Tunus

Bu madde Afrika ülkesi hakkındadır. Diğer anlamları için Tunus (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Tunus Cumhuriyeti الجمهورية التونسية El Comhūriya it Tūnisiya Tunus
Bayrak Arma
Slogan: حرية، نظام، عدالة (Horiya, Nîzâm, 'Adala) "Özgürlük, Düzen, Adalet"[1]
Marşı: Humat al-Hima
Başkent		Tunus 36°50′K 10°9′D / 36.833°K 10.15°D
En büyük		Başkent
Resmî diller		Arapça[2]
Hükûmet		Cumhuriyet
•	Cumhurbaşkanı	El Bacı Kaid el Sebsi
•	Başbakan	Yusuf Şahid
Kuruluşu
•	Fransa'dan	20 Mart 1956
•	Su (%)	5.0
Nüfus
•	1 Temmuz 2014 tahmini	10.982.754 (79.)
•	2004 sayımı	9.910.872
GSYH (SAGP)		2008 tahmini
•	Toplam	82,636 milyar $
•	Kişi başına	8.002 $
GSYİH (düşük)		2008 tahmini
•	Toplam	40,843 milyar $
•	Kişi başına	3.955 $
Gini (2000)		39.8 orta
İGE (2007)		0.769 Hata: Geçersiz İGE değeri · 98.
Para birimi		Tunus dinarı (TND)
Zaman dilimi		CET (UTC+1)
•	Yaz (SU)	not observed (UTC+1)
Trafik akışı		sağ
Telefon kodu		216
Internet TLD		.tn

Tunus Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية التونسية) kısaca Tunus (Arapça: تونس), Kuzey Afrika'da, Akdeniz'e kıyısı olan bir Arap İslam ülkesidir. Kurucusu Habib Burgiba'dır. Batısında Cezayir, doğusunda Libya ve Akdeniz, Kuzeyinde de Akdeniz yer alır. Ülkenin güney kısmını Büyük Sahra Çölü kaplar.

Coğrafya

Tunus'un topoğrafik haritası.

Kuzey Afrika'da bulunan Tunus, Mağrip Bölgesi'nin en küçük ülkesidir. Sicilya Boğazı ile Avrupa kıtasından ayrılan Tunus, Avrupa'ya 140 km uzaklıktadır. Topraklarının tamamı Sahra Çölü'nde bulunan ülkede, yazları sıcak, kışları ılıman bir iklim görülmektedir. Kar don olaylarının görülmediği ülkede, savanlar önemli yer tutmaktadır. Dağlar kıyıya paralel uzanmaktadır. Ülkenin güneyinde birçok mevsimsel sığ gölü ve büyük tuz gölleri vardır.

Tunus'un Cezayir ile 965 km, Libya ile 495 km sınırı vardır.

Tarih

Tunus'ta Bedevi kadınlar, Lehnert & Landrock, 1908

Tunus, Fenike kökenli Kartaca Uygarlığıyla anılır. Kartacalılar, Sicilya ve İspanya'ya kadar koloniler kurmuşlardır. Yeni kurulmakta olan Roma İmparatorluğu için ilk gerçek tehdit olmuşlardır. Ama Pön Savaşları sonucu yenilip Tunus'tan sürülmüşlerdir. Roma egemenliğinde Afrika Eyaleti olarak yönetilmiştir. Başşehir Tunus 1574 yılına kadar tekrar Hafsi Hanedanlığının elinde kaldı. Bu arada Barbaros Hayreddin Paşa ve Turgut Reis 1556’da Gafsa’yı, 1558’de Kayrevan’ı ele geçirdiler. Tunus’un doğu ve güney sahilleri Türklerin eline geçti. Cerbe Adası deniz üssü olarak kullanıldı. Barbaros Hayreddin Paşa, İspanya’daki Endülüslü Müslümanlardan 100.000 kadarını kurtararak Kuzey Arfika’ya getirdi. Nihayet 1574’te Uluç Ali Reis ile Sinan Paşa, Tunus şehrini (Halkul-Vad Kalesini), ele geçirmek suretiyle bütün Tunus, Osmanlı Devletinin bir eyaleti haline geldi. 1881'de Fransa ile yapılan Bardo antlaşması ile bu ülkenin himayesine girmiştir. 1956'da Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Tunus 1957 ile 1969 arası başbakanlık makamını kaldırmıştır.

2010-2011 olayları

Tunus'ta halkın pahalılık isyanı 23 yıllık lideri devirdi. Cumhurbaşkanı Zeynel Abidin Bin Ali Tunus'u terketti. Bazı akrabaları tutuklandı. Bin Ali'nin Suudi Arabistan'da olduğu doğrulandı.^[3]

Ülkede etkili Müslüman birliklerinin çağrısıyla düzenlenen gösteride, Başbakan Samir Rifai'nin hükümetinin devrilmesi çağrısı yapıldı.

Siyaset

Tunus, Arap Baharının ardından çok partili demokrasiye geçen ilk ülkedir. 23 Ekim 2011 tarihinde ilk seçimi En Nahda'nın kazanmasını ardından ülkede rejim tartışmaları başladı. Tunus halkı, İslamcıların yapısal değişiklik girişimlerine karşı yoğun sokak gösterileri düzenledi. En Nahda, diğer Arap ülkelerine göre daha eğitimli bir nüfusa, güçlü bir orta sınıfa ve sendikalara sahip olan Tunus'ta 2011 seçimlerini kazanmasına rağmen iktidarın tamamını elde edemedi. Şeriat hükümlerini anayasaya aktarma kararı alındığında da büyük bir dirençle karşılaştı. Tepkiler, düzenlenen suikastler, En Nahda'nın iktidardan adım adım çekilmesine neden oldu. Şubat 2013'te ülkenin önemli solcu liderlerinden Şükrü Belayi'nin öldürülmesi üzerine hükümet düştü ve Enahda başbakanlığın kendisinde kalması şartıyla bir teknokratlar hükümeti kurmayı kabul etti. Temmuz 2013'te yine muhalif bir lider olan Muhammed Brahmi'nin öldürülmesi üzerine bu hükümet de düştü ve En Nahda iktidarı teknokrat hükümete devretmek durumunda kaldı.

Seçim barajı olmaması ve laik kesimin çok parçalı olması nedeniyle En Nahda yine iktidar adayı olarak önde geliyordu. Fakat 26 Ekim 2014 seçimlerinde Nida %37.6 ile ilk sırayı alarak hükümet kurma yetkisini alırken, En Nahda %27.8'de kaldı. Ardından ikinci turu 21 Aralık 2014 tarihinde yapılan ve En Nahda'nın aday çıkartmadığı Cumhurbaşkanlığı seçimini yine Nida Tunus Partisinden El Bacı Kaid El Sebsi %55.7 ile kazandı.

Toplumsal Yapı

Kayravan Camii ve mezarlığı,Tunus

Tunus halkının %99 kadarı Müslüman'dır ve Arapça konuşur. Ülkenin güneyinde yaşayanlar Berberice konuşur. Bu kesim Müslüman nüfusun %1'i kadardır. Ülkedeki yabancılar genellikle Fransız veya İtalyan'dır.

Ekonomik Özellikler

Tunus genel olarak bir tarım ülkesidir. Ülke topraklarının %55'i tarıma elverişlidir. Ancak bu alanın % 35'i ekilebilir topraklardan oluşmaktadır. Tunus, zeytincilikte dünyadaki ilk 10 ülkeden biridir.

Sanayi faaliyetleri pek gelişmemiştir. Ancak deri, kâğıt, gıda, elişi gibi hafif sanayi kollarının önemli etkinliği vardır. Bunun yanı sıra, petrol, selüloz, çelik, elektrikli ev aletleri üretimi de bulunmaktadır.

Ülkede son yıllarda gelişen turizm olgusu, bu alanda yatırımların artmasına neden olmuştur. Bu yüzden de, ülkeye gelen turist sayısında önemli artışlar yaşanmıştır.

Kaynakça

1. (Arapça) "Madde 4". Tunus Cumhuriyeti Anayasası. 1957-07-25. http://www.chambre-dep.tn/a_constit1.html (Arapça). Erişim tarihi: 2009-12-23. 
2. (Arapça) "Madde 1". Tunus Cumhuriyeti Anayasası. 1957-07-25. http://www.chambre-dep.tn/a_constit1.html (Arapça). Erişim tarihi: 2009-12-23.  Translation by the University of Bern: Tunisia is a free State, independent and sovereign; its religion is the Islam, its language is Arabic and its form is the Republic.
3. "Bin Ali: 23 yıl sonra ülkesinden kaçan lider". Hürriyet gazetesi. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=16771972. Erişim tarihi: 2011-01-16.