Ortanca yaş

Dünya ortanca yaş haritası, 2005

Ortanca yaş (medyan yaş), bir nüfus gurubunun yaşları, küçükten büyüğe doğru sıralandığında tam ortada kalan bireyin yaşıdır^[1]. Bu durumda toplam nüfusun yarısı bu yaştan büyük, öbür yarısı küçüktür.

Ortanca yaş demografik (nüfussal) yaşlılığı gösterme yöntemlerinden biridir. Ortanca yaşın üst kısımda yaşlı nüfus, alt kısımda genç nüfus bulunur ve sayıları eşittir. Biyolojik yaşlanmadan ayrı olan demografik yaşlılık bir toplumda yaşlıların oranının artmasını ifade eder^[2]. Bunun belirli iki sebebi vardır: doğumların azalması, ölümlerin azalması. Ölümlerin azalması refah toplumlarında, sağlık sisteminin gelişmesiyle ortalama hayatın uzamasını ifade eder. Doğumların azalmasıyla topluma genç nüfus katılımı azalır, ölümlerin azalması ile toplumdaki yaşlıların sayısı ve oranı artar.

Genel olarak gelişmekte olan ülkelerde ortanca yaş düşük, gelişmiş ülkelerde yüksektir. Şu anda, ortanca yaş çeşitli Avrupa ülkeleri, Kanada ve Japonya'da 40 veya daha fazla, Uganda'da yaklaşık 15 gibi düşük bir rakam arasında değişmektedir.

• 2010 verilerine göre^[3]; tüm dünya nüfusunun ortanca yaşı tahminen 29.2'dir.Yaşlı nüfusa sahip olup, ortanca yaşları yüksek olan ülkeler şunlardır; 44.7 Japonya, 44.3 Almanya, 43.2 İtalya. Ortanca yaşları düşük ülkeler ise şunlardır: 16.6 Afganistan, 16.3 Mali, 15.5 Nijer. Türkiye 28.9 ortanca yaşı ile 186 devlet arasında 80. basamakta yer almaktadır.
• 2050 tahminlerine göre ise: Dünyanın ortanca yaşı yükselecek: 38 yaş. Türkiye 40.2 yaş ile 186 devlet içinde 89. sırada olacak. Ortanca yaşı en yüksek ülkeler sırasıyla; 53.2 Bosna-Hersek, 52.3 Japonya, 52.1 Portekiz. En düşük ülkeler ise; 19.6 Mali ve Nijer, 17.9 Zambiya^[3].
• 2006 yılında kıtalara göre ortanca yaş şu şekilde belirlenmiştir^[2]: Avrupa:38.9, Kuzey Amerika:36.3, Okyanusya:32.3, Asya:27.6, Güney Amerika:26, Afrika :19.
• 2013 yılında dünya nüfusunun ortanca yaşı 29.4 iken Türkiye'nin ortanca yaşı 30.4'tür. 2013'te en yüksek ortanca yaşa sahip ülkeler sırasıyla:50.5 Monako, 48.5 Japonya, 45.7 Almanya'dır^[4].
• 2013 yılında Türkiye'de ortanca yaşı en yüksek iller: Sinop: 38.2, Balıkesir: 37.7, Edirne:37.6. En düşük ortanca yaşa sahip iller: Şırnak: 18.7, Şanlıurfa: 19, Ağrı: 19.7^[4].

Türkiye'nin 1935'ten 2014 yılları arasında Ortanca yaş tablosu^[5]:

Türkiye	1935	1940	1945	1950	1955	1960	1965	1970	1975	1980	1985	1990	2000	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Ortalama	21,2	19,6	20,0	20,1	20,4	20,3	19,3	19,0	19,5	19,9	20,9	22,2	24,8	28,3	28,5	28,8	29,2	29,7	30,1	30,4	30,7
Erkek	19,1	17,7	18,8	19,2	19,6	19,5	18,7	18,6	19,2	19,5	20,6	21,9	24,4	27,7	27,9	28,2	28,7	29,1	29,5	29,8	30,1
Kadın	23,4	22,4	21,7	21,3	21,3	21,1	20,0	19,4	19,8	20,3	21,2	22,6	25,3	28,8	29,0	29,3	29,8	30,3	30,6	31,0	31,3

Ülkeler

Not:Tabloların üst kısmında bulunan tuşu, ilgili sütuna göre sıralama yapmaktadır.

Ülkeler/Bölgeler	CIA World Factbook 2014 est.[6]
	Sıra	Ortalama (Year)	Erkek (Year)	Kadın (Year)
World	0	29.7	28.9	30.4
Afganistan	211	18.1	18.1	18.2
Arnavutluk	95	31.6	30.3	32.9
Cezayir	131	27.3	27.0	27.5
Andorra	18	42.4	42.6	42.2
Angola	212	17.9	17.7	18.1
Anguilla	76	34.1	32.4	35.7
Antigua ve Barbuda	102	31.1	29.4	32.6
Hollanda Antilleri	77	34.1	32.1	35.8
Arjantin	100	31.2	30.1	32.3
Ermenistan	82	33.7	31.8	35.8
Aruba	55	38.8	36.9	40.6
Avustralya	57	38.3	37.5	39.0
Avusturya	6	44.3	43.2	45.3
Azerbaycan	108	30.1	28.5	31.9
Bahamalar	101	31.2	30.1	32.3
Bahreyn	96	31.6	33.0	28.8
Bangladeş	154	24.3	23.8	24.8
Barbados	61	37.6	36.5	38.7
Beyaz Rusya	49	39.4	36.3	42.4
Belçika	14	43.1	41.7	44.4
Belize	178	21.8	21.6	22.0
Benin	216	17.7	17.4	18.1
Bermuda	16	42.9	41.1	44.6
Bhutan	144	26.2	26.8	25.6
Bolivya	163	23.4	22.6	24.1
Bosna-Hersek	37	40.8	39.4	42.2
Botsvana	166	22.9	22.9	22.8
Brezilya	104	30.7	29.9	31.5
Brunei	115	29.3	28.9	29.6
Bulgaristan	17	42.6	40.3	44.8
Burkina Faso	222	17.0	16.9	17.2
Burundi	223	17.0	16.7	17.2
Kamboçya	156	24.1	23.4	24.8
Kamerun	208	18.3	18.2	18.4
Kanada	25	41.7	40.4	42.9
Yeşil Burun Adaları	157	24.0	23.2	24.8
Cayman Adaları	46	39.5	38.8	40.1
Orta Afrika Cumhuriyeti	194	19.4	19.1	19.8
Çad	221	17.2	16.1	18.2
Şili	86	33.3	32.2	34.6
Çin Halk Cumhuriyeti	65	36.7	35.8	37.5
Kolombiya	119	28.9	27.9	29.9
Komorlar	196	19.2	18.5	19.8
DR Congo	213	17.9	17.7	18.1
Kongo Cumhuriyeti	191	19.8	19.7	20.0
Cook Adaları	73	34.4	33.8	35.0
Kosta Rika	109	30.0	29.5	30.5
Fildişi Sahili	187	20.3	20.3	20.2
Hırvatistan	21	42.1	40.2	43.9
Küba	42	39.9	39.1	40.8
Curaçao	67	36.2	32.7	39.9
Guernsey (Manş Adaları, UK)	15	43.1	41.9	44.2
Jersey (Manş Adaları, UK)	47	39.5	37.1	41.6
Kıbrıs Cumhuriyeti	69	35.7	34.4	37.4
Çek Cumhuriyeti	34	40.9	39.6	42.3
Danimarka	26	41.6	40.7	42.5
Cibuti	168	22.8	21.1	24.1
Dominika	90	32.1	31.7	32.6
Dominik Cumhuriyeti	133	27.1	26.9	27.3
Ekvador	141	26.7	26.0	27.3
Mısır	149	25.1	24.7	25.4
El Salvador	147	25.6	24.1	27.1
Ekvator Ginesi	195	19.4	18.8	19.9
Eritre	198	19.1	18.8	19.5
Estonya	29	41.2	37.6	44.5
Etiyopya	218	17.6	17.4	17.7
Faroe Adaları	58	37.7	37.1	38.4
Fiji	126	27.9	27.7	28.1
Finlandiya	12	43.2	41.2	45.0
Fransa	35	40.9	39.3	42.4
Fransız Polinezyası	105	30.6	30.5	30.7
Gabon	204	18.6	18.4	18.8
Gambiya	188	20.2	19.9	20.5
Gürcistan	59	37.7	34.9	40.4
Almanya	2	46.1	45.1	47.2
Gana	185	20.8	20.4	21.3
Cebelitarık (UK)	78	34.0	33.1	35.0
Yunanistan	9	43.5	42.4	44.6
Grönland	83	33.6	34.9	32.3
Grenada	110	29.9	29.8	29.9
Guam	111	29.9	29.4	30.4
Guatemala	183	21.0	20.4	21.7
Gine	202	18.7	18.4	18.9
Gine-Bissau	192	19.8	19.3	20.3
Guyana	150	25.0	24.6	25.4
Haiti	174	22.2	22.0	22.4
Honduras	177	21.9	21.6	22.3
Hong Kong	13	43.2	42.8	43.4
Macaristan	32	41.1	39.1	43.5
İzlanda	66	36.4	35.9	36.9
Hindistan	137	27.0	26.4	27.7
Endonezya	117	29.2	28.7	29.8
İran	122	28.3	28.0	28.6
Irak	181	21.5	21.4	21.6
İrlanda	70	35.7	35.4	36.1
Man Adası	11	43.4	42.7	44.1
İsrail	112	29.9	29.2	30.6
İtalya	5	44.5	43.3	45.6
Jamaika	151	24.9	24.4	25.4
Japonya	3	46.1	44.8	47.5
Ürdün	179	21.8	21.5	22.1
Kazakistan	113	29.7	28.4	31.1
Kenya	199	19.1	18.9	19.2
Kiribati	159	23.6	22.7	24.4
Kuzey Kore	85	33.4	31.8	35.0
Güney Kore	41	40.2	38.7	41.6
Kosova	128	27.8	27.4	28.2
Kuveyt	120	28.9	30.1	26.8
Kırgızistan	145	25.7	24.7	26.7
Laos	175	22.0	21.7	22.3
Letonya	28	41.4	38.4	44.3
Lübnan	116	29.3	28.7	29.8
Lesotho	160	23.6	23.6	23.6
Liberya	214	17.9	17.7	18.1
Libya	130	27.5	27.7	27.4
Lihtenştayn	19	42.4	41.3	43.5
Litvanya	30	41.2	38.5	43.7
Lüksemburg	45	39.6	38.5	40.7
Makao	60	37.7	38.3	37.3
Makedonya	64	36.8	35.7	37.9
Madagaskar	197	19.2	19.0	19.4
Malavi	227	16.3	16.2	16.4
Malezya	129	27.7	27.4	27.9
Maldivler	134	27.1	27.3	26.7
Mali	228	16.0	15.4	16.7
Malta	36	40.9	39.7	42.1
Marshall Adaları	171	22.5	22.5	22.6
Moritanya	190	19.9	19.0	20.9
Mauritius	79	33.9	33.1	34.8
Mayotte	220	17.3	18.1	16.5
Meksika	132	27.3	26.3	28.4
Mikronezya Federal Devletleri	158	23.8	23.2	24.4
Moldova	71	35.7	33.9	37.7
Monako	1	51.1	50.0	52.3
Moğolistan	135	27.1	26.3	27.8
Karadağ	50	39.2	38.2	40.5
Montserrat	98	31.4	30.9	31.9
Fas	125	28.1	27.5	28.7
Mozambik	224	16.9	16.3	17.5
Burma	127	27.9	27.3	28.5
Namibya	169	22.8	22.8	22.8
Nauru	148	25.3	25.6	25.0
Nepal	167	22.9	22.2	23.6
Hollanda	22	42.1	41.2	42.9
Yeni Kaledonya	103	31.1	30.4	31.7
Yeni Zelanda	62	37.6	36.7	38.4
Nikaragua	155	24.2	23.3	25.1
Nijer	230	15.1	15.0	15.2
Nijerya	209	18.2	18.1	18.3
Kuzey Mariana Adaları	97	31.6	29.4	32.2
Norveç	53	39.1	38.2	39.9
Umman	152	24.9	26.1	23.4
Pakistan	170	22.6	22.6	22.6
Palau	87	33.0	32.5	34.2
Palestine/Gazze Şeridi	210	18.2	18.0	18.4
Palestine/West Bank	172	22.4	22.2	22.5
Panama	123	28.3	27.9	28.7
Papua Yeni Gine	173	22.4	22.6	22.2
Paraguay	140	26.8	26.6	27.0
Peru	138	27.0	26.3	27.7
Filipinler	161	23.5	23.0	24.0
Polonya	48	39.5	37.9	41.3
Portekiz	33	41.1	39.0	43.3
Porto Riko	56	38.7	36.8	40.5
Katar	89	32.6	33.6	28.0
Romanya	43	39.8	38.4	41.4
Rusya	54	38.9	36.0	41.9
Ruanda	203	18.7	18.4	18.9
Saint Barthélemy	20	42.4	42.4	42.3
Saint Helena	39	40.5	40.5	40.4
Saint Kitts ve Nevis	84	33.5	33.6	33.4
Saint Lucia	88	32.9	31.7	34.0
Saint Martin	93	31.8	30.7	32.7
Saint Pierre ve Miquelon	4	44.6	44.2	45.0
Saint Vincent ve Grenadinler	91	31.9	32.0	31.7
Samoa	165	23.1	22.9	23.4
Amerikan Samoası	124	28.3	28.8	27.8
San Marino	8	43.6	42.6	44.4
São Tomé ve Príncipe	215	17.8	17.3	18.2
Suudi Arabistan	143	26.4	27.3	25.3
Senegal	207	18.4	17.5	19.3
Sırbistan	24	41.9	40.2	43.6
Seyşeller	80	33.9	33.4	34.5
Sierra Leone	201	19.0	18.5	19.6
Singapur	81	33.8	33.7	33.9
Sint Maarten	44	39.7	38.9	40.4
Slovakya	51	39.2	37.5	41.0
Slovenya	10	43.5	41.7	45.2
Solomon Adaları	180	21.6	21.4	21.8
Somali	217	17.7	17.9	17.6
Güney Afrika	146	25.7	25.4	26.0
Güney Sudan	225	16.8	16.6	17.0
İspanya	27	41.6	40.4	42.9
Sri Lanka	94	31.8	30.6	32.9
Sudan	200	19.1	18.9	19.4
Surinam	121	28.6	28.3	29.0
Svaziland	184	21.0	20.7	21.3
İsveç	31	41.2	40.2	42.2
İsviçre	23	42.0	41.0	42.9
Suriye	164	23.3	22.9	23.7
Tayvan	52	39.2	38.5	39.9
Tacikistan	162	23.5	23.0	24.0
Tanzanya	219	17.4	17.1	17.7
Tayland	68	36.2	35.3	37.2
Doğu Timor	206	18.5	17.9	19.1
Togo	193	19.6	19.3	19.8
Tonga	176	22.0	21.6	22.5
Trinidad ve Tobago	74	34.4	34.0	34.9
Tunus	99	31.4	31.0	31.8
Türkiye	114	29.6	29.2	30.0
Türkmenistan	142	26.6	26.2	27.1
Turks ve Caicos Adaları	92	31.9	32.2	31.5
Tuvalu	153	24.9	23.7	26.4
Uganda	229	15.5	15.5	15.6
Ukrayna	38	40.6	37.3	43.7
Birleşik Arap Emirlikleri	106	30.3	32.0	25.0
Birleşik Krallık	40	40.4	39.2	41.6
Amerika Birleşik Devletleri	63	37.6	36.3	39.0
Uruguay	75	34.3	32.6	35.9
Özbekistan	136	27.1	26.6	27.7
Vanuatu	182	21.1	20.7	21.4
Venezuela	139	26.9	26.1	27.6
Vietnam	118	29.2	28.1	30.2
Britanya Virjin Adaları	72	35.6	35.5	35.7
ABD Virjin Adaları	7	44.2	44.5	44.0
Wallis ve Futuna	107	30.3	29.3	31.5
Batı Sahra (SDAC)	186	20.8	20.3	21.3
Yemen	205	18.6	18.5	18.7
Zambiya	226	16.7	16.6	16.8
Zimbabve	189	20.2	19.9	20.4

Kaynakça

1. "Ortanca yaş". Veri: Kapsam, Dönem ve Zamanlama. http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikMeta.do?istab_id=1589. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015. 
2. DANIŞ, Doç. Dr. Didem. "Ortanca Yaş (medyan yaş)". Ders 10: Yaşlanma. acikders.org.tr. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130512180941/http://www.acikders.org.tr:80/pluginfile.php/4156/mod_resource/content/1/TUBA10.pdf. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015. 
3. "Türkiye’nin 2050’lerde ortanca yaşının 40 olması bekleniyor". TÜRKİYE'NİN DEMOGRAFİK YAPISI VE GELECEĞİ, 2010-2050. tuik.gov.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306232117/http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13140. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015. 
4. "Türkiye’nin ortanca yaşı yükseldi". İstatistiklerle Yaşlılar, 2013. tuik.gov.tr. 3 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150103090029/http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16057. Erişim tarihi: 3 Ocak 2015. 
5. "Yıllara ve Cinsiyete Göre Ortanca Yaş, Genel Nüfus Sayımları - ADNKS". Nüfus İstatistikleri. tuik.gov.tr. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160427222515/http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
6. CIA The World Factbook/ Median Age 2014. Retrieved 15/07/2015.