Sofya

Koordinatlar: 42°42′N, 23°20′E

<tr class_"mergedrow">

Sofya
София
—  Şehir  —

Sofya'dan görünüm

Bayrak
Arma
Slogan: Büyüyor, ancak yaşlanmıyor[1]
Расте, но не старее
Raste, no ne staree (transliterasyon)
Başkent belediyesi'nin sınırları
Sofya

Sofya'nın Bulgaristan'daki konumu
Koordinatlar: 42°42′K 23°20′D / 42.7°K 23.333°D / 42.7; 23.333
Ülke Bulgaristan Bulgaristan
İl Sofya şehri
Belediye Başkent
İdari birimler
Yönetim
 - Belediye başkanı Yordanka Fandakova (GERB)
Rakım 550 m (1.804 ft)
Zaman dilimi DAZD (UTC+2)
 - Yaz (YSU) DAYZD (UTC+3)
Plaka kodu С, СА
İnternet sitesi: sofia.bg
Sofya, meclis meydanı.

Sofya (Bulgarca: София, Sofiya), Bulgaristan'ın başkenti ve en büyük şehri. Nüfusu yaklaşık 1,3 milyon kişidir. Balkan Yarımadasının merkezinde, Bulgaristan'ın batısındaki Sofya Havzasında yer alır.

Konumu

Sofyanın uzaydan görünüşü

Sofya Vadisi'nin büyük bir alanını kapsayan şehrin kuzeyinde Sıra Dağlar (Stara Planina), doğusunda ve güneydoğusunda Sredna Gora, güneyinde ve güneybatısında Vitoşa dağı, batısında ise Lülin, Viskâr ve Çepın dağları bulunur. Şehir, İskar Nehrinin ve soldaki kollarının şeritleri üzerine kuruludur.

Tarihçe

Sofya'nın tarihi eski çağlara uzanır. 8. – 7. yüzyıllarda, bugünkü merkezin bulunduğu yerde Serdi (Sardi) adında bir Trak kabilesi yaşamış. Balkan Yarımadasında art arda zaferler kazanan Roma, Traklar'ın bağımsızlığına son vermiş. Hakimiyetleri altına aldıkları yerlerde idarî ve askeri düzen oturtmaya önem veren Romalılar, bu şehre Serdika adı vermişlerdir. Böylece Serdiler'in şehri anlamına gelen Serdika, önemli ticarî ve idarî merkez olmuştur.

Doğu Roma İmparatorluğu'nun kavşak şehri olması itibarıyla Serdika, hep akınlara uğramış. Bu akınlar esnasında şehre büyük ölçüde zarar verilmiş. Şehir bir daha eski büyüklüğünü elde edememiş, yalnız kale ve bugün başkentin de adı olan Aya Sofya Kilisesi tamir edilmiştir.

6. yüzyılda, Justinianus zamanında, Serdika tekrar Doğu Roma İmparatorluğu'nun önemli şehri haline gelir. Bundan hemen sonra şehir, Balkan yarımadasına hücum eden Slavların akınlarına maruz kaldı ve tamamıyla Slavlaştı. 9. yüzyıllarda Bulgar hanı Krum zamanında Serdika Slav ismi olan Sredets ismini aldı ve geniş alana yayılmış olan Orta Çağ Bulgar Devleti'nin önemli askerî, siyasî ve kültür merkezi haline geldi. Kent 1018'den, İkinci Bulgar İmparatorluğu'nun kurulduğu 1185'e değin Bizans egemenliği altında kaldı.

14. yüzyılda Bulgar Devleti'nin Osmanlı hakimiyeti altına girmesiyle, Sofya da 1382'de Osmanlıların eline geçti ve Rumeli beylerbeyi buraya yerleşti. Sredets şehri, 14. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın sonuncu çeyreğine kadar Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında kaldı. Bu arada 14. yüzyılın sonlarında şehir Sofya ismini alır.

Bazı belgelere göre Osmanlılar'ın eline geçtiği yıllarda şehir güzelliğiyle meşhur olup Osmanlı'nın büyük hayranlığını kazanmıştır.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'da, 4 Ocak 1878'de Rus orduları tarafından Osmanlı egemenliğinden kurtarıldıktan sonra, 3 Nisan 1879 tarihinde Bulgaristan'ın başkenti olarak ilan edildi. O dönemde Sofya, savunma tesisatı kuvvetlendirilmiş, meslek ve ticarî bakımdan iyi gelişmiş, zengin bir şehirdi.

Osmanlı hakimiyetinin sona ermesinden sonra, coğrafi konumundan ve ekonomik gelişmeye elverişli olduğundan dolayı, Bulgaristan'ın başkenti ilan edilen şehrin altyapısının gelişmesine ulusal önem verilmiş. Şehirde çok sayıda bulunan arkeolojik anıtlar, sanat eserleri ve savunma tesislerı, eski Serdika'nın önemli ve gelişmiş bir merkez olduğunu ispatlamaktadır.

Sofya, II. Dünya Savaşı sırasında, Almanların işgal ettiği kent, 1943 yılının sonlarında ve 1944 yılının ilk zamanlarında Müttefik uçakları tarafından bombalandı. 1944'te Sovyet Kızıl Ordu birlikleri tarafından kurtarıldı. Sovyet işgalinin bir sonucu olarak, Nazi Almanyası'nın müttefiki olan Bulgaristan hükümeti devrildi.

Bulgaristan'da 1946 yılında bir Halk Cumhuriyeti kuruldu. Bulgaristan Cumhuriyeti'nde kentin görünümünde önemli değişiklikler oldu. Sofya'nın nüfusu ülkenin diğer kesimlerinden aldığı göçler nedeniyle arttı. Tüm yeni yerleşim alanları Druzhba, Mladost ve Lyulin gibi kentin eteklerinde inşa edilmiştir.

Yapılar

Kurtuluş Savaşı'ndan sonraki yıllarda, Sofya'nın en meşhur yapılarından bazıları olan Meclis Binası, 'İvan Vazov' Halk Tiyatrosu, Merkez Kaplıcası, Bilimler Akademisi, Sofya Sv. Kliment Ohridski Üniversitesi, Millî Kütüphane, Anıt–Mabed Sv. Aleksander Nevski Kilisesi gibi yapılar inşa edilir.

İslami Eserler

Sofya Banyabaşı Camii Bulgaristan’ın başkentinde Osmanlı döneminden kalan İslâmî kültür abidelerinden biridir. Sofya 1440 yılında 25 sancağı kapsayan bir eyalet durumuna gelmiş. Oldukça büyük idarî ve ticarî merkez olduğu için imparoturluğun çeşitli bölgelerinden ve yabancı ülkelerden birçok işadamı ve seyahatçı bu yerleri ziyaret ediyormuş. Giderek önemli bir konuma sahip olmuş. Dolayısiyle şehirde inşaat ve imar da gelişmiş. Birkaç yüzyıl içinde bazı kaynaklara göre 100, XVII. yy. Sofya’yı ziyaret eden Evliya Çelebi’ye göre daha bu dönemde şehirde 53 cami bulunmakta imiş. İlk cami külliyesi Fatih’in sadrazamı (başbakanı) Mahmut Paşa Rumeli Beylerbeyi iken 1474 y. kurulmuştur. Külliye bugün Arkeoloji müzesi olan Ulu Cami etrafına inşa olmuştur. İkinci külliye de 1598 y. Mehmet Paşa adında hayırsever bir zengin tarafından kurdurulmuştur. Külliyenin terkibinde yer alan en önemli abide Kara Cami’dir. Bu Mimar Koca Sinan’ın Sofya’da en güzel eseridir 20 yy. başlarında kilisiye (Sedmoçislenitsi) çevrilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu Bulgaristan topraklarını terk ettiği zaman, arşiv belgelerinden tespit edildiğine göre, Sofya’da 32 cami ve mescit, birisi Daru’l-Kurra olmak üzere 8 medrese, 15 tekke ve zaviye, 3 imaret, 2 türbe, 13 han, 7 kervansaray vs. toplam 170 vakıf eseri bulunmakta imiş.

Söz konusu camilerden günümüze yalnız beşi erişebilmiştir. Bunlaran da ancak Banyabaşı Camii ibadete açıktır. Molla Efendi Kadı Seyfullah adında bir hayırsever tarafından kurulduğu için buna Molla Efendi Camii ve Kadı Seyfullah Camii de demektedir. Camiin Mimar Sinan tarafından yaptırıldığına dair rivayetler bulunmakla birlikte, ilmî araştırmalar bunun doğru olmadığını kanıtlamıştır. Önceleri camiin kemer aynasında taş üstüne boya ile yazılmış, okunmayan kısa yazının altında 974 tarihi bulunmakta imiş. Bundan camiin h. 974 ve m. 1566/1567 tarihinde kurulduğu anlaşılmaktadır. O zaman olduğu gibi bugün de Sofya’nın merkezinde, şimdiki Mariya Luiza caddesinde bulunmaktadır. Cami binasının dört kubbesinin ortasında büyük kubbesi ve tek minaresi yükselmektedir. Önünde üç kubbeli bir tamamlayıcı ek (tetimmesi) bulunmaktadır. Bu ek, Kadı Seyfullah Efendi’nin vefat eden hanımı ruhuna yaptırılmıştır. Mimarisi 16 yy. özgü ilginç bir mimaridir. Duvarları taş ve tuğladan örülmüş, taş sıraları arasında kırmızı tuğla dizileri yer almaktadır. Razgrad’taki Makbul İbrahim Paşa Camii’nde olduğu gibi, dört köşeden geçirilmiş kulecikler 16 dilimli kasnağın köşelerine çift göğüslemeler konmuştur. Son cemaat yeri kemer aynaları kesme taştan olup, sütunlar yekpare ve koyu renktir. Başlıklar çift ıstalaktitlidir. Kapının kemeri ufak bir taşla biten kesme taşla yapılmıştır. Büyük kubbe kurşunla kaplıdır. İnce bir sanat eseri olan minaresinin, Evliya Çelebi’ye göre, Sofya’da güzellik bakımından eşi yoktur.

Bugünkü duruma cami birçok onarımlar sonucu getirilmiştir. Caminin temelli bir onarımı, Türkiye Büyükelçisi Fethi Bey’in malî yardımıyla 1920’li yıllarda gerçekleştirilmiştir. Bu onarım esnasında depremden çatlayan mermer minber tahtadan yapılmış bir minberle değiştirilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ve son yıllarda çeşitli hayırseverlerin yardımı ile sıva, boya ve tabandan ısınma tesisleri yapılmıştır. Hayırseverlerin yardımlarıyla camiye ısıtma tesisatı döşenmiş, ayrıca 2007 yılında caminin duvarları ünlü Kütahya çinileriyle süslenerek daha cazip bir hale getirilmiştir. Bu son çalışmalar esnasında caminin ahşap minberinin yerine çinilerle süslü yeni bir minber yapılmış, ayrıca kürsü kurulmuştur. Bugünkü durumda Banyabaşı Camii’nde Cuma günleri 700, bayramlarda ise 2000 mü’min ibadet yapabilmektedir. Bir zamanlar cami etrafında Molla Efendi Kadı Seyfullah’ın ve Emin Dede’nin kabirleri ve yakın mesafede bir hamam bulunmakta imiş. Ancak bugün cami külliyesinden sadece ibadet kısmı kalmıştır.

NDK

İklim

İklim tablosu
Ocak Şubat Mart Nis May Haz Tem Ağu Eyl Ekim Kas Arl Sene
Günlük maksimum sıcaklık (°C) 2.2 4.9 9.8 15.7 22.3 26.7 29.7 30.0 24.0 16.6 9.6 4.1 15.1
Gecedeki minimum sıcaklık (°C) −4.9 −2.9 0.3 4.8 9.0 12.1 13.8 13.4 10.4 5.7 1.2 −2.7 5.0
Toplam yağmur düşüşü (mm) 28 31 38 51 73 75 63 51 38 35 48 40 571
Yağmurlu gün sayısı 10 10 10 12 14 13 10 8 7 7 9 11 121
Kaynak: World Weather Information Service

Yönetim

Sofya şehrinin 24 beldesi bulunmaktadır: Bunlar:

Sofya'nın Beldeleri
İsim İşsizlik (2004, %) Nüfus
Bankya 10,4 9,186
Vitosha 3,5 42,953
Vrıbnitsa 4,6 47,417
Vızraždane 5,3 47,794
Izgrev 3,1 33,611
Ilinden 4,5 37,256
Iskar 3,9 69,896
Krasna polyana 9,2 65,442
Krasno selo 3,7 72,302
Kremikovtsi 5,8 23,599
Lozenets 3,3 45,630
Lyulin 5,4 120,897
Mladost 4,2 110,852
Nadezhda 3,8 77,000
Novi Iskır 4,5 26,544
Ovcha kupel 3,8 47,380
Oborishte 2,8 36,000
Pancharevo 5,3 24,342
Poduyane 4,5 85,996
Serdika 3,6 52,918
Slatina 4,1 65,772
Studentski grad 2,9 50,368
Sredets 4,0 41,000
Triaditsa 3,7 65,000
TOPLAM 4,5 1,270,450

Sofya'nın şu andaki belediye başkanı Yordanka Fandakova'dır.

Kardeş Şehirler

Kaynakça

  1. ↑ "Sofia through centuries". Sofia Municipality. 17 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150817044515/http://www.sofia.bg/en/display.asp?ime=sofia. Erişim tarihi: 5 Kasım 2014.
  2. ↑ Ankara′nın Kardeş şehirleri, ankara-bel.gov.tr 29 Haziran 2012 tarihinde erişildi.
Avrupa Birliği üyesi ülkelerin başkentleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/2/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.