiz mücadelesinin de önemli bir katkısı var. Sosyalist, devrimci, sol güçlerin örgütlemediği, fakat onların yürüttüğü kesintisiz mücadelesinin sonucu olarak ortaya çıkan bir isyan” şeklinde halk hareketi olduğunu belirterek destek verdi[299] .

Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Gezi Parkı direnişine destek amacıyla Mecidiyeköy’den Taksim Meydanı’na yürüdü. Mecidiyeköy Meydanı’nda toplanan ÖDP’liler “Eşitlik ve özgürlük temelinde Türkiye’yi yeniden kuralım” pankartı eşliğinde yürüdü. ÖDP’liler yürüyüş boyunca sık sık “söz yetki karar halka”, “gün gelecek devran dönecek, AKP halka hesap verecek”, “Tayyip istifa”, “Her yer direniş her yer Taksim” sloganları attı. Yürüyüş sırasında gençler tarafından yol üzerine sprey boyalarla “Tek yol devrim” yazılamaları yapıldı[300] .

Saadet Partisi yayınladığı 15 maddelik deklarasyonla gezi parkı olaylarında "İktidarın; “güç bende istediğimi yaparım” demesi ne kadar yanlışsa, Marjinal grupların ortalığı savaş alanına dönüştürmesi de o kadar yanlıştır." şeklinde bir görüşü benimseyerek alandaki protestolara katılmayacağını beyan etmiştir. Ayrıca Anadolu Gençlik Derneği de benzer açıklamalarda bulunmuştur.[301]

Yaşananları Mayıs - Haziran Genel Halk Direnişi olarak değerlendiren TKP 1920 direnişe daha iyi eğitimli beyaz yakalıların öncülük ettiğini bunun yanında kamu emekçilerinin, lise ve üniversite öğrencilerinin, küçük işletme sahiplerinin bu direnişin bileşenleri olduğunu belirtmiştir. Direnişin bu kadar büyük bir kitleselliğe ulaşmasında AKP'nin neoliberal vurgun politikalarına, savaş maceralarına, laikliğe ve çağdaş yaşam tarzına yönelik dayatmalara karşı çıkanların bir araya gelmesini görmektedir.

Direnişin genel sloganının "Hükûmet istifa!" olduğunu söyleyen TKP 1920 işçi sınıfının üretimden gelen gücünü kullanmayıp iş saatlerinden sonra politik yurttaş niteliği ve semt sakini kimliğiyle katılıyor olmasının direnişin başarıya ulaşamamasının sebeplerinden biri olarak değerlendirmiştir.[302]

Uluslararası tepkiler

Resmi
Şikago'da Gezi Parkı protestolarına destek için düzenlenen protestodan bir görünüm
Protestolar sırasında hayatını kaybeden kişilerin resimleri Roger Waters'ın The Wall konser turu İstanbul performansında yansıtıldı. 4 Ağustos 2013
Resmi olmayan
Bologna Belediyesi tarafından Eylül 2013'te sökülen ağacı tekrar dikmek için ve hükûmetin kemer sıkma politikalarının kendilerini olumsuz etkilediği gerekçesiyle yine aynı kolektif tarafından 15 Ekim 2013'te yapılan protestolar sırasında, kullanılmayan boş bir binaya girildi ve bu binaya "Studentato Occupato Taksim" ("Taksim Öğrenci İşgali") adı verildi.[340][341][342]

Ayrıca bakınız

Bibliyografya

Kaynakça

  1. "Gezi Parkı Eylemleri (Gezi Parkı eylemlerinin kronolojisi)". Uluslararası Af Örgütü. Ekim 2013. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131106020732/http://www.amnesty.org/en/library/asset/EUR44/022/2013/en/6e4b867c-b4aa-4016-b584-33be46e35ae7/eur440222013tr.pdf. Erişim tarihi: 16 Aralık 2013.
  2. "Turkey protests spread from Istanbul to Ankara". Euronews. 31 Mayıs 2013. http://www.euronews.com/2013/05/31/turkey-protests-spread-from-istanbul-to-ankara/. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  3. "Turkey: Istanbul clashes rage as violence spreads to Ankara". The Guardian. 31 Mayıs 2013. http://www.guardian.co.uk/world/video/2013/may/31/turkey-istanbul-clashes-violence-ankara-video. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  4. Gezi Parkı protestolarına müdahaleye karşı grev kararı BBC Türkçe Erişim Tarihi:17.06.2013
  5. 1 2 Gezi Parkı eyleminde üzen kaza! Mehmet Ayvalıtaş yaşamını yitirdi
  6. 1 2 3 "Gösterilerde ilk can kaybı". Radikal gazetesi. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019080025/http://www.radikal.com.tr:80/turkiye/gosterilerde_ilk_can_kaybi-1136073. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  7. "Beşiktaş'ta 'Gezi Park' eylemleri". Zaman. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203011813/http://www.zaman.com.tr/gundem_1-polis-yaralandi-cok-sayida-gozalti-var_2096911.html. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  8. http://www.sendika.org/2013/06/akp-cigli-ilce-binasini-yaktiklari-iddiasiyla-gozaltina-alinip-mahkemeye-cikarilanlar-serbest-birakildi/
  9. "Vali Mutlu: İlaçlı su, kimyasal değil". Ntvmsnbc. 16 Haziran 2013. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131206153424/http://www.ntvmsnbc.com/id/25449362/.
  10. "İstanbul'da neler oluyor?". Odatv. 5 Haziran 2013. http://www.odatv.com/mob_n.php?n=polis-gazini-alamadi-dolmabahcede-saldirdi-0106131200. Erişim tarihi: 21 Haziran 2014.
  11. "Kim bu protestocular ve ne istiyorlar?". Msn. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140513183121/http://haber.tr.msn.com/g%C3%BCn%C3%BCn-geli%C5%9Fmeleri-1?page=2. Erişim tarihi: 17 Haziran 2013.
  12. "Gençlik, 'önce özgürlük' diyor". Radikal. 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130821010813/http://www.radikal.com.tr:80/turkiye/genclik_once_ozgurluk_diyor-1137672. Erişim tarihi: 20 Haziran 2013.
  13. "Gezi Parkı'ndan milli uyanışa". Yeni Mesaj Gazetesi. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140513183129/http://www.yenimesaj.com.tr/?artikel,12006056/gezi-parki-ndan-milli-uyanisa/fatih-akburak. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  14. 1 2 "2013 protests in Turkey". Wikipedia.org. 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140329103356/http://en.wikipedia.org/wiki/2013_protests_in_Turkey. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  15. "Ülkücüler Taksim'e çıktı". Gazeteyenigun.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425115317/http://www.gazeteyenigun.com.tr/gundem/117783/ulkuculer-taksime-cikti-. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  16. http://www.demokrathaber.org/guncel/pkk-bayraklari-da-gezi-parkinda-h19067.html
  17. http://www.sabah.com.tr/gundem/2015/08/22/pkk-gezi-ruhunu-cagirdi
  18. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/08/130828_cemil_bayik_3_gezi_cemaat
  19. http://www.ensonhaber.com/gezinin-kirmizi-fularli-kizi-pkkya-katildi-2014-06-20.html
  20. http://www.habervitrini.com/gundem/gezi-parki-eylemcileri-pkklilar-icin-yurudu-349851
  21. "Çarşamba günü hayat duracak". Milliyet. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203122509/http://gundem.milliyet.com.tr/carsamba-gunu-hayat-duracak/gundem/detay/1718056/default.htm. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  22. "Gezi Parkı'nda Miraç kandili programı". Milliyet. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203120210/http://gundem.milliyet.com.tr/gezi-parki-nda-kandil-duyarliligi/gundem/detay/1719051/default.htm. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  23. "Artı Bir Tv’de Gezi Parkı’nı Konuştuk". 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140327083517/http://korsanparti.org/2013/06/14/arti-bir-tvde-gezi-parkini-konustuk/. Erişim tarihi: 01 Ağustos 2013.
  24. "Neden Gezi Parkı'ndayız?". 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203041842/http://www.3hhareketi.org/bildiri.php?id=48. Erişim tarihi: 08 Haziran 2013.
  25. "Libertarians in Turkey support protests". 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150406225321/http://studentsforliberty.org/blog/2013/06/11/libertarians-in-turkey-support-protests/. Erişim tarihi: 01 Ağustos 2013.
  26. "Feminists join protests in Turkey as they call for equality". 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150403104419/http://www.reuters.com/video/2013/06/08/feminists-join-protests-in-turkey-as-the?videoId=243224569. Erişim tarihi: 01 Ağustos 2013.
  27. "Yeşiller/Sol: Artık her yer, bütün yaşam alanlarımız Gezi Parkı’dır". 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131205101357/http://www.yesilgazete.org/blog/2013/06/02/yesillersol-artik-her-yer-butun-yasam-alanlarimiz-gezi-parki%e2%80%99dir/. Erişim tarihi: 01 Ağustos 2013.
  28. "Supporter groups of Istanbul’s three major teams join forces for Gezi Park". Hürriyet. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425161546/http://www.hurriyetdailynews.com/supporter-groups-of-istanbuls-three-major-teams-join-forces-for-gezi.aspx?NewsCatID=341&nID=48007&pageID=238. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  29. "Anonymous #OpTurkey'i başlattı". Mynet. 10 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130610090651/http://haber.mynet.com:80/anonymous-opturkeyi-baslatti-700027-dunya/?utm_source=Mynet_HomePage. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  30. http://www.halkinhabercisi.com/kugulu-insiyatifinden-direnis
  31. Bunlarda Kuğulu'nun Talepleri Başlıklı Radikal Gazetesi Haberleri
  32. http://www.haberler.com/taksim-gezi-parki-ndaki-olaylar-4687463-haberi/
  33. "Trabzon’da ülkücüler eylemcilere saldırdı: 1 yaralı". Focushaber.com. 11 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130611102756/http://www.focushaber.com:80/trabzon-da-ulkuculer-eylemcilere-saldirdi-1-yarali-h-319308.html. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  34. Polis İstiklal'de hasar tespiti yaptı
  35. TESKOMB: Taşkınlıklar sabrımızı tüketti
  36. "Gezi Parkı’ndaki 'kavga'nın sebebi AVM planı". Hürriyet Gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064511/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/23405125.asp. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  37. "Bakan Güler'den "Gezi Parkı"yla ilgili ilk açıklama". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063020/http://www.cnnturk.com/2013/turkiye/05/31/bakan.gulerden.gezi.parkiyla.ilgili.ilk.aciklama/710252.0/index.html. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  38. "Emniyete göre, Gezi Parkı şüphelilerinin yüzde 78'i Alevi!". t24.com. http://t24.com.tr/haber/gezide-kac-eylem-gerceklesti-kac-kisi-goz-altina-alindi,244706. Erişim tarihi: 21 Haziran 2014.
  39. "Gezi'ye rekor katılım: 7.5 milyon kişi". aydınlıkgazete.com. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140104205322/http://www.aydinlikgazete.com/mansetler/24955-geziye-rekor-katilim-75-milyon-yurttas.html. Erişim tarihi: 21 Haziran 2014.
  40. 1 2 "Hatay'da Abdullah Cömert açılan ateş sonucu öldü". Akşam gazetesi. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131112191324/http://www.aksam.com.tr/guncel/hatayda-abdullah-comert-acilan-ates-sonucu-oldu/haber-212420. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  41. "Berkin Elvan: Gezi'de yitirilen sekizinci can". Radikal. 11 Mart 2014. http://www.radikal.com.tr/turkiye/berkin_elvan_gezide_yitirilen_sekizinci_can-1180607.
  42. 1 2 3 "Ağır yaralanan komiser şehit oldu". mynet. 10 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130610052343/http://haber.mynet.com:80/eylemde-agir-yaralanan-komiser-sehit-oldu-700940-guncel/?utm_source=Mynet_HomePage. Erişim tarihi: 6 haziran 2013.
  43. Göstericiler Abdullah Cömert, Mehmet Ayvalıtaş, Hasan Ferit Gedik ve Ethem Sarısülük, polis komiseri Mustafa Sarı hayatini kaybetti
  44. "Gezi Parkı boşaltıldı". TRT HABER. 15 Haziran 2013. http://www.trthaber.com/haber/gundem/polis-eylemcilere-mudahale-ediyor-89603.html.
  45. http://sozcu.com.tr/2013/genel/topcu-kislasi-yapilamaz.html
  46. http://www.radikal.com.tr/hayat/kislaya_onay_yok-1117393
  47. http://www.arkitera.com/haber/index/detay/reddin-reddini-reddediyoruz/12694
  48. http://www.haber7.com/guncel/haber/1033404-gezi-parki-ile-ilgili-mahkemeden-karar
  49. http://www.mimarist.org/odadan/2925-reddi-reddedecegiz.html
  50. 1 2 "Gezi Parkı’ndaki 'kavga'nın sebebi AVM planı". Rota Haber. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064511/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/23405125.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  51. http://haber.sol.org.tr
  52. "Gezi Parkı’nda gece nöbeti". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062832/http://www.cnnturk.com/2013/turkiye/05/29/gezi.parki.nda.gece.nobeti/709859.0/. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  53. 1 2 3 "Eskişehir'de Binlerce Kişi AKP İl Binasına Yürüdü". Sondakika.com. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131112185820/http://www.sondakika.com/haber/haber-eskisehir-de-binlerce-kisi-akp-il-binasina-yurudu-4690726/. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  54. "Polis, Taksim Meydanı'ndan ayrıldı". Milliyet gazetesi. http://gundem.milliyet.com.tr/flas-haber-polis-taksim/gundem/detay/1717225/default.htm. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  55. "Polis Gezi Parkı'nı müdahaleyle boşalttı, gösteriler sürüyor". Radikal gazetesi. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131112191930/http://www.radikal.com.tr/turkiye/gezi_parkinda_flamalar_toplaniyor-1137715. Erişim tarihi: 16 Haziran 2013.
  56. Yeniköy'de gergin Gece başlıklı 20 Haziran 2013 tarihli Milliyet Haber İnternet sitesi haberi
  57. http://www.yurtgazetesi.com.tr/gundem/mahkeme-topcu-kislasini-iptal-etmis-h37790.html
  58. http://www2.webaslan.com/capulcu-davasini-culcu-kazandiSXHBQ5931SXQ
  59. "2.5 milyon insan 79 ilde sokağa indi". Milliyet gazetesi. http://gundem.milliyet.com.tr/2-5-milyon-insan-79-ilde-sokaga/gundem/detay/1726600/default.htm. Erişim tarihi: 23 Haziran 2013.
  60. "Ethem Sarısülük'ün ölüm nedeni kurşun". NTV. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064336/http://www.ntvmsnbc.com/id/25449224/. Erişim tarihi: 11 Mart 2014.
  61. "Ali İsmail Korkmaz hayatını kaybetti". BBC Türkçe. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140408131515/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/07/130710_gezi_olum.shtml. Erişim tarihi: 11 Mart 2014.
  62. "Ahmet Atakan’ın ailesi: “Düşme nedeni bilinmiyor”". BBC Türkçe. 14 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130914212353/http://www.bbc.co.uk:80/turkce/haberler/2013/09/130911_ahmet_atakan_aile.shtml?. Erişim tarihi: 11 Mart 2014.
  63. 1 2 "Berkin Elvan hayatını kaybetti". BBC Türkçe. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140513183223/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/03/140311_berkin_elvan.shtml. Erişim tarihi: 11 Mart 2014.
  64. "Berkin Elvan gösterilerinde iki ölüm". BBC Türkçe. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140513183227/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/03/140313_berkin_toplama.shtml. Erişim tarihi: 12 Mart 2014.
  65. "'Gezi'de biber gazından kanser oldum' diyen Mehmet İstif hayatını kaybetti". "t24" internet haber sitesi. 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140514012210/http://t24.com.tr/haber/gezide-biber-gazindan-kanser-oldum-diyen-mehmet-istif-oldu,258289. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014.
  66. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/553626/Erdogan_dan_yine_kiskirtici_Gezi_Parki_cikisi__Yapacagiz.html
  67. 1 2 İnönü, Taksim’deki Müslüman mezarlığını yok etmişti
  68. Nalci, Tamar (August 27, 2011). "Bir Gasp Hikâyesi" (Turkish). Bianet. http://bianet.org/biamag/azinliklar/141423-istanbul-radyosu-arazisi-ermeni-mezarligiydi. Erişim tarihi: 21 December 2012.
  69. Murat Bardakçı Habertürk-Bu fotoğrafın altındaki her şey yalandır
  70. Beşir Ayvazoğlu,Zaman Gazetesi-Topçu Kışlasının Hayaleti
  71. Dünya bülteni.net Topçu kışlasının tarihçesi
  72. "İttihatçılara karşı ayaklanmanın simgesi". Milliyet gazetesi. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131112191957/http://gundem.milliyet.com.tr/ittihatcilara-karsi-ayaklanmanin/gundem/detay/1717804/default.htm. Erişim tarihi: 7 Haziran 2013.
  73. Tan, Gokhan (2011-07-24). "Varolmayanın tescili" (Turkish). Radikal. http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1057505&CategoryID=42. Erişim tarihi: 21 December 2012.
  74. (Turkish) Tarih ve toplum (Issues: 37-48 bas.). Taruh ve Toplum: Aylık Ansiklopedik Dergi. 1987. s. 86. http://books.google.com/books?id=YcwVAQAAMAAJ&q. Erişim tarihi: 20 January 2013.
  75. "Gezi Parkı'nın tarihi". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062637/http://www.cnnturk.com/2013/guncel/05/31/gezi.parkinin.tarihi/710199.0/. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  76. "İşte Gezi Parkı'nın tarihçesi". Akşam gazetesi. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131202235948/http://www.aksam.com.tr/guncel/iste-turkiyenin-konustugu-gezi-parkinin-tarihcesi/haber-211346. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  77. "Taksim’in üstü altına iniyor!". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062709/http://www.cnnturk.com/2012/guncel/02/04/taksim.in.ustu.altina.iniyor/647689.0/index.html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  78. "Mimarlar ve şehir plancıları Gezi Parkı için harekete geçti". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203015426/http://www.radikal.com.tr/turkiye/mimarlar_ve_sehir_plancilari_gezi_parki_icin_harekete_gecti-1077827. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  79. "Gezi Parkı ağaçlarını kim işaretledi?". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203024009/http://www.radikal.com.tr/turkiye/gezi_parki_agaclarini_kim_isaretledi-1077079. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  80. "Yayalaştırma acil olarak durdurulmalı". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203020944/http://www.radikal.com.tr/turkiye/yayalastirma_acil_olarak_durdurulmali-1090312. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  81. "Gezi Parkı için gong vuruldu". Radikal gazetesi. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019112326/http://www.radikal.com.tr/cevre/gezi_parki_icin_gong_vuruldu-1102697. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  82. "İtiraz edenler Taksim için nöbet başlattı". Radikal gazetesi. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019112322/http://www.radikal.com.tr/turkiye/itiraz_edenler_taksim_icin_nobet_baslatti-1106711. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  83. "Beton değil park". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064207/http://www.cnnturk.com/2013/guncel/03/02/beton.degil.park/698538.0/index.html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  84. "Gezi Parkı Festivali'nin ilki yapıldı". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062648/http://www.cnnturk.com/2013/yasam/diger/04/13/gezi.parki.festivalinin.ilki.yapildi/704092.0/index.html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  85. "Başbakan: "İki ayyaşın yaptığı muteber de..."". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062951/http://www.cnnturk.com/2013/turkiye/05/28/basbakan.iki.ayyasin.yaptigi.muteber.de/709778.0/. Erişim tarihi: 7 Haziran 2013.
  86. "Charges Against Journalists Dim the Democratic Glow in Turkey". New York Times. 4 Ocak 2012. http://www.nytimes.com/2012/01/05/world/europe/turkeys-glow-dims-as-government-limits-free-speech.html?pagewanted=all.
  87. "Alcohol in Turkey: Not so good for you". The Economist. 30 Mayıs 2013. http://www.economist.com/news/europe/21578657-mildly-islamist-government-brings-tough-alcohol-restrictions-not-so-good-you.
  88. "Turkish law will make legal abortion impossible, say campaigners". The Guardian. 1 Şubat 2013. http://www.guardian.co.uk/world/2013/feb/01/turkish-law-abortion-impossible.
  89. "In Erdogan's Turkey, Censorship Finds Fertile Ground". Al-Monitor. 13 Ocak 2013. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064250/http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/01/turkey-censorship-steinbeck.html.
  90. "Erdogan Visit to Berlin Betrays Tensions". Spiegel Online. 2013. http://www.spiegel.de/international/europe/turkish-prime-minister-erdogan-sets-deadline-for-eu-admission-a-864579.html.
  91. Emre Peker; Joe Parkinson (1 Haziran 2013). "Turkey Prepares for More Protests". The Wall Street Journal (İstanbul). http://online.wsj.com/article/SB10001424127887324412604578518480404254700.html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  92. Seymour, Richard (31 Mayıs 2013). "Istanbul park protests sow the seeds of a Turkish spring". The Guardian. http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2013/may/31/istanbul-park-protests-turkish-spring. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  93. "Turkish ruling party ‘to leave liberals out’". Hürriyet Daily News. 2 Nisan 2013. http://www.hurriyetdailynews.com/akp-to-leave-liberals-out.aspx?pageID=238&nid=44082. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  94. http://gundem.milliyet.com.tr/ne-ayyas-unutulur-ne-de-capulcu-/gundem/ydetay/1720054/default.htm
  95. http://www.akhisarpress.com/yazar/2-ayyasin-capulcu-torunu-178.html
  96. http://www.haberler.com/kilicdaroglu-kimse-vatandasa-ayyas-capulcu-gibi-4697864-haberi/
  97. Cnntürk 28 Mayıs 2013 tarihli Başbakan"İki ayyaşın yaptığı muteber de" başlıklı haber
  98. Sözcü gazetesi 28 Mayıs 2013 tarihli haber
  99. http://www.radikal.com.tr/turkiye/gezi_parki_stresinden_6_polis_intihar_etti-1136895
  100. http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/veriler-3842.html
  101. "Turkey protests: second fatality reported as widespread civil unrest continues". The Daily Telegraph. 4 June 2013. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/turkey/10097368/Turkey-protests-second-fatality-reported-as-widespread-civil-unrest-continues.html. Erişim tarihi: 4 June 2013, 13:25.
  102. Reuters, 3 June 2013, Turkish man killed by taxi driving into group of protesters -medics
  103. http://www.yurtgazetesi.com.tr/gundem/yakindan-kafasina-siktilar-h37504.html
  104. http://www.odatv.com/n.php?n=abdullah-comerti-bu-adamlar-mi-oldurdu-1406131200
  105. "CHP’li genç öldürüldü". Sözcü. 4 Haziran 2013. http://sozcu.com.tr/2013/gundem/chpli-genc-olduruldu.html. Erişim tarihi: 5 Haziran 2013.
  106. "Ethem Sarısülük’ün otopsisi: Kurşun 9 mm. çapında". BBC Türkçe. 17 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140417081926/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/06/130615_ethem_sarisuluk_otopsi.shtml. Erişim tarihi: 23 Haziran 2013.
  107. http://haber.gazetevatan.com/emniyet-o-polisin-adini-vermemekte-direniyor/545036/1/gundem
  108. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23502041.asp
  109. http://sozcu.com.tr/2013/gunun-icinden/ethemin-beyin-olumu-gerceklesti.html
  110. http://www.ntv.com.tr/turkiye/ethem-sarisuluk-davasindakarar,TwHbcBmHHUe_1OMtW_m71Q
  111. "Ali İsmail Korkmaz nasıl öldü?". trthaber.com. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063151/http://www.trthaber.com/haber/gundem/ali-ismail-korkmaz-nasil-oldu-93041.html. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
  112. "Ali İsmail Korkmaz’a veda". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064603/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23703925.asp. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
  113. "Gezi eylemleri: Ali İsmail Korkmaz hayatını kaybetti". bbc.co.uk/turkce/. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140408131515/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/07/130710_gezi_olum.shtml. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
  114. "Eylemlerin bilançosu!". Sözcü. 14 Haziran 2013. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112193137/http://sozcu.com.tr/2013/gunun-icinden/eylemlerin-bilancosu-314837/.
  115. http://webtv.hurriyet.com.tr/20/50458/0/1/ankara-polis-arabasinin-yaptigi-bu-goruntuleri-konusuyor-taksim-gezi-parki-protestosu.aspx
  116. http://www.yurtgazetesi.com.tr/gundem/ankara-polisi-yolda-yuruyen-vatandasa-arkadan-saldiriyor-h35911.html
  117. http://webtv.hurriyet.com.tr/2/50322/0/1/izmir-de-polisin-yaptiklarina-inanamayacaksiniz-taksim-gezi-parki-olaylari.aspx
  118. http://www.muhalifbaski.com/o-polislere-saka-gibi-ceza-2521h.htm
  119. http://www.halkizbiz.com/gundem/gezi-olaylarindan-geriye-kalan-goruntuler-bizi-kim-koruyacak-h2889.html
  120. http://www.odatv.com/n.php?n=polisin-rizasiyla-olduresiye-dovduler-0506131200
  121. http://video.cnnturk.com/2013/haber/6/7/adanada-gostericileri-kovalayan-eli-sopalilar-kim
  122. Şen, Banu (3 Haziran 2013). "İzmir eli sopalı bu kişileri arıyor". Hürriyet. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112184718/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=23425432&tarih=2013-06-03.
  123. "İzmir'de vatandaşa polis müdahalesi: 'Karım yanımda, yapma' (Video)". Akşam. 4 Haziran 2013. 8 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20130608084741/http://www.aksam.com.tr/guncel/izmirde-vatandasa-polis-mudahalesi-karim-yanimda-yapma-video/haber-212494.
  124. "Eli sopalı polis olur mu? Sopaları kim dağıttı?". Radikal. 5 Haziran 2013. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112190416/http://www.radikal.com.tr/turkiye/eli_sopali_polis_olur_mu_sopalari_kim_dagitti-1136360.
  125. "Eli sopalı şahıslar sivil polis çıktı". Türkiye. 4 Haziran 2013. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112193614/http://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/43017.aspx.
  126. "AKP yandaşı milislerine yeni belge... İşte eli sopalılar". Gazeteciler Online. 11 Haziran 2013. 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112184739/http://www.gazetecileronline.com/newsdetails/10264-/GazetecilerOnline/akpnin-milislerine-bir-belge-daha-iste-eli-sopalil.
  127. "Gezi Parkı Müdahalesine Karşı Hukuki İzleme Grubu Oluşturuldu". DİSK. 20 Haziran 2013. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20140305115243/http://www.disk.org.tr/2013/06/gezi-parki-mudahalesine-karsi-hukuki-izleme-grubu-olusturuldur30/.
  128. http://siyaset.milliyet.com.tr/chp-li-oran-dan-icisleri-bakani-na/siyaset/detay/1718472/default.htm
  129. http://www.radikal.com.tr/turkiye/cevapsiz_polislerin_kasklarinda_niye_numara_yok-1136251
  130. http://www.radikal.com.tr/turkiye/gezi_parkinda_kalasnikof_panigi-1136158
  131. 1 2 "Çiğli ilçe binası kundaklandı". Zaman. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131222135415/http://www.zaman.com.tr/gundem_ak-parti-cigli-ilce-binasi-kundaklandi_2096906.html. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  132. 1 2
  133. 1 2 Gezi gerilimi turistlere rezervasyon iptal ettirtti
  134. 1 2 Turizmde tedirginlik yaşanıyor
  135. "Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümü, öğretim üyeleri, Koray Çalışkan'ın sayfası". Boğaziçi Üniversitesi. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131112211239/http://www.pols.boun.edu.tr/faculty.aspx?iid=7. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
  136. The Guardian, 2 June 2013 Turkish protesters control Istanbul square after two days of clashes
  137. "Sandık doğru seçenekleri sunmadığında demokrasi eylemle ilerler". http://t24.com.tr.25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064421/http://t24.com.tr/haber/prof-acemoglu-turkiyede-kalkinma-demokrasiyi-getirmeyecek/231428. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  138. Acemoglu, Daron (5 Haziran 2013). "(İngilizce) Development Won’t Ensure Democracy in Turkey". The New York Times. http://www.nytimes.com/2013/06/06/opinion/development-wont-ensure-democracy-in-turkey.html?pagewanted=all. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
  139. "Erdogan 'hasn't thought through what his main priorities are' — RT Op-Edge". Rt.com. 2 June 2013. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131224064154/http://rt.com/op-edge/almond-turkey-protest-taksim-119/. Erişim tarihi: 2013-06-02.
  140. 25 milyar dolarlık ‘Gezi Parkı’ riski
  141. "Security Message | Embassy of the United States Ankara, Turkey". Turkey.usembassy.gov. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063400/http://turkey.usembassy.gov/sm_053113.html. Erişim tarihi: 2013-06-02.
  142. "US and EU concerned by violent police raid against Taksim Gezi Park protesters". Hürriyet Daily News. 31 May 2013. http://www.hurriyetdailynews.com/us-and-eu-concerned-by-violent-police-raid-against-taksim-gezi-park-protesters-.aspx?pageID=238&nID=48008&NewsCatID=338. Erişim tarihi: 2 June 2013.
  143. Gezi, ekonomiyi kalbinden vurdu!
  144. "TL de 'Taksim'e çıktı". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203010905/http://www.radikal.com.tr/ekonomi/tl_de_taksime_cikti-1136021. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  145. "Borsa güne büyük düşüşle başladı". BBC Türkçe. 5 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130705130159/http://www.bbc.co.uk:80/turkce/haberler/2013/06/130603_borsa_dusus.shtml?. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  146. http://www.hurriyet.com.tr/yeni-bir-22-mayis-sendromu-olacak-mi-26458252
  147. Cengiz, Demet (6 Haziran 2013). "Alışverişe ve sinemaya ‘Gezi Parkı’ molası". Hürriyet. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112033453/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/23443161.asp. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  148. MOBESE kameralarını eylemciler tahrip etti
  149. Muammer Güler bilançoyu açıkladı
  150. Çolak, Metin; Çevik, Furkan; Kapuci, Selçuk; Atmaca, Ebubekir; Özkan, Özdemir (3 Haziran 2013). "Taksim’de hasarın bilançosu büyük". Zaman. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20131112031846/http://www.zaman.com.tr/gundem_taksimde-hasarin-bilancosu-buyuk_2096461.html.
  151. "Duman'dan gezi parkı şarkısı". HaberEvet.com. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131202233702/http://www.haberevet.com/haber/20130601/687368/duman-eyvallah-sarki-sozleri-duman-dan-gezi-parki-sarkisi.html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  152. http://www.youtube.com/watch?v=7ZNtoHmGpeU
  153. https://www.youtube.com/watch?v=ecKOSTAo9Io
  154. "New Yorklu Capulcular - Simdi Istanbul'da Olmak Vardi Anasini Satayim". Youtube. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425070139/https://www.youtube.com/watch?v=ULzMpMX_MLk. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
  155. "Kardeş Türküler'den "Tencere Tava Havası"". Milliyet gazetesi. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131102152224/http://www.milliyetsanat.com/haberler/muzik/kardes-turkulerden-tencere-tava-havasi/2250/5. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  156. http://www.youtube.com/watch?v=sxdKz6neO6o
  157. http://www.onlineaktivite.com/fazil-say-insan-insan-gezi-parki-icin-besteledi/
  158. "The Ringo Jets'ten Gezi Parkı göndermeli klip". Radikal. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140222200916/http://www.radikal.com.tr/hayat/the_ringo_jetsten_gezi_parki_gondermeli_klip-1176183. Erişim tarihi: 11 Şubat 2014.
  159. http://www.hurriyet.com.tr/planet/24670153.asp Erişim tarihi: 2 Mart 2014
  160. http://www.radikal.com.tr/hayat/nazan-oncel-gezi-parki-icin-guya-dedi-1137149/
  161. "Tencere tavasını kapan yollara döküldü…". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131004215331/http://www.ulusalpost.com/haber/ulusal-haber/tencere-tavasini-kapan-yollara-dokuldu%E2%80%A6/10547.html. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  162. ""Tencere Tava Hep Aynı Hava"". 03 Haziran 2013. http://www.haberler.com/tencere-tava-hep-ayni-hava-4693122-haberi/. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  163. "Fazıl Say’ın Gezi Parkına Görülmemiş Eylem Biçimi". 4 Haziran 2013. http://www.habergazete.com/haber-detay/1/26172/Fazil-Say-Gezi-Parkina-Gorulmemis-Eylem-Yontemi-2013-06-04.html. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  164. http://www.haberler.com/adalet-yuruyusu-eskisehir-e-ulasti-4879181-haberi/
  165. http://www.baskahaber.org/2013/08/adalet-yuruyusunde-21-gun-yuruyusculer.html
  166. http://t24.com.tr/haber/gumussuyunda-adalet-yuruyusune-polis-mudahalesi,237448
  167. http://www.evrensel.net/haber/81460/berkin-icin-adalet-yuruyusu-tamamlandi
  168. "‘Occupy Taksim’ grows in spite of crackdown". Turkish Weekly. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131016063818/http://www.turkishweekly.net/news/151041/-occupy-taksim-grows-in-spite-of-crackdown.html. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  169. 1 2 "A breakout role for Twitter in the Taksim Square protests?". El Cezire. 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140427132128/http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2013/06/201361212350593971.html. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  170. 1 2 "‘Fetih Günü Gezi Parkı’nda eylemdeyim’". NTV. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062602/http://www.ntvmsnbc.com/id/25445854/. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  171. "The last tree or the final straw?". El Cezire. 28 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140128204425/http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2013/06/201361204546650196.html. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  172. Gezi Parkı olayları ile ilgili ortaya atılan 17 Twitter yalanı
  173. "Twitter'da yalan haber rüzgarı". Zaman. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203012454/http://www.zaman.com.tr/dunya_twitterda-yalan-haber-ruzgari-siniri-asti_2096879.html. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  174. "İzmir'de tweet atan 38 kişi gözaltına alındı". 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130619114202/http://haber.mynet.com:80/izmirde-tweet-atan-38-kisi-gozaltina-alindi-700561-dunya.
  175. 25 detained for false protest reports on social media
  176. "'Gezi' için 13,5 milyon tweet". cnbce.com. 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140401002233/http://www.cnbce.com/yasam-ve-teknoloji/sosyal-medya/gezi--icin-135-milyon-tweet. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
  177. "Yabancılardan Gezi tweet'leri". haberturk.com. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203004721/http://galeri.haberturk.com/gundem/galeri/428537-yabancilardan-gezi-tweetleri. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
  178. ""Gezi" için yabancılar yüzbinlerce Twit attı". aa.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063026/http://www.aa.com.tr/tr/turkiye/193311--gezi-parki-icin-yabancilar-yuzbinlerce-twit-atti. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
  179. "CNN-Turk airs penguin documentary during Istanbul riots". Daily Dot. 23 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140123021711/http://www.dailydot.com/news/cnn-turk-istanbul-riots-penguin-doc-social-media/. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  180. "Turkey protests spread after violence in Istanbul over park demolition". Guardian gazetesi. 28 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130628010610/http://www.guardian.co.uk:80/world/2013/may/31/istanbul-protesters-violent-clashes-police. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  181. "Turkey protests spread after violence in Istanbul over park demolition". The Guardian. 31 May 2013. http://www.guardian.co.uk/world/2013/may/31/istanbul-protesters-violent-clashes-police. Erişim tarihi: 1 June 2013.
  182. "Guardian: 'Türk Baharı'na dönüşme tohumları". 1 Haziran 2013. http://fotogaleri.ntvmsnbc.com/gezi-parki-eylemi-dunya-basininda.html?position=2. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  183. Göstericiler, Parçalanan Canlı Yayın Aracını Bile Vermediler
  184. "Solidarity with Istanbul protesters grows in Turkey and abroad". Deutch Welle. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063110/http://www.dw.de/solidarity-with-istanbul-protesters-grows-in-turkey-and-abroad/a-16853318. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  185. "NTV binası önünde protesto". Milliyet gazetesi. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131030002452/http://gundem.milliyet.com.tr/ntv-binasi-onunde-protesto/gundem/detay/1717999/default.htm. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  186. "NTV özür diledi! 'Hata yaptık!'". Vatan gazetesi. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131029201641/http://haber.gazetevatan.com/Haber/543522/1/Gundem. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  187. "Mehmet Turgut da NTV'den istifa etti". Radikal gazetesi. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131029203037/http://www.radikal.com.tr/hayat/mehmet_turgut_da_ntvden_istifa_etti-1136193. Erişim tarihi: 5 Haziran 2013.
  188. "Kelime Oyunu'nda ince göndermeler". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203061357/http://www.radikal.com.tr/hayat/kelime_oyununda_ince_gondermeler-1136214. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
  189. "Kelime Oyunu neden yayınlanmadı?". Milliyet gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203105737/http://magazin.milliyet.com.tr/kelime-oyunu-neden-yayinlanmadi-/magazin/detay/1718643/default.htm. Erişim tarihi: 5 Haziran 2013.
  190. "Bugün 7 gazete aynı manşeti attı". Haber 7 internet sitesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203004051/http://www.haber7.com/gazeteler/haber/1035980-bugun-7-gazete-ayni-manseti-atti. Erişim tarihi: 8 Haziran 2013.
  191. "Sözcünün Manşetinde 7 gazete var". Post Media. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203024202/http://www.postmedya.com/sozcunun-mansetinde-7-gazete-var-85189h.htm. Erişim tarihi: 8 Haziran 2013.
  192. "Gezi Parkı sakinleri ne istiyorlar?". CNN Türk. 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140331230458/http://tv.cnnturk.com/video/2013/06/10/programlar/ne-oluyor/gezi-parki-tartismalari-sirin-payzin-sordu-index.html. Erişim tarihi: 7 Haziran 2013.
  193. "RTÜK’ten Halk TV ve Ulusal Kanal’a ceza". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064539/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23486445.asp. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
  194. "Anonymous RTÜK’ü hackledi". ulusalkanal.com.tr. 11 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131011212633/http://www.ulusalkanal.com.tr:80/gundem/anonymous-rtuku-hackledi-h11876.html. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
  195. "Hayat TV'ye kapatma kararında sürpriz gelişme". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063154/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23500923.asp. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
  196. http://www.medyaradar.com/haber/gundem-99272/ntv-onunde-protesto-oguz-hakseverin-istifasi-isteniyor.html
  197. "BBC, NTV'yle ortaklığını askıya aldı". bbc.co.uk/turkce. 12 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130712031036/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/06/130614_bbc_ntv_peter_horrocks.shtml. Erişim tarihi: 14 Haziran 2013.
  198. Hurriyet Daily News, 18 June 2013, Turkish daily defames CNN anchor Christiane Amanpour
  199. http://gundem.milliyet.com.tr/takvim-amanpour-u-cildirtti/gundem/detay/1724913/default.htm
  200. http://www.gazeteciler.com/gundem/takvim-amanpoura-meydan-okudu-67613h.html
  201. http://www.kenthaber.com/Haber/Genel/Normal/aksam-gazetesinde-deprem/2c09272c-1849-4048-b876-67d3ff8c4fa5
  202. http://haber.gazetevatan.com/aksamda-deprem/548362/11/medya
  203. http://www.internethaber.com/aksam-gazetesinde-sok-ustune-sok-550887h.htm
  204. http://www.spothaber.com/haber/28734/aksam-gazetesi-eski-genel-yayin-yonetmeni-ismail-kucukkayanin-son-yazisi.html
  205. http://www.muhalifgazete.com/haber/69698/yandas-aksamda-yazar-kiyimi.html
  206. http://www.habertut.com/ali-kirca-show-tvden-ayrildi-mi.html
  207. http://www.yarenturkhaber.com/haber/314215/show-tvnin-yeni-anchormani.html
  208. http://haber.stargazete.com/medya/ali-kircadan-sonra-saba-tumerle-de-yollar-ayrildi/haber-763727
  209. http://haber.gazetevatan.com/Haber/547903/1/Gundem
  210. http://www.radikal.com.tr/turkiye/zahid_akman_televizyon_yayincilarinin_basina_gecti-1138665
  211. http://www.durushaber.com/haber-24169-Gezi-direnisinde-kac-gazeteci-kovuldu.html
  212. http://www.odatv.com/n.php?n=gezi-direnisinin-arkasinda-otpor-mu-var-1606131200
  213. http://www.yazete.com/genc-kalemler/okan-gencer/otpor-ve-canvas-devrimi/2272/
  214. http://www.yeniakit.com/gezide-otpor-izleri-3973h.htm
  215. http://www.akparti.org.tr/site/haberler/kuresel-faiz-lobisi-bircok-ulkede-aktif/46149
  216. http://yenisafak.com.tr/gundem-haber/yurtici-ve-yurtdisi-faiz-lobisi-ak-partiyi-sevmiyor-15.06.2013-533016
  217. "NTV Tarih'in yayımlanmayan sayısı internette" (Türkçe). radikal.com.tr. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019094449/http://www.radikal.com.tr:80/hayat/ntv_tarihin_yayimlanmayan_sayisi_internette-1140880. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2013.
  218. "Gürsel Göncü: NTV Tarih kapatılınca kalmak benim için kabul edilemez" (Türkçe). www.jurnal.net. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064741/http://t24.com.tr/haber/gursel-goncu-ntv-tarih-kapatilinca-kalmak-benim-icin-kabul-edilemez/233340. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2013.
  219. "Yayınlamayan NTV Tarih kitap oldu: Tarih durmaz!". Radikal. 26 Ekim 2013. http://www.radikal.com.tr/turkiye/yayinlamayan_ntv_tarih_kitap_oldu_tarih_durmaz-1157468.
  220. "Gezi Parkı olayları dünya basınında!". Radikal. 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131006091408/http://www.radikal.com.tr:80/dunya/gezi_parki_olaylari_dunya_basininda-1135814. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  221. "Peaceful Protest Over Istanbul Park Turns Violent as Police Crack Down". New York Times gazetesi. 8 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130608093711/http://www.nytimes.com:80/2013/06/01/world/europe/police-attack-protesters-in-istanbuls-taksim-square.html?hp. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  222. "Istanbul park protests sow the seeds of a Turkish spring". Guardian gazetesi. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130622162346/http://www.guardian.co.uk:80/commentisfree/2013/may/31/istanbul-park-protests-turkish-spring. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  223. "Amanpour, AK Partili Kalın'ı yayından çıkardı". http://www.hurriyet.com.tr/anasayfa/.25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063742/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23485992.asp. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
  224. "Cumhurbaşkanı: Polis üzücü görüntülere sebep olmamalı". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203051311/http://www.radikal.com.tr/turkiye/cumhurbaskani_polis_uzucu_goruntulere_sebep_olmamali-1135870. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  225. "Boğaziçi Hocalarından Gezi Parkı Bildirisi". Bianet. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063225/http://www.bianet.org/bianet/egitim/147073-bogazici-hocalarindan-gezi-parki-bildirisi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  226. "Boğaziçi hocalarının Gezi Parkı bildirisi". bogazicigezi.blogspot.com. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203053427/http://bogazicigezi.blogspot.com/. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  227. "Koç Üniversitesi, Taksim İmza Formu". Taksim İmza Formu. https://docs.google.com/spreadsheet/pub?key=0AiXSitZREJhTdHlkaXFMNF9BSU5CSXQwOGtHOGlzaWc&single=true&gid=1&output=html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  228. "İTÜ'den direnişe destek". Oda TV. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203013004/http://www.odatv.com/n.php?n=ituden-direnise-destek-3105131200. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  229. http://haber.gazetevatan.com/kemale-ermis-bir-sivil-toplum-hareketidir-bu/543138/4/yazarlar
  230. "Perakendeciden Gezi Parkı’na mağaza yok". Hürriyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063130/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/23407298.asp. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  231. "Anonymous #OpTurkey'i başlattı, Gezi Parkı için hack'ledi". Hürriyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063930/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23421709.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  232. "Redhack vekillerin numaralarını yayımladı". Haber Türk. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203005959/http://www.haberturk.com/gundem/haber/849358-redhack-vekillerin-numaralarini-yayimladi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  233. "İnternet Yayıncıları Derneği: 'Medyayı direnişe kayıtsız kalmamaya çağırıyoruz'". soL Portal. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131029185311/http://haber.sol.org.tr/medya/internet-yayincilari-dernegi-medyayi-direnise-kayitsiz-kalmamaya-cagiriyoruz-haberi-73898. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  234. "Bergüzar Korel ve Halit Ergenç de Taksim Gezi Parkı'nda". Akşam gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203004501/http://www.aksam.com.tr/magazin/berguzar-korel-ve-halit-ergenc-de-taksim-gezi-parkinda/haber-211537. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  235. "Cem Yılmaz'dan 'Gezi Parkı' tweeti". Haber7.com. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203002652/http://www.haber7.com/guncel/haber/1033447-cem-yilmazdan-gezi-parki-tweeti. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  236. "Gezi Parkı'nın tercümesi “Eeeah yetti beaaa!”". Hürriyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064449/http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/23417204.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  237. "Şebnem Ferah, Erdoğan'a mektup yazdı". Milliyet gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203121305/http://magazin.milliyet.com.tr/sebnem-ferah-erdogan-a-mektup/magazin/detay/1717297/default.htm. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  238. "Sayın Başbakanım, az önce konuşmanızı dinledim...". Hürriyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064301/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23416799.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  239. "Tarkan'dan Gezi Parkı açıklaması!". Vatan gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203053528/http://haber.gazetevatan.com/Haber/542820/1/Gundem. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  240. "Sezen Aksu'dan Gezi Parkı açıklaması". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203093114/http://www.radikal.com.tr/turkiye/sezen_aksudan_gezi_parki_aciklamasi-1135760. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  241. "Didier Drogba'dan Gezi Parkı mesajı!". sporx.com. 10 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130810101052/http://www2.sporx.com:80/futbol/superlig/galatasaray/didier-drogbadan-gezi-parki-mesajiSXHBQ330578SXQ. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  242. "Fernandes, Melo ve Recep'ten Gezi Parkı tweeti!". sporx.com. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203002348/http://www2.sporx.com/futbol/superlig/besiktas/fernandesten-gezi-parki-destegiSXHBQ330544SXQ. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  243. "Okur ABD'den Drogba İstanbul'dan destek verdi". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064359/http://www.hurriyet.com.tr/spor/basketbol/23413378.asp. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  244. "Gezi Parkı eylemine Mehmet Okur desteği". aksam.com.tr. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130728164240/http://www.aksam.com.tr:80/siyaset/bize-her-yer-taksim/haber-211677. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  245. "Okur ABD'den Drogba İstanbul'dan destek verdi". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064359/http://www.hurriyet.com.tr/spor/basketbol/23413378.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  246. "Işıl Alben'den Gezi Parkı yazısı". sporx.com. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131205012124/http://www2.sporx.com/basketbol/tkbl/isil-albenden-gezi-parki-yazisiSXHBQ330698SXQ. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  247. "Sporculardan Taksim desteği!". turkfutbol.com. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062803/http://www.turkfutbol.com/detay.asp?id=12966. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  248. "Spor dünyası Taksim şiddetine karşı". eurosport.com. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203025417/http://tr.eurosport.com/tum-sporlar/spor-dunyasi-taksim-siddetine-karsi_sto3784655/story.shtml. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  249. "Gezi Parkı'na ünlülerden de destek geldi". T24. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062643/http://t24.com.tr/haber/sultan-suleyman-da-taksimdeydi/231108. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  250. "Gezi Parkı protestocuları pes etmiyor!". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064223/http://www4.cnnturk.com/2013/guncel/05/31/gezi.parki.icin.direnis.suruyor/710160.0/. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  251. "Nasuh Mahruki Gezi Parkı direnişinde yaralandı". Cumhuriyet gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203014541/http://www.cumhuriyet.com.tr/?hn=420172&kn=7&ka=4&kb=7. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  252. "Taksim'de kalabalık arttı". Haber Türk. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131215004759/http://www.haberturk.com/gundem/haber/848940-taksimde-kalabalik-artti. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  253. "Behzat Ç. de Taksim'de...". Haberdar.com. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063805/http://www.haberdar.com/behzat-c-de-taksim-de-3917795-haberi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  254. 1 2 "Sanatçılar Taksim'de". Milliyet gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203125545/http://gundem.milliyet.com.tr/sanatcilar-taksim-de/gundem/detay/1717331/default.htm. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  255. "Ünlüler Gezi Parkı ile ilgili Twitter'da neler söyledi?". Radikal gazetesi. 17 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130917091003/http://www.radikal.com.tr:80/fotogaleri/turkiye/unluler_gezi_parki_ile_ilgili_twitterda_neler_soyledi-1135724. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  256. "' Gezi ' için iptaller başladı". Hürriyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064644/http://www.hurriyet.com.tr/magazin/magazinhatti/23409734.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  257. "Fazıl Say'dan Erdoğan'a: Git evinde içme!". T24. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064445/http://t24.com.tr/haber/say-susmak-ile-susturulmak-ayni-sonuca-variyor-ama-hangisi-daha-onurlu/230969. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  258. "Sezen Aksu'dan ' Gezi' açıklaması". Hürriyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062954/http://www.hurriyet.com.tr/magazin/magazinhatti/23409290.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  259. "Taksim'de son durum". Haber Türk. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131112042119/http://www.haberturk.com/gundem/haber/849327-taksimde-son-durum. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  260. [Nejat İşler Bodrum'da direnişe geçti "Nejat İşler Bodrum'da direnişe geçti"]. Radikal gazetesi. Nejat İşler Bodrum'da direnişe geçti. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
  261. "Gezi Parkı şarkısı Duman’dan: Eyvallah!..". Milliyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063355/http://blog.milliyet.com.tr/Gezi_Parki_sarkisi_Duman_dan__Eyvallah___/Blog/?BlogNo=417489. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  262. http://www.haberartiturk.com/ilber-ortayli-da-capulcu-cikti-erdogani-bozacak-gezi-parki-aciklamasi-4859h.htm
  263. "Başbakan Erdoğan'dan yeni açıklama". Milliyet gazetesi. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063205/http://siyaset.milliyet.com.tr/basbakan-erdogan-dan-flas-aciklama/siyaset/detay/1717232/default.htm. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  264. "Topbaş'tan 'Gezi Parkı' açıklaması". NTV. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425065101/http://www.ntvmsnbc.com/id/25446632. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  265. "Sökülen 5 ağacı geri getireceğiz". Sabah gazetesi. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131106031917/http://www.sabah.com.tr/Gundem/2013/06/02/sokulen-5-agaci-geri-getirecegiz. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  266. "Şamil Tayyar: Sarhoş kafayla eylem yapıyorlar". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203032638/http://www.radikal.com.tr/politika/samil_tayyar_sarhos_kafayla_eylem_yapiyorlar-1135866. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  267. "AK Parti kurucusu Ünsal: Milletin üzerinden ölü toprağı kalktı". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203024036/http://www.radikal.com.tr/turkiye/ak_parti_kurucusu_unsal_milletin_uzerinden_olu_topragi_kalkti-1135857. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  268. http://www.internethaber.com/erdogan-olaylarin-arkasindakileri-acikladi-542667h.htm
  269. Haber7 İnternet Sitesi Ertuğrul Günay:Başbakan Yanlış Bilgilendiriliyor. Erişim Tarihi:08.06.2013
  270. Hürriyet Haber internet sitesi Erişim Tarihi:08.06.2013
  271. "Başbakan: İşte Türkiye'nin fotoğrafı burada". TRT. 16 Haziran 2013. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150920020742/http://www.trthaber.com/haber/gundem/basbakan-iste-turkiyenin-fotografi-burada-89691.html. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
  272. "Samsun'da 'Milli iradeye saygı' mitingi". Mynet. 22 Haziran 2013. 14 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141214134222/http://www.mynet.com/haber/politika/samsunda-milli-iradeye-saygi-mitingi-704365-1. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
  273. "Başbakan Erdoğan "Milli İradeye Saygı" Mitinginde Konuştu". Hürriyet. 16 Haziran 2013. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131104175554/http://webtv.hurriyet.com.tr/2/50964/0/1/basbakan-erdogan-milli-iradeye-saygi-mitinginde-konustu.aspx. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
  274. "Milli İradeye Saygı mitingleri devam ediyor". TRT. 17 Haziran 2013. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150920025053/http://www.trthaber.com/haber/gundem/milli-iradeye-saygi-mitingleri-devam-ediyor-89784.html. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
  275. 1 2 "Kazlıçeşme'deki AK Parti mitingde resmi rakamla 1 milyon 300 bin kişi vardı". Samanyolu Haber. 12 Haziran 2013. 14 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141214134337/http://www.samanyoluhaber.com/politika/Kazlicesmedeki-AK-Parti-mitingde-kac-kisi-vardi/1017800/. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
  276. http://www.sondakika.com/haber/haber-chp-lideri-kilicdaroglu-gezi-parki-ndaki-eyleme-4680424/
  277. http://www.kanalahaber.com/haber/siyaset/gezi-parki-chp-organizasyonu-degildir-129657/
  278. http://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/45693.aspx
  279. İmralı'nın postacısının liderliğini yaptığı Gezi Parkı eylemleri
  280. http://www.radikal.com.tr/turkiye/devlet_bahceli_gezi_parki_bir_cigliktir-1137214
  281. http://www.radikal.com.tr/yazarlar/koray_caliskan/bdp_mhp_chp_gezide_ayni_gemide-1137525
  282. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23407692.asp
  283. http://www.ntvmsnbc.com/id/25447368/
  284. http://www.dha.com.tr/bahceli-gezi-parkindali-genclere-seslendi-tasla-gazla-oyalanma-sandikta-akpye-vur-gitsin_485227.html
  285. http://www.aksam.com.tr/siyaset/gezi-parki-anketinde-inanilmaz-sonuclar-/haber-213475
  286. Demirtaş: Halkın öfkesini anketlerle ölçemezsiniz
  287. http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/selahattin-demirtas-gezi-ile-aramiza-mesafe-koyduk-haberi-77251
  288. ""Sırrı S. Önder yaralandı"". 7 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130607183451/http://tr.euronews.com:80/2013/05/31/taksim-gezi-parki-eylemleri-buyuyor. Erişim tarihi: 14 Mart 2014.
  289. Boyun Eğme sloganıyla çıkan Bild dergisine dair haber 12 Kasım 2015 tarihinde erişilmiştir
  290. 18 Haziran 2013 tarihli soL Haber Portalı haberi, 12 Kasım 2015 tarihinde erişilmiştir
  291. http://www.hakveesitlik.org.tr/havada/
  292. Gezi olaylarına dair konuşma kaydı, https://soundcloud.com/liberaldemokrat/ldp-podcast-002-cem-tokerden-k, erişim tarihi: 28 Haziran 2013
  293. Gezi Parkı'ndaki yıkıma sosyal medyadan da tepki var, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23384610.asp, erişim tarihi: 28 Haziran 2013
  294. Dilekçe Metni, https://www.facebook.com/photo.php?fbid=632702936740601&set=a.246764602001105.72494.173130559364510&type=1&relevant_count=1, erişim tarihi: 28 Haziran 2013
  295. Gezi parkı olayları için ortak açıklama metni, http://www.ldp.org/gezi-parki-olaylari-ortak-aciklamasi/, erişim tarihi: 29 Haziran 2013
  296. Cem Toker: LGBT Onur Haftasını Kalpten Kutluyorum, https://soundcloud.com/liberaldemokrat/cemtoker-lgbtonurhaftasikutlama, erişim tarihi: 28 Haziran 2013
  297. "Alper Tas Yanıtladı: Sol, Gezi’den hangi dersleri çıkarmalı?". 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130801183621/http://odp.org.tr:80/alper-tas-yanitladi-sol-geziden-hangi-dersleri-cikarmali/.
  298. "ÖDP'liler Taksimde yürüdü". Birgün gazetesi. 16 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130616030014/http://www.birgun.net:80/actuels_index.php?news_code=1370765442&year=2013&month=06&day=09. Erişim tarihi: 9 haziran.
  299. http://www.saadet.org.tr/haber/saadetten-15-maddelik-gezi-parki-deklarasyonu
  300. http://tkp.org/icerik/1970ten-2013e-direnis-1179
  301. "ABD'den Taksim açıklaması: Kaygılıyız". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203034205/http://www.radikal.com.tr/dunya/abdden_taksim_aciklamasi_kaygiliyiz-1135821. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  302. "Suriye'den İstifa Çağrısı". Beyaz Saray'dan Gezi Parkı açıklaması. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064328/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23417815.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  303. "Avrupa Komisyonu endişeli". CNN Türk. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425062736/http://www.cnnturk.com/2013/dunya/05/31/avrupa.komisyonu.endiseli/710269.0/index.html. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  304. "Avrupa Parlamentosu'ndan Gezi Parkı kınaması". BBC Türkçe. 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130620015257/http://www.bbc.co.uk:80/turkce/haberler/2013/06/130613_avrupa_parlamentosu.shtml. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
  305. AP Taksim olayları için toplandı, hükûmete hem övgü hem yergi var
  306. 1 2 3 4 "Gezi Parkı olaylarına dünyadan gelen tepkiler". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064816/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23416679.asp. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  307. Sonumut, Guldenay. "Timmermans betreurt politiegeweld in Turkije". BNR radio. http://www.bnr.nl/nieuws/politiek/1900544/Timmermans-betreurt-politiegeweld-in-Turkije. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  308. Kırbaki, Yorgo. "Atina'dan 'Gezi Parkı' açıklaması". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064854/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23481727.asp. Erişim tarihi: 11 Haziran 2013.
  309. "Suriye'den İstifa Çağrısı". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064816/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23416679.asp. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  310. "Turkey must halt brutal police repression and investigate abuses at Istanbul protest". Uluslararası Af Örgütü web sitesi. 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140401121902/http://www.amnesty.org/en/news/turkey-must-halt-brutal-police-repression-and-investigate-abuses-istanbul-protest-2013-05-31. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  311. "Uluslarası Af Örgütü'nden Gezi Parkı açıklaması: Polisler yargılanmalı". Radikal gazetesi. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203031129/http://www.radikal.com.tr/turkiye/uluslarasi_af_orgutunden_gezi_parki_aciklamasi_polisler_yargilanmali-1135728. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013.
  312. "Af Örgütü'nden Gezi Parkı raporu". BBC. 1 Ekim 2013. http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/10/131002_amnesty_gezi.shtml. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013.
  313. "İlerleme raporunda Gezi vurgusu". Milliyet. 28 Eylül 2013. http://gundem.milliyet.com.tr/ilerleme-raporunda-gezi-vurgusu/gundem/detay/1769634/default.htm. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013.
  314. "Avrupa’nın ‘Gezi’ raporu: Polisin tutumu insan haklarını tehdit ediyor". Hürriyet. 26 Kasım 2013. http://www.hurriyet.com.tr/dunya/25213877.asp. Erişim tarihi: 3 Aralık 2013.
  315. "Žižek'ten Taksim'de direnenlere dayanışma mesajı". marksist.org. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131104074450/http://www.marksist.org/haberler/11655-zizekten-taksimde-direnenlere-dayanisma-mesaji. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
  316. "Gezi Park crackdown recalls 'most shameful moments of Turkish history,' says Chomsky". Hurriyet Daily News. 1 June 2013. http://www.hurriyetdailynews.com/gezi-park-crackdown-recalls-most-shameful-moments-of-turkish-history-says-chomsky.aspx?pageID=238&nID=48018&NewsCatID=341. Erişim tarihi: 1 June 2013.
  317. Hurriyet Daily News. 2 Haziran 2013. http://www.hurriyet.com.tr/planet/23418975.asp. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  318. "(Türkçe) Roger Waters’tan Gezi Parkı’na destek: “Türkiye’deki tüm dostlarıma… Yanınızdayım! Yanınızdayız!”". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064402/http://www.hurriyet.com.tr/planet/23423705.asp. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013.
  319. "(İngilizce - Waters’ın facebook sayfası) To All My Friends in Turkey". facebook.com. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140517180020/https://www.facebook.com/notes/roger-waters-the-wall/a-note-from-roger-june-3-2013/657279120953208. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013.
  320. "(İngilizce - Waters’ın kişisel sitesi) To All My Friends in Turkey". rogerwaters.com. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140517180025/http://www.rogerwaters.com/news060313.php. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013.
  321. "Joan Baez’den Gezi’ye Mesaj". http://bianet.org.25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063313/http://www.bianet.org/bianet/siyaset/147566-joan-baez-den-gezi-ye-mesaj. Erişim tarihi: 14 Haziran 2013.
  322. Baez’in kendi sesiyle İngilizce & Türkçe mesajı ve ardından söylediği John Lennon’ın “Imagine” eseri|Son erişim tarihi=25 Haziran 2013
  323. "Local demonstration supports Turkey protests". Chicago Tribune. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425063049/http://www.chicagotribune.com/news/local/breaking/chi-local-demonstration-supports-turkey-protests-20130601,0,5732219.story. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  324. "Local rally held in support of Turkish protesters". CBS. 14 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140414114641/http://www.cbs8.com/story/22478291/local-rally-held-in-support-of-turkish-protesters. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  325. "OccupyGezi! OWS activists stage pro-Turkish rally in New York". RT.com. 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140303233258/http://rt.com/usa/gezi-zuccotti-occupy-turkey-118/. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  326. "FEMEN'den Taksim Gezi Parkı'na destek videosu". MyNet.com. 28 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130628020540/http://haber.mynet.com:80/femenden-taksim-gezi-parkina-destek-videosu-700006-dunya/. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  327. "Митинг пред турското посолство в подкрепа на протестиращите в Истанбул". Westi.bg. http://www.vesti.bg/index.phtml?tid=40&oid=5815991. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  328. "Ruim duizend Turken betogen in Amsterdam". Nos.nl. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203064244/http://nos.nl/video/513347-ruim-duizend-turken-betogen-in-amsterdam.html. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  329. "Turkse betogers demonstreren opnieuw op Beursplein". Parool.nl. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140408033748/http://www.parool.nl/parool/nl/4/AMSTERDAM/article/detail/3451176/2013/06/02/Turkse-betogers-demonstreren-opnieuw-op-Beursplein.dhtml. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  330. "Turkse betogers eisen dat regering-Erdogan opstapt". Deredactie.be. http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/130601_Turkije_protest. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  331. "Solidarität mit Istanbuler Demonstranten". Berliner Zeitung. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140408032014/http://www.berliner-zeitung.de/berlin/demonstration-in-berlin-kreuzberg-solidaritaet-mit-istanbuler-demonstranten,10809148,23093028.html. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  332. "Hunderte zeigen Solidarität mit Gezi-Demonstranten". Stuttgarter-Nachrichten.de. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131203022020/http://www.stuttgarter-nachrichten.de/inhalt.stuttgart-hunderte-zeigen-solidaritaet-mit-gezi-demonstranten.54759961-6672-4b9a-a187-cffd66b75a06.html. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  333. "Taksim Gezi Parkı direnişine Paris'ten de destek". İşçi Cephesi. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131019131047/http://www.iscicephesi.net/gundem-analiz/guncel-haber-akisi/1948-taksim-gezi-parki-direnisine-paristen-de-destek. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  334. "Manifestations : les turcs de France s'associent au mouvement". Itele.fr. 27 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130627012727/http://www.itele.fr:80/monde/video/manifestations-les-turcs-de-france-sassocie-au-mouvement?. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  335. "Activists in Tel Aviv protest police violence in Turkey". The Times of Israel. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140408040514/http://www.timesofisrael.com/activists-in-tel-aviv-protest-police-violence-in-turkey/. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
  336. "Japonya'dan Gezi Parkı'na destek". Radikal. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131205082328/http://webtv.radikal.com.tr/turkiye/3704/japonyadan-gezi-parkina-destek.aspx. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
  337. Gezi Parkı eylemlerine dünyadan destek
  338. "Bologna'daki eski okul binasını işgal edip “Taksim” adını verdiler". Hürriyet. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064441/http://www.hurriyet.com.tr/planet/24928017.asp. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013.
  339. "İşgal edip 'Taksim' adını verdiler". Cumhuriyet. 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131018044855/http://www.cumhuriyet.com.tr:80/?hn=447338&kn=7&ka=4&kb=7. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013.
  340. "(İtalyanca) Collettivi universitari occupano studentato Azione del Cua: "Stabile vuoto da anni"". Corriere della Sera (Akşam Postası). 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140425064502/http://corrieredibologna.corriere.it/bologna/notizie/cronaca/2013/15-ottobre-2013/collettivi-universitari-occupano-studentato-2223482204093.shtml. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.