Konya

Koordinatlar: 37°52′N, 32°30′E

<tr class_"mergedrow">

Konya
—  İl & Büyükşehir  —

Saat yönünde: Mevlana Müzesi ve şadırvanı, Nalçacı Caddesi, tarihi Aziziye Camii, belediye binasınında bulunduğu bir meydan, kentin şehiriçi ulaşımında önemli yere sahip Konya tramvayı.
Konya'nın Türkiye'deki konumu
Koordinatlar: 37°52′K 32°30′D / 37.867°K 32.5°D / 37.867; 32.5
Ülke Türkiye
Bölge İç Anadolu Bölgesi
İdari birimler 31 ilçe
Yönetim
 - Belediye Başkanı Tahir Akyürek (AK Parti)
 - Vali Yakup Canbolat[1]
Yüzölçümü
 - Toplam 41,001 km2 (15,8 mi2)
Rakım 1.016 m (3.333 ft)
Nüfus (2015)
 - Toplam 2,130,544
 - Yoğunluk 51/km² (132,1/sq mi)
Zaman dilimi DAZD (+2)
 - Yaz (YSU) DAZD (+3)
Alan kodu (+90) 332
Plaka kodu 42
İnternet sitesi: www.konya.bel.tr

Konya, Türkiye'nin yüz ölçümü bakımından en büyük ili ve en kalabalık yedinci şehri. 31 ilçeden oluşan Konya'da TÜİK'in 2014 verilerine göre 2.108.808 kişi yaşamaktadır.[2][3] Trafik plaka numarası 42'dir. 1875'te kurulan Konya Belediyesi, 1987'de çıkarılan 3399 sayılı yasa gereğince "büyükşehir" statüsüne kavuşmuş olup 1989'dan beri belediye hizmetleri bu statüye göre yürütülmektedir. 2014'te 6360 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.

Ekonomik açıdan Türkiye'nin gelişmiş kentlerinden biri olan Konya doğal ve tarihsel zenginlikleriyle de önem taşır. Dünyanın en eski yerleşimlerinden biri olan Çatalhöyük, 2012 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. Şehir Anadolu Selçukluları’nın ve Karamanoğulları’nın başkentliğini yapmıştır.Türkiye'nin en önemli sanayi kentlerindendir. Anadolu Kaplanları'ndandır. Şehrin futbol takımı Atiker Konyaspor'dur. Yöresel yemekleri Etliekmek,Bamya Çorbası, Mevlana böreği, Fırınkebabı dır. Konya’nın simgeleri arasında Mevlana Müzesi (Kubbe-i Hadrâ), çift başlı kartal dır.

Adlandırma

İvriz'deki kaya kabartmaları

İle adını veren Konya şehrinin isminin Kutsal Tasvir anlamındaki "İkon" sözcüğüne bağlı olduğu iddia edilir. Mitolojide bu konuda değişik rivayetler bulunmaktadır. Bu hikâyelerden birinde anlatıldığı üzere, kente dadanan ejderhayı öldüren kişiye şükran ifadesi olarak bir anıt yapılır ve üzerine de olayı anlatan bir resim çizilir. Bu anıta verilen isim, İkonion dur. İkonion adı, zamanla İcconium'a dönüşür.

Roma döneminde İmparator adlarıyla değişen, Claudiconium, Colonia Selie, Augusta İconium gibi yeni adlar alır. Bizans kaynaklarında Tokonion olarak geçen şehre ve bölgeye verilen diğer isimler şöyledir: Ycconium, Conium, Stancona, Conia, Cogne, Cogna, Konien, Konia...

Araplar kentin ismini Kuniya olarak değiştirmişlerdir, Selçuklu ve Osmanlı döneminde bu ad Konya'ya dönüşmüştür. Günümüzde de kent hala Konya adını taşımaktadır.

Tarihçe

Tarih öncesi dönem

Konya, Türkiye'deki en eski yerleşim birimlerinden biridir. Konya'da yerleşimin Prehistorik (Tarih öncesi) çağdan başladığı görülmektedir. Konya'nın merkezinde yer alan ve aynı zamanda bir höyük olan, Anadolu Selçuklu sultanı II. Alaeddin Keykubad'a nispetle Alâeddin Tepesi adı verilen suni tepe ve çevresinde yapılan araştırmalar sonucu, prehistorik çağ içinde gerek Neolitik (Cilalı Taş Devri) ve Kalkolitik ve gerekse Erken Bronz Çağlarına ait kültürel bulgulara rastlanmıştır.

Yine prehistorik çağa ait höyüklerden, merkeze 15 km mesafede yer alan ve Konya'nın bugünkü merkez Harmancık mahallesinde yer alan Karahöyük ve Konya Ovası üzerinde, bulunmuş en eski ve en gelişmiş Neolitik devir yerleşim merkezi olan Çatalhöyük bulunmaktadır.

Roma dönemi

Anadolu ve Suriye topraklarında büyük bir imparatorluk kuran Hititler Konya'ya da hakim olmuşlardır. Hititler'den sonra Friglerin egemenliğine giren Konya (Kavania) daha sonra Lidyalılar, Persler ve Büyük İskender'in istilalarına uğramıştır. Sonraları Anadolu'da Roma hakimiyeti sağlanınca Konya İconium olarak varlığını korumuştur.

Önemini Roma ve Bizans dönemleri boyunca korumuş olan şehir, Hıristiyanlığın ilk yıllarında dini bir merkez hüviyeti de kazanmıştır. Aziz Paul Anadoludaki dinî seyahatleri sırasında Konya'ya da uğramıştır.

Selçuklu dönemi

İslamiyetin doğuşuyla beraber Doğu Roma İmparatorluğu aleyhine büyüyen İslam Devleti, İstanbul'u hedef alan harekatları sırasında Konya üzerine de akınlar düzenlemişlerdir. Anadolu'da ve Konya çevresinde ilk İslami oluşumlar bu devirde ortaya çıkmıştır.

1071 senesinde Malazgirt Ovası'nda yapılan Malazgirt Savaşı'ndan önce Anadolu üzerine keşif harekatları düzenleyen Türkler ve Anadolu'yu tanıyan Büyük Selçuklular, bu savaş sonucu Anadolu'nun büyük bir kısmı ile beraber Konya'yı da, ele geçirmişler ve bölgedeki uzun Bizans hakimiyetine son vermişlerdir.

Süleyman Şah 1076 yılında Konya'yı Anadolu Selçukluları'nın başkenti yapmış, bilahare başkent 1080 yılında İznik'e nakledilmiştir. İlk haçlı seferi sırasında İznik şehri tekrar Bizans'ın eline geçmiş, sultan I. Kılıçarslan da 1097 tarihinde başşehri tekrar Konya'ya taşımıştır. Bu tarihten 1277 yılına kadar Konya aralıksız Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olmuştur. I. Alaeddin Keykubad (1220-1237) devrinde şehrin etrafına muhkem bir sur inşa edilmiştir ve Konya Anadolunun en büyük şehri olmuştur.[4] Selçuklular devrinde şehirde cuma namazı kılınan yedi büyük cami vardı. Toplam şehir nüfusu 45.000-50.000 arasında tahmin ediliyor.[4]

Tarihi Katalan Atlası'na göre Karamanoğulları Beyliği'nin bayrağı.

Karamanoğulları dönemi

Karamanoğullarının kökeni Azerbaycan'dan Sivas'a göç eden Hoca Saadettin'in oğlu Nur-i Sufi'ye dayanmaktadır. Buradan Torosların eteğinde olan Larende kasabasına gelip yerleşmişlerdir.Karamanoğulları Oğuzların Avşar boyundandırlar. Nur-i Sufi'nin oğlu Kerimeddin Karaman Bey 13. yüzyılda buradan başlamak üzere Kilikya bölgesinin büyük bir kısmında güç sahibi olmuş. Bunun üzerine Anadolu Selçuklu Devleti sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından bölgenin beyi olarak atanmıştır.Karamanoğlu Mehmet Bey Konya'yı 1277 yılında beyliğine katmıştır. Selçuklunun yıkılışından sonra Konya şehri Karamanoğulları topraklarına katılmış ve beyliğinin başkenti olmıştır. Tam 16 kez Osmanoğulları ve Karamanoğulları arasında el değiştirmiştir.

Osmanlı dönemi

Şehir 1467 senesinde kalıcı Osmanlı egemenliğine geçmiştir. Sultan II. Mehmed Konya'yı zaptederek Karamanoğlu hakimiyetine son vermiştir. Osmanlı devrinde Konya önce Karaman Eyaletinin sonrada Konya Vilayetinin merkezi olmuştur. Osmanlı Rus Savaşı ve Balkan Harbi sonunda zorunlu göçe zorlanmış yüzbinlerce müslüman[5] Arnavut,Çerkes,Boşnak kökenli Balkan ve Kafkas muhaciri tarıma elverişli olması sebebiyle Konya ve İlçelerine İskan edilmişlerdir.

Kurtuluş Savaşı dönemi

Milli mücadelenin başlamasıyla Konya bu kutsal mücadelenin içinde yer almış, ancak istenmeyen ve Konya halkınca pek tasvip görmeyen bazı olayların gelişmesi, bir takım yanlış anlamalara, gerçekle pek alakası olmayan yorumlara yol açmıştır.

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Vali’nin Artin Cemal’in yanı sıra Konya’daki Amerikalı Miss Kouchman, İngiliz Rahip Rew Frew, Dr. İpokrat, Kirkor Şişmanyan, Rodoslu Nikola Samarcidis ve Kıbrıslı Kemal Subhuezel gibi ajanların, azınlık temsilcilerinin tabi Damat Ferit ve Zeynel Abidin’in her türlü engelleme, çabalarına rağmen kurulmuştur. Tabii Konya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Kadınlar Şubesinin kurulması da önemlidir.

Konya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Sivaslı Ali Kemal’in çalışmaları, çabaları Mustafa Kemal Paşa tarafından takdir edilmiştir. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin bu çalışmalar içinde önemsediğim İşgale ve işgalcilerin uygulamalarına karşı düzenlenen protesto mitingleridir. Bu mitinglerle Konya halkının tepkisi dile getirilmiş, hem de halkın birlik beraberliğinin oluşması sağlanmıştır. Hele o günlerde ilk kadın mitingi Konya’da yapılmış, işgale karşı Konyalı kadınlarımızın tepkisi bu mitingle ifade edilmiştir.

Konya, işgal görmeyen Ankara, Kayseri, Yozgat, Çorum, Çankırı gibi iç Anadolu şehirleriyle birlikte kurtuluş savaşında ordunun ihtiyaçlarının karşılandığı lojistik merkezi olmuştur. Cephede savaşan ordunun ihtiyaçları Konya’da toplanmış ve cepheye buradan gönderilmiştir. Konya, cepheden gelen yaralı ve hastaların tedavi gördüğü merkez olmuştur.[6]

Cumhuriyet dönemi

Konya, 1987 yılında çıkarılan 3399 sayılı kanun[7] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta üç ilçe (Karatay, Meram ve Selçuklu) Konya Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.[8] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[9]

Coğrafya

39.000 km2'lik yüzölçümü ile Türkiye'nin en geniş ili olan ve Orta Anadolu yaylası üzerinde Ankara, Aksaray, Niğde, Mersin, Karaman, Antalya, Isparta, Afyon ve Eskişehir illeri ile komşu olan Konya, 36° 22' ve 39° 08' kuzey paralelleri ile 31° 14' ve 34° 05' doğu meridyenleri arasında yer alır. Başta büyük ilçeleri Ereğli, Beyşehir, Akşehir'dir. Toplam 31 ilçesi vardır. Konya büyükşehir nüfusu 2011 sonu itibariyle 1.085.000 olup Türkiye genelinde 7. sıradadır. İl genelinde ise 2.100.000 olan nüfusuyla Konya ili Türkiye'nin en kalabalık 6. ilidir.

Göller

Tuz Gölü

Kapalı havzasının merkezinde Tuz Gölü oluşmuştur. Ankara, Konya, Aksaray sınırlarının kesiştiği yerde olup bir kısmı Konya ili sınırları içinde yer almaktadır.

Tuz Gölü Türkiye'nin ikinci büyük gölüdür. Derinliği 12 m civarındadır. Yaz mevsiminde buharlaşmanın etkisiyle alanı oldukça küçülür. Kuruyan kesimlerde tuz tortulları meydana gelir. Türkiye'nin tuz ihtiyacının bir kısmı buradan temin edilir. Sulama ve su ürünleri için kullanılmaz.

Beyşehir Gölü

Konya ilinin batısında Konya-Isparta sınırı üzerinde yer almaktadır.

Beyşehir Gölü Türkiye'nin üçüncü büyük gölüdür. Aynı zamanda ülkenin en büyük tatlı su gölüdür. Tektonik-karstik olaylarla meydana gelmiştir. Aynı zamanda Türkiye'nin en önemli milli parklarından biridir. Milli park alanı içerisinde aynı anda su depoları,dağ sporları ve av sporları yapmak imkânı vardır. Su ürünleri açısından ekonomik değeri yüksektir. Gölün iki plajı, 22 adası ve pek çok kayalığı bulunmaktadır. Göl, ornitolojik bakımdan önemli bir kuş üreme, barınma, beslenme ve konaklama merkezidir. Bu yönü ile turizm açısından önem taşımaktadır.

Akşehir Gölü

Konya ilinin kuzeybatısında Konya-Afyonkarahisar il sınırında yer alır. Suyu tatlıdır. Tektonik olaylarla meydana gelmiştir. Su ürünleri açısından ekonomik değer gösterir. Sulama suyu olarak kullanılmakta olup kamış üretimide yapılmaktadır.

Suğla Gölü

Konya ilinin güney batısında yer alır. Oluşumu tektoniktir. Yağışlı yıllarda alanı iyice genişlemekte kurak yıllarda ise göl kurumakta ve alüvyonlı göl tabanı ortaya çıkarak iyi bir tarım alanı oluşturmaktadır. Suyu tatlıdır. Su ürünler ve sulama açısından önemi büyüktür.Ancak Şuan itibariyle ekili alan olarak kullanılmaktadır.Göl tamamen 2 ye bölünmüştür yarısı ekili alan yarısı göl.

Ilgın (Çavuşçu) Gölü

Çavuşçu Gölü Konya ilinin kuzey batısında yer alır. Oluşumu tektoniktir. Suları tatlıdır. Su ürünleri açısından önemlidir. Ayrıca bir ayağı ile Atlantı ovaları sulanmaktadır.

Ereğli Akgöl

Ereğli ilçesinin batısındadır. Eski göl tabanıdır. Çok sığ bir özelliğe sahiptir. Suları tatlıdır. Ivriz deresinde gelen sularla beslenir.

Yunak Akgöl

Yunak ilçesi yakınlarında küçük bir göldür. Suyu tatlıdır. Çoğu yeri bataklık halindedir. Göl Gökpınar deresi ile Sakarya nehrine boşalmaktadır.

Diğer göller

İklim

Konya'da karasal iklim hüküm sürer. Yazları kuru ve sıcak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Gece ile gündüz arası sıcaklık farkı yazın 16-22 derece arasındadır. Baharları ve kışları nemden dolayı bu fark 9-12 °C'ye kadar düşer. Kar ortalama 3 ay yerde kalır. Çevresindeki sıcak - soğuk hava merkezlerinden çok etkilenir. İç Anadolu'nun en güney bölgesinde yer almasına rağmen diğer İç Anadolu şehirlerinden daha soğuk olur. Bunun nedeni orta Torosların deniz etkisini tamamen önlemesidir. Konya, 1. jeolojik zamanda Anadolu'daki Tetis denizinin yükselerek yok olması nedeniyle tam bir deniz tabanı ovasına dönüşmüştür. Düzlüğün asıl nedeni budur. İlkbaharda konveksiyonel yağışlar (kırkikindi) sıklıkla görülür. En yağışlı aylar nisan ve mayıstır. Konya ikliminin diğer bir özelliği ise yazların çok geç başlaması, kışların da çok geç bitmesidir. Step ikliminin özelliği olan yaz kuraklığı Türkiye'deki en kaliteli buğdayların yetişmesine neden olmuştur. Baharda nem ve yağmurla yeşeren otlar yazın yerini kuruluk ve sıcaktan dolayı sarıya bırakır. Türkiye'de sis yoğunluğu ve sisli gün sayısı en fazla olan il Konya'dır. Nedeni ise Konya ovasının bir çanak şeklinde bulunmasıdır. Uzun zamanlarda ölçülen en düşük sıcaklık -29 °C, en yüksek sıcaklık ise 41 °C'dir. En çok kar yağan ay şubat, en soğuk ay ocaktır. En sıcak aylar temmuz ve ağustosdur. Diğer bir özellik ise yaz akşamları çevresinde bulunan dağlardaki yüksek basınç alanlarından, ovada bulunan alçak basın alanlarına esen rüzgardır. Günlük sıcaklık farkının en belirgin özelliği de budur. Ocak ayı sıcaklık ortalaması -0.5 °C, temmuz ayı sıcaklık ortalaması ise 23 °C'dir. Türkiye'nin en az yağış alan ili Konya'dır.

 Konya iklimi 
Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıl
En yüksek sıcaklık rekoru,  °C 17,6 23,8 28,9 31,5 34,4 37,2 40,6 39,6 36,1 31,6 25,2 21,8 40,6
Ortalama en yüksek sıcaklık, °C 4,8 7,1 11,9 17,5 22,3 26,7 30,2 30,1 26,1 19,9 12,9 6,6 18,0
Ortalama sıcaklık, °C 0,0 1,4 5,7 11,0 15,7 20,1 23,6 23,1 18,6 12,4 6,1 1,7 11,6
Ortalama en düşük sıcaklık, °C −3,9 −3,2 0,1 4,5 8,7 12,8 16,1 15,7 11,2 6,0 0,8 −2,3 5,5
En düşük sıcaklık rekoru,  °C −25,8 −26,5 −15,8 −8,6 −1,2 3,2 6,0 6,6 0,4 −7,6 −20 −22,4 −26,5
Ortalama yağış, mm 35,8 27,9 28,0 32,0 43,5 24,8 6,5 5,3 11,7 30,0 31,9 41,3 318,7
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[10]

Demografi

Konya il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[11] 1.122.622 4
  %32     354.578
768.044     %68  
1970[12] 1.280.239 4 %14
  %36     455.707
824.532     %64  
1975[13] 1.422.461 4 %11
  %39     555.172
867.289     %61  
1980[14] 1.562.139 4 %10
  %43     672.695
889.444     %57  
1985[15] 1.769.050 4 %13
  %48     852.457
916.593     %52  
1990[16] 1.750.303 5 -%1
  %55     963.128
787.175     %45  
2000[17] 2.192.166 4 %25
  %59     1.294.817
897.349     %41  
2007[18] 1.959.082 6 -%11
  %72     1.412.343
546.739     %28  
2008[19] 1.969.868 6 %1
  %72     1.423.546
546.322     %28  
2009[20] 1.992.675 6 %1
  %73     1.450.682
541.993     %27  
2010[21] 2.013.845 6 %1
  %74     1.486.653
527.192     %26  
2011[22] 2.038.555 7 %1
  %75     1.527.937
510.618     %25  
2012[23] 2.052.281 7 %1
  %76     1.563.863
488.418     %24  
2013[24] 2.079.225 7 %1
  %100     
     %0  
2014[25] 2.108.808 7 %1
  %100     
     %0  
2015[26] 2.130.544 7 %1
  %100     
     %0  

Ekonomi

Kule Site (Selçuklu Kulesi) Konya'nın sembollerindendir ve hali hazırda Türkiye'nin 20. en yüksek binasıdır.

Konya sanayisi günümüzde birçok sektörde üretim yaparak tarihsel olarak kullanılan tahıl ambarı kimliğinin yanına sanayi şehri kimliğini de eklemiştir.

Konya’nın bir özelliği de; sanayisinin belli tür ürünlere dayalı olmayıp oldukça geniş bir sektörel alanda üretim yapmasıdır. Diğer bir ifade ile makine sanayisinden kimyaya, tekstilden otomotiv yedek parçaya, elektrik-elektronikten gıdaya, ambalajdan kağıt sanayine kadar oldukça değişik üretim alanlarında faaliyet göstermektedir. Konya, 130 ülkeye ihracat yapmaktadır.[27] 2013 rakamlarına göre Konya 1.3 Milyar $ ihracat yaparak Türkiye İhracatçılar Meclisi'ne girmiştir.[28]

Ticaret

Konya'nın Türkiye'nin ticari faaliyetleri için etkisi büyüktür. Konya iç bölgelerdeki iller içerisinde önemli bir hinterlant özelliğine sahiptir. Tarımsal üretim, sanayi faaliyetlerinin gelişmesi, nüfus potansiyeli ticaret faaliyetleri için burayı önemli bir pazar haline getirmiştir. Türkiye'nin orta noktasında sayıldığından Türkiye'nin bütün illeri ile kolayca ticaret yapabilmektedir. Ayrıca Türkiye ekonomisinede büyük katkıda bulunur.

Kültür

Ağız

Türkçenin Konya ilinde kullanılan ağzının Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, Ereğli hariç diğer ilçeler Mersin iliyle aynı grupta yer alır:

Müzeler

Şehirde çeşitli müzeler de bulunmaktadır.

  1. Mevlana Müzesi
  2. Konya Arkeoloji Müzesi
  3. Konya Atatürk Evi Müzesi
  4. Karatay Medresesi (Çini Eserler Müzesi)
  5. Sırçalı Medrese (Mezar Anıtları Müzesi)
  6. İnce Minare (Taş-Ahşap Eserleri Müzesi)
  7. Konya Etnografya Müzesi
  8. Konya İzzet Koyunoğlu Şehir Müzesi
  9. Konya Sahibiata Müzesi

Tiyatro

Konya Devlet Tiyatrosu, 1997 aralık ayından bu yana, başta Konya olmak üzere, çevre il ve ilçelere çalışmalarını kesintisiz olarak sürdüren bölge tiyatrosudur.[29]

Devlet Tiyatrosu olarak hizmet veren bina; anıt alanında, 1946 yılında Halkevi olarak yapılmış, Halkevleri kapatıldıktan sonra ise, sinema salonu olarak faaliyet göstermiş, daha sonra da İl Halk Kütüphanesi olarak kullanılmış bir mekandır. 1981 yılında Atatürk’ün doğumunun 100. yıl dönümünü Kutlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü katkılarıyla gerekli onarım ve tefrişi yapılarak Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğüne tahsisi sağlanmıştır. 1997 yılında Yerleşik Bölge Tiyatrosu olarak Hizmet vermeye başlayan Tiyatro Binamız 257 salon, 36’sı balkon olmak üzere toplam 293 koltuktan oluşmaktadır. Konya Devlet Tiyatrosunun ilk açılış oyunu 19.12.1997 yılında Refik Erduran’ın yazdığı ve Tansu Aytar’ın yönettiği “Tamirci” adlı oyundur.[30]

Etkinlikler

Vuslat Yıldönümü Uluslararası Anma Törenleri (Şeb-i Arûs Törenleri)

Şeb-i Arûs lügat manası düğün gecesi demektir. Mevlânâ Celaleddin-i Rumi kendi ölümüne rabbine duyduğu aşktan dolayı sevgiliye kavuşma yani düğün gecesi demiştir. Mevlânâ Celaleddin-i Rumi'nin ölüm yıl dönünlerinde 17 Aralık tarihlerine denk gelen haftalarda yapılan ve "Vuslat Yıldönümü Uluslararası Anma Törenleri" olarak isimlendirilmeye başlanılan törenler, halk arasında Şeb-i Arus Şenlikleri olarak da anılmaktadır.

Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali

İlk kez 2004 yılında düzenlenen Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali önceleri Aralık ayındaki Vuslat Yıldönümü Anma Törenleri (Şeb-i Arûs) kapsamında yer alırken, 2008 yılından beri Eylül ayında, kapanış gecesi 30 Eylül'e, yani Mevlâna'nın doğum gününe gelecek şekilde düzenlenmektedir. Bu uygulama ile Mevlâna'yı anma ve anlamaya yönelik yeni bir zaman dilimi oluşturulması hedeflenmekte, "Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali"nin dünyanın sayılı festivalleri arasına girmesi için yoğun gayret sarf edilmektedir.[31]

Mutfak

Turizm

2009 yılında Konya'yı 1 milyon 717 bin 942 yerli ve yabancı turist ziyaret etti. Bu rakamın 1 milyon 338 bin 113'ünü yerli, 353 bin 233'ünü ise yabancı ziyaretçiler oluşturdu.[32]

Alâeddin Camii

Alâeddin Camii, 1220 yılında Konya'da Anadolu Selçuklu Devleti sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından aynı adı taşıyan tepe üzerinde (Alâeddin Tepesi) inşa ettirilmiş cami.

Sekiz Anadolu Selçuklu Sultanı burada gömülüdür.

Alâeddin Tepesi'nin 1849'da çizilen gravürü.
II. Kılıçarslan Köşkü
Şehitler Anıtı
Alâeddin Tepesi

Alâeddin Tepesi, Türkiye'nin Konya ilinin merkezine bağlı Karatay ilçesinde yer alan tepe. 450 x 350 metre boyunda olup, 20 metre yüksekliğinde olan tepe, höyük olarak adlandırılan protohistorik yerleşim yerlerinden biriydi.

Mevlana Müzesi
Çatalhöyük'de kazı alanı
1923 yılında Konya Mevlana Türbesi ve Selimiye Camii

Mevlana Müzesi, Konya'da bulunan, eskiden Mevlâna'nın dergâhı olan yapı kompleksinde, 1926 yılından beri faaliyet gösteren müzedir. "Mevlana Türbesi" olarak da anılır.

(Yeşil Kubbe) denilen Mevlana'nın türbesi dört fil ayağı (kalın sütun) üzerine yapılmıştır. O günden sonra yapı faaliyetler hiç bitmemiş, 19. yüzyılın sonuna kadar yapılan eklemelerle devam etmiştir. Osmanlı sultanlarının bir kısmının Mevlevi tarikatından olması Türbe'ye özel bir önem verilmesini ve iyi korunmasını sağlamıştır.

Müze alanı bahçesi ile birlikte 6.500 m² iken, yeri istimlak edilerek Gül Bahçesi olarak düzenlenen bölümlerle birlikte 18.000 m²ye ulaşmıştır.

Bağlı bulunduğu Kültür Bakanlığı'na en çok gelir getiren ikinci müzedir. (Birinci Topkapı Sarayı müzesi.)

Mevlana hakkında menkıbelerin anlatıldığı Ahmed Eflaki'nin kitabı "Arifler'in Menkıbeleri"nde Mevlana'nın babası için türbe yaptırmak isteyen devrin sultanına "gök kubbeden daha görkemlisini yapamayacağınıza göre zahmet etmeyin" dediği rivayeti yer alır. Türbe, Mevlana'nın ölümünden sonra inşa edilmiştir.

Camiler
Kiliseler
Çatalhöyük
Mevlana Müzesi

Çatalhöyük günümüz Konya Şehri'nin güneydoğusunda, Hasandağı'nın yaklaşık olarak 136 kilometre uzağında, Konya Ovası'na hakim buğdaylık arazide bulunmaktadır. Doğu yerleşimini, en son Cilalı Taş Devri sırasında ovadan 20 metre yüksekliğe kadar ulaşan bir yerleşim birimi oluşturmaktadır. Ayrıca, batıya doğru da ufak bir yerleşim birimi ve birkaç yüz metre doğuya doğru da bir Bizans yerleşimi bulunmaktadır.

İnce Minareli Medrese

Spor

Şehirde 2 adet profesyonel futbol kulübü bulunmaktadır.Konyaspor ve Anadolu Selçukluspor. 2013-2014 sezonu itibariyle Spor Toto Süper Ligde mücadele edecek Konyaspor, Konya şehrini temsil etmektedir. Ayrıca Selçuk Üniversitesi'nin basketbol takımı da Türkiye Beko Basketbol liginde Konya'yı temsil etmektedir.

Havacılığı sevdirmek amacıyla kurulan Mevlana Sportif Havacılık Kulübü'nün merkezi Meram'dadır. Yamaç paraşütü ve model uçak alanlarında hizmet vermektedir. Kulüp üyeleri özellikle yaz ve bahar aylarında hafta sonları toplanarak etkinlikler düzenlemekte, model uçak gösterileri yapmaktadır. Octocopter adı verilen hava aracı ile firmaların havadan fotoğraf çekimi ihtiyacına cevap verilmektedir.

Yönetim

Selçuklu ilçesi Nalçacı Caddesi
Konya Valiliği binasının gece görünümü.
Konya manzarası

Konya’da ilk mahalli teşkilatın 1830 yılında Çarşı Ağalığı (İhtisap Ağalığı) adı altında kurulduğu belirtilmektedir. Bu teşkilatın 1876 yılında belediye teşkilatı haline dönüştürülmesiyle Konya İlk belediyesine sahip olmuştur. Konya Belediyesi’nin kuruluş tarihiyle ilgili olarak bazı kaynaklarda 1868 yılı verilmektedir.Belediye Başkanı olarak Muhasebeci Rahmi Bey’in adı geçmekte olup görevden ayrılış tarihi 1869’dur. 1869-1876 yılları arasında herhangi bir belediye başkanı kaynakta belirtilmediğinden, Belediye’nin kuruluş tarihini 1876 olarak kabul etmek daha doğru olacaktır.

Seyyahlar 1800 ve daha sonraki yıllarda Konya nüfusunu 15.000-20.000 arasında göstermiştir. 1853 yılında Konya’ya gelmiş olan jeolog P.D. Techihatchef şehrin nüfusunun 22.500, 1890 yılında ise Seyyah M. Gine 44.000 olduğunu yazmaktadır.

1868 yılı salnamesi Konya nüfusunu 16.732 Sille ve Hatunsaray ile birlikte 17.649 olarak göstermektedir. 1884 salnamesine göre nüfus 40.795’tir. 1894 salnamesine göre ise, 9.265 hanede 42.318 Müslüman, 1566 Ermeni, 899 Rum olmak üzere toplam 44.762’dir.

Seyyahnamelerin ve salnamelerin verdiği rakamlar Konya nüfusunun uzun yıllar 20.000–40.000 arasında olduğunu, fazla bir değişiklik göstermediğini, şehrin çeşitli nedenlerle gelişemediğini belirtmektedir.

1923 yılında Belediye’nin bütçesi, 64.000 TL’dir. Belediye hizmet sahası 110 km²'dir. Şehirde elektrik yoktur ve içme suyu, Su Komisyonu tarafından işletilmektedir. Bu yıllarda belediye su dağıtım işleriyle ilgilenmemektedir. İçme suyu kaynağı olarak o yıllarda Çayırbağı kaynağı kullanılmaktaydı.

Büyükşehir Belediyesine Geçiş

1989 yılı Mart ayında yapılan mahalli ( yerel) seçimlere Konya Büyükşehir ve üç merkez ilçe (Meram-Selçuklu-Karatay) olarak girilmiş ve artık Konya biri Büyükşehir olmak üzere dört belediye başkanıyla idare edilmeye başlamıştır.

13 Temmuz 1987’de temeli atılan Hafif Raylı Sistem, Eylül 1992’de hizmete girmiştir. 28.09.1989 tarihinde Konya Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuş ve BESO son bulmuştur.BESO’nun su ile ilgili görevleri ve Fen Müdürlüğü tarafından yürütülen kanalizasyon işleri, KOSKİ’ye geçmiştir.BESO’ya ait otobüs işletmesi, Otobüs İşletmeleri Genel Müdürlüğü adı altında faaliyetlerine devam ettikten sonra Eylül 1992’de Hafif Raylı Sistem’in de devreye girmesiyle Toplu Ulaşım İşletmesi adını almıştır.

1993 yılında Konya Büyükşehir Belediyesi, Japonya’da dünyanın en başarılı on belediyesinden birisi olarak adını dünyaya duyurmuştur.[33]

Eğitim

Konya; Ankara, İstanbul, İzmir, Eskişehir ve Mersin gibi birden fazla üniversiteye sahip olan illerdendir. Konya'da 2 adet devlet üniversitesi ve 3 adet vakıf üniversitesi bulunur. Bu üniversitelerden Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi yeni açılacak olup, eğitim binası dünya mimari yarışmasında sıralamaya girmiştir.

Vakıf üniversiteleri
Devlet üniversiteleri

Altyapı

Ulaşım

Karayolu

Karayoluyla, Ankara'ya 3, Antalya'ya 4, Eskişehir'e 5, İstanbul'a 9, Adana'ya 5 saat uzaklıktadır.

Konya Garı'ndan kalkan Ankara-Konya yüksek hızlı tren
Alaattin Tepesi'nden geçen Konya Tramvayı
Demiryolu

Ankara-Konya hızlı tren hattının tamamlanmasıyla Konya-Ankara Konya-Eskişehir ile Konya-İstanbul arası tren garlarından ulaşım sağlanabilir. Hızlı tren günümüzde Konya ile Ankara arasını 1 saat 45 dakikaya indirmiştir. Bu süre yeni trenlerin alımıyla 1 saat 30 dakikaya inecektir. Günlük iki yönlü 16 sefer ile şu an hizmettedir.[34] İstanbul'dan başlayan tarihî Hicaz Demiryolu hattı, şehir merkezinden geçmektedir. Günümüzde demiryolu ulaşımı bu hattan sağlanmaktadır.

Havayolu

2000 yılında sivil hava trafiğine açılan Selçuklu ilçesi sınırları içinde bulunan ve 141,000 m²'lik alan üzerine kurulu olan Konya Havaalanı, DHMİ ile Türk Hava Kuvvetleri ortak yönetimindedir. 3. Ana Jet Üs Komutanlığı da burada bulunmaktadır.

Raylı sistem

Alaaddin Tepesi ile Selçuk Üniversitesi kampüsü arasındaki takriben 20 km.lik hatta, 60 tramvay vagonu ile 24 saat boyunca yolcu taşımacılığı yapılır.[35] Eylül 2015'te Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından yapımı tamamlanan Alaaddin-Adliye Tramvay Hattı ile iyileştirme çalışmaları tamamlanan mevcut Alaaddin-Selçuk Üniversitesi hattında tramvay seferleri başlamıştır.[36]

Metro

23 Nisan 2015'te başbakan Ahmet Davutoğlu Konya Dedeman Oteli’nde gerçekleşen proje tanıtım toplantısında, Konya tarihinde yapılacak en büyük ulaşım projesi olan metronun müjdesini verdi. Konya Metrosu 3 etapta, toplamda 44,7 kilometre olacak ve 3 milyar liraya mal olacak. Proje 2020 yılında tamamlanacak. Metro ile Yüksek Hızlı Tren hattı entegrasyonu sağlanacak. Etaplar halinde yapılacak projenin ilk etabı Kampüs-Alaaddin-Gar-Beyhekim arasında; 2. Etabı Fetih Caddesi-Karatay'da, 3. Etabı Necmettin Erbakan Üniversitesi-Çevre Yolu-Yeni Gar arasında olacak.[37][38]

10 Ekim 2015 tarihinde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Feridun Bilgin, Konya'nın dört bir yanını birbirine bağlayacak Konya Metrosu Projesi'ne ilişkin hazırlıkların tamamlandığını belirterek, 13 Ekim'de etüt, proje ve mühendislik hizmetleri işi ihalesine çıkılacağını söyledi.[39] Bu tarihte ihalesi yapılan Konya metrosu projesine ilişkin teklif veren 7 firmadan 4'üne teknik ve mali tekliflerini sunmaları için davet gönderildi.[40]

Kardeş kentler

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
  2. ↑ http://www.nufusu.com/
  3. ↑ http://www.yenisafak.com/diger/turkiyenin-il-il-nufus-sayilari-aciklandi-iste-illerin-nufusu-2071013
  4. 1 2 HACIGÖKMEN, Mehmet Ali. "Türkiye Selçukluları Zamanında Konya’nın Devlet Merkezi Oluşu". TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ (231): 248-249. http://www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/s29/hacigokmen.pdf. Erişim tarihi: 7 Haziran 2014.
  5. ↑ http://www.devletarsivleri.gov.tr/assets/content/Yayinlar/osmanli-arsivi-yayinlar/122-kafkas-2.pdf
  6. ↑ http://www.aksehirpostasi.com/kose_yazisi/KURTULUs_SAVAsINDA_KONYA_-7
  7. ↑ "Kanun No. 3399". 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140812203452/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19500.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19500.pdf. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014.
  8. ↑ "Kanun No. 5216". 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151220131916/https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014.
  9. ↑ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150615124332/http://www.resmigazete.gov.tr:80/eskiler/2012/12/20121206-1.htm. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014.
  10. ↑ "Resmî İstatistikler - Konya". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160424004908/http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=KONYA. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
  11. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bspt9quW. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnfOm5a. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtqKDKwz. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btum6zz6. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btwq3EEb. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyT6loT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0dihZx. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu24hxm6. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3tSwCe. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuE5o85w. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFhX2Z9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGzul2i. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  23. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxnxKAe. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  24. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPV6cBB6. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  25. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDEnkud. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  26. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  27. ↑ http://www.een.kso.org.tr/icerik/w/158/
  28. ↑ http://www.kto.org.tr/konyanin-sektor-bazinda-ihracati-2013-445s.htm
  29. ↑ http://www.konyadt.gov.tr/index.php?s=tarihce
  30. ↑ http://www.konyadt.gov.tr/konyadt/index.php?page=p&id=1
  31. ↑ http://www.mistikmuzikfest.com/2011/index-tr.html#/about
  32. ↑ http://www.haberkonya.com/haber/12283/Konyaya_gelen_turist_sayisi_aciklandi.html
  33. ↑ http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=159
  34. ↑ TCDD
  35. ↑ http://www.konya.bel.tr/kurumsal1.php?id=100
  36. ↑ http://www.yenihaberden.com/adliye-selcuk-universitesi-hatlarinda-tramvay-seferleri-basliyor-124375h.htm
  37. ↑ http://www.memleket.com.tr/konya-metroya-kavusuyor-629585h.htm
  38. ↑ http://www.sabah.com.tr/gundem/2015/04/24/basbakan-davutoglundan-konyaya-metro-mujdesi-1429902751
  39. ↑ http://www.yenimeram.com.tr/konya-metrosu-icin-ihaleye-cikiliyor-149991.htm
  40. ↑ http://www.memleket.com.tr/konya-metrosu-icin-4-firmaya-davet-744510h.htm

Dış bağlantılar

Konya'ya ilişkin maddeler
Kent hakkında
Önemli yerler
Üniversiteler
Konya'nın ilçeleri
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde Türkiye
Akdeniz
Doğu Anadolu
Ege
Güneydoğu Anadolu
İç Anadolu
Karadeniz
Marmara
Paylaşılanlar
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.